CAN'IN BEYİN VE SİNİR SİSTEMİNİN GELİŞİMİ

Beyinde her dakika yüzbin hücre oluşur...
Zeka Iletişim Sayısı ile ilişkili..
Can Beş Duyusunun Gelişimi..
Dördüncü hafta: Birçok organın başlangıç dönemidir.
Beyinin Gelişimi...
Can duyar mı, Görür mü?
Beyinde cinsel gelişim...
Ana menü

Yönetim Merkezlerinin Oluşumu

Sinir Sistemi merkezi ve çevresel sinir sistemi olarak dördüncü haftada gelişmeye başlar. iki ayrı kısımda gelişir. Merkezi sistem beyin ve omuriliktir. Çevresel sinir sistemi ise organlarla merkezi sistem arasında iletimi sağlar. Merkezi sistem organlara emirlerini çevresel sinirler aracılığı ile ulaştırır.
Sinir sistemi de sindirim sistemi gibi Can'ın tüm bedeni boyunca uzanan bir tüp şeklindedir. Sinir sisteminin gelişmesi diğer organ sistemlerine göre çok yavaş seyreder. Hatta doğumdan sonra bile devam eder.
Sinir sistemini oluşturan hücreler diğer organların hücrelerinden oldukça farklıdır. Her sinir hücresi diğer bir sinir hücresi ile temas etmek ister. Bu teması hücrenin gövdesinden çıkan uzantılar sağlar. Bu uzantılar sayesinde tek bir sinir hücresi birçok hücre ile ilişki kurar. Ayrıca her sinir hücresinin kuyruk kısmından çıkan çok uzun bir kamçısı vardır. Akson denen bu kamçıların uzunluğu 1 metreye kadar varabilir. Bu aksonlar çevre ile merkez arasında sinir hücreleri iletimini doğrudan sağlar.
Aksonlar bağlantı sağlayacakları doğru hücreleri nasıl bulurlar? Işte beyin ve sinir sisteminin gelişiminin karanlıkta kalmış birçok noktasından biri.
- Omuriliğin gelişimi...
Omurilik ancak 12. haftada belirgin hal alır. Omurilikde değişik bölgelerde farklı organlardan gelen sinirlerin iletimi sağlanır. Arka köklerden duyu lifleri giderken ön kısmından kaslara ait emirler gider.
Omuriliğin orta kısımda ise kendi kendine çalışan organlarla ilgili sinirler bulunur. Bu sinir sistemi istem dışı çalışır. Bu nedenle bu sinir sistemine otonomik sinir sistemi denir. Kalp sindirim, damar, solunum gibi yaşamsal organların biz hiç farkında olmadan kendi başına çalışması bu otonomik sistem sayesinde olur. Özellikle Can'da otonomik sinir sisteminin yaşamsal önemi vardır. Oksijenin azaldığı durumlarda beyine oksijen ve enerji göndermek için önemli önlemler alınmasını sağlar.
- Sinir sistemi sıkı koruma altındadır.
Insan vücudu gelişirken önemli organları korumak için önlemler alır. En kıymetli organ sistemi merkezi sinir sistemidir. Öncelikle merkezi sinir sitemi güçlü bir kemik yapı içinde korunmaya alınır. Ancak bu koruma tek başına yeterli değildir. Dışardan gelen darbeleri yumuşatacak bir koruma sistemine daha gereksinim vardır. Bu amaçla sıvı yastığı oluşur. Gerçekten de tüm omurilik ve beyin sisteminin etrafında oluşan zarların içinde ince bir sıvı tabakası dolaşır. Bu sıvı tabakasının diğer bir yararı da beyinde oluşan bazı hastalıklar hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlamasıdır. Beynin hastalıktan etkilenip etkilenmediği ince bir iğne ile omurilikten sıvı alınarak anlaşılabilir. Işte bu sıvı dolaşımı hamileliğin ilk haftalarında başlar. Bu dolaşımın engellendiği durumlarda beyinde su toplaması olarak bilinen hidrosefali gelişir.
Başlangıç
Ana menü
.

- Beyinde her dakika yüzbin hücre oluşur...

Beyinin gelişmesi son derece karmaşıktır. Sayısız kıvrımlar, girintiler, çıkıntılar, çok hızlı bir şekilde gelişir. Bazı zamanlarda dakikada 100 bin hücre oluşur. Doğum sırasında beyin 10 milyar hücre içerir.
Dakikada yüzbin hücre, 9 ayda 10 milyar hücre. Tek bir organ için. Olayın büyüklüğünü kavramak için bir an durup derin bir soluk almak gerekli. Bu kadar çok hücre, bu kadar çok ilişki. Ne kadar çok iç ve dış etken vardır bu hücrelerin şöyle ya da böyle gelişmesini etkileyen. Anne karnında bebeğin beyninin gelişme düzeyini ayarlayan etkenler hakkında çok az bilgiye sahibiz ne yazık ki. Ancak bazı önermelerde bulunabiliyoruz. Can'ın iç ve dış çevresinden gelen uyaranların bu oluşumda son derece etkili olması gerekiyor. Bilimsel çalışmalar beynin gelişmesi için çevrenin son derece önemli olduğunu ortaya koyuyor. Zamanından önce dış ortama çıkmak zorunda kalan erken doğmuş bebeklerde beyin gelişimi yetersiz kalabiliyor. Bu nedenle de artık günümüzde çocuk doktorları erken doğan bebeklere Anne karnındaki ortamın benzerini sağlamaya çalışıyorlar.
- Her bölgeye farklı işlevler...
Gelişen bir beyinde kabaca 3 tabaka oluşur. En iç tabaka sıvı keselerinden oluşur. Bu keselerde beyni ve omuriliği koruyan sıvı üretimi yapılır. Orta tabakada ise sinir hücreleri mevcuttur. En dış tabaka bu sinir hücrelerinin ipliksi uzantılarını içerir. Değişik bölümler değişik amaçlı görevlere ayarlanmıştır. Arka kısımlar daha çok bilginin toplanması ve depolanması işlevini görürken, ön kısımlar yapıcı görevleri üstlenmiştir. Beyinde ön kısımda sinir hücreleri dış tabakaya doğru yayılma gösterir. Beyin kabuğu anlamına gelen serebral korteks denilen bu kısımda yüksek kalitede sinirsel işlevler görülür. Görme, hareket, ve mantık yürütme merkezleridir buraları.
Iç kısımlarda ise belli bölgelerde sinir hücreleri gruplaşmalar gösterir. Bu gruplaşmalar çekirdek olarak anılır. Bu çekirdeği tek bir hücrenin içinde bulunan çekirdek ile karıştırmamak gerekir. Birçok sinir hücresinin oluşması ile biraraya gelen bu bölgelerin her birininin farklı etkileri vardır. Örneğin hipotalamus denilen bölgede bulunan iki çekirdek oksitosin denen bir maddenin yapımı ve salınımından sorumludur. Oksitosin doğumun başlaması için gerekli bir maddedir. Doğum zamanı geldiğinde bu çekirdeklerden salınan oksitosin uterus kasını kasarak doğumun başlamasını ve sürdürülmesini sağlar. Bu merkezlerden oksitosin dışında birçok başka kimyasal madde ve hormon salgılanır. Bu kimyasal maddelerin çoğu sinir hücreleri arasında iletişimi sağlar. Değişik kimyasal maddeler sinir hücrelerinin etki ettikleri organları değişik yönde etkilemesine neden olurlar. Oldukça karışık bir sistem olan bu kimyasal etkileşim insan gibi karmaşık bir canlının karmaşık işler yapmasını sağlamaktadır.
Tüm sinir sisteminde ki 200 milyar hücreyi, bu hücrelerin de birbiriyle farklı bağlantılarını düşünün. Işte bu kadar muazzam sayıdaki bağlantı sayesinde beynimizin çok farklı işlevleri ve görevleri başarması mümkün olmaktadır.
Başlangıç
Ana menü
.

Zeka Iletişim Sayısı ile ilişkili..

Sinirler arası bağlantıların çokluğu bedendeki birçok işlevin ince ayarının yapılmasını kolaylaştırır. Her sinir hücresi iletilen uyarıyı bir sonrakine hep ya da hiç kuralına göre gönderir. Yani ya geçişe izin verir ya da geçirmez. Bu olumlu ve olumsuz iletilerin toplamı sonunda bir işlevin yapılma derecesi belirlenir. Sinir sisteminin Anne karnında gelişiminin ne kadar önemli olduğu bu bilgilerin ışığında bir kez daha ortaya çıkmaktadır. Dokuz ay boyunca sinir siteminin gelişmesini etkileyecek çok basit değişimler çok önemli sonuçlara yol açabilir. Hücre ve bağlantı sayısı azaldıkça kişinin ince işleri düşünme ve yapma yetisi azalacak demektir. Kişiler arasındaki farklılıkları da bu ayrıntılar belirlemiyor mu?
- Tek yumurta ikizleri bile farklıdır...
Özetle beyin gelişirken ve değişik bölgelerde milyonlarca hücre biraraya gelirken çevreden etkilenebilir. Bu uyarılar hem Can'ın kendisinden hem de Anne'den kaynaklanabilir. Bu uyarıların toplamı sonuçta sinir sistemleri arasındaki farklılığı doğurur. Kişi kişiye benzemez. Milyarlarca insan içinde birbiriyle aynı özelliklere sahip iki kişi bulamazsınız. Hatta tek yumurta ikizlerinin bile birbirinden farklı özellikleri vardır. Ikizlerdeki bu farklılık daha Anne karnında ortaya çıkmaya başlar. En azından karındaki duruş biçimleri farklıdır. Ikisine ulaşan kan miktarları farklıdır. Uyarılar farklıdır. Doğumda ağırlıkları farklıdır. Bu ince farklılıklar kişisel farklılık biçiminde yaşamlarında da ortaya çıkar.
Başlangıç
Ana menü
.

Can Beş Duyusunun Gelişimi..

Beş duyumuz; görme, işitme, tat ve koku alma ve dokunma duyuları da Can gelişirken gelişmek zorundadır. Bu duyular olmadan bir canlının çevresinde olan biteni algılaması olanaksızdır. Daha doğduğumuz anda bu duyuların mevcut olması gerekir. Gereksinimlerimizi ancak bu duyular sayesinde anlar, yaşamımızı tehdit eden durumlardan bu duyular sayesinde kurtuluruz. Çalışmalar ve araştırmalar bu duyu organlarının gelişimlerinden kendilerinin sorumlu olduğunu göstermektedir. Duyu organları gelişirken sinir sistemine ne kadar yüksek kalitede ve sayıda uyarı gönderilirse, duyunun gelişmesi o kadar güçlü olur. O kadar iyi olgunlaşır.
- Tüm duyular sinir iletisi ile gönderilir...
Duyuların gelişmesi ile ilgili bazı ortak noktalar vardır. Öncelikle duyu gelişimi çok erken dönemde daha dördüncü haftada gelişmeye başlar. Ancak olgunlaşması sinir siteminin olgunlaşması ile paralel gider. Bu durumda doğumdan sonra da bu gelişme sürer.
İkinci önemli nokta tüm uyarıları algılayan hücrelerin özel olarak farklılaşmış gerçek sinir hücreleri olmasıdır. Bu uyarılar görme için ışık, işitme için ses, tat ve koku için kimyasal, duyu için ısı veya baskı olsun farketmez. Sonunda oluşan bir sinirsel iletidir.
Üçüncü ortak özellik tüm bu uyarıları alan hücrelerin Can'ın gelişimi sırasında özel olarak korunma kılıfları içinde olmasıdır. Ayrıca uyarıları güçlendirici bazı şekillenmeler olur. Örneğin kulak kepçesinin gelişimi sesi daha fazla yoğunlaştırmak içindir.
Can'ın Anne karnında iken bu duyu organlarına ne kadar gereksinimi var? Pek yok. Ancak doğduğu andan itibaren beş duyu gerekli olmaya başlıyor. O halde bu duyuların Anne karnında belli bir noktaya kadar olgunlaşması gerekiyor. Can doğduktan sonra ısı duyusunu çalıştıramazsa dış ortamdaki ısı değişikliklerine kendini nasıl uydurabilir?
Duyu sisteminin gelişimi: Göz örneği
Gözün gelişimi duyu gelişimini anlamamız için güzel bir örnektir. Daha dördüncü haftada beyinin ön kısmında gözler için iki çukurcuk belirir. Bu çukurcuğun taban kısmı kadeh şeklini alır. Kadehin içini ışık duyusunu algılayan hücreler döşemeye başlar. Bu hücrelerden çıkan lifler kadehin sapını oluşturur. Bu sap ışık uyarısını beyne taşıyan sinirdir. Kadehdeki hücrelerin gelişimi gözün ön kısmında merceğin gelişmesini uyarır. Yani ışığı algılayan hücreler oluşmadan mercek oluşamaz. 10. haftada şeklen göz tamamlanır. Ancak uyarıyı alacak ve yorumlayacak beyin merkezleri daha olgunlaşamamıştır. Göz vardır ama Can bir şey "göremez". Görmenin tamamlanması için beyindeki görme merkezinin tamamlanması gerekir. Görme merkezi ancak gözden gelen uyarılarla olgunlaşır ve gelişir. Gözden uyarı gelmezse beyinde görme merkezi gelişemez. Karanlık bir ortamda, Can ne görüyor da görme merkezi gelişebiliyor? Bilemiyoruz.
Başlangıç
Ana menü
.

Dördüncü hafta: Birçok organın başlangıç dönemidir.

Boşaltım ve üretim sistemi de dördüncü haftada gelişmeye başlar. Boşaltım sistemi dediğimiz böbrekler, idrar yolları ve idrar kesesidir. Yani kandan idrarı süzen ve boşaltan sistem. Üretim sistemi ise varlığımızı sürdürmek için tohumlarımızı üreten, biriktiren ve boşaltan sistemdir. Kadında buna Can'ı oluşturan ve büyüten organlar da eklenir. Işte bu iki sistem başlangıçta ortak bir kanaldan başlar. Daha sonra birbirinden ayrışır.
Dördüncü haftada balık, sürüngen ve insanlarda aynı benzerlikte bir yapı, böbrek olarak ortaya çıkar. Bu yapı insanda iz bırakmadan kaybolur. Ikinci bir çift yapı ise erkek üreme sistemine dönerken dişide iz bırakmadan kaybolur. Sonunda oluşan üçüncü çift yapı her iki cinsde gerçek böbreklere dönüşür.
Her Can Dişi Olmaya Proğramlanmıştır...
Yaşamın ilk haftalarında erkek ile dişiyi birbirinden ayırmak son derece güçtür. Tamamen aynı görüntü mevcuttur. Ancak genetik olarak olayın ne tarafa gideceği daha ilk hücrede belirlenmiştir. Insanda mevcut 23 çift kromozomdan bir çifti sex kromozomudur. Bu sex kromozomu dişide XX iken erkekde XY dir. Yani erkekde bir X kromozomu eksik olup bunun yerini X den oldukça küçük yapıda Y kromozomu almıştır. işte bu Y kromozomu Can'daki iç üreme organlarının gelişmesi için son derece önemlidir. Eğer Y kromozomu varsa iç üreme organları erkek yönünde gelişir. Aslında tüm Can'larda genetik şifre ne olursa olsun dişi gelişme yönünde eğilim vardır. Y kromozomu sayesinde salgılanan bir madde dişi gelişimi durdurur ve erkek yönünde gelişim sağlar. Bu madde olmazsa genetik yapı erkek bile olsa iç organlar dişi yönde oluşur.
Olayı anlamak için hayvanlarda yapılan ilginç bir deneyi görelim. Gelişen erkek tavşanda erken dönemde testisleri (erkek yumurtalıkları) çıkarılacak olursa erkek gelişme durup dişi gelişme başlamaktadır. Ilginç olan testis tek taraflı çıkarılırsa çıkarılan tarafta dişi organlar gelişirken, testis olan tarafta erkek organları gelişir. Bu da tam bir erkek olabilmek için öncelikle testislerin gelişmesi ve varlığını sürdürmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Erkek olmak dişi olmaktan daha zorlu bir uğraş gerektiriyor kısacası.
Balık mı insan mı olacak?
Ilk haftalarda Can'ın görüntüsü çok farklıdır. Ilkel Can'a bakarak insanın evrimi hakkında bazı düşünceler ileri sürülebilir. Örneğin ilk haftalarda insan Canı'nda aynı balıklardaki gibi solungaç yarıkları gelişir. Bu yarıklar sonradan kaybolur. 8. haftaya kadar Can'da kuyruk mevcuttur. Yine yumurta kesesi ilk haftalarda tüm memelilerde mevcuttur.
Işte nasıl oluyorda başlangıçta insan mı, balık mı ya da sürüngen mi olduğu belli olmıyan ilk taslaktan daha sonra kompleks yapıdaki insan gelişebiliyor? Bu ilişkiyi hücreler arasındaki ilişkide, karşılıklı etkileşimde, ve genetik olarak kodlanmış bilgide olduğunu yukarıdaki değişik organların gelişiminde kısaca vurgulamaya çalıştım. Daha anlatamadığımız birçok nokta var. Nasıl oluyor da kas, kiriş ve kemik sistemi bu kadar kusursuz ve düzgün gelişebiliyor? Yürümemizi, koşmamızı ve hiç bir canlının yapamadığı fiziksel eylemleri yapmamızı sağlıyor?
Koordinasyon dediğimiz o muazzam olay nasıl sağlanıyor?
Işte genetik kodlama denilen o muazzam olay ile karşı karşıyayız yine. O zaman genetik hakkında daha derin bilgiye sahip olmamız birçok olayın en azından temelini anlamamıza yardımcı olacak....
Başlangıç
Ana menü
.

Beyinin Gelişimi...

Insan beyninin karmaşıklığı, insanı dünya yüzeyindeki en yüksek canlı yapmıştır. Beyin insanın gizli silahıdır. Beyin hem insan ırkını diğer canlılardan ayırır, hem de bireyin insan ırkı içinde eşsiz ve benzersiz olmasını sağlar. Insan beyni diğer türlere göre çok daha uzun süren bir olgunlaşma dönemi geçirir. Bu süre Anne karnında başlar ve doğumdan sonra da devam eder. Üstelik beynin gelişmesine hem Anne karnında hem de doğumdan sonra diğer organlardan çok daha fazla ayrıcalık tanınır.
Beyin sinir sistemimizin bilgi-işlem merkezidir. Can'ın sinir sisteminin düzgün çalışması için birbirini tamamlayan 3 ayrı bölüme gereksinimi vardır. Bu bölümler
1. Uyarıyı alan ve beyine getiren getirici sinirler;
2. Bu uyarıyı işleyen merkezi sinir sistemi;
3. Bu işlemenin sonunda oluşan kararı organlara bildiren götürücü sinirler.
Getirci ve götürücü sinirlere çevresel sinirler denir.
200 milyar hücre birarada...
Insan beyninde 100 milyar hücre bulunur. Bu hücrelere destek olan ayrı bir 100 milyar hücre daha vardır. Tüm bu hücreler arasında iletişim ve ilişkilerin kurulması gerekir. Bu ilişkiler komşu hücreler arasında olduğu gibi, uzak hücreler arasında da kurulur. Değişik sinir hücrelerinin gelişmesi farklı zamanlarda olur. Bazılarının gelişmesi hızlı olurken, bazıları gelişmek için büyüme hormonu ve büyümr faktörlerine gereksinim duyar. Bazı hücreler ise kendisindeki hayati bilgileri diğer hücrelere aktardıktan sonra ölürler. Yani beyinde bazı hücreler doğarken, bazı hücrelerde ölürler. Tüm bu işlemler hem hücrelerde gizlenmiş genetik şifrenin, hemde çevreden gelen uyaranların etkisi altında biçimlenir.
Can'ın çevresi beyninin gelişmesini etkiler...
Can'ın çevresi büyük ölçüde Anne'nın çevresine ve Annenın davranışlarına bağımlıdır. Can sesi algılar, ışığı farkeder. Anne'den kendisine gelen glukoz miktarını ayarlar, buna bağlı olarak Anne'sının yeme alışkanlıklarını bile değiştirir. Uterusun oluşturduğu kasılmaların yol açtığı sıkışmalara yanıtsız kalmaz. Anne sıcak bir banyo alırsa, Can da ısınır. Anne sigara içerse, Can da pasif içici gibi etkilenir. Anne ağır egzersiz yaparsa Can oksijensiz kalabilir. Tüm bu olaylar Can'a giden sinirsel uyarıları etkiler. Buna bağlı beyin gelişmesi de etkilenir.
Beyin gelişmesi sinirsel uyarıya bağımlıdır. Beyine sinirsel uyarı gelmezse beynin fonksiyonel gelişmesi gerçekleşmez. Örneğin yeni doğan döneminde gözden beyne gelen uyarılar anormal olursa, beyindeki görme merkezi de normal gelişme göstermez.
Gelişme döneminde Can'ın beynine bir çok duyusal uyarı gelir. Bu uyarılar beyinde bilgi olarak birikir, ya da anında işlenerek geri besleme ile organlara yeni bir davranış emri verilir.
Başlangıç
Ana menü
.

Can duyar mı, Görür mü?

Ses uterustan içeri rahatlıkla girer. Kuvvetli bir ses Can beyninin işitme merkezine uyan bölgesinde güçlü bir elektriksel aktivite oluşturur. Yani beyin "sesi duyar". Babanın sesi annenın sesine göre daha düşük frekanslıdır. Bu nedenle babanın sesi uterustan daha kolay geçer. Ama yine de bebek Anne'nın sesini daha iyi tanır. Çünkü Anne karnındaki yaşamının büyük kısmında Anne'nın sesini duymaktadır. Yeni doğan bebeğin bir kulağına Anne, bir kulağına baba fısıldarsa bebek başını Anne tarafına doğru döndürür. Eğer bir kulağa baba, bir kulağa yabancı bir erkek fısıldarsa, %80 olasılıkla bebek başını baba tarafına doğru çevirir. Yani Can doğmadan önce anne ve babasını tanır. Özellikle karındaki son dört haftada sese karşı olan yanıt çok olgunlaşır. Ancak beynin işitme merkezi doğumda da tam olgun değildir ve gelişmeye devam eder. Bazı gözlemler Can'ın doğduktan sonra anne karnında iken duydukları melodileri tanıdığını göstermiştir. Bu gözlemlere dayanarak Can'ın beyninin gelişmesini hızlandırıcı bazı cihazlar geliştirilmeye çalışılmıştır. Ancak bu tip cihazlar ticari olup bilimsel bir yararı henüz gösterilmemiştir. Aksine Can'a giden seslerin doğallığını bozmanın yararlı mı yoksa zararlı mı olacağı da bilinemez. Normalden fazla uyarı gelişmekte olan bir beyin için zararlı olabilir.. Anne karnına ani bir ses verildiği zaman Can şaşırır, ani tepki verir. Bu tip ani streslerin Can'ın dış ortama uymasında yararı olduğu ve Can'ı dış ortama daha dayanıklı yapacağı ileri sürülmektedir. Can sürekli olarak aynı tip sesle beslenirse bir süre sonra artık bu sese tepki vermez. Yani duyarsızlaşır. Sese uyum göstermiştir artık. Ultrason muayeneleri sırasında bu iyi farkedilir. Ilk anda tepki veren Can bir süre sonra tepkisini keser.
- Can ne görür?
Işık da ses gibi uterustan içeri girer. Işık Can beynini etkiler mi? Anne karnına bir flaş konup yanıp söndürülürse , Can başını ışığa doğru çevirir. Ancak sürekli yanan flaşa karşı da, sese olduğu gibi, alışkanlık gelişir. Işık Can'da güncel ritmlerin gelişmesinde etkilidir. Işığın Can kanındaki hormonları etkilediği gösterilmiştir. Ayrıca gün ışığına bağlı olarak Anne vücudunda oluşan değişiklikler Can'a aksederek Can'ında günışığına bağlı ritmler geliştirmesini sağlamaktadır. Ses de olduğu gibi ışık uyaranın da Can beyninin gelişmesinde ne kadar olumlu ya da olumsuz etkisi olduğunu söylemek güçtür. Bilinen, kaslar gibi beyninde gelişmek için egzersiz yapması gerektiğidir.
Başlangıç
Ana menü
.

Beyinde cinsel gelişim...

Kişilik gelişimin temelinde cinsiyet yatar. Beynin gelişimi cinsiyet farklılığını nasıl etkiler? Bu etkileme ne zaman başlar?
Beyinde hipotalamus denen bölgede bazı hücreler şekil olarak erkek ve dişide farklıdır. Gerçekten cinsel farklılığı kontrol eden beyindir. Yumurtalıklardan salgılanan kadınlık hormonları beynin bazı bölümleri tarafından yönetilir. Yeni doğmuş bir dişi fareye verilen tek doz erkeklik hormonu bu farenin gençlik yaşamındaki bütün hormon dengesini bozabilmektedir. Yani sadece genetik şifrelere bağlı kalarak gelişmez cinsiyet farklılığı. Çevresel etkenler de cinsiyet kimliğinin ve olaylarının gelişmesinde etken olur.
Can'ın beyin gelişimini en iyi Can'ın Anne karnındaki davranışları ve doğduktan sonraki hareket ve gelişiminin değerlendirerek ölçmek olasıdır. Can Anne karnında zaman zaman uyur, zaman zaman uyanık kalır. Bu uyku düzeninin dış etkilerle bozulması beyin gelişimini ne düzeyde ve yönde etkiler? Bu soruya bulunacak yanıtlar belki de bir çok ruhsal ve beyinsel gelişim hastalığının Anne karnında tedavisini mümkün kılacak...
Beynin gelişiminin test edildiği davranışlar..
Solunum davranışları.
Göz hareketleri.
Beyin dalgaları.
Vücut hareketleri,
Kalp hızı,
Can'da rüya görür...
Beyin dalgalarının incelenmesi Can'da uyku ve uyanıklık halinin nöbetler şeklinde olduğunu ortaya koymuştur. Uyku zamanlarında REM uykusu denen, beyin dalgalarının hızlandığı dönemler vardır. Bu dönemler bizdeki rüya görme dönemlerine uyar. Can rüyasında ne görür acaba? Bizler deneyimlerimizin, bilinç altına olan yansımalarını görürüz rüyamızda. REM döneminde Can'ın göz hareketleri ve vücüt hareketleri artar. Diğer dönemlerde ise sakin uyku halindedir. Beyin etkisi ortadan kalkar. Kalp atımı otomatikleşir.
Uyku ve uyanıklık halinin beyinde farklılaşması ancak 32. haftada başlar. REM uykuları ise ancak 37. haftadan sonra ortaya çıkar.
Değişik durumlarda Can davranışları bozulur. Örneğin gelişme geriliği başlarsa solunum ve kol-bacak hareketleri azalır. Böylece beyine daha fazla oksijen gider. Ama bu kol-bacak hareketlerinin azalması beyinin ve kasların daha az uyarı alıp daha olumsuz gelişmesine neden olmaz mı? Herhalde biraz olur. Çünkü biliyoruz ki solunum hareketleri azalırsa akciğer gelişimi olumsuz etkilenmektedir.
Başlangıç
Ana menü