Feri Cezalar

hacı ali özhan

Basında, önü kesilmek istenilen siyaset adamlarının, eski konuşmaları yayımlanarak, suç var mı yok mu tartışması yapılmaktadır.

Konu siyasi saikle gündeme getirilmesine rağmen, birçok kişiyi ilgilendiren özellik taşıması nedeniyle kısa bir hukuki değerlendirme yapmak istiyorum.

Tartışmaya konu olan uyuşmazlık, Hasan Celal Güzel davasıyla Anayasa Mahkemesi önüne gelmiş ve mahkeme oyçokluğu ile uyuşmazlığı sona erdirmiştir. Henüz gerekçeli karar yayımlanmamasına rağmen,cezası infaz edilmiş olanlarında’ erteleme kanunundan faydalanacağı kararı verilmiştir.

23 nisan 99 tarihinden önce hapis cezasını çekmemiş kişilerin cezaları ertelendiği gibi, hapis cezasını çekmiş kişilerin cezaları da erteleme kapsamındadır. Anayasa Mahkemesi bu konudaki tartışmayı, Hasan Celal Güzel davasıyla bu yönde karara bağlamıştır.

Dolayısıyla hapis cezasını çekmiş bütün mahkumların (ki sayıları yüz binleri bulmaktadır) cezaları ertelenmiş gibi hukuki sonuç doğuracaktır. Nitekim Hasan Celal Güzel’ in YDP üyeliği devam etmektedir.

Dernek üyesi veya siyasi parti üyesi olamamak gibi yasaklar, hapis cezası ertelendiği için ‘erteleme süresince’ uygulanmayacaktır.

Erteleme asıl ceza olan ‘hapis’ cezasını ertelediği gibi, buna bağlı feri cezaları da ertelemektedir.

Kanunda kamu hakları niteliğinde olan ‘siyasi haklar’ feri ceza olarak görülmektedir. Dolayısıyla 23 nisan 1999 tarihinden önce işlenen suçlardan dolayı feri cezalar uygulanamaz.

Dolayısıyla 1980 veya 1990 yılında cezası çekilmiş bir mahkumiyetten dolayı, dernek üyeliği, siyasi parti üyeliği yasağı uygulanamayacaktır. Hapis cezası çekilmiş ancak feri cezaların uygulanması nedeniyle mağdur olan bütün mahkumlar, Erteleme kanunu lehe bir kanun olduğu için, feri cezaların uygulanmamasını isteyebilirler.

Düşünce cezalandıran maddeler olarak bilinen, 312, 159 ve 8 maddeler, feri cezaların ertelenmesinden faydalanabileceği gibi, adli suçlularda feri cezaların ertelenmesi hakkından faydalanabileceklerdir.

1999 yılına kadar olan bütün mahkumların feri cezaları ertelendiği için, her türlü kamu haklarından faydalanabileceklerdir.

Anayasa Mahkemesi kararıyla, uyuşmazlık bu yönde karara bağlandığından, yerel mahkemelerin, savcılıkların, seçim kurullarının bu yönde yorum ve uygulama içinde olmaları beklenir.

Kanunun amir hükmü resen bu yönde uygulanması gerekir. Ancak Feri cezaların uygulanması nedeniyle kamu haklarını (örgütlenme hakları, seçilme hakları, devlet memuru olma hakkı v.s.) kullanamayan eski mahkumlar, Anayasa Mahkemesi kararını örnek gösterip, ilgili makamlara başvurarak yasağın kaldırılmasını sağlayabileceklerdir.

Hacı Ali Özhan

 27 ağustos 2001 tarihli akit gazetesinde yayımlanmıştır.