CAN'A AÇILAN PENCERE: ULTRASON..
- Ultrason'un yararları nelerdir?
- Ultrason ile elde edilen bilgiler:
- Can için kötü belirtiler...
- - Doppler Ultrason...
- Ultrason'un kötü kullanımı...
- Sakatlık tanısı ne zaman yapılır?..
- Ana menü
- Dünyada ardı ardına teknolojik buluşlar yapılıyor. Her yeni teknolojik buluş kısa zamanda tıbbın da hizmetine giriyor. Teknoloji daha iyi tanı konulması ve daha iyi tedavi sağlanmasında doktorların en önemli yardımcısı oluyor.
Bu modern buluşlardan biri de ultrason cihazıdır. Bu cihazla doktorlar hastanın iç organlarını ayrıntılı biçimde görürler. Bu nedenle Ultrason tıbbın hemen her alanında geniş uygulama alanı bulmuştur.
Hamilelik boyunca ve doğum sırasında ultrason ile muayene doğacak Can'ın sağlığını kontrol etmede oldukça yararlıdır.
- Ultrason nedir?
- Ultrason ses dalgalarının özelliklerinde yararlanılarak oluşturulmuş bir aygıttır. Aletin gezici kısmından insan kulağının duyamıyacağı kadar yüksek frekanslı ses dalgaları çıkar. Bu dalgalar değişik yoğunluktaki ortamlardan geçerken geri yansır. Bu geri yansımalar prob dediğimiz kısım tarafından toplanır ve cihazın beynine gönderilir. Iç organlardan geri yansıyan ses dalgaları aletin bilgisayarı tarafından resim haline getirilir ve ekranda görülür. Böylece iç organların ve Can'ın şekli ortaya çıkar. Sert organlar beyaz, yumuşak organlar gri, sıvı organlar siyah olarak gözükür. Bir organda ne kadar değişik yoğunluk bir arada ise o organ o kadar iyi izlenir. Can'ın etrafı sıvı ile çevrili olduğundan çok net görüntüler elde edilir.
- Ultrasonun Zararlı Etkileri Var mı?
- Ultrason röntgenden tamamen farklıdır. Röntgende X ışını kullanılır. X ışınları Can için zararlıdır. Oysa ultrasonun yaydığıses dalgalarının doğacak Can'a ve Anne'ye bugüne dek bir zararı belirlenememiştir.
Ancak ultrason yüksek bir enerji çeşididir. Teorik olarak Can'a zararlı olması beklenir. Çok yüksek güçteki ses dalgaları biyolojik sistemleri etkiler. Ultrason'un uzun vadeli etkileri henüz bilinmiyor. Çünkü son 10-12 yıldır yaygın olarak kullanılmaktadır. Ultrasona maruz kalmış Can'lar 10, 20 ya da 40 yaşına geldiklerinde bazı zararlı etkilerin sonuçları görülebilir mi? Ya da ultrasona maruz kalmış insanların çocuklarında bazı sakatlıklar ortaya çıkabilir mi? Bu soruların yanıtları bugün için bilinmiyor.
- Başlangıç
- Ana menü
.
-
-
Doğum hekimliğinde, ultrason anne karnında büyümekte olan bebeği görmek için kullanılır. Hamile bir anne için böyle bir cihazın bulunması çok büyük bir şansdır. Daha önceleri, anlaşılamayan bir çok olumsuzluk şimdi erkenden ve kolaylıkla saptanabilmektedir. Ultrasonla Anne karnındaki Can'ın tepeden tırnağa muayenesini yapmak mümkündür. Içerdeki Can'ın sağlığı açısından çok önemli bilgiler elde edilir.
- - Ultrason'un Doğum Hekimliğinde Uygulama Alanları...
- Ölçüm: Can'ın değişik organlarının ölçülerek gelişiminin değerlendirilmesi.
Yapısal değerlendirme: Can'ın mide-bağırsak, iskelet, idrar yolları, kalp ve sinir sistemindeki yapılar rahatlıkla değerlendirilir.
Can'ın iyilik halinin değerlendirilmesi: Can'ın duruş şekli, hareketleri ve amnion sıvısının miktarının değerlendirilmesi ile içeride sağlık durumu hakkında bilgi edinilmesi.
Önemli girişimlerin yapılması: Amniosentez, koryon villus biyopsisi (CVS), Kordon kanı alınması ancak ultrason sayesinde mümkün olabilir. .
- Başlangıç
- Ana menü
.
-
- - Doğacak Can'ın muayene anında kaç haftalık olduğu anlaşılır.
- Can'ın gelişmesinin beslenmesinin yeterli olup olmadığı anlaşılır. Can'ın hareketleri ve su miktarı gözlenir.
- Can'ın gelişme hızı belirli aralarla yapılan kontrollerde açığa çıkarılır.
- Can'ın duruş şekli (ters mi, düz mü, yan mı gibi) anlaşılır.
- Can'ın beslendiği organın (plasenta) yerleşimi anlaşılır. Bu çok önemlidir.
- Ikiz ya da üçüz hamilelikler daha bir ay dolmadan anlaşılır.
- Can'ın kalp atışları daha bir aylık olmadan görülmeye başlanır.
- Can'ın kafasındaki, belindeki, göğsündeki, kol ve bacaklarında ve iç organlarındaki sakatlıklar ve bozukluklar dikkatli bir inceleme yapılırsa rahatça görülebilir
- Hamileliğin erken döneminde ultrason'un yararları...
- - Hamileliğin yerleşim yerinin saptanması. Hamilelik bazen dış hamilelikte olduğu gibi olması gereken yerin dışında yerleşebilir. Dış hamilelik aynı normal hamilelik gibi belirti verir. Ne kadar erken dönemde anlaşılırsa tedavisi o kadar kolay olur. Geç tanınan ya da tanınmayan dış hamilelikler Anne yaşamını tehlikeye sokar.
- Can'da canlılığın saptanması. Ilk haftalarda Can'ın kalp atışlarını görmek Can'ın sağlıklı olduğunun en kesin kanıtıdır.
-Hamilelikde kanama nedenlerinin ortaya çıkarılması...
- Son Adet Tarihi ile uterus büyüklüğü arasında uyumsuzluk anlaşılır. Baş popo mesafesi ölçülerek Can'ın kaç haftalık olduğu kesine yakın olarak hesaplanır.
-Yumurtalık Kisti, uterus myomu gibi ek anormal oluşumlar görülür.
- Düşük tehdidi durumlarında uterus ağzında gevşeklik olup olmadığı anlaşılır
- Başlangıç
- Ana menü
.
-
-
- Can'ın sonunda oluşan kanamalarda, kanamanın miktarı kesenin hacminin dörtte birinden az ise hamilelik sürer.
- Hamilelik kesesinin kenarlarının düzensiz olması, bozulmuş hamilelik lehinedir.
- Hamilelik kesesinin sönmüş olması,
- Can'ın kalp atışlarının görülmemesi, yani kaybolması,
- Hamilelik kesesinde beklenen gelişmenin olmaması,
- Kese çevresinin düzeninin bozulması, hemileliğin erken dönemindeki olumsuz görüntülerdir.
- Can'ın kesin olarak düşeceğinin belirtileri...
- Kese uterusun alt kısmına doğru inmiştir.
- Rahim ağzında açılma başlamıştır.
- Kese etrafında siyah renkte yay tarzı görünüm oluşmuştur. Bu Can'ın sonunun iyice ayrıldığının göstergesidir.
- Boş kese, boş beşik...
- Kese içinde Can ve yumurta kesesine ait görüntü olmaz. Can ya hiç gelişmemiştir, ya da çok erken dönemde ölmüş ve erimiştir. Ancak Can'ın sonu gelişmeye devam etmektedir. Bu tip durumlarda genellikle kromozom bozukluğu vardır.
- Ölmüş Can; Missed Abortus...
- Can kalp atımı yoktur.
- Can hareketleri yoktur
- Kese sıvısı azalmıştır.
- Plasenta normalden büyük ve şiştir.
- Başlangıç
- Ana menü
.
-
- Teknoloji kan damarlarındaki sıvının yönünü ve hızını ölçecek duruma gelmiştir. Bu işlem doppler etki dediğimiz fiziksel olay sayesinde mümkün olmaktadır. Hareket ile sesin frekansı değişmektedir. Hareket eden kan hücrelerinden yansıyan ses dalgalarınının frekansı, hareket etmeyen organlardan yansıyan ses dalgalarına göre farklıdır. Bu farklılığın cihaz tarafından saptanması ile bir damardaki kan akımının miktarı saptanır. Cihaza doğru olan akımlar kırmızı, cihazdan uzaklaşan akımlar mavi renkte görüntü verir.
Can 'ın kalbinin incelenmesinde, göbek kordonunun boyuna dolanmış olduğunun anlaşılmasında, göbek kordonuna ait damarlara iğne ile ulaşmak için çok yararlıdır.
Can'ın değişik damarlarındaki kan akımları ölçülerek birçok hastalığın erken dönemde ortaya çıkarılması mümkün olabilir. Ençok göbek kordonundaki kan akımı ile, beyin damarındaki kan akımı ölçümleri kullanılmaktadır. Henüz yaygın kullanıma girmiş değildir. Cihazlar oldukça pahalıdır. Bu nedenle büyük merkezlerde bulunmaktadır.
- Başlangıç
- Ana menü
.
-
- Bugün ülkemizde her kadın-doğum hekiminin muayenehanesinde ultrason cihazları bulunmaktadır. Ama ne yazık ki bazı hekimlerimiz için bu cihazın bir prestij aracı olmanın dışında anlamı yoktur. Belli bir eğitimden geçmeden bu cihazlar alınıp kullanılmaktadır. Neye baktığını, ne göreceğini bilmeden cihaz hastanın karnında şöyle bir gezdirilmekte, hastaya TV seyrettirir gibi bebeği seyrettirilmekte ve herşeyin normal olduğu söylenmektedir.
Oysa ultrason kullanımı oldukça ileri düzeyde eğitim ve deneyim gerektirir. Özellikle sakatlıkların tanınmasında cihazın kalitesi önemlidir. Yurt dışında ultrason bakımı sınıflandırılmıştır. Sakatlık tanısı ikinci düzey denilen ileri düzey incelemeyi gerektirir. Birinci düzeyde ultrason kullanan kişiler kendi taramalarından sonra şüphe duyarlarsa hastayı bir üst düzey ultrason bakımına yollarlar. Bizde ise hekim hastaya sahte bir güven duygusu vermekte, daha sonra da beklenilmeyen bir durum ortaya çıkınca ne yapılacağı bilememektedir
- Başlangıç
- Ana menü
.
-
- Ultrasonda Can'ın sakat olup olmadığının araştırılması için en uygun zaman hamileliğin 18-24 haftası arasındadır. Bu işlem düzenli bir incelemeyi gerektirir. Tüm organlar, kollar ve bacaklar tek tek kontrol edilir, ölçülür ve normal değerleri ile karşılaştırılır. Ikinci aşamada normalden farklı oluşum olup olmadığı incelenir. Üçüncü aşamada da şekil bozuklukları ve yapısal bozukluklar araştırılır.
Ayrıca göbek kordonu, plasenta, amnion sıvısı, ve Can'ın hareketleri değerlendirilir. Şüpheli görülen durumlarda bir kaç kez seri kontroller yapılarak duruma kesinlik kazandırılır. En belirgin sakatlıklar beyin ve sinir sistemi ile ilgili olanlardır. Beyinin olmaması, bel kemiği açıklığı gibi belirtilerle karşılaşılabilir.
Ikinci sırada karın içinde gelişen kistler ve fıtıklar dikkati çeker. Bunlar dışında tüm organlarla ilgili bozukluklarla da ne yazık ki karşılaşılabilir. Can'ın ultrason incelmesinde beklenilmeyen bir sakatlıkla karşılaşma riski her zaman vardır. Bu da yaşamın bir parçasıdır.
- Can'da hastalık habercisi: Amnion Sıvısı...
- Ultrasonda amnion sıvısının miktarının gözlemlenmesi çok önemlidir. Bir çok hastalığın habercisi olabilir.
Amnion sıvısının ilk aylarda azalması Can'da hastalık habercisidir. Böbrek bozuklukları, idrar yolu tıkanıklıkları, yemek borusu bozuklukları gibi sakatlıklar sıvının azalmasına neden olur. Yine ağır sakatlıkları olan ve yakında ölme riski taşıyan Can'larında amnion sıvısı azalır.
Aksine şeker hastası olan annelerde sıvı çok artar. Can'daki kalp bozuklukları, mide barsak tıkanıklıklarında da sıvı çok artar. Gelişme geriliği veya beslenme bozukluğu olan Canlarda sıvı azalmaya başlar.
Sıvının rengi de birçok hastalığın habercisidir. Normal rengi berrak olan sıvının koyu yeşil renk alması sıkıntıda olan Can'ı, sarı renge dönmesi kan uyuşmazlığının başladığını düşündürür.
- Başlangıç
- Ana menü