Lịch sử dầu hỏa và sự hình thành Công Ty Shell  

* Lịch sử giếng dầu đầu tiên : 
Ngày 29-08-1859 là ngày đầu tiên đáng kể nhất trong lịch sử dầu hỏa trên thế giới . Người Mỹ tên Drake đào được giếng dầu đầu tiên trên thế giới có dầu phun lên , tại Titusville ở Mỹ .
Lịch sử đã kể rất nhiều về những mẫu chuyện đào thành công giếng dầu vào thời đó rồi trở nên giàu có . Sau khi đào tìm thấy giếng dầu phun lên họ đã sung sướng đến điên cuồng tắm trong dầu thô cho dù đó là nước đen dơ bẩn .

Sự thành h́nh của Công Ty Shell và vua dầu hỏa Deterling:
Vào năm 1880 , quốc gia Nam Dương ( Indonesia) là thuộc địa của Hoà Lan . Hầu hết các đồn điền nông trại là của Ḥa Lan vào thời ấy . Bổng một hôm tại một đồn điền trồng thuốc lá ở đảo Sumatra , một chủ đồn điền người Hoà Lan đi tuần tra đêm th́ ông ta thấy một người đốt ngọn đuốc đi soi đường để hướng dẩn ông đi trong đêm tối . 
Ông chủ đồn điền rất ngạc nhiên và hỏi : " Ngọn đuốc của ông làm bằng vật liệu ǵ nó cháy sáng lâu mà không tắc vậy ?"
Người soi dẩn đường trả lời : " Nó cháy sáng là nhờ dầu nhựa hắc tôi để trong này "
Ông chủ đồn điền Ḥa Lan hỏi tiếp : " Dầu nhựa hắc là cái ǵ ?? Nó có nguồn gần đây không ??"
Người soi dẩn đường trả lời rất thành thật : " Dạ , nó có gần đây . Dầu x́ từ dưới ḷng đất lên và lâu dần nó biến thành nhựa hắc"
Chủ đồn điền Ḥa Lan biết đây là mỏ dầu hỏa , bèn vội vả tới yết kiến tiểu vương xứ Langkat ở đó và xin được quyền khai thác tại một khu đất trong vùng này. Ông cho người ra công đào giếng , tại một chổ sâu khoăng 100 mét th́ dầu phun lên. Cứ thế ông cho đào tiếp nhiều giếng khác th́ số lượng càng tăng nhiều .
Vào năm 1890 , vua Hoà Lan khuyến khích để công ty dầu Royal Dutch được thành lập để khai thác khu mỏ dầu Langkat ở Nam Dương . Đứng đầu công ty là Kessler ông này có sáng kiến tạo lập một cơ sở làm mọi việc từ khoan dầu , lọc dầu cho đến chuyên chở và bán dầu .
Tiền lời thu vào vô số kể. Công việc buôn bán dầu của Royal Dutch lan khắp vùng Á Đông .
Vào thời đó là 1896. Ông Kessler không chịu để thua bị thua thiệt với Vua dầu Mỹ là Rockefeller , nên ông đả tạo lập ngay một tỷ số cổ phần không chuyễn nhượng. Và ông Kessler đả quyết định để lại nhiều hậu quả sau này là ông t́m được một người điều khiển có tài bèn mời cộng tác . Nghề nghiệp của ông này chỉ là một nhân viên thường của một ngân hàng tư là ông Deterding. Sau bốn năm th́ ông Deterding lên thay thế ông Kessler . Ông này rất cứng rắn đánh một đ̣n rất mạnh để khỏi bị Rockefeller thu hút mua hết cổ phần của Royal Dutch để nắm quyền điều khiễn . Bằng cách là ông quyết định sát nhập với công ty Shell thành một công ty lớn .
Công ty Shell này do một người Anh tên Marcus Samuel thành lập từ năm 1830. Công ty này chỉ chuyên lo việc buôn bán đủ các thứ hàng giữa Âu Châu và Á Đông . Khi có dầu hỏa th́ Shell củng có buôn bán dầu từ Âu Châu đem sang bán cho Á Đông thắp đèn .Thoạt đầu buôn những thùng nhỏ mổi thùng chỉ 2 lít .Nhưng về sau , đóng hẳn tàu dầu trọng tải lớn để buôn dầu hôi, rồi đưa sang Á Đông tải trên những xe ngựa mà đi bán lẽ . Ứng theo phong trào khai thác dầu , Marcus Samuel xin được quyền khai thác một khu vực tại đảo Bornéo , khoan và thấy dầu . Từ đây việc chính của Shell là khai thác dầu hỏa. Shell củng là một công ty lo mọi việc từ khai thác mỏ đến lọc dầu, vận chuyễn và đem bán tại chổ.
Củng như Royal Dutch , Shell không sợ đương đầu với Rockefeller, c̣n táo bạo đến độ kư giao kèo mua hết dầu của một công ty khai thác mỏ mới thành lập ngay tại Texas ( Mỹ) và đă khai được nhiều mỏ tốt. Nhưng Rockefeller không chịu để bị giỡn mặt, đă tung tiền ra để tận diệt đối thủ từ xứ lạ đến và kết quả cuối cùng là Shell không c̣n mua được một giọt dầu thô nào ở vùng Texas .Một nhà khai thác mỏ khác ở Nam Dương vốn là chổ bán quen với Shell củng từ chối bán dầu cho Shell. Rockefeller quả là có cánh tay dài dang ra khắp thế giới. Sau khi chơi đ̣n như vậy rồi th́ Rockefeller đánh tiếng sẽ mua lại công ty Shell.
Trong lúc ấy , Deterding đề nghị sáp nhập Royal Dutch với Shell , để cả hai cùng có đủ dầu thô và thêm thị trường. Marcus Samuel nhận lời . Bắt đầu từ đó là tổ hợp Royal Dutch & Shell thành h́nh . Marcus Samuel có phần lớn cổ phần nhưng không bao lâu trở nên giàu có lớn, ông ta trở về Anh có được chức tước rồi ra ứng cử Đô Trưởng London (Luân Đôn) và đắc cử. Deterding đả nhận cơ hội đó nắm quyền điều khiển cả tổ hợp và thành công lớn . Deterding xin nhập quốc tịch Anh và Công Ty Shell cứ phồn thịnh đều đều cho đến ngày nay .

* Chú thích : có hai Công ty Shell :
                    1) Công ty Shell của Hoà Lan & Anh Quốc như câu chuyện trên .  
                    2) Công ty Shell khai thác dầu của Mỹ . Nằm trong số 7 công ty khai thác dầu của Mỹ  mệnh danh là Seven Sisters ( Bảy Chị Em ).

24-12-1998
Holland LTD