Windows2000 problemlerine çözümler
VE NİHAYET WINDOWS 2000 Professional programı kullanımında en önemli konulardan olan sorun çözme araçları, sıkça karşılaşılan problemlerin çözümleri, Internet’ten sorularınızın cevaplarını bulabileceğiniz kaynaklar ve daha bir çok işinizi kolaylaştıracak bilgileri içerecek olan bu ayki yazımıza başlıyoruz. Hep birlikte, yaklaşık 4 aydır Windows 2000 ve Windows ME üzerinde çalışmalar yaptık. Aslında geçen yalnızca 4 aylık bir süre olmadı. Gönderdiğiniz mesajlardan aldığım eleştiriler ve önerilerden anlıyorum ki, hep beraber epeyce bir yol kat ettik. Amacım daha öncede dediğim gibi çözüme en kolay yoldan ulaşmanızı sağlamak.
İsterseniz önce kısa haberler ile yazımıza başlayalım. İlk haberimiz Windows 2000 Türkçe’nin Haziran ayında kullanıcılar ile buluşmuş olması. Microsoft, NT tabanlı işletim sistemleri içinde Türkçe Windows 2000 Professional’ı satışa çıkartarak bir ilki de gerçekleştirmiş oldu.
İkinci haberimiz Windows ME İngilizce’nin ne zaman çıkacağı ile ilgili. Aslında Microsoft’un açıklamasına göre Haziran sonu, Temmuz başı çıkmış olması gerekmekteydi. Yani siz bu yazıyı okurken büyük ihtimalle Windows ME İngilizce, piyasada satışa sunulmuş olacak. Mayıs sayımızda Windows ME Beta3-RC1 sürümünü hep beraber incelemiştik. Windows ME satışa çıktığı anda sizlerle Windows ME işletim sistemi ile ilgili son haberleri paylaşacağım. Son haberimiz ise Türkçe Windows ME’nin ne zaman çıkacağı ile ilgili. Windows ME Türkçe ise yine Microsoft’un yeni açıklamasına göre Eylül sonu, Ekim başı gibi gözüküyor. Daha önce de belirttiğim gibi, bu ayki yazımız tamamen Windows 2000 Professional kullanımında sıkça karşılaşılan problemler ve çözüm aşamalarını içermektedir. Çözüm aşamaları sırasında göreceğimiz konulardaki ilk sırayı Kurtarma Konsolu (Recovery Console) alıyor. Ne yazık ki birçok kişinin bilmediği bu özellik, aslında hayati değeri olan ve gerçekten her bilgisayarda kullanılması gereken bir araç. Yaptığı işlemi kabaca, Windows 98 den hatırladığımız Açılış Menüsü’ndeki Sadece Komut İstemi’ne (Command Prompt Only) benzetebiliriz. Biliyorsunuz bu seçenek ile Windows açılmasa bile verilerimize ulaşıp yedeklerimizi alabiliyor ayrıca nedenini bildiğimiz bozuk bir dosyadan kaynaklanan probleme müdahale edebiliyorduk. İşte Windows 2000 Kurtarma Konsolu, bilgisayarın disk yapısı NTFS olsa bile bize DOS modunda bilgisayarı açıp verilerimizi okumamızı sağlayabileceği gibi bir hayli fazla komutları ile birçok işleme de bazı sınırlar dahilinde olanak tanımaktadır. Lütfen dikkat! NTFS olsa bile..
İkinci konumuz ise Dual Boot, yani bilgisayarda Windows 98-Windows 2000 Professional işletim sistemlerini aynı anda çalıştırmak istendiğinde karşımıza çıkan sorunlar ve çözümleri. Burada en çok takılınan konu, Windows 98 kurulumu yapılıp üzerine Windows 2000 kurulduktan sonra normal bir şekilde çalışırken, Windows 98 in tamamen bilgisayardan silinmesi istenmesi veya tam tersi Windows 2000’in tamamen bilgisayardan silinmesi istenmesi sonrası karşılaşılan problemler ve son olarak Windows 98 tekrar kurulduktan sonra açılış sırasında bir menü gelmemesi nedeniyle Windows 2000 Professional işletim sistemimizi artık açamamamız gibi problemleri nasıl aşabileceğimizi göreceğiz.
Üçüncü konumuz ise açılış problemleri. Bu bölümde işletim sisteminin açılışı sırasında makinenin kilitlenmesi sonucunda yapılabilecekler, alınan hata mesajlarına göre hangi çözüm aşamalarını uygulamamız gerektiği konusunu göreceğiz. Bu aşamada Windows 98’deki Açılış Menüsüne (Boot Menu) benzer şekilde Windows 2000 ile beraber gelen açılış sorunları çözme seçenekleri ile, bu tür problemlerin ne şekilde üstesinden gelebileceğimizi göreceğiz.
Dördüncü konumuz yine Türkçe karakter problemleri. Bu problemin çözümüne ne kadar çok değinsem de hala çok mesaj alıyorum bu konuda. Bu sebepten çok kısaca üstünden geçeceğim. Ancak dizayndan kaynaklanan bazı problemleri ve yüklemiş gözüksek de yapabildiğimiz yanlışları görme açısından bu bölüm üzerinde yeniden durmaya karar verdim.
Beşinci bölümümüzde ise Internet vasıtasıyla Windows 2000 hakkında yardım alabileceğimiz en geniş kaynak olan Microsoft Knowledge Base’de ne şekilde arama yapabileceğimizi ve aradığımız probleme en kısa ne şekilde ulaşabileceğimizi örnekler ile gösterip, donanımlarımızın uyumlu olup olmadığını belirleyebilmek için bakabileceğimiz HARDWARE COMPATIBILITY LIST’in nasıl kullanıldığını size açıklamaya çalışacağım.
Son bölümümüz ise en can alıcı bölümlerden bir tanesi. Açıkçası bilgisayarla inanılmaz işler yapan bir çok ustanın bile korkulu rüyası olan MAVİ EKRAN yani FATAL EXCEPTION, bir diğer değişle ÖZEL DURUM hatasının ne şekilde anlaşılabilir hale getirileceği ve bilgisayarınızı formatlamadan ne şekilde sonuca ulaşabileceğinizi göstereceğim.
Görülen o ki bu ay dopdolu bir Windows 2000 yazımız olacak. Umuyorum hepside sizin için faydalı olacaktır. Şimdi hiç vakit kaybetmeden ilk konumuza başlayalım.
KURTARMA KONSOLU
(RECOVERY CONSOLE)
Windows 2000’de sabit disk yapısı FAT ise, bilgisayarın bir hata sebebi ile açılamadığında veya Windows 2000 çalışır durumdayken sistem dosyalarından birinin değiştirilmesi gerektiğinde, en kötü ihtimalle bir başlangıç disketi ile bilgisayarı açıp bu düzeltme veya diğer istediğimiz işlemleri yapabiliyoruz. Peki ya sistem NTFS ise? İşte burada sorunlar başlıyor. NTFS’e ulaşabilen programlar üretilmekte. Bugüne kadar farklı firmaların çıkarmış olduğu programlara bir örnek http://www.winternals.com adresinde var. Windows 9x’ten MS-DOS 6.x’e kadar her yerden yazma ve okuma olarak sizi NTFS bölümlere ulaştırabiliyorlar. Kurtarma Konsolu da artık bir nevi bu işi yapabiliyor olacak; tabii yalnızca kendi terminal modundan (terminal mod dedim, ancak DOS benzeri bir arabirimi bulunuyor). Beraberinde gelen komutlarla da birçok işlem yapabiliyor olacağız. Boot Menü düzeltilmesi, açılmayan bir bilgisayarda başka partititon’lara NTFS’de bulunan dosyalarımızı yedekleyebilmemiz gibi... Kullanım ve komutların detaylarına şimdi bir göz atalım.
Kullanım Amacı:
• Windows 2000 işletim sistemi dosyalarının kopyalanması, isminin değiştirilmesi, yerlerinin değiştirilmesi işlemler.
• Windows 2000 işletim sisteminde varolan servislerin bir sonraki açılış için durdurulması veya çalıştırılması.
• Partition yaratılması ve formatlanması.
• Sabit diskte Boot Sector ve Master Boot Sector onarımı.
Kurulum:
Kurtarma Konsolunu iki ayrı şekilde çalıştırılabilmekteyiz. İlki kurulum yapılmadan. Bu şekilde Kurtarma Konsolu’na ulaşmak için Windows 2000 Professional kurulumuna başlamalısınız. Bu işlem için Windows 2000 CD’nizi makinenize takıp bilgisayarı yeniden başlatırken, BIOS eğer izin veriyorsa kurulum için boşluk tuşuna basmamızı isteyen bir ifade belirecek. Hoşgeldiniz ekranı geldiğinde ister F10 tuşuna basarak otomatik olarak Recover Console bölümüne hemen geçebilir, veya "R" tuşuna basıp Repair seçeneğine girerek "C" tuşu ile konsol ekranına ulaşabiliriz. (Bu işlemleri İngilizce Windows 2000 Professional’a göre anlatıyorum, bu yüzden Türkçe sürümde harfler değişebilir.) İlk gelecek ekranda, bilgisayarda birden çok Windows 2000 klasörü varsa hangisi için Kurtarma Konsolunu açmak istediğimizi soracaktır. Burada yanındaki sayıyı girerek Enter ile devam edebiliriz. Ardından güvenlik açısından Administrator parolası sorulacak. Eğer bu kullanıcının parolasını bilmiyorsanız işleme devam edemiyorsunuz.
Gelelim bilgisayarımıza tamamen konsolu kurmaya. Kurtar Konsolunu bilgisayarımıza tam olarak kurabilmek için Windows 2000 Professional içinden MS-DOS Komut istemine (Command Prompt) geçip CD içerisinde I386 dizini altında "WINNT32.EXE /cmdcons" (tırnakları kullanmadan) ifadesini yazarak işleme başlayabiliriz (Resim 1).
Karşımıza gelen ekranda bu işlem için 7MB yere ihtiyacı olduğunu söyleyerek devam etmek isteyip istemediğimizi soruyor. Biz de YES diyerek devam ediyoruz. Kurulum başlıyor, gerekli dosyalar bize hiçbir ayar sorulmadan kuruluyor ve son ekrana geliyoruz (Resim 2).
Bu işlemlerden sonra bilgisayar açılışındaki Windows 2000 Menüsüne "Microsoft Windows 2000 Recovery Console" eklenecek ve istediğiniz zaman onu seçerek konsola ulaşabileceksiniz.
Sınırları:
Çalışma yapılabilen klasörler şunlar:
• Kök dizinde çalışabiliyoruz.
• Windows 2000 Professional dizini altında ve altdizinleri altında çalışabiliyoruz.
• Takıp çıkartılabilen aygıtlarda (Removable Devices), örneğin CD-ROM’da çalışabiliyorsunuz.
Eğer saydığım dizinler dışında bir dizinde işlem yapmak isterseniz "Access Denied" hatası alıyoruz. Ayrıca sabit diskten bir bilgiyi disket sürücüsüne de aktaramıyoruz. Ancak CD-ROM’dan veya disket sürücüsünden bir dosyayı saydığımız klasörlere kopyalamaya izin veriyor. Son olarak bir diskten diğer diske de dosya aktarımı yapılabiliyor. Böylece açılmayan bir Windows 2000 Professional partition’unda bulunan özel dosyaları başka bir partition’a aktararak, dokümanlarımızı yedekleyerek işlemlerimizi yapabiliriz.
DUAL BOOT PROBLEMLERİ
Daha önceki yazımlarımda da bu konuda ilk söylediğim gereklilik kurulum sırasıydı. Eğer bir bilgisayarda Windows 2000 Professional ve Windows 98 çalışacaksa, önce Windows 98 kurulmalı, bu kurulum bittikten sonra Windows 2000 kurulumuna geçilmelidir. Bu Microsoft’a göre bir gereklilik. Ben tekrar bir tablo şeklinde Microsoft programlarının kurulum sırasını hatırlatmak istiyorum.
1. MS-DOS
2. Windows 3.1
3. Windows 95
4. Wndows 98
5. Windows ME
6. Windows NT 4.0 Workstation
7. Windows NT Server 4.0
8. Windows 2000 Professional
9. Windows 2000 Server
10. Windows 2000 Advanced Server
Önemli Notlar:
• Aynı makinede Windows 95 ve Windows 98 kurulması desteklenmeyen ve önerilmeyen bir durum. Windows 98 Resource Kit’e göre ise yapılamayacak bir durum; ancak boot manager programları bu tür önerilmeyen ve yapılamaz denilen senaryoları çalışabilir duruma getirebiliyorlar.
• Microsoft, Windows 2000 Professional Dual Boot çalışacak tüm diğer işletim sistemleri ile farklı partition’lara kurulmasını tavsiye ediyor.
• Unutulmaması gereken bir durum da, Windows 9x ve Windows 2000 Professional işletim sistemleri aynı makinede çalışacaklarsa aktif partition NTFS olmamalıdır. Windows 9x NTFS okuyamamaktadır.
• Şimdi ilk senaryomuza bir göz atalım. Makinemizde Windows 98 üzerine kurulmuş Windows 2000 Professional işletim sistemi çalışır durumda. Ve biz Windows 98 hiçbir şekilde makinemizde olmasın istiyoruz. Bunun için yapılacak işlem iki adımdan ibarettir. İlk adım Windows 2000 Professional işletim sistemi içinden Windows 98 dizinini tamamen silmek. İkinci adımımız ise kök dizin içindeki gizli (hidden) ve salt okunur (read only) olan BOOT.INI dosyasını, salt okunur özelliği kaldırılarak açıp "C:\="Microsoft Windows"" satırını silmeliyiz. Bu şekilde açılışta yalnızca Windows 2000’e özgü satır gelecek ve Windows 98 dizinini de sildiğimiz için diskimizde yer kaplamayacak.
• İkinci senaryomuz ise Windows 98 ve Windows 2000 Professional olan makinede yalnızca Windows 98 çalışmasını sağlamak. Yani Windows 2000 Professional’ı tamamen sistemden kaldırmak istiyoruz.
Bu senaryo için yapılacak işlem ise şundan ibaret: Windows 98 olarak makinemizi açıp bir başlangıç disketi yaratalım (Program Ekle Kaldır*Başlangıç Disketi bölümünden). Bu işlem bittiğinde ise bilgisayarımıza başlangıç disketini takarak kapatalım ve tekrar açıp "CD-ROM Desteği İle Başlat"ı seçelim. Bilgisayar DOS modunda açıldığında ise "SYS C:" (tırnak işaretini yazmadan) komutunu girerek sistem transferini gerçekleştirelim. Bu işlem bittiğinde Boot Sector Windows 98’e göre tekrar ayarlanmış olacak ve normalde açılışta gelen "Windows 2000 mi, yoksa Windows 98 mi sorusu" yerine hiçbir soru gelmeyecek. Bu işlemden sonra ise Windows 2000 Professional işletim sisteminin dizin ve alt dizinlerini özel dosyalarınızı içermediğine emin olduktan sonra silip diskinizde yer açabilirsiniz.
• Son senaryomuz ise şöyle: Windows 98 ve Windows 2000 Professional işletim sistemleri olan makinemizde Windows 98 işletim sistemimizin bir sorunu nedeniyle tekrar kurmak zorunda kalıyoruz. Bilindiği üzere tekrar kurulunca artık otomatik olarak açılıştaki Windows 2000 veya Windows 98 açılışını sağlayan menü kayboluyor ve doğrudan Windows 98 açılıyor. İşte Windows 98 tekrar yüklendikten sonra açılıştaki Boot Menü’yü geri getirip Windows 2000 işletim sistemini de opsiyonel olarak açabilmeyi nasıl sağlayacağımızı görelim.
Bu işlem için ilk başta önemini ısrarla vurguladığım Windows 2000 Kurtarma Konsolu (Recover Console) kurulmuş olması gerekiyor. Eğer bu kurulu ise Boot menüsünü geri getirmemiz çok basit. Bilgisayar açıldığında otomatik olarak Windows 98 başlayan makinemizde Kurtarma Konsolunu çalıştırmamız gerekmektedir. Bunu bir önceki Kurtarma Konsolu yazımda nasıl yapılacağını anlatmıştım. Boot Menü olmadığı için, oradan seçemediğimizden direk Windows 2000 kurulumu içinden başlatabildiğimiz Kurtarma Konsolunu çalıştıracağız. Kurtarma Konsolu çalışıp Administrator parolasını girdikten sonra yapmamız gereken ufak bir işlem daha var.
Kurtarma Konsolu ile beraber gelen komutlardan bir tanesi olan FIXBOOT komutu Boot Sector’ü düzeltmek amaçlı kullanılan bir komuttur. Yapacağımız işlem "FIXBOOT" (tırnak işaretini kullanmıyoruz) yazıp karşımıza gelen soruda evet yanıtı yani "Y" dememiz gerekecektir. Bu işlem Boot Sector’ü eski haline getirecek ve "EXIT" yazıp Kurtarma Konsolundan çıkıp bilgisayarı yeniden başlattığımızda yine Boot Menünün geldiğini göreceğiz. Eğer bu işlemleri yaptığımızda Boot Menü geri gelmemiş olursa, örneğin Kurtarma Konsolunu daha önce kurmadığımız için daha önceki boot sector’ün ne olduğunu bilmediğinden düzeltememesi gibi bir işlem olursa yapılacak ikinci bir yol daha var. Bu da yine Windows 2000 kurulumunu başlatarak Hoşgeldiniz penceresinde "REPAIR" seçeneğini seçip bu sefer "Console" yerine tamamen "Repair" etmesini istemeliyiz. Bu da yine Boot Sector’ün yeniden ayarlanmasını sağlayacak ve sorunumuz çözülecektir. Bu işlemin neredeyse kurulum kadar uzun sürdüğünü de belirtmeden geçemeyeceğim.
AÇILIŞ PROBLEMLERİ
Windows 2000 Professional işletim sisteminizde yüklemiş olduğunuz bir yazılım, aygıt sürücüsü, değiştirmiş olduğunuz bir ayar ve buna benzer bir sebepten dolayı açılış sırasında bir hata mesajı veya kilitlenme yaşayabiliriz. İşte bu durumda neler yapabiliriz, ne şekilde bu tür problemleri aşabiliriz, Windows 2000 Professional çözüm için bize ne gibi özellikler sunuyor onları göreceğiz.
Eğer kullanmış iseniz bilirsiniz; Windows 98 de açılış sırasında F8 veya CTRL tuşuna basılı tutarak Açılış menüsünü karşımıza getirir ve bazı seçeneklere ulaşırdık. Windows 2000 Professional da bu türde bir açılış menüsü kullanmaya başlamış. Tabii ki Windows 98 den daha ayrıntılı ve daha içeriği bol bir menü olmuş. İlk önce menüye nasıl ulaşacağımıza bakalım.
Açılış sırasında birinci ulaşım yolu Boot Menü ekrana geldiğinde alt tarafta "For Troubleshooting and Advanced Startup Option for Windows 2000, Press F8" yazısı belirdiğinde F8 ile ulaşabilir veya menüden Windows 2000 Professional seçilip yine altta biraz evvel belirttiğim yazı belirdiğinde F8’e basarak Açılış seçeneklerini görüntüleyebiliriz. Menü içeriği ise dediğim gibi bir hayli geniş. Kısaca bakacak olursak;
• Safe Mode: Bu Windows 9x’den de tanıdığımız bir seçenek. Bunu seçtiğimiz takdirde bilgisayarın çalışabilmesi için gerekli olan temel sürücüler yüklenir, diğer sürücüler yüklenmez. (Örneğin klavye, fare, standart VGA ekran kartı sürücüleri yüklenir, ses kartı, TV kartı, yazıcı gibi sürücüler yüklenmez.) Ayrıca açılışta başlaması gereken tüm belleğe yerleşen programlar (TSR) çalıştırılmaz. Böylece eğer açılış sırasında başlayan bir program hataya sebebiyet veriyorsa veya en son yüklediğimiz bir sürücü bir hata oluşturuyorsa bu seçenek ile hata oluşmasını önler ve hangi program veya sürücü ise onu silebiliriz. Safe Mode seçeneğimizde Windows 9x’e göre olan farklardan bir tanesi ise, bilgisayar normal kapanmadığında otomatik olarak safe mode’da başlama özelliğinin Windows 2000’de bulunmaması. Yani bu demek oluyor ki Windows 2000’i Safe mode’da açmak için illaki bizim menüden seçmemiz gerekiyor. Sonuç olarak Safe Mode’da bilgisayarımızı açıp, servislerin başlatılıp kapatılması, sürücülerin yüklenip silinmesi, açılışta çalışan programların silinmesi gibi işlemlerini kolaylıkla yapabiliyoruz.
• Safe Mode With Networking: Safe Mode özelliklerine ek olarak makinemizin ağa bağlanması için gerekli minimum sürücüleri yükler. Bu da grup policy’lerinin çalışması demek olmakla beraber sunucudan yapılan kısıtlamalarda yine bilgisayarımızı doğal olarak etkilemesine yol açar. Ancak problem bunlardan kaynaklanmıyorsa zaten makine açılacak ve size çalışma ve sorunu çözme ortamı sağlayacaktır.
• Safe Mode With Command Prompt: Bu en az yükleme işlemi yapılarak sistemi açan seçenektir. Windows Explorer dahi çalışmamaktadır bu seçenekte. Açıldığı zaman yalnızca Command Prompt gelen ekranda Start Menü ve masaüstü de yüklenmez. Eğer bu şekilde bilgisayarınızı açabiliyorsanız verilerinizi hemen Command Prompt sayesinde başka bir partition’a alıp yedekleme işlemlerinizi yapmanızı tavsiye ediyorum
• Enable Boot Logging: Seçenek aktif olduğunda açılış sırasında tüm yüklenen sürücülerin isimlerini ve doğru olarak yüklenip yüklenmediğini Winnt dizini altında NTBTLOG.TXT dosyasına yazar. Bu sayede hangi sürücünün veya sürücülerin tam olarak yüklenmediğini log dosyasından takip edebilirsiniz. Tabii ki bu seçenek bilgisayarın bir hayli yavaş açılmasına sebep olacaktır. Ancak bir kerelik yapacağınız için bu o kadar da önemli bir sorun değil.
• Enable VGA Mode: Eğer görüntü kartınızın sürücüsünü değiştirdikten veya ayar değişikliği sonrası hatalar alıyorsanız ve bilgisayar tam olarak açılmıyorsa, yalnızca grafik kartını Standart VGA yapıp başka hiç bir kısıtlamaya gitmemenin yolu bu seçenekten geçmekte.
• Last Known Good Configuration: İşte daha önce NT işletim sistemi ile çalışanların tanıdığı bir seçenek. Gerçektende bir çok defa işe yaradığını bizzat gördüğüm bu seçeneğin yaptığı işlem kısaca, bir önceki doğru olarak açılan makinenin ayarlarını bir yere otomatik olarak depolamaktadır. Eğer sizin yüklediğiniz bir yazılım veya sürücü Registry’de veya başka bir yerde tahribata yol açmış veya yaptığınız ayar bozuk olduğundan bilgisayarınız açılmamışsa bu seçenek ile tüm ayarları bir önce doğru açılmış konfigürasyona göre geri alabilirsiniz. Bir nevi Word veya Excel deki UNDO komutu gibi.
• Debugging Mode: Kernel veya mavi ekran hatalarını çözmek için sistemi bu modda açarak hatanın tam olarak nereden kaynaklandığını Windows 2000 Professional Resource Kit içinden gelen Debugging Tools ile yaparak sonuca ulaşmamızı sağlıyor. Debugging Tools ancak bu modda çalışabilmekte.
• Boot Normally: Bu ise normal açılışı sağlayan komutumuz.
TÜRKÇE KARAKTER PROBLEMLERİ
Türkçe karakter sorunu yaşayanlar artık sanıyorum ezbere çözebiliyorlardır. Ben yine de kısaca üzerinden geçmek istiyorum. Çünkü hala bu bir sorun olarak aramızda dolaşmakta. Türkçe karakter sorunlarıyla Windows 2000 Professional’da şu şekillerde karşılaşabiliyoruz.
• Outlook’ta To: veya Subject bölümüne Türkçe karakter yazamama,
• Command Prompt’ta Türkçe karakter yazamama,
• Start – Run altında Türkçe karakter yazamama,
• Logon penceresinde Türkçe karakter yazamama vb.
Bu sorunların, Logon penceresinde yazamama hariç hepsini Control Panel içindeki Regional Options’dan çözebilmektesiniz. Yapılacak işlem şu: "Language Settings for the System" içinde TURKIC seçilip "Set Default" işaretlenir. Gelen pencerede Turkish seçeneği seçilir. Son olarak Your Locale içinde Turkish seçilerek işlem bitirilir ve bilgisayar yeniden açılarak Türkçe karakter problemi sonlandırılır.
Logon penceresinde, eğer kurulum sırasında yukarıda anlattığım Regional Options içindeki değişiklikler yapılmazsa standart olarak Türkçe karakterleri kullanamıyorsunuz. ALT+SHIFT tuşlarına basarak Logon ekranında klavyeyi Turkish yapıp yazabilmeyi sağlıyorsunuz ama her logon ekranında bu tuş kombinasyonunu bir kere kullanmanız gerekiyor. Bunun sebebi, kurulum sırasında Windows 2000 Professional seçmiş olduğunuz Regional Options’daki kod sayfasını saklıyor ve logon penceresi için ancak Registry’de bir yerlerden değiştirilebilecek bir şekilde muhafaza ediyor. Açıklamış olduğum diğer problemler kurulum sonrasında Regional Options’dan değiştirilerek düzeltilse bile bu sorun kalmaya devam ediyor.
MICROSOFT KNOWLEDGE BASE
Microsoft programları kullanımı sırasında karşılaştığınız herhangi bir hata mesajı veya yapmak isteyip de yapamadığınız bir işlemi aratabileceğiniz en kapsamlı kaynak Internet’te Microsoft Knowledge Base’dir. Microsoft’un söylediğine göre Knowledge Base’in oluşumu kendi bünyesindeki Microsoft Destek Hatlarına gelen problemlerin tam olarak çözülmüş ve neticesi alınmış olanlarını makaleye çevirip buraya aktarmasıyla oluşmuş. Karşılaştığımız bir problemin daha önce tüm dünyada karşılaşılmış olabilme ihtimalinin yüksek olduğunu düşünürsek aradığımız bir çok sorunun cevabını bulabiliriz diye düşünüyorum. Adresi: http://support.microsoft.com/directory/ (Resim 3).
Bu sayfadan yalnızca Knowledge Base’e değil birçok seçeneğe daha ulaşmak mümkün. Destek Merkezi dersek sanırım yanlış olmaz. Telefon ile Microsoft ofislerine ulaşmak için ayrıntılı bilgilere ulaşabileceğiniz gibi (Phone Numbers), tüm ürünlerin en çok sorulan soruları ve cevaplarına da göz atabilirsiniz (FAQ). Türkçe olarak bilgi almak istiyorsanız başka bir adres daha var: http://www.microsoft.com/turkiye/destek/
Knowledge Base’den biraz daha ayrıntılı bahsetmek gerekirse, Microsoft Technet içinde yalnızca bir bölüm olduğunu söyleyebilirim. Microsoft Technet daha çok büyük kuruluşların bilgi işlem merkezlerinde ve destek veren kuruluşlarda kullanılan bir kaynak. Her ay Microsoft Technet merkezinden gelen yaklaşık 6 CD ile en son çıkan yamalar, beta programlar, Internet’tekine benzer Knowledge Base ve daha ayrıntılı araştırabileceğiniz büyük bir kaynak, Resource kit’ler ve daha sayamadığım birçok bilgi geliyor. Microsoft Technet hakkında sanıyorum daha fazla bilgiyi http://www.microsoft.com/technet veya Microsoft Türkiye telefonlarından (0212 2585998) öğrenebilirsiniz.
Internet’te Destek Merkezi adını verdiğim sayfamızda "Searchable Knowledge Base" seçeneği içine girerek arama yapacağımız sayfaya ulaşabiliriz. Bu bölüm üç aşamadan oluşmakta.
1. Aradığımız sorunun veya yapmak istediğimiz işin hangi programa ait olduğunu girmemiz gereken seçenek. Bunun için listeden programı seçebilirsiniz. Örneğin Windows 2000 seçelim
2. Aradığımız sorunun tipini gireceğimiz bölüm. Burada sürücü veya bir yama arıyorsak ilgili seçeneği veya Troubleshooting’e (sorun çözme aracı) ihtiyacımız varsa ilgili seçeneği işaretleyebiliriz. Article ID number ise tüm Knowledge Base dokümanlarının kendilerine has olan bir numarası. Eğer siz daha önce bir doküman bulduysanız ve yeniden arıyorsanız ID numarası ile çok kolay ulaşabilirsiniz yeniden. ID numarası biçimi Q ile başlayıp yanına 6 haneli bir sayı gelmesinden ibarettir. Örneğin Q123432 gibi
3. Bu son bölümümüzde ise aldığınız hata mesajını veya istediğiniz işlemi yazabiliyorsunuz
Örneğimizde, 1. seçenekte Windows 2000 seçtik listeden. Aldığım hata mesajını aratacağım için "Asking a question using a free-text query"yi seçiyorum (bu yapmak istediğim bir işlem de olsaydı yine aynı seçenekten gidecektim). Aratacağım hata Internet’e bağlanmak istediğimde bana ERROR 733 mesajını getirip bağlantımı koparması ile ilgili. Bunu üç numaralı bölüme "Error 733" yazarak aratıyorum (Resim 4).
Çıkan sonuçlardan 18. satırda ise tam benim aradığım hata mesajı ve çözümü var. Dikkat ederseniz başında bahsettiğim makaleye özgü Q numarası da bulunuyor. Ben bir tek bunu not edip daha sonra bu numaraya göre aratırsam direk makaleye ulaşma şansım da olacak (Resim 5).
HARDWARE COMPATIBILITY LIST
Windows 2000 Professional donanım uyumluluk listesine http://www.microsoft.com/hcl adresinden ulaşabilirsiniz (Resim 6). Windows 2000’i düzgün olarak çalıştırabilmemiz için, kullandığımız tüm donanımın marka/modelini Donanım Uyumluluk Listesi’nde uyumlu olarak görmemiz gerekmektedir. Eğer uyumluluk listesinde aradığımız marka/model aygıtın uyumlu olduğunu göremiyorsak Windows 2000 Professional içinden gelen sürücüler ile bu aygıtı tanıtamayacağımızı anlıyoruz. Ayrıca listede bulamadığımız takdirde bir dezavantaj daha doğmakta. Microsoft, Donanım Uyumluluk listesinde adı geçmeyen aygıtlar için çalışıp çalışmayacağı konusunda bir yorum da yapmıyor. Burada iş tamamen üretici firmaya kalmakta. Eğer üretici firma bu aygıt ile ilgili Windows 2000 sürücüsü ürettiyse o zaman onu kullanarak aygıtı tanıtabiliriz. Ancak hala görülen o ki üretici firmalar bir çok aygıtta Windows 2000 sürücülerini çıkartma aşamasında. Ve hala bazı sürücüler Beta olduğu için verimli bir şekilde aygıtların çalışmasını sağlayamıyoruz. Daha önceki yazılarımda da belirttiğim gibi burada bize düşen görev üretici firmayı sıkıştırabildiğimiz kadar sıkıştırarak, çıkarmış olduğu sürücü beta ise bir an önce son sürümünü çıkarmasını, eğer hiç sürücü çıkarmadıysa bir an önce sürücüleri çıkarmasını belirten mesajlar atmak. Bu şekilde ben iki adet sürücüyü zorla kendime gönderttim. Birincisi firmanın Web sayfasında bile olmayan ancak mesaj attığım için e-mail adresime gönderilen bir yazıcı sürücüsü, diğeri de mail attıktan sonra 3 günde bir, "şu zamanda çıkacak" diyerek beni bilgilendiren ve nihayetinde mailime son çıkmış olan sürücülerini gönderen bir tarayıcı firması. Özetle, tamamen yeni bir işletim sistemi olması, NT tabanlı olmasına rağmen Windows 98 devamı zannedilip multimedya PC’lere kurulması, üretici firmaların anlaşılamaz şekilde yavaş kalması hepimizi etkiledi.
Bir örnek ile Donanım Uyumluluk Listesinde ne şekilde arama yapabileceğimizi görelim. Örneğin uyumlu olan modemleri listelemesini isteyelim. Bir önceki resimde modemin seçildiğini görüyorsunuz. GO düğmesine bastığımızda zaten tüm uyumlu modemler sıralanacak ve biz buradan varolan modemimizi veya satın almak istediğimiz modemimizin uyumlu olup olmadığına bakabileceğiz (Resim 7).
MAVİ EKRAN ÖZEL DURUM HATASI
(FATAL EXCEPTION)
Sanıyorum hepimizin ortak görüşü mavi ekran hatalarının en can sıkıcı hatalar olduğudur. Çünkü gelen mesajda ne tam olarak hata anlamlıdır, nede çalıştığımız uygulamaya geri dönüş şansımız vardır. Bu nedenle veri kayıplarına da yol açabilmektedir. Özel durum hataları çoğunlukla donanım bazlı hatalardır. Bu hata çıktığı zaman sırasıyla şu sorunların olabileceği düşünülebilir.
1. Bilgisayarınızda bulunan bir aygıtın sürücüsünün bozuk veya uyumsuz olmasından kaynaklanabilir
2. Yüklenmiş olan bir programın kurulum sırasında veya sistemden kaldırılması sırasında Registry içinde veya sistem DLL dosyalarının bir veya daha çoğuna yapmış olduğu tahribattan kaynaklanabilir.
İkinci maddeyi biraz açacak olursak, bazı programlar Windows 2000 Professional’da çalışabilmek için işletim sisteminin kullandığı sistem dosyalarından bazılarını kullanmaya çalışabilir. Hatta kurulum sırasında işletim sisteminin kullandığı bu dosyayı kendine göre değiştirebilir.Bu durumda program kurulduktan sonra Özel Durum hataları ile karşılaşmak mümkün. Bir de şöyle bir ihtimal var: Eğer kurduğunuz program işletim sistemi ile aynı sistem dosyalarını kullanıyor ancak değiştirmeden kullanıyorsa bir sorun çıkmayacaktır fakat bu programı silmeye çalıştığınızda beraberinde gelen sistem dosyalarını da sileceği için, bu sefer de bir program kaldırdığınızda yine Özel Durum hatası ile karşılaşmanız mümkün. Bu tip örnekler çok az rastlanan örnekleridir. Ancak ne yazık ki bu tür çalışan yazılımların olduğu gerçek.
Aynı şekilde, kurmuş olduğunuz programın kaldırılması veya kurulması sırasında Registry içinde yapabileceği tahribat da mavi ekranla karşılaşmanızı sağlayacaktır. Benim tavsiyem bu gibi durumlarla sık karşılaşmamak için güvenmediğiniz ve ne olduğunu bilmediğiniz programları sisteminize yüklememelisiniz. En azından herhangi bir PC dergisinin deneyip önerdiği veya bir tanıdığınızın sorunsuz kullandığı programlar dışındakiler için...
3. İşletim sisteminizin bir veya daha çok önemli dosyalarının yanlışlıkla silinmiş veya Registry içinde yapılan bazı yanlış değişiklikler sonucu bu tür bir ekran görmeniz ihtimaldir.
4. Bilgisayarınıza takılı uyumsuz veya bozuk aygıtlardan kaynaklanabilir.
Bu seçenekte en çok karşılaşılan problem, bellek (RAM) kökenlidir. Birçok Özel Durum hatası iki farklı marka bellek takılı olmasından veya takılı olan belleğin aslında standartlara uygun olmamasından veya fiziksel olarak bozuk olmasından kaynaklanabilmektedir. Bellek dışında ise anakart, CPU, ekran kartı vb. aygıtlardan kaynaklanabilir. Bu konuda kendi yaşadığım bir örneği vermem gerekirse, durduk yerde 30-40 dakikada bir çıkan bir mavi ekranın nereden kaynaklandığını bulmam yaklaşık 1 haftamı almıştı. Makine ise bir notebook. Çözümü bulduğumda ise açıkçası inanılmaz bir olay olduğuna karar verdim. CPU anakarta tam oturmamıştı ve bu şekilde makinenin çalışıp arada bir Özel Durum hatası vermesi gerçekten inanılması güç bir olaydı. Son olarak mavi ekran hatalarının her zamanki gibi virüsten de kaynaklanabileceğini belirtmeden geçemeyeceğim.
Windows 2000 Professional’da mavi ekran hatası oluştuğunda, arka planda MEMORY.DMP diye bir log dosyası oluşturmasını ve tüm ayrıntıları oraya atmasını sağlamanız mümkün. Bu seçeneği Control Panel*System içindeki Startup And Recovery’den, şekilde görüldüğü gibi Complete Memory Dump ile seçebilirsiniz (Resim 8).
Not: Memory Dump ancak Debugging Tools ile beraber gelen DumpChk.exe ile açılabiliyor.
Mavi Ekran da alınan hata bize şu bilgileri vermektedir:
• Hangi sürücülerin hangi bellek adreslerinde çalıştığı
• Sürüm numarası
• Debug işlemi yani çözme işlemi için uygun olan port
Debug işleminin ne olduğunu kısaca söylemek gerekirse, mavi ekran hatasının ardından yapılan çözüm aşamalarına kısaca debug işlemi denmektedir. Eğer hata mesajımız standart olmayan bir sürücü veya çok spesifik bir probleme karşılık geliyorsa, bunu bulmak için Windows 2000 Resource Kit içinden çıkan Debugging Tools (http://www.microsoft.com/windows2000/downloads/ sayfasının en altında Windows 2000 Customer Support Diagnostics olarak da duruyor) kullanılarak çözüme ulaşılabilir. Debugging Tools ile yapabildiklerimiz;
1. Memory.dmp dosyasını açıp okutabilmesi;
2. Uzaktaki bir bilgisayarda çıkan mavi ekran hatasını makinenin yanına gitmeden seri port veya modem ile bağlantı kurarak çözüm aşamalarına geçebilmesi;
3. Herhangi bir programın açılışı esnasında okuduğu tüm DLL dosyalarını sırasıyla göstertebilmesi.
Bu saydıklarım başlıca yaptıkları. Ancak daha detaylarına girmediğim bir çok işlemleri yine bu paket içinden gelen uygulamalar ile yapabilmektesiniz. Bu tür sorunların daha ayrıntılı çözümleri için Windows 2000 Resource Kit den de faydalanabilirsiniz: http://www.microsoft.com/windows2000/library/resources/reskit/
Şimdi örnek bir Mavi Ekran hatasını incelemeye başlayalım (Resim 9).
Şekilde görmüş olduğunuz ünlü Mavi ekran hatamızda aslında 5 ayrı bölüm bulunmaktadır.
1. Bölüm: Bu bölüm bize çoğu zaman hatanın neden kaynaklandığını verebiliyor. Örneğin iki sürücü yüklenmesinden sonra mavi ekran çıkması kuşkuları şekilde 1. bölümde gördüğünüz iki sürücüye yönlendirmektedir.
2. Bölüm: Hata sırasında CPU’nun hata oluşumu sırasında tuttuğu bellek adresleri
3. Bölüm: Yüklenmesinde bir problem yaşanmayan aygıt sürücüleri ve bellek adresleri.
4. Bölüm: İşletim sisteminin Kernel versiyon numarası ve hata anı.
5. Bölüm: Son bölüm ise port hakkında ve hata hakkında bilgi içermektedir.
Mavi ekran hataları ile ilgili çözüm sırasında birinci bölümden diğer bölümlere nazaran daha çok faydalanacaksınız. Çoğunlukla birinci bölümde hata mesajları da bulunmaktadır. Örneğin, IRQL_NOT_LESS_OR_EQUAL veya KMODE_EXCEPTION_NOT_HANDLED gibi. Bu hata mesajlarının karşılıklarını en doğru şekilde Windows 2000 Resource Kit’ten, kısmen ise Knowledge Base’den bulmanız mümkün. Eğer birinci bölümde bir hata mesajı yok, yalnızca sürücü ismi ve numaralar varsa sürücü isminden yola çıkabilirsiniz. Sürücü isminden de probleme ulaşamıyorsanız bu sefer de Debugging Tools ile beraber gelen BUGCODES.TXT dosyası içinden birinci bölümde gördüğünüz bellek adresini aratarak karşılık gelen hatayı yine Windows 2000 Resource Kit veya Knowledge Base’den aratmanız çözüme kavuşturacaktır.
Son olarak iki tane Mavi Ekran içindeki birinci bölümde çıkabilecek hatanın çözümünü veriyorum.
"0x0000000A - IRQL_NOT_LESS_OR_EQUAL"
Çoğunlukla ağ kartı veya ufak bir ihtimal diğer aygıtlardan birisinin IRQ adresinin veya bellek adresinin yanlış tanıtılmasından kaynaklanabileceği gibi, yanlış veya uyumsuz sürücüden de kaynaklanabilmektedir.
"***HARDWARE MULTIFUNCTION
|