|
|
Muøa Ñoâng, Smoky Mountains vaø Thuù Chôi Bonsai Toâi vaø gia ñình vöøa trôû laïi vuøng Smoky Mountains. Caùch ñaây maáy thaùng, toâi vaø vaøi anh baïn trong Hoäi Aûnh ñaõ coù dòp ñeán ñaây, nhöng luùc ñoù laïi nhaèm vaøo dòp côn baõo Alison ñang hoaønh haønh taïi Houston. Smoky Mountains ôû tieåu bang Tennesse vaø caùch Houston khoaûng gaàn moät ngaøn mile nhöng luùc ñoù cuõng bò aûnh höôûng khaù naëng neà. Maáy ngaøy ñoù Tennesse cuõng bò möa khaù lôùn neân anh em chuùng toâi khoâng coù cô hoäi nhìn thaáy nhöõng caûnh nuùi non huøng vó, ñaày khoùi söông thô moäng cuûa vuøng “Lam Sôn” nhö ñaõ töøng thaáy treân caùc photo magazine tröôùc ñaây. Laàn naøy trôû laïi Tennesse, toâi quaû thaät ñaõ ñöôïc… “toå ñaõi”. Chæ gheù laïi Smoky Mountains National Park coù moät ngaøy nhöng laïi ñuùng vaøo ngaøy trôøi naéng ñeïp neân toâi gioáng nhö chaøng hieäp só muùa gaäy vöôøn hoang, tha hoà “vung… maùy”. Moät tuaàn tröôùc khi chuùng toâi ñeán ñaõ coù moät traän chaùy röøng khaù lôùn laøm thieâu ruïi caû ngaøn maãu Theá môùi thaáy caùi may cuûa ngöôøi naøy ñoâi khi laïi laø caùi khoå cuûa ngöôøi khaùc. Thoâi thì chæ taïm thôøi chuïp vaøi poâ cho ñaõ ghieàn roài sau ñoù laïi voäi vaøng cuoán goùi chaïy veà South Carolina vaø Atlanta ñeå thaêm gia ñình. Veà ñeán Houston thì trôøi ñaõ vaøo Ñoâng. Laù caây nhö ñaõ ruïng haàu heát nhöng naêm nay khí haäu khoâng laïnh tí naøo ngoaïi tröø vaøi böõa trôøi boãng döng trôû gioù. Möa vaø gioù laïnh töø ñaâu ñeán baát chôït khieán toâi khoâng kòp mang maáy chaäu bonsai vaøo nhaø. Cuõng may laø trôøi chæ … leân côn coù vaøi böõa, neáu khoâng thì chaéc maáy caây bonsai naøy cuõng trôû thaønh eøo uoät gioáng nhö chuû noù. Ngaém maáy chaäu bonsai toâi chôït nghó sao con ngöôøi laïi hay coù nhöõng thuù tieâu khieån kyø laï. Nhìn caûnh nuùi ñoài huøng vó vôùi muoân ngaøn caây coû treân vuøng Smoky Mountains roài laïi nhìn maáy chaäu bonsai eøo uoät cuûa mình, toâi caûm thaáy hôi aùy naùy. Thöôïng Ñeá ñaõ döïng neân muoân loaøi caây coû xinh töôi maø hình nhö Ngaøi chaúng bao giôø phaûi chaêm lo tæa xeùn. Trong khi con ngöôøi laïi toán bieát bao coâng cuûa ñeå tìm caùch döïng laïi hình aûnh caùc taïo vaät thieân nhieân naøy, ôû moät kích thöôùc nhoû beù nhöng laïi caèn coãi hôn nhieàu so vôùi taàm voùc cuûa noù.
Theo tieáng Nhaät (maø goác gaùc töø Trung Hoa) thì bonsai chæ coù nghóa laø “plant in a pot”. Caây duøng laøm bonsai thì coù theå ra röøng tìm roài ñaøo veà hoaëc ñeán mua taïi caùc tieäm caây kieång chuyeân moân. Ngaøy nay baïn coøn coù theå leân internet tìm hoaëc duøng mail order cho tieän khoûi maát coâng ñi ñaâu xa. Mua caây veà roài laïi phaûi nghó ñeán vieäc tìm loaïi chaäu naøo cho thích hôïp vôùi maøu saéc hoaëc daùng veû cuûa caây. Ñaây cuõng laø moät ngheä thuaät khaù nhieàu coâng phu. Tuy nhieân phaàn chính yeáu vaãn laø tæa vaø uoán caønh vaø goác theo caùc daïng hay caùc theá ñaõ ñöôïc phaân loaïi saün. Coù khi phaûi toán caû chuïc naêm chaêm soùc uoán tæa môùi tìm ñöôïc daùng veû thích hôïp cho chaäu bonsai mình mong muoán.
Thuù chôi bonsai ñaõ khôûi ñaàu töø caû ngaøn naêm tröôùc beân Trung Hoa, nhöng maõi ñeán sau naøy khi ñöa sang Nhaät thì môùi ñöôïc heä thoáng hoùa vaø trôû thaønh moät ngheä thuaät roài töø ñoù traøn lan khaép nôi treân theá giôùi. Toâi chæ môùi baét ñaàu moø maãm chôi bonsai vaøi naêm nay neân khoâng daùm töï nhaän laø bieát nhieàu veà ngheä thuaäât naøy. Caùch ñaây vaøi thaùng toâi coù dòp ñöôïc xem moät “ngheä nhaân” bonsai khaù noåi tieáng taïi Houston chæ daãn caùch thöùc löïa choïn vaø böôùc ñaàu “train” moät loaïi caây kieång taàm thöôøng ñeå daàn daàn taïo thaønh moät hình daùng thích hôïp cho bonsai. Ñaây ñuùng laø cô hoäi ñöôïc taän maét thöôûng laõm moät “artist at work”. Hoâm ñoù toâi ñöôïc anh T. môøi ñeán nhaø chôi vì anh cho bieát coù anh L., moät tay chôi bonsai laâu naêm, seõ ñeán giuùp anh “vaøo chaäu” moät goác tuøng maø anh T. ñaõ khoå coâng nuoâi naáng gaàn 20 naêm nay. Goác tuøng thaät lôùn vaø thaät ñeïp nhöng ñaõ ñöôïc coá tình choïn löïa vaø “train” ñeå coù daïng cascade (thaùc nöôùc) neân ngoïn tuøng ñaõ ñöôïc ñeå moïc daøi lan ra ñeán hôn 2 thöôùc. Anh T. vaãn thöôøng töï haøo ñaây laø goác tuøng coù moät khoâng hai ôû Houston. Tröôùc khi baét tay vaøo vieäc, anh L. coøn töø toán nhoùm beáp than chaâm traø ra veû thaät trònh troïng. Anh ngoài ngaém nghía goác tuøng, xoay qua xoay laïi roài laïi gaät guø nhö ñaõ thaáy tröôùc ñöôïc taùc phaåm saép khôûi coâng cuûa mình. Anh T. thì coù veû hoài hoäp, khoâng bieát roài ñaây coâng lao nuoâi naáng goác tuøng gaàn 20 naêm cuûa mình seõ ra sao. Toâi chæ im laëng theo doõi vì khoâng daùm quaáy roái caû hai anh trong giôø phuùt quan troïng naøy. Nhaâm nhi taùch traø vaø ngaém nghía chaùn roài thì anh L. môùi baét ñaàu saén tay aùo, nhôø anh T. vaø toâi phuï naâng goác tuøng leân ñeå anh töø töø ñöa vaøo chaäu môùi. Caùi chaäu ñaëc bieät ñöôïc choïn cho goác tuøng laø moät loaïi chaäu cao vaø heïp, coù hình daùng gaàn gioáng nhö caùc bình caém hoa nhöng mieäng vaø ñaùy hình vuoâng chöù khoâng troøn. Chaäu laøm baèng ñaát nung xem qua raát ñôn giaûn nhöng nghe noùi anh T. ñaõ phaûi traû hôn traêm ñoâla cho caùi chaäu naøy. Chaäu cao gaàn 2 feet laïi coøn ñöôïc ñaët treân moät buïc cao ñeán 5 feet, vaäy maø sau khi vaøo chaäu roài ngoïn tuøng vaãn coøn daøi ñeán chaám ñaát. Anh L. baét ñaàu theâm ñaát vaø nöôùc vaøo chaäu vaø töø töø neùn ñaát cho chaët. Ñaây laø loaïi ñaát maø anh ñaõ töï tay pha cheá thaät caån thaän, thænh thoaûng laïi theâm vaøo moät ít chaát thuoác töø trong moät chai nhoû maø anh cho bieát laø “thaàn döôïc” ñeå giuùp caây sôùm ra reã môùi. Khi caây ñaõ naèm vöõng trong chaäu roài anh L. môùi baét ñaàu loâi trong tuùi xaùch ra naøo kìm naøo keùo, naøo daây ñoàng daây nhöïa ñuû loaïi. Ñaây coù leõ môùi laø phaàn quan troïng nhaát vì toâi thaáy göông maët anh T. luùc naøy coù veû khaån tröông hôn haún, trong khi anh L. vaãn ra veû bình thaûn, vöøa huùt thuoác vöøa nheï nhaøng caét tæa, thænh thoaûng laïi cheâm vaøo moät caâu nhö ñeå giaûi thích coâng vieäc cuûa mình. Nhìn anh L. thaúng tay caét boû caùc caønh tuøng xum xueâ moät caùch khoâng nöông tay, chính toâi coøn caûm thaáy xoùt xa huoáng hoà gì anh T. Ngoïn tuøng chaúng maáy choác ñaõ bò caét tæa ñeán hôn moät nöûa. Toâi thoaùng thaáy vaøi gioït moà hoâi treân traùn anh T., khoâng bieát vì trôøi noùng hay vì anh thaáy tieác coâng lao nuoâi naáng goác tuøng baáy laâu nay cuûa mình. Thaáy anh T. hình nhö khoâng daùm leân tieáng neân toâi ñaùnh baïo môû mieäng hoûi thì anh L. môùi chaäm raõi giaûi thích: “ Coù nhöõng caønh tuy xum xueâ vaø coù veû lôùn maïnh nhöng thaät ra laïi khoâng giuùp ích gì cho daùng veû cuûa chaäu bonsai. Ñoâi khi chính nhöõng caønh naøy coøn laøm caûn trôû söï lôùn maïnh cuûa goác tuøng vaø laøm maát ñi söï caân ñoái. Nhaát laø nhöõng caønh ñaâm thaúng vaøo thaân caây hay chæa xeùo vaøo caùc caønh khaùc. Caàn phaûi maïnh tay caét boû caùc caønh thöøa thaõi voâ ích naøy ñeå giuùp caùc caønh nhoû khaùc sôùm moïc choài non, goác tuøng nhôø vaäy seõ ñöôïc phaùt trieån ñieàu hoaø vaø laønh maïnh hôn”.
Toâi suy nghó maõi veà lôøi giaûi thích cuûa anh L. Caùc röøng caây thieân nhieân treân Tennesse hình nhö chaû bao giôø ñöôïc con ngöôøi caét tæa, nhöng coù leõ chính caùc traän chaùy röøng töï nhieân hay caùc côn gioâng baõo töø ngaøn naêm nay ñaõ goùp phaàn khoâng ít trong söï sinh toàn cuûa caùc taøi nguyeân thieân nhieân naøy. Caùc ñaùm chaùy thieân tai naøy khoâng ít thì nhieàu ñaõ giuùp taïo neân phaân boùn ñeå cho ñaát ñai theâm maøu môõ, ñeå caùc caây con coøn coù cô hoäi ñöôïc nhìn aùnh saùng maët trôøi. Coù leõ ñaây chính laø söï caét tæa taøi tình cuûa Thöôïng Ñeá maø ngaøy nay con ngöôøi vaãn ñang coá gaéng baét chöôùc, khoâng chæ trong thuù chôi bonsai maø coøn trong bieát bao nhieâu ngaønh ngheà khaùc nöõa. Nhieáp aûnh hình nhö cuõng vaäy. Chaúng phaûi chuùng ta vaãn thöôøng phaûi caét cuùp vaø “crop” ñi caùc phaàn thöøa thaõi ñeå taám aûnh theâm trong saùng vaø laøm chuû ñeà trôû neân maïnh hôn hay sao? Ngheà chôi cuõng laém coâng phu!! Nguyeãn Ngoïc Sôn
December 27, 2001
|
Copyright 2001 Photo
Club of VietNam - Houston.
|