Önce birkaç rakam

Dünya Rekabet Gücü Yıllığı (World Competitiveness Yearbook) 2005'e göre, Türkiye rekabet gücü açısından 60 ülke arasında 48inci'dir. 2004 yılında ise sırası 55inci'lik idi.

Arzu edenler Türkiye'nin önünde ve arkasında kimlerin bulunduğunu http://www01.imd.ch/wcc/ranking/ adresinden görebilirler.

Biraz da teknik ayrıntı

Bu sıralama, rekabet gücünün şu 4 bileşenini ölçebilen 8 ölçüte göre yapılmaktadır:

Bileşen 1 - Globallik ya da dar çevrecilik: Kaynakların global ya da yerel pazarlar arasındaki paylaşımının ölçütüdür..

Bileşen 2 - Çekicilik ya da saldırganlık: Ekonominin, yerel yatırım ihtiyaçları için yatırımcıları çekme ya da ihracatçı ve/ya yatırımcı olarak davranma performansının ölçütüdür..

Bileşen 3 - Varlıklar (assets) ya da süreçler : Ekonominin, yerel doğal kaynakların işletimine bağlılığı ya da mal ve hizmetlere ne kadar katma değer ilave ettiğinin göstergesidir

Bileşen 4 - Bireysel risk ya da toplumsal uyum: Ulusal değerlerin, de-regulation ve özelleştirme gibi politikalar yoluyla bireysel risk almaya ya da düzenlenmiş (regulated) bir ekonomi ve toplum olmaya yatkın olduğunun ölçütüdür.

Bu bileşenleri ölçmeye yarayan alanlar ise şunlardır:

·       Ulusal ekonominin makro-ekonomik değerlendirilmesi

·       Ülkenin, uluslararası ticaret ve yatırımlara katılım düzeyi

·       Hükümet politikalarının rekabetçiliği destekleyiciliği

·       Sermaye piyasasının performansı ve finansal hizmetlerin kalitesi

·       Teknik ve iletişim alt yapısının iş çevrelerinin ihtiyaçlarına uygunluğu

·       Firmaların kârlı, yenilikçi ve sorumlu yönetilip yönetilmediği

·       Bilimsel ve teknolojik sofistikasyon

·       İnsan kaynaklarının mevcudiyeti ve niteliği

Niçin sonuncu değiliz?

Bu sıralamada sonuncu da olabilirdik. Demek ki altımızda beş-on ülkenin bulunması, bazı rekabet gücü etkenlerine sahip olduğumuzu gösteriyor. Nedir bu faktörler?

Bu faktörleri, ahlâki ve yasal olmalarına göre sıralar ve her birine de -tamamen tahmini olarak- birer ağırlık puanı verirsek aşağıdaki gibi bir tablo ortaya çıkacaktır:

Ahlâki ve/ya yasal olmayan faktörlere şükürler(!)

Medyada sürekli olarak kayıt dışı ekonominin nasıl önleneceği üzerinde konuşmalar bir yanda, ekonomimizin de-facto rekabet gücü unsunları diğer yanda.

Tablonun sağ tarafı aynı zamanda Türkiye üzerine nerelerden baskı yapılabileceğinin de ipuçlarını veriyor. Uluslararası piyasaları kontrol eden güçler, istedikleri anda ve istedikleri oranda rekabet gücü artırımı veya azaltımını bu sağ sütun üzerinde durarak sağlayabilirler. Türkiye'den yapılacak ithalata getirilebilecek örneğin "kaçak elektrik kullanmıyor olmak" ya da "çocuk işçi çalıştırmamak" gibisinden son derece düzgün bir talep bir anda o ürünlerin rekabet güçlerini düşürecektir.

Bu tablo niye böyle?

Bu tabloya bakarak kolayca insanlarımızın yasa ve ahlâk dışı uygulamalara yatkın olduğu gibi bir sonuç çıkarılabilir. Kuşkusuz her kesimin içinde olduğu gibi ekonomik faaliyetlerin içinde de bu tür kişi ve kurumlar vardır. Fakat esas neden farklıdır.

Ekonomik faaliyetlerde bulunan kesimlerimizin katma değer üretebilme kabiliyetleri, ancak tablonun sol tarafındaki ağırlığı üretebilmektedir.

Öyleyse öyledir

Peki, o halde ayağımızı yorganımıza göre uzatır, biz de ne kadar katma değer üretebiliyorsak o kadarlık katma değerli mal ve hizmetler tüketiriz. Böylece katma değer üretimi ve tüketimi dengede olur ve sorun fıkaralık boyutuyla sınırlı kalır.

Yok öyle şey, cip de isteriz kameralı cep telefonu da

Dünyada, ürettiği katma değer kadar tüketen bir sürü fakir toplum var. Ama biz ona razı değiliz. Az katma değer üreteceğiz ve daha çoğunu tüketeceğiz. Bunun da yolu bellidir: tablonun sağ tarafı!

Tablonun sağı yetmez, başka şey de lâzım

Tükettiğimiz ve ürettiğimiz katma değerler farkınının birazını -evet ancak küçük bir bölümünü- tablonun sağı ile dengeleyebiliriz ama o yetmez. O halde bize ait olmayan bir kaynak daha lazım. O da halktan borç almaktır.

O da yetmez

Katma değer dengesini sağlayabilecek bir kaynak da dış borçtur. Her yıl giderek artan dış borcumuz katma değer üretimi için gereken alt-yapı yatırımları için değil, manken, futbolcu ve benzer katma değer üreten "zenaat icracıları"nın zaruri gereksinimleri için kullanılır.

Çare yok mu?

Tanrı, insanların altından kalkamayacağı dert vermezmiş. Kuşkusuz, mal ve hizmet bileşimi içindeki yüksek katma değerlilerin oranını artırmak mümkündür. Ama bunun ön-koşulu, "biz zaten üretiyoruz; katma değer de neyin nesi; biz pratik insanlarız, tornaya pasoyu verir gerisine bakmayız; katma değer matma değer anlamayız; ne yani uydu mu üretelim" gibisinden popülizmi bir kenara bırakmaktır.

Gerekirse kabzımal veya futbol hakemlerimizden yardım alarak bu katma değer konusunu en sıradan insanlarımıza dahi anlatabilmeli; düşük katma değerli yaşamın sürdürülemezliğini gösterebilmeliyiz.

Sayfa Başı