DOS

Eğer bilgisayar kullanmayı ilk defa Windows-95 ile başladıysanız büyük bir ihtimalle DOS kelimesi size yabancı gelecektir. DOS, Disk Operating System kelimelerinin kısaltılmış halidir ve disk işlemleri, bellek işlemleri gibi programların çalışabilmesi için gerekli düzenlemeleri yapan bir işletim sistemidir. DOS&rsquoun tarihi PC&rsquolerin (kişisel bilgisayarlar) tarihiyle başlar ve çoğunlukla da pek hayırla yad edilmez. Çünkü DOS&rsquota grafiksel bir kullanıcı arabirimi yoktur, her şey komutlarla ve bir sürü parametre ile yapılır. Microsoft Windows&rsquo95 sürümüyle kullanıcının DOS ile olan iletişimini minimuma indirmeye çalışmış olsa da geriye doğru uyumluluktan dolayı DOS&rsquotan tam olarak vazgeçememiştir.
Windows&rsquo95 kullanıyor olsanız da bazen DOS&rsquoa işiniz düşebilir. Örneğin bir çok oyun programı Windows ile çalışmaz veya oynanamayacak kadar yavaş çalışır. Ayrıca Windowsa giremediğiniz durumlarda da sorunu DOS&rsquotan halletmeniz gerekebilir. Bazen de tek bir dosyayı kopyalamak için bilgisayarınızı açtığınızda, Windows&rsquoun çalışmasını beklemeniz gerekmez.
KOMUTLAR
DOS&rsquota herhangi bir dosyaya ihtiyaç duymadan çalışan komutlara iç komutlar, çalışması için program dosyasının varlığına ihtiyaç duyan komutlara Dış Komutlar denir. Dış komutları çalıştırabilmek için o komutun progrma dosyasına ihtiyaç vardır. Örneğin format komutunu kullanabilmek için Format.com programının bulunması gerekir.
· DOS komutları hakkında bilgi almak için / ? parametresi kullanılabilir. Örneğin dır komutu hakkında bilgi almak için DIR /?yazılabilir.
DIR (Listeleme)
Bulunduğunuz dizindeki dosya veya dizinleri listeler. Dır komutu tek başına kullanıldığı zaman aşağıdaki gibi bir liste çıkar.
C:\zeybek>dır
C sürücüsündeki birimin etiketi yok
Birim Seri Numarası 0B26-13D9
C:\zeybek dizini
. <DIR> 01/01/99 20:23 .
.. <DIR> 01/01/99 20:23 ..
SZEYBEK EXE 1.411.559 02/01/99 20:05 szeybek.exe
XTRAS <DIR> 01/01/99 20:23 xtras
ICON ICO 2.816 02/01/99 20:05 icon.ico
2 dosya 1.414.375 bayt
3 dizin 137.347.072 bayt boş
C:\zeybek>_
Burada<DIR> ile belirlenmiş olanlar dosya değil dizindir. Diğerler ise dosyadır. Her bir dosyanın adı, uzantısı, boyutu, son değiştirme tarihi- saati ve uzun dosya ismi görüntülenmektedir.
·         Uzantısı .EXE, .COM, .BATolanlar program dosyalarıdır. Bunların isimleri yazılarak çalıştırılabilir.
Bir dizindeki dosya sayısı fazla ise ekrana sığmayacaktır. Sayfa sayfa görüntülemek için DIR /Pşeklinde /P parametresi kullanılır. Detayları göstermeden sadece isimleri listelemek için DIR /Wkullanılır. Daha detaylı bilgi için DIR /Vkullanılır.
Bütün dosyaları değil de bir şarta uyan dosyaları listelemek için joker karakter dediğimiz ? ve * karakterleri kullanılır.
Dır *.exe ile uzantısı EXE olan dosyalar
Dır a*.exe ile baş harfi a ve uzantısıEXEolan dosyalar
Dır a*.e* ile baş harfi a ve uzantısının baş harfi e olan dosyalar
Dır a?b*.exe ile baş harfi a ve üçüncü harfib olanEXE uzantılı dosyalar
Dır *. ile uzantısı olmayan dosyalar
listelenebilir. Buradaki temel kural * işaretinin bütün harfler yerine, ? ise tek bir harf yerine geçmesidir.
·       Dır komutu ile DOS&rsquota arama da yapılabilir. /s parametresi verilirse DOS alt dizinlerdeki dosyaları da listeler.
Örneğin önemli.doc isimli bir dosyayı aramak için
Dır önemli.doc /s kullanılabilir.
·       Liste alınırken sıralama isteniyorsa /O parametresi kullanılır.
Dır /ODile tarihe
Dır /ON ile ada
Dır /OE ile uzantıya
Dır /OS ile boyuta göre sıralanabilir. Bu parametrelerin önüne &ndash konursa tersi sırada listelenir. Yani Dır/OS ile küçükten büyüğe sıralanırken, Dır/O-S ile büyükten küçüğe doğru sıralanır.
·       Dır /A ile istenen özelliğe uyan dosyalar gösterilebilir.
Dır/AD ile sadece dizinler
Dır/AH ile gizli dosyalar
Dır/AR ile sadece okunabilir dosyalar
Dır/AS ile sadece sistem dosyaları listelenir.
DİZİN İŞLEMLERİ(CD, MD,RD)
Bir dizine girmek için
CD Dizinismi kullanılır.
Örneğin Windows dizinine girmek için
C:\>CD Windows
C:\WINDIWS>
Windows\System dizinine girmek için
C:\>CD Windows\System
C:\WINDOWS\SYSTEM>
veya
C:\>CD Windows
C:\WINDOWS>CD System
C:\WINDOWS\SYSTEM>
şeklinde kullanılır.
Bir dizinden çıkmak için CD..
C:\WINDOWS\SYSTEM>CD..
C:\WINDOWS>
Ana dizine çıkmak için CD\
C:\WINDOWS\SYSTEM>CD\
C:\>
İki üst dizine çıkmak için CD...
C:\WINDOWS\SYSTEM\VMM32>CD...
C:\WINDOWS>
Üç üst dizine çıkmak için CD....
C:\WINDOWS\SYSTEM\VMM32>CD....
C:\>
Yeni bir dizin oluşturmak için
MD Dizinismi
Örneğin yeni isimli bir dizin oluşturmak için
MD yeni
Bir dizin silmek için
RD Dizinismi
Yeni isimli dizini silmek için
RD yeni
şeklinde kullanılır. Bir dizini bu yöntemle silebilmek için, içinin boş olması gerekir.
Uzun dizin isimlerini DOS altında kullanırken bunları iki şekilde kullanabilirsiniz.
Eğer Windows altında bir DOS oturumu açtıysanız bu isimler hem standart 8+3 formatında hem de uzun formatında kullanılabilir. Direk olarak DOS ortamına geçtiyseniz 8+3&rsquolük kısa formatını kullanabilirsiniz.
8 harften daha uzun bir dosya veya dizin ismi verecekseniz bunu tırnak içinde yazmanız gerekir.
Örneğin en çok kullandığım dökümanlar dizini oluşturmak için :
MD &ldquoen çok kullandığım dökümanlar&rdquoşeklinde yazmanız gerekir.
Bu dizin listelendiğinde hem orjinali ile hem de ENÇOKK~1 şeklinde kısa ismi ile gösterilir.
Bu dizine girmek için
CD ENÇOKK~1
veya
MD &ldquoen çok kullandığım dökümanlar&rdquo yazabilirsiniz.
SÜRÜCÜ DEĞİŞTİRME
DOS&rsquota ger sürücü bir harf ile temsil edilir. A, ve B harfleri disket sürücü diğerleri de hard disk ve diğer sürücüler için kullanılır. Sürücü harflerinden sonra &ldquo:&ldquokullanılarak o sürücüye geçilebilir.
A: ile disket sürücüye
C: ile de hard diske geçilebilir.
Bir sürücüye geçildikten sonra uygulanan komutlar o sürücü üzerinde etkili olur.
Örneğin bir disketin içeriğini görmek için
C:\>A:
A:\>Dır
yazabilirsiniz. Veya kısaca
C:\> DIR A:
FORMAT (FORMATLAMA,BİÇİMLEME)
Format kelime anlamı olarak düzenleme demektir. Bu ilk alınan disket için doğrudur. Disket DOS&rsquota kullanılmak için düzenlenir. Ancak dolu olan bir diskete format atılması ile disketteki bütün bilgiler silinmiş olur.
·        Yanlışlıkla formatlanan bir disket UNFORMAT komutu ile geri alınabilir.
Format komutunu harddisk için kullanmak çok tehlikelidir. Daha çok disketlerinizi formatlamak için bu komutu kullanacaksınız.
C:\> FORMAT A:
İle disket formatlanır. Bu komuttan sonra sürücüye disket yerleştirmeniz istenir ve gösterge %100 oluncaya kadar formatlama devam eder. Formatlama bittikten sonra diskete bir isim vermeniz istenir. Buraya 11 harflik bir isim verebilirsiniz. İsim verdikten sonra disket hakkındaki bilgiler gösterilir. Bu listeye bakarak o disketteki bozuk kesimlerin bulunup bulunmadığını anlayabilirsiniz. Eğer diskette bozuk kısımlar varsa bunların miktarı da listeden okunabilir.
·       Format komutunu bozulan disketlerinizin bozuk kısımlarını işaretlemesi için kullanabilirsiniz. Bozuk kısımları işaretleyerek buralar bilgi yazılmasını önler.
·       Ayrıca sistem disketi oluşturmak için de Format komutu kullanılabilir. (Bu iş için SYS komutu da kullanılır.)
·       Virüslü disketleri de format ile silebilirsiniz.
/Uparametresi kullanılırsa, disketi UNFORMAT yapabilmek için gerekli olan bilgi diskete yazılmaz. Bu durumda UNFORMAT komutu ile disket kurtarılamaz. Disketi silmek istediğinizden eminseniz bu parametreyi kullanarak işlemleri hızlandırabilirsiniz.
/S parametresi ile disketin sistenm disketi olarak hazırlanmasını sağlayabilirsiniz. Bu durumda bu disketi kullanarak bilgisayarı açabilirsiniz.
/Qile hızlı format yapabilirsiniz. Bu işlem bozuk kısımları işaretlemez. Ancak oldukça hızlı bir biçimde disketi boşaltır.
/V:Adile disketin ismini belirleyebilirsiniz.
C:\>FORMAT a: /q /u /s /v:ali
Komutu ile geri alma bilgisi olmada, sistem disketi olarak ve ismini de Ali yaparak disketi hızlı formatlar.
Format yapabilmek için FORMAT.COM dosyasına ihtiyaç vardır.
SYS(Sistem Transferi)
Sys komutu ile bir diskete veya harddiske sistem dosyaları transfer edilebilir. Bu dosyalar IO.SYS, MSDOS.SYS, COMMAND.COM, DRVSPACE.BIN, veyaDBLSPACE.BINdosyalarıdır. Bu dosyalardan COMMAND.COM hariç diğerleri bir diskete normal kopyalama ile kopyalanırsa o disket sistem disketi olmaz. Bu dosyaları diskette özel bir yere kopyalanması gerekir. Bu işlemi deSYSveyaFORMAT /Skomutları yapar.
Sys a:ile diskete
Sys c:ilede harddiske sistem transferi yapılır.
Özellikle harddiskteki sistem dosyaları bozulmuşsa bilgisayarınızı harddiskten açamazsınız. Bu durumda bilgisayarı disketten (içinde sistem dosyaları bulunan bir disket ) açarak Sys c:komutu ile harddiske sistem transferi yapabilirsiniz. Bu işlemi yapmak için disketteSYS.COM programı bulunmalıdır.
LABEL (Disket etiketi değiştirme)
Format yaparken sizden diskete bir isim(etiket) vermeniz isteniyordu. Bir disketin ismini değiştirmek için onu formatlamak gerekmez. Örneğin harddiskimize başka bir isim vermek için
LABEL C: komutunu kullanabilirsiniz. Sizden 11 harflik bir etiket istenecektir.
LABEL A: komutu disketin etiketini değiştirmek için kullanılır.
Bu programın ismiLABEL.EXE&rsquodir
DATE, TIME ( Tarih ve Saati değiştirme)
Bilgisayarın tarihi ve saati bu iki komutla öğrenilip değiştirilebilir. Date tarihi, Time ise saati belirtmek için kullanılır.
Date yazarsanız aşağıdaki gibi önce şu anki tarih gösterilecek ve yeni tarihi girmeniz istenecektir. Eğer tarihi değiştirmek istemiyorsanız Enter tuşuna basarak geçebilirsiniz.
C:\>date
Geçerli tarih Paz 05/01/1999
Yeni tarihi girin (gg-aa-yy):_
C:\>date(DİKKAT: BU DÖKÜMANLAR NoHuT oNLiNe SİTESİNE AİTTİR)
Geçerli tarih Paz 03/01/1999
Yeni tarihi girin (gg-aa-yy):_
DOSKEY
DOS&rsquota bütün komutları klavyeden girmemiz gerekir. Her sefer uzun uzadıya komut yazmak bazen sıkıcı olabilir. Bunun yerine Doskey programını bilgisayar açılırken bir kez çalıştırarak DOS&rsquoun yazdığınız komutları hatırlamasını sağlayabilirsiniz. Bu programı bilgisayarın her açılışında çalıştırabilmek için Autoexec.bat dosyasına yazabilirsiniz. Bu dosya içineC:\windows\command\doskeysatırını ekleyin. Bundan sonra yukarı ve aşağı tuşlarını kullanarak daha önce yazdığınız komutlara kolayca ulaşabilirsiniz.
DOS ortamında ikenDOSKEY.COM programını çalıştırmak için bu dosyanın bulunduğu dizin içine gidilir ve adı yazılarak enter tuşuna basılır.
COPY, XCOPY, DISKCOPY (KOPYALAMA)
COPY komutu ile dosyayı diskete, disketten harddiske, yazıcıya veya ekrana kopyalayabilirsiniz.
Copy Kaynak Hedef
Şeklinde, çoğunlukla iki parametre ile kullanılır. Birincisi kopyalanacak olan, ikincisi kopyalanılacak olan yeri belirler.
Copy okul.doc a:
Aktif dizindeki okul.doc isimli dosyayı diskete kopyalar.
Copy a:okul.doc c:
Disketteki okul.doc isimli dosyayı harddiske kopyalar.
Copy okul.doc liste.doc
Okul.doc isimli dosyayı aynı yere liste.doc adıyla kopyalar.
Copy a:okul.doc
Disketteki okul.doc isimli dosyayı komutun yazıldığı yere kopyalar.
Copy *.* a:
İçinde bulunulan dizindeki tüm dosyaları diskete kopyalar.
Copy a:*.* c:
Disketteki bütün dosyaları harddiske kopyalar.
Copy Autoexec.bat con
Autoexec.bat dosyasını ekrana kopyalar. (Con ekran için kullanılan isimdir. Ekrana kopyalamak içini göstermek anlamındadır.)
Copy *.bat con
Bat uzantılı tüm dosyaları ekrana kopyalar.
Copy Con a.ekr
Burada kaynak ekran, hedef ise bir dosyadır. Yani ekranı a.ekr dosyasına kopyalamasını istiyoruz. Bu durum copy komutu için özel bir durumdur ve bir dosyaya yazı yazmak için kullanılır. Bu komutu yazdıktan sonra F6 tuşuna basana kadar yazdığınızbütün harfler a.ekr dosyasına yazılacaktır. Örnek olarak aşağıdaki satırları yazarak birbatdosyası hazırlayalım.
Copy con a.bat
@echo off
echo elveda dos
echo merhaba windows
Bu satırları dikkatli bir şekilde yazın, çünkü bir satırı yazdıktan sonra o satıra tekrar geri dönme şansınız yok. F6 tuşuna ve Enter&rsquoe basın ve kaydedin. Ve oluşturduğunuz dosyanın adını yazarak çalıştırın.
Copy a.bat prn
Bu satır a.bat dosyasını yazıcıya gönderecektir. (Pr n kelimesi yazıcı için kullanılır. Yazıcınızın bağlı olduğu porta göre LPT1, LPT2, COM1, COM2 de kullanabilirsiniz. ) ekrandaki görüntüyü yazıcıya göndermek içinPrint Screentuşuna basabilirsiniz.
Copy komutu ile bir dosyayı kopyalarken hata testi de yapılmasını sağlayabilirsiniz.(DİKKAT: BU DÖKÜMANLAR NoHuT oNLiNe SİTESİNE AİTTİR) Özellikle diskete kopyalarken bu testi yaptırmanız iyi olur. Hata testi yapması için/V parametresi kullanılır.
Copy okul.doc a: /v
Okul.doc dosyasını diskete hata testi yaparak kopyalamasını istiyoruz. Bu işlem dosyayı diskete kopyalarken aynı zamanda yazdığını da okuyarak doğru okunup okunmadığını kontrol eder. Diskette bozuk kesimler varsa yazdığını okuyamayacak ve hata verecektir. İşlemi iptal ederek sağlam bir disket kullanın veya disketin içinde önemli bilgiler yoksa disketi formatlayın ve ve hatalı kısımların işaretlenmesini sağladıktan sonra tekrar kopyalayın.
Kopyalama yaparken kopyalanılan yerde aynı isimli bir dosya varsa onun üzerine yazılıp yazılmayacağı sorulur.
C:\a.bat üstüne yazılsın mı (Evet/Hayır/tüMü)?
E harfi Evet, H harfi Hayır veya M harfi ile bütün dosyaların tek tek sorulmadan yazılması sağlanabilir.
XCOPY komutu da kopyalamk için kullanılır. Copy komutunda farklı olarak daha hızlıdır ve alt dizinleriyle birlikte kopyalayabilir. Copy komutu bir iç komut olmasına rağmen Xcopy komutu dış komuttur veXCOPY.EXE dosyasının bulunması gerekir.
Xcopy komutunun kullanımı da copy komutu gibidir. Farklı olarak /S parametresi ile alt dizinlerin kopyalanması da sağlanabilir.
Xcopy a:*.* /s c:
Disketteki bütün dosyaları alt dizinlerdekilerle beraber c: sürücüsüne kopyalar. Xcopy&rsquonin avantajı daha hızlı kopyalayabilmesi ve alt dizinlerle birlikte kopyalayabilmesidir.
DISKCOPYkomutu ise daha farklıdır. Bir disketin aynısını bir başka diskete kopyalamak için kullanılır. Diskcopy ile çoğaltılan disketler tamamen birbirinin aynısıdır.
Diskcopy a: a:
Komutu ile a sürücüsünde bulunan disket çoğaltılabilir. Bu işlem sırasında önce orjinal disket okunur, daha sonra diğer disketin takılması istenerek bu diskete yazılır. Okuma işlemi tek seferde bitmemişse tekrar ilk disket istenerek kalan kısım da okunarak diğer diskete yazılır.
Diskcopy işleminde hedef disket içindeki tüm dosyalar kopyalama işleminden önce bilgisayar tarafından silinir.
Bu programın ismi DISKCOPY.COM&rsquodur.
REN(DOSYA ADI DEĞİŞTİRME)
Dosyaların isimleriniRen komutu ile değiştirebilirsiniz.
Ren Dosyaadı Yeniad
şeklinde kullanılır. Örneğin gerekli.doc isimli dosyanın adını gereksiz.doc olarak değiştirmek için
Ren Gerekli.doc gereksiz.doc
şeklinde yazılır. İsim değiştirirken yeni isimle aynı isme sahip bir dosya varsa değiştirme yapılmaz.
Ren komutu ile dizin isimleri değiştirilemez. Dizin isimlerini değiştirmek için Move komutu kullanılır.
MOVE(TAŞIMA VEYA DİZİN İSMİ DEĞİŞTİRME)
Bu programın ismiMOVE.EXE&rsquodir. Dosyaları bir yerden başka bir dizine veya sürücüye taşımak için ve dizinlerin isimlerini değiştirmek için kullanılır.
Örneğin Genel dizinindeki bütün dosyaları Özel dizinine taşımak için
Move c:\genel\*.* özel\
PW dizinindeki tüm dosyaları diskete taşımak için
Move c:\pw\*.* a:
Move komutu ile dizin ismi değiştirmek Ren ile dosya ismi değiştirmek gibidir. Örneğin PW dizinini WRITE olarak değiştirmek için
Move PW WRITEşeklinde kullanılır. (DİKKAT: BU DÖKÜMANLAR NoHuT oNLiNe SİTESİNE AİTTİR)
TYPE (DOSYA İÇERİĞİ)
DOS&rsquota bir dosyanın içeriğini görmek için kullanılır.
Type Dosyaadı
Şeklinde kullanılır. Örneğin autoexec.bat dosyasının içeriğini görmek için
Type autoexec.bat
şeklinde yazılır. Dosya üzerinde değişiklik yapabilmek için EDIT komutu kullanılmalıdır.
MORE(SAYFALAMA)
Bazı DOS komutlarının sonuçları ekrana sığmıyorsa komutun sonucunun sayfa sayfa gösterilmesini More komutunu | karakteri ile birlikte kullanarak sağlayabiliriz.
Örneğin;
Type autoexec.bat
Komutu ile autoexec.bat dosyasının içeriğine bakabilirsiniz. Ancak dosya ekrana sığmayacak kadar uzun ise dosyadaki üst satırlar ekranda görülemeyecektir. Bunu More komutu ile birlikte kullanarak aşabiliriz.
Type autoexec.bat | More
şeklinde kullanılırsa, dosyanın içeriği ekranı doldurduğunda bir tuşa basmanız istenecek ve ondan sonra diğer sayfa gösterilecektir.
More komutu tek başın değil diğer komutların arkasında | karakteri ile birlikte kullanılır.
EDIT
DOS&rsquota dosyaları düzenleme ve oluşturma için Edit programını kullanabilirsiniz. Bu program vasıtası ile dosyalarınızı açıp değişiklikler yapabilirsiniz. Bu programın ismiEDIT.COM &lsquodur.
Edit Autoexec.bat
Yazarak autoexec.bat dosyasında değişiklikler yapabilirsiniz.
ATTRIB (DOSYA ÖZELLİKLERİ)
Del komutu ile silemediğiniz dosyalar oldu mu? Bir dosya sadece okunabilir, sistemveya gizlidosya olarak belirlenmişse normal yollarla silinemezler. Eğer sizde bazı dosyaların kolayca silinebilmesini istemiyor veya silmek isteyip de silemediğiniz dosyalar bulunuyorsa Attrib komutu ile o dosyanın özelliklerini değiştirmelisiniz. Bu dosyanın ismi ATTRIB.EXE &rsquodir.
Attrib dosyaadı özellikler
Şeklinde kullanılır. Dosya adı olarak bir dosya verebileceğiniz gibi ? ve * karakterlerini kullanarak birden fazla dosyanın özelliklerini de değiştirebilirsiniz. Dosyaların özellikleri ise üçüncü parametre ile değiştirilir. Üçüncü parametre verilmezse sadece özellikler görüntülenir, herhangi bir işlem yapılmaz.
Bir özelliği kaldırmak için aşağıdaki parametreleri &ndash işareti ile , o özelliği vermek için ise + işareti kullanmalısınız.
R Sadece okunabilir dosya. Normal yollarla değiştirilemez ve silinemezler.
H Gizli dosya. Normal yollarla silinemezler ve Dır komutu parametresiz kullanıldığında listelenmezler.
S System dosyası. Bu sadece bazı özel dosyalar için verilen bir özelliktir. Bu özelliğe sahip dosyaları silmeniz, değiştirmeniz veya taşımanız problemlere sebep olur. Bu dosyalarda normal yollarla silinemezler ve görünmezler.
Örneğin A.doc dosyasına sadece okunabilir özelliği vermek için
Attrib A.doc +r
Cokgizli.doc dosyasını gizlemek için
Attrib cokgizli +h
Cokgizli.doc dosyasını gizlemek ve sadece okunabilir yapmak için
Attrib cokgizli +h +r
Sadece okunabilir olduğu için silemediğiniz bir dosyanın bu özelliğini kaldırmak için
Attrib a.doc &ndashr
Ayrıca sadece dosyaları değil dizinleri de gizleyebilirsiniz
Attrib Windows +h
Komutu ile windows dizini gizlenmiş olur. Dır yazarsanız bu dizini göremezsiniz.
CHKDSK(DİSK TESTİ)
Bu program (CHKDSK.EXE) herhangi bir parametre olmadan kullanılırsa sürücü hakkında istatistiki bilgiler verir. (Boş alan, toplam alan, dosya sayısı gibi)
C:\>chkdsk
Birim Seri Numarası 0B26-13D9
1.048.395.776 bayt toplam disk alanı
25.182.208 bayt 231 gizli dosyada
9.601.024 bayt 575 dizinde
884.178.944 bayt 9.956 kullanıcı dosyasında
16.384 bayt bozuk sektörlerde
129.417.216 bayt disk üzerinde kullanılabilir
16.384 bayt her ayırma biriminde
63.989 toplam ayırma birimi disk üstünde
7.899 ayırma birimi disk üstünde kullanılabilir
655.360 bayt toplam bellek
578.240 bayt boş
Chkdsk/F Diskteki hataları tespit ederek düzeltir. Diski (Disket veya harddiski ) hızlı bir şekilde test etmek için kullanılır. Daha detaylı
Chkdsk /V Diskteki bütün dosyaları yol ismiyle birlikte ekrana listeler. Binlerce dosyayı ekrana listelemenin bir anlamı yoktur. Ancak ekrana listelemek yerine bir dosyaya yazması istenirse bu dosya daha rahat incelenebilir.(DİKKAT :BU DÖKÜMANLAR SAKSAGAN ONLİNE 'NE AİTTİR)
Chkdsk /V > Dosyalar Diskteki bütün dosyalar yolları ile birlikte Dosyalar isimli dosyaya yazılır. Edit programı ile bu dosyanın içeriği incelenebilir.
Chkdsk /V > LPT1 Bütün dosyalar yazıcıya gönderilir.
SCANDISK( DİSK PROBLEMLERİ ÇÖZÜMÜ)
Scandisk programını kullanarak diskinizdeki problemleri gidermesini sağlayabilirsiniz. Chkdsk&rsquoden daha gelişmiş bir programdır. Diskteki birçok problemi bulup giderebilir. Bu programın ismi SCANDISK.EXE &lsquodir.
FDISK (HARDDİSK BÖLÜMLEME)
Bu programı bilinçsiz olarak asla kullanmayın. Harddiskinizdeki bütün bilgilerinizi yok edebilirsiniz. Bu program harddiski birkaç parçaya ayırmaya, birkaç bölüm varsa aktif olacak bölümü (sistemin açılacağı bölümü) belirlemeye yarar. Bu programın ismi FDISK.EXE &lsquodir.
Eğer yeni bir harddisk aldıysanız bu programı kullanarak harddisk üzerinde bölümler oluşturabilirsiniz. Her harddiskte en az bir bölüm oluşturulması gerekir. Fdisk ile harddisk bölümlendikten sonra harddiskteki her bölümün formatlanması gerekir.
FC(DOSYA KARŞILAŞTIRMA)
FC ile iki dosyayı karşılaştırarak farklılıkları görebilirsiniz.
FC BirinciDosya İkinciDosya
şeklinde kullanılır. Bu komut daha çok farklı isme sahip iki dosyanın veya farklı dizinlerde bulunan aynı isimli dosyaların aynı olup olmadığını karşılaştırmak için kullanılır.
Bu programın ismi FC.EXE&rsquodir.
MEM (BELLEK BİLGİSİ)
Bellek kullanımı hakkında bilgi verir.
C:\>mem
Bellek Türü Toplam Kullanılan Boş
---------------- -------- --------- --------
Geleneksel 640K 76K 564K
Üst 0K 0K 0K
Ayrılan 384K 384K 0K
Uzatılmış (XMS) 31.744K 188K 31.556K
---------------- -------- --------- --------
Toplam bellek 32.768K 648K 32.120K
Toplam 1 MB altı 640K 76K 564K
Toplam Genişletilmiş (EMS) 32M (33.030.144 bayt)
Boş Genişletilmiş (EMS) 16M (16.777.216 bayt)
Çalışabilecek en büyük program boyu 564K (577.936 bayt)
En büyük boş üst bellek bloğu 0K (0 bayt)
MS-DOS üst bellek alanında yerleşik.
C:\>
DOS altında çalışan programların çoğu 640 KB&rsquolık standart belleği kullanırlar. Bilgisayarınızda 64MB ana bellek olsa bile programlar bellek yetmediği için çalışamayacağını bildirirler. Bu toplam belleğin yetersizliğinden değil, geleneksel belleğin yani ilk 640 KB &lsquolık bölümün yetmediğindendir. İlk 640 KB&rsquolık bu bellek bölgesindeki bazı programların üst belleğe yüklenmesi veya gereksiz olanların hiç yüklenmemesini sağlayarak bu programlar için yeterli boşluğu ayarlamanız gerekir. Gerekli miktarı takip etmek için MEM komutundan faydalanılabilir.
SMARTDRV (HIZLI DİSK)
Smartdrv komutu harddiskten okuma ve yazma hızını artırmak için Windows&rsquo95 den önce kullanılan bir programdır. Windows-95 bu programa ihitiyaç duymadan aynı işi yapar.
Bu tip programlara cache (ön bellek) programları denir. Bir program harddiskten bilgi okumak istediğinde smartdrv bu bilgiyi okur ve programın bundan sonrakileri de okuyacağını farz ederek bir miktar fazladan bilgiyi de okuyarak belleğe alır. Program bu bilgileri de istediğinde harddiske tekrar gitmeden bellekten alır. Yazarken de böyledir. Program direk harddiske yazmaz. Bunun yerine smartdrv&rsquoın ayırdığı bellek bölgesine yazar. Smartdrv bu bilgileri uygun bir zamanda harddiske yazar. Bu işlemler harddisk erişimini minimuma indirgediği için programların çalışma hızlarını önemli ölçüde arttırır. Ancak bellekte de oldukça büyük bir yer işgal eder.
DOS programlarınızı DOS modunda çalıştıracaksanız SMARTDRV yazarak ön belleği aktif hale getirebilirsiniz. Smartdrv toplam bellek miktarına bakarak uygun büyüklükte bir ara bellek oluşturur.
Smartdrv harddisk için hem okuma hemde yazma işlemlerinde ara belleği kullanır. Disket ve CD-ROM larda ise sadece okuma için önbellek kullanılır.
EMM386( GENİŞLETİLMİŞ BELLEK YÖNETİCİSİ)
Üst belleğin daha iyi kullanılmasını sağlar ve EMS bellek oluşturmak için de kullanılır. Config.sys dosyasında Device satırı ile Himem.sys &lsquoden sonra kullanılır.
Device=c:\windows\Himem.sys
Device=c\windows\emm386.exe
şeklinde kulanılır.
Bazı programlar özellikle de oyunlar EMS bellek ile çalışırlar.(DİKKAT: BU DÖKÜMANLAR NoHuT oNLiNe SİTESİNE AİTTİR) Emm386 &lsquoyı aşağıdaki gibi kullanarak EMS bellek oluşturabilirsiniz.
Device=c\windows\emm386.exe RAM
EMS bellek miktarını da belirlemek istiyorsanız Ram parametresinden sonra bellek miktarını Kb cinsinden yazabilirsiniz. Örneğin 512 Kb EMS bellek oluşturmak için
Device=c\windows\emm386.exe RAM 512 yazılabilir.
MSCDEX(DOSYA YÖNETİCİSİ)
DOS altında CD-ROM sürücünüzü kullanabilmek için Cd-romunuzun sürücü programını Config.sys dosyasında Device satırı ile yükledikten sonra Mscdex programını da Autoexec.bat programından aktif hale getirerek Cd-rom sürücünüzü kullanabilirsiniz.
Örneğin Cd-rom sürücünüzün dosyası CDDRV.SYS olsun. Bunu Config.sys dosyasında aşağıdaki gibi yazdıktan sonra
Device=c:\cddrv.sys /d:hasan
Autuexec.bat dosyasında da
C:\windows\command\mscdex /d:hasan
şeklinde kullanmanız gerekir.
AUTOEXEC.BAT VE CONFIG.SYS
Bu dosyalar sistem açılırken kullanılan özel dosyalardır. Ve sistemin açıldığı sürücüde ve ana dizinde bulunmaları gerekir. Bunlarda config.sys bilgisayarla ilgili bazı ayarlamaların ve programların bulunacağı dosyadır. Config.sys dosyasındaki ayarlamalar bilgisayar açıldıktan sonra değiştirlemezler, bu ayarlar sadece bu dosyada yapılabilirler.
Autoexec.bat dosyası ise bilgisayar açılırken çalıştırılacak bazı programlar ve ayarlar için kullanılır. Bu programlar ve ayarlar bilgisayar açıldıktan sonra da yapılabilirler. Her sefer aynı şeyleri yapmak yerine bu ayarlar autoexec.bat dosyasına yazılarak işler otomatikleştirilir.
Config.sys
Bu dosyada bulunabilecek bazı ayarlar ve yüklenebilecek bazı programlar aşağıda gösterilmiştir.
Bu dosyayı bilgisayarın açıldığı diskin ana dizininde bulabilirsiniz.
Edit config.sys yazarak bu dosyayı düzenleyebilirsiniz.
·        Device
Belleğe aygıt sürücülerini yüklemek için kullanılır.
·        Devicehigh
Aygıt sürücülerini üst belleğe yüklemek için kullanılır.
·        Device=c:\windows\himem.sys
Himem.sys bir uzatılmış bellek yöneticisidir. Uzatılmış belleği kullanan programların çoğu (Windows dahil) bu sürücüye ihtiyaç duyar.
Device=c:\windows\himem.sys /TESTMEM: OFF
Şeklinde kullanarak bellek testini yapmamasını sağlayabilirsiniz. Bu bilgisayarın açılış işlemini biraz daha hızlandırır.
·        Device=c:\windows\Emm386.exe
Üst belleğin daha iyi kullanılmasını sağlar ve EMS bellek oluşturmak için kullanılan EMM386 yukarıdaki gibi Config.sys dosyasında Himem.sys&rsquoden sonra yüklenir.
·        Dos=High,Umb
Dos=High satırı ile Dos&rsquoun üst belleğe yüklenmesini, Umb satırı ile de Emm386 tarafından sağlanan üst bellek bölgelerinin Dos tarafından yönetilebileceği belirlenir. Bu işlem geleneksel belleğin daha az kullanılmasını sağlayarak, diğer programlara daha fazla geleneksel belleğin bırakılmasını sağlar.
·        FILES=n
·        FILESHIGH=n (DİKKAT: BU DÖKÜMANLAR NoHuT oNLiNe SİTESİNE AİTTİR)
Aynı anda açılabilecek dosya sayısını belirler. Özellikle veritabanı uygulamaları büyük Files değerlerine ihtiyaç duyarlar. Files değeri programın ihtiyaç duyduğundan daha az ise program düzgün çalışmayacaktır. Ortalama 35 olarak belirlenebilir. Veritabanı uygulamalarında 70-100&rsquoe çıkarılması gerekebilir. 8-255 arasında bir değer verilebilir. Verilmezse 8 kabul edilir. Gerekenden fazla değerin verilmesi boşuna bellek harcanmasına sebep olur. Fileshig satırını kullanarak Files için gerekli belleğin üst bellekten ayrılmasını sağlayabilirsiniz.
·        LastDrive=x
Erişebileceğiniz en fazla sürücü sayısını belirtir. A-Z arasında bir harf verebilirsiniz. DOS&rsquoun algılayacağı en son geçerli sürücüyü belirtir.
Örneğin bilgisayarınızda F harfine kadar olan sürücüleriniz varsa
LastDrive=F şeklinde kullanabilirsiniz. Daha büyük değerler boşuna bellek harcayacaktır. Sürücüler için gerekli belleği üst bellekten ayırmak için
LastDriveHigh=F şeklinde kullanabilirsiniz.
·        REM
Config.sys ve Autoexec.bat dosyalarında çalıştırılmasını istemediğiniz satırların başına Rem yazarak bu satırları devre dışı bırakabilir ve rem ile başlayan açıklama satırları yazabilirsiniz.
·        DEVICE=C:\WINDOWS\COMMAND\DISPLAY.SYS CON=(EGA,,1)
Display.sys programı ekranda gösterilecek olan karakterlerin karakter setini belirler. Türkçe karakter setini kullanabilmek için gereklidir.
·        COUNTRY=090,857,C:\WINDOWS\COMMAND\COUNTRY.SYS
Zamanı, para birimini göstermede, karakterlerin sıralandığı düzeni belirlemede ve dosya adlarında hangi karakterlerin kullanılabileceğini belirlemede ülkelere özgü ayarların kullanılması için Country komutu config.sys dosyasında yukarıdaki gibi kullanılır. Türkçe ayarlar için yukarıdaki parametreler kullanılmalıdır.
Autoexec.bat
Şimdi de autoexec.bat dosyasında bulunabilecek bazı ayarlar ve yüklenebilecek bazı programları tanıyalım.
Bu dosyayı bilgisayarın açıldığı diskin ana dizininde bulabilirsiniz.
Edit Autoexec.bat
Yazarak düzenleyebilirsiniz.
·        @Echo off
Autoexec.bat dosyası çalışırken, dosyadaki komut satırlarının görüntülenmesini engeller.
·        Path=c:\windows; c:\windows\command; c:\program
Bir programı çalıştırmak için ismini yazdığınızda önce bu program komutu yazdığınız dizinde aranır. Bu dizinde yoksa Path ile belirtilmiş dizinlere de bakar. Burada bulursa çalıştırır. Sık kullandığınız programların yollarını Path satırına ; karakteri ile birlikte yukarıdaki gibi ekleyerek o programları kolayca çalıştırabilirsiniz.