Genel Bilgiler

Doğru kullanıldığında, kortizon hayat kurtarıcı bir ilaç. Yanlış kullanıldığında ise hayat karartıcı durumlara yol açabiliyor. Kortizonun tek çare olduğu birçok hastalık var. Bu nedenle de kortizondan vazgeçmek mümkün değil. Aynı zamanda bu ilaca alternatif bir ilaç da yok. Bu nedenle öncelikle, uygun tedavi yöntemi olarak kortizon tedavisi doğru tercih olmalı, kortizon tedavisi titizlikle yapılmalı ve riskli durumlar asla göz ardı edilmemeli.

Kortizon tedavisinin belki de en hassas yönü birden bire başlanıp, kesilememesi. Çünkü tedavi birden kesilince organizmada ani reaksiyonlar doğuyor. “Kortizon tedavisine nasıl doz yavaş yavaş arttırılarak başlanıyorsa, aynı şekilde kesilmeli. Bazen de kortizon tedavisi hiç kesilemez. Bunun nedeni hem kortizonun meydana getirdiği bir çeşit tutsaklık, hem de hastalık belirtilerinin ilaç bırakılınca yeniden görülmeye başlaması.

Kortizon olarak adlandırılan madde aslında insan vücudun da doğal olarak bulunan bir madde. İnsan vücudu bebekliğinin 3. haftasında bu maddeyi üretmeye başlıyor ve kortizon üretimi yaşamının sonuna kadar devam ediyor. Sağlıklı bir insan vücudunda bir günde yaklaşık olarak 15-40 mg kortizon üretimi gerçekleşiyor. Kilolu insanlarda bu üretim %50 fazla olabiliyor, aynı zamanda sinir anında üretim normalin 10 katı fazlalaşıyor. Vücut ısısı, kan basıncı, gece ve gündüz olmasına bağlı olarak üretilen kortizon miktarı da değişiyor. Vücudumuz kortizonu en çok sabahları üretiyor. Vücut kortizonu normalden çok üretiyorsa “Cushing” olarak adlandırılan bir hastalık ortaya çıkıyor. Buna yol açan etken, kortizon salgılanmasını sağlayan beyindeki merkezde (hipofiz) bir kontrol bozukluğu olması.

Kortizon Tedavisi Uygulanan Hastalıklar

Kortizon, romatizmadan, zehirlenmelere, yüzlerce hastalığın tedavisinde kullanılıyor. Ancak bazı hastalıklarda ve şoklarda zorunlu kortizon kullanımı gerekiyor.

1)Romatizmal hastalıklar
Romatizma, her yaşta ortaya çıkabilecek bir hastalık. Tedavi için, erken teşhis ve uygun tedavi yönteminin seçilmesi önemli. Böylece hastalığın tedavisi kolaylaşıyor. Çoğunlukla çocuklarda ve gençlerde görülen, eklemlerde başlayıp zamanında tedavi edilmeyen romatizmanın kalbe vurma olasılığı çok yüksek. Romatizmal hastalıkların vazgeçilmez ilacı ise kortizon.

2) Bağ dokusu hastalıkları
Vücuttaki destek ve bağ dokusunun, aynı zamanda bağışıklık sisteminin de bozulduğu hastalıklarda, çoğunlukla adele dokusu ya da eklemler deforme olmuştur. iç organların yoğun tahribatı olduğu bu tip hastalıklarda kortizon kullanılması çoğu zaman zorunlu oluyor.

3) Kan hastalıkları
Kortizon kan hücrelerinin parçalanması sonucu ortaya çıkan ciddi kansızlıklarda (hemolitik anemi) destek tedavi olarak uygulanıyor. Kan hücrelerinin aşırı çoğalmasına bağlı olarak oluşan lösemi vakalarında da kortizon tedavisine başvuruluyor. Böyle vakalarda kortizon hastanın hayatını daha rahat

4) Alerjik hastalıklar
Kortizonun en çok kullanıldığı hastalıklardan biri de alerjiler. Kimi zaman hayatı tehdit eden, kişiyi şok durumuna sokan alerjik krizlerde, hastaya vakit geçirmeden kortizon enjekte edilir. Alerjik astım krizleri bu durumun en çok rastlandığı hastalıklardır. Kortizonla tedavi edilen bir diğer alerjik reaksiyon ise kan verme sırasında oluşuyor. Çoğunlukla kan grubu uyuşmazlığında, bazen de soğuk kanın damarlara verilmesi sorucu alerjik bir reaksiyon oluşur. İşte bu reaksiyonun etkilerini ortadan kaldırmak için kortizona başvurulur. Kortizon, yılan sokması, böcek ısırması gibi zehirlenmelerde de ortaya çıkan alerjik durumun acil tedavisinde kullanılıyor. Bazen nedeni bilinmeden ciltte ve ağız, boğaz gibi bölgelerde şiddetli yanma, kaşıntı, şişlik, kabartı, döküntü ile birlikte görülen durumlarda diğer ilaç tedavileri yetersiz kalabiliyor. Bu gibi durumlarda da kortizon uygulanıyor.

5) Karaciğer hastalıkları
Karaciğerin artık tamamen iflas ettiği durumlarda, komalarda, ilerleyen siroz vakalarında ve virüslerin neden olduğu öldürücü karaciğer iltihaplanmalarında kortizon çoğunlukla başvurulabilecek tek çare.

6) Tümör tedavilerinde
Kanser hastalık olarak adını bile duymak istemediğimiz ağır bir hastalık. Bilim adamları kanser tedavisi konusundaki çalışmalarını hızla sürdürüyorlar. Kanser hastalarının bir bölümüne “kemoterapi” olarak adlandırılan ilaç tedavisi uygulanıyor. Ameliyat edilemeyecek kadar ilerlemiş kanserlerde ise, kemoterapiye destek olmak ve radyoterapi reaksiyonlarını zayıflatmak için kortizon kullanmak çoğunlukla tek çare oluyor.

7) Böbrek ve idrar yolu hastalıkları
İdrardan yüksek miktarda protein atılmasına ve vücutta yaygın şişliklere neden olan nefrotik sendromlarda kortizon kullanımı genelde şarttır. Hastalık çoğunluk çocuk yaşta görülüyor ve tedavinin asıl şartı da geç kalmamak.

8) Hormonel hastalıklar
Tiroid bezinin aşırı çalıştığı durumlarda bazen son derece kritik krizlerle karşılaşılır. İşte bu durumlarda kortizon yine tek çaredir. Ayrıca böbrek üstü bezinin ani yetmezliği sonucu ortaya çıkan “Addison” hastalığında da kortizonun hayat kurtarıcı rolü vardır.

9) Kalp-damar hastalıkları
Kalbin zarı, kası ve iç tabakasının tutan iltihaplı durumlar ile alerjik ve bağışıklık sistemi ile ilgili, tıkamaya yol açan tipteki damar hastalıklarının tedavisinde de kortizon kullanılır.

10) Sinir sistemi hastalıkları
Sinir köklerinin alerjik, ani ve iltihaplı hastalıklarında, bazı özel vücut felçlerinde, yüz felçlerinin başlangıç döneminde ve Multiple Skleroz hastalığında da kortizon kullanmak gerekiyor. Beyinde damar tıkanıklığı ile gelişen felçlerin başlangıç döneminde, beyin basıncının arttığı durumlarda veya beyinde ödem oluştuğu zamanlarda kortizon tedavisine başvuruluyor.

11) Şoklar
Herhangi bir nedenle şoka giren hastayı hayata döndürmek için bazen tek çare kortizon kullanmaktır. Özellikle aşırı bir alerjik duyarlılığa bağlı olarak ortaya çıkan ve aniden gelişen anafilaktik şoklarda kortizon hala kurtarıcı rol oynuyor.

12) Göz hastalıkları
Bazı göz hastalıklarının tedavisinde de kortizon kullanılabiliyor.

13) Zehirlenmeler, sıcak çarpmaları
Zehirlenmelerde çoğunlukla durumun nedenini anlamaya zaman yoktur. Acilen, zehirlenmenin sonucu olarak ortaya çıkan reaksiyonun ortadan kaldırılması gerekir. Bunun için de kortizon uygulanır. Sıcak çarpmasına bağlı olarak görülen komalar ve soğuktan donmalarda da böbrek üstü bezi iflasa doğru gittiği için kortizon kullanmak gerekiyor.

Ortaya Çıkabilecek Riskler

*Kortizon, dışarıdan da rahatça gözlenebilen ilk etkisini vücudun hormonel sistemi üzerinde yapıyor. Özellikle çocukluk çağı ve genç yaşlarda uygulanan kortizon tedavisi gelişme bozukluğuna yol açabiliyor. Kortizonun neden olduğu şişkinlik sonucu çocukta “Aydede yüzü” olarak tarif edilen bir çehre oluşuyor.
*Vücudun kimi bölgelerinde normal dışı şişlikler ve gövdede yağlanma görülebiliyor.
*Adele zayıflığı,
*Kan basıncında yükselme,
*Kemik erimesi,
*Seksüel ve psikolojik bozukluklar kendini gösterebiliyor.
*Ciltte kıllanma,
*Çizgilenme,
*Adet bozuklukları,
*Troid fonksiyonlarında ve erkeklerde testisler üzerinde olumsuz etkiler de yine ilacın hormonları etkilemesi sonucu ortaya çıkan diğer belirtiler