Muøa Thu moät laàn nöõa laïi trôû veà cuøng vaïn vaät. Maáy hoâm nay, luõ hummingbird theo thoùi quen laïi gheù ñeán thaêm khu vöôøn sau nhaø toâi. Moãi naêm hai laàn, treân ñuôøng di theâ töø Baéc xuoáng Nam roài laïi töø Nam leân Baéc, ñaùm chim quen thuoäc naøy luoân gheù thaêm chuùng toâi nhö nhöõng ngöôøi baïn trung thaønh. Ñaàu thaùng Naêm khi böôùc vaøo muøa Xuaân, roài laàn nöõa cuoái thaùng Chín khi trôøi baéét ñaàu vaøo Thu, luõ chim nhoû beù vaø deã thöông naøy thöôøng chæ gheù ngang khu vöôøn khoaûng hai ba tuaàn roài laïi tieáp tuïc chuyeán bay daøi ñaêng ñaúng. Sau luõ hummingbird thì laïi tôùi nguyeân baày hoaøng yeán, khoaûng treân chuïc con ñuû maøu ñuû saéc. Vöôøn sau nhaø toâi coù treo raát nhieàu “bird feeders”, nhôø theá luùc naøo cuõng tíu tít ñuû loaïi chim, moãi muøa moãi gioáng khaùc nhau. Chæ coù caëp blue jays hay gheù laïi taém trong hoà nöôùc, baày cu ñaát hieàn laønh vaø ñaùm chim seû naâu nghòch ngôïm laø haàu nhö muøa naøo cuõng coù. Chim seû thì khoâng ñuôïc ñeïp laém vaø luoân aên uoáng vöông vaõi, phung phí chöù khoâng goïn gaøng nhö nhöõng loaøi chim khaùc. Caëp vôï choàng (khoâng hoân thuù!) mockingbird laøm toå ngay trong taøn caây saùt cöûa soå, luùc naøo cuõng raát hung haêng vaø saün saøng taán coâng baát cöù ai daùm ñeán gaàn.

Moãi saùng cuoái tuaàn toâi ra sau vöôøn, naèm treân voõng nghe chim hoùt líu lo ñuoåi baét laãn nhau cuõng thaáy vui vui. Daàn daø thuù vui naøy ñaõ trôû thaønh moät thoùi quen maø toâi môùi taäp ñöôïc sau naøy. Thænh thoaûng toâi cuõng vaùc maùy aûnh ra chuïp, nhaát laø khi luõ hummingbird gheù ñeán vaøo ñaàu muøa Thu. Luùc naøy thôøi tieát khaù maùt meû neân ôû ngoaøi trôøi cuõng thaáy deã chòu, hôn nöõa chaû caàn phaûi ñi ñaââu xa môùi coù cô hoäi chuïp aûnh. Nhôø vaäy baø xaõ heát caèn nhaèn “daïo naøy anh meâ aûnh hôn meâ vôï!!”.

Vieát ñeán ñaây toâi laïi nhôù tôùi moät vaøi ngöôøi baïn aûnh (nhöng thaät ra chaû bao giôø coù aûnh) hieïân ñang sinh soáng ôû xa. Thænh thoaûng, neáu toâi coù môøi anh xuoáng Houston ñi chuïp aûnh chung thì luùc naøo cuõng ñöôïc nghe anh than phieàn raèng “ôû Houston thì coù caùi quaùi gì maø chuïp! Phaûi sang… Cali môùi hy voïng coù ñöôïc aûnh ñeïp”. Nghe noùi anh baïn naøy cuõng vöøa laøm moät chuyeán ñi saên aûnh ôû moät vuøng khaù noåi tieáng beân Cali vaø hình nhö khi veà cuõng “khoâng coù aûnh” thì phaûi. Moät vaøi ngöôøi khaùc laïi quaû quyeát raèng “phaûi coù maùy aûnh hieäu ... nhö cuûa toâi môùi mong taïo ñöôïc aûnh ñeïp. Baùn heát caùc maùy khaùc ñi maø mua maùy gioáng toâi ñaây neø!”. Nhöõng ngöôøi naøy, neáu khoâng vì thieáu hieåu bieát thì chaéc laø ñaõ coù nhöõng muïc ñích rieâng tö môø aùm. Khoâng bieát coù caàn phaûi nhaéc laïi cho hoï raèng caùi maùy aûnh voâ tri moät mình khoâng laøm sao taïo ñöôïc taám aûnh ñeïp. Chính ngöôøi caàm maùy, vôùi ñoâi maét saéc beùn vaø moät taâm thöùc saùng taïo môùi coù theå taïo neân caùc taùc phaåm ñeå ñôøi. Toâi khoâng nhôù coù ai baûo raèng Nguyeãn Du ñaõ vieát ñöôïc truyeän Kieàu laø nhôø cuï ñaõ mua vieát loâng ngoãng töø cöûa hieäu ABC, hay laø Ernest Hemingway ñaõ vieát neân nhieàu taùc phaåm noåi tieáng nhö “Giaõ Töø Vuõ Khí”, “Chuoâng Goïi Hoàn Ai”. . . laø vì oâng ñaõ duøng maùy ñaùnh chöõ cuûa haõng XYZ.

Laïi nhôù ñeán chuyeän xaûy ra beân nöôùc YÙ nhieàu traêm naêm tröôùc. Moät soá meänh phuï phu nhaân trong kinh thaønh boãng döng naûy ra yù kieán tìm mua moät khoái caåm thaïch thaät lôùn, vôùiù yù ñònh tìm moät ñieâu khaéc gia noåi tieáng ñeå nhôø khaéc neân moät böùc töôïng thaät ñeïp. Böùc töôïng naøy döï truø seõ ñöôïc tröng baøy ngay taïi khu trung taâm ñeå laøm bieåu hieäu cho söï cao sang vaø tuyeät myõ cuûa kinh thaønh nöôùc YÙ. Mua ñöôïc khoái caåm thaïch khoång loà roài, hoï baét ñaàu tìm ñeán caùc ñieâu khaéc gia noåi tieáng thôøi baáy giôø. Chaû bieát vì lyù do gì maø oâng naøo cuõng ñeán ngaém nhìn khoái caåm thaïch. Nhìn ñi nhìn laïi, ngoù tôùi ngoù lui roài ai cuõng laéc ñaàu töø choái. OÂng naøo cuõng cho raèng khoái caåm thaïch to lôùn ñaõ bò caét xeû khoâng ñuùng quy luaät ñieâu khaéc, khoâng caùch naøo coù theå taïo ra ñöôïc moät böùc töôïng nhö yù. Hoï ñoàng thanh cho raèng ñaây “chæ laø moät khoái ñaù voâ duïng!”. Chaû bieát maáy oâng naøy coù thöïc taøi hay khoâng, hoaëc chaéc caùc oâng cuõng mang taät hay than phieàn gioáng nhö anh baïn aûnh ôû treân. Chæ bieát raèng khoái caåm thaïch to lôùn sau ñoù ñaõ bò xoâ ra ngoaøi ñoàng, ñeå maëc cho möa sa tuyeát phuû quanh naêm, chaû ai theøm ngoù ngaøng gì tôùi.

Moät ngaøy kia, khi Michael Angelo coù dòp ñi ngang kinh thaønh, oâng döøng laïi tröôùc khoái ñaù to lôùn vaø ngaém nghía hoài laâu. Moãi ngaøy oâng laïi ra ngoaøi thaønh nhìn ngaém khoái ñaù roài yeân laëng suy nghó. Daàn daàn oùc saùng taïo vaø taâm hoàn ngheä só ñaõ giuùp oâng phaùc hoïa ra trong ñaàu moät taùc phaåm tuyeät myõ, vöøa ñuùng vôùi hình daïng vaø kích thöôùc khaùc thöôøng cuûa khoái ñaù. Sau ñoù oâng thueâ ngöôøi mang khoái ñaù veà roài moãi ngaøy oâng mang buùa vaø duøi, ñuïc ra caém cuùi laøm vieäc khoâng ngöøng. Chæ trong moät thôøi gian ngaén, oâng ñaõ hoaøn thaønh tuyeät phaåm “David”, chaøng duõng só tí hon ñaõ ñaùnh baïi anh khoång loà Goliath trong Thaùnh Kinh. Böùc töôïng naøy sau ñoù ñaõ trôû thaønh baát huû, teân tuoåi cuûa Michael Angelo töø ñoù ñaõ vang danh vaø veà sau ñaõ ñöôïc khoâng bieát bao lôøi ca tuïng. Khi ngöôøi ta hoûi oâng ñaõ thaáy gì ôû khoái ñaù thoâ keäch kia maø laïi coù theå taïo neân ñöôïc moät taùc phaåm ñeå ñôøi nhö vaäy, oâng noùi: “Toâi naøo coù taøi caùn gì ñaâu. Khoái caåm thaïch töï noù ñaõ quaù ñeïp, toâi chæ coá giuùp ñuïc boû nhöõng maûng voâ duïng khoâng caàn thieát treân khoái ñaù maø thoâi”.

Khoâng phaûi ai trong chuùng ta cuõng laø Michael Angelo vaø cuõng khoâng haún taùc phaåm nhieáp aûnh naøo cuõng coù theå trôû thaønh tuyeät phaåm nhö böùc töôïng David. Tuy nhieân, ñieàu quan troïng laø chuùng ta caàn phaûi coù oùc saùng taïo. Neáu khoâng coù oùc saùng taïo thì duø coù sang Cali hay coù mua maùy aûnh hieäu gì ñi nöõa, hay laém thì cuõng chæ coù theå taïo neân nhöõng phieán ñaù thoâ keäch, laên loùc gioù möa ngoaøi ñoàng.

Söï khieâm toán cuûa Michael Angelo cuõng laø moät ñöùc tính maø chuùng ta caàn phaûi hoïc raát nhieàu ôû oâng. Moät thaùi ñoä khoâng keùm sai laàm cuûa moät soá ngöôøi trong nhieáp aûnh laø chuû nghóa töï toân, töï maõn, cho raèng mình ñaõ “ñaït”. Ai khoâng chuïp aûnh theo loái cuûa mình, hay khoâng “voà” ñöôïc nhieàu huy chöông nhö mình ñeàu phaûi keå laø keùm coûi, thuoäc haøng “sô caáp” vaø “khoâng ñuû khaû naêng” pheâ bình aûnh cuûa mình. Thaùi ñoä u meâ, nöûa tænh nöûa say naøy thöôøng daãn ñeán vieäc moãi ngaøy moãi xa rôøi thöïc teá, ñeå roài daàn daàn taïo neân nhöõng phaân hoùa, chia reõ voâ ích trong taäp theå.

Toâi khoâng coù yù aùm chæ baát cöù moät caù nhaân hay moät thieåu soá naøo, chæ mong nhaén nhuû ñeán moät soá anh chò em ñang hoaëc môùi taäp teãnh böôùc vaøo laõnh vöïc nhieáp aûnh. Hy voïng caùc baïn traùnh khoûi vuõng laày cuûa moät thieåu soá meâ muoäi, laâu nay vaãn hueânh hoang töï nhaän laø mình ñaõ “bieát heát!”. Ngöôøi Myõ coù moät caâu noùi raát chí lyù ñeå dieãn taû taâm traïng thöïc söï cuûa haïng ngöôøi naøy: “Grandiosity is a sign of insecurity!”, xin taïm dòch: “Söï töï phuï chính laø daáu hieäu cuûa loøng baát an!”.

Toâi vieát baøi naøy treân maùy laptop, trong moät goùc nhoû ngoaøi saân patio. Ngoaøi kia, ñaùm chim non vaãn líu lo ca haùt treân caønh. Moät chuù chuoàn chuoàn ñang phaát phô trong gioù, chaäp chôøn ñoâi caùnh beân ñoùa sen traéng môùi vöaø heù nhuïy trong ao nöôùc sau vöôøn. Toâi chaïy voäi vaøo nhaø laáy maùy aûnh. Nhöõng noát nhaïc Ñöùc Huy quen thuoäc vang nheï töø höôùng phoøng nguû, nôi nhaø toâi giôø naøy chaéc vaãn coøn ñang nguû nöôùng, “. . . muøa Thu ñaõ ñeán treân thaønh phoá . . .”

Muøa Thu naêm nay hình nhö ñaõ ñeán sôùm hôn moïi naêm.