|
. |
- Tanı ve İzlem..
- Sperm Üretim Bozuklukları..
- Tedavi Seçenekleri..
- Üremeye Yardımcı Teknikler..
- Ana menü
-
- İnfertilite sorunu olan çiftlerde nedenlerin %10-30'u sadece erkekle ilgilidir. Olguların %15-30 unda ise hem erkek, hem de kadında sorun vardır. Yani çiftlerin yarısında erkeğe ait sorunlar önemli rol oynar. Erkek infertilitesine ait nedenler başlıca üç bölümde toplanır.
- -Sperm'in nitelik ve niceliğini etkileyen üretim bozuklukları,
- -Anatomik tıkanıklıklar,
- -Diğer etkenler; Örneğin immunolojik (bağışıklık) etkenlere bağlı olarak spermin kadın üretim sistemi içinde hareket edememesi.
- Ancak sorunu olan erkeklerin %30-40 ında infertiliteyi açıklayıcı hiçbir neden bulunamaz. Spermin kötü kalitesini açıklayıcı bir neden bulunamadığından hastalar deneme yanılma yoluyla tedavi edilirler. ICSI olarak bilinen intrasitoplazmik injeksiyon tekniğinin geliştirilmesi erkek infertilitesinde bir devrim yaratmıştır. Çok ciddi erkek infertilite olgularında bile yüzgüldürücü sonuçlar elde edilmektedir.
- Her iki eşde de sorun olup olmadığını anlamak için kadın ve erkeğin aynı anda değerlendirmeye alınması gerekir. Erkek infertilitesinini tanısı için değişik laboratuvar tetkikleri gerekebilir. Sperm kalitesini değerlendirmek için meni incelemesi yapılması infertil bir çiftin değerlendirmesinin ayrılmaz bir parçasıdır.
- Başlangıç
- Ana menü
-
- Sperm bozuklukları hemen tüm erkek infertilite olgularının tek başına nedenidir. Spermin ya üretimi
- yada olgunlaşmasında bir bozukluk vardır.
- Yeterli sayıda üretilse de sperm şekil olarak anormal olabilir. Ya da yeteri kadar olgunlaşmamış olabilir. Bu durumlarda yumurtayı delip dölleyecek özelliklerden yoksun kalır. Ya da şekil ve olgunluk olarak normaldir, ama sayı olarak yetersizdir. Az sayıdaki spermin yumurtaya erişme şansı azalmıştır.
- Sperm Üretimi ve Olgunlaşmasını Engelleyen Etkenler..
- Enfeksiyon hastalıkları ya da iltihabi olaylar. Örneğin kabakulak hastalığı testislerin (erkek yumurtalıkları) çalışmasını bozarak sperm yapımını durdurur. Özellikle ergenlikten sonra kabakulak hastalığına yakalanan erkeklerin %25 i infertil olurlar.
- Hormonal Bozukluklar. İç salgı bezlerine ya da hormon üretimi bozukluklarına bağlı etkenler erkek infertilitesinde çok az rol oynar. Tüm olguların ancak %2-5 i bu nedenlere bağlıdır. Kadında olduğu gibi erkektede erkeklik hormonu olan testosteronun yapımından beyinde hipofizden salgılanan FSH ve LH hormonları sorumludur. Bu hormonlar testosteronu kontrol eder. Testosteronda sperm üretimini sağlar. Hipofiz ve hipotalamus ile ilgili bozukluklar sperm üretimini etkileyebilir.
- Bağışıklık Sistemi İle ilgili Etkenler..
- Bazı erkeklerin vücut savunma mekanizmaları kendi spermlerine karşı antikorlar üretirler. Bu durumda spermlerin hareketleri azalır ya da kesilir; yada spermler bir araya toplanıp yumak oluşturur ve hareket etmeleri imkansızlaşır.
- Çevre ya da yaşam ile ilgili etkenler de sperm üretimini bozabilir. Radyasyon ya da kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar sperm üretimini geçici ya da kalıcı olarak bozarlar.
- Anatomik Bozukluklar..
- Üreme organlarının tıkanıklıkları meninin dışarı ulaşmasını engelleyebilir. Bu bozuklukların çoğu doğumsal ya da ırsidir. Bir kısmı da geçirilmiş enfeksiyon ve iltihabi olaylara bağlıdır.
- Bu organlara yakın bölgelerde yapılan cerrahi müdahalelerde tıkanıklıklara yol açabilir. Varikosel denen damar genişlemeleri sperm üretimini bozabilir. Bu rahatsızlık testislerin bulunduğu torbadaki damarların varis benzeri genişlemesidir. İnfertil erkeklerin %21-41 inde rastlanan varikosel cerrahi yoldan başarılı bir şekilde tedavi edilir.
- Diğer Etkenler..
- Sağlıklı üretilen spermin kadın cinsel organına verilememesi de bir infertilite sorunu olur. Erkeklerin bir kısmında görülen erken boşalma ya da iktidarsızlık bu nedenlere bağlı olarak infertiliteye yol açar.
- Başlangıç
- Ana menü
-
- Son yıllarda erkek infertilitesinin tedavisinde seçenekler hızla artmıştır. Bu seçenekler arasında ilaçlar, cerrahi tedavi ve üremeye yardımcı teknikler sayılabilir. Başlıca yardımcı teknikler suni dölleme, tüp bebek (IVF) ve mikroinjeksiyondur.
- İlaç Tedavisi..
- Erkek infertilitelerinin ancak %5 i hormonal bozukluklara bağlıdır. Hipofiz ya da hipotalamusu ilgilendiren bir bozukluk varsa bu hastalıklar başarılı bir şekilde hormonal ilaçlarla tedavi edilir. Bazan nedeni bulunamıyan sperm üretimi bozukluklarında gonadotropin denilen ilaçlar yararlı olabilir. Özellikle sayı azlığı veya hareket azlığı hallerinde deneme tedavileri yapılabilir.
- Enfeksiyon varsa antibiyotikler yararlı olabilir.
- Nadiren prolakitn bozukluğuna bağlı olarakda sperm üretimi bozulabilr. Bu durumda Bromokriptin isimli ilaç kullanılır.
- Cerrahi tadavi..
- Erkek İnfertilitesinde cerrahi tedavinini amacı sperm üretimi ve olgunlaşmasını engelleyen anatomik bozuklukları düzeltmektir. Torba (Scrotum) daki Varikosel denilen damar genişlemelerinin kaldırılması bazan sperm kalitesini düzeltebilir. Bazan çocuk olmaması için kanallarını bağlatan erkekler daha sonradan bu kanalların açılmasını isteyebilir. Bu durumda cerrahi yoldan bu tıkanıklıkları açmak mümkündür. Ancak bu işlem her olguda başarılı olmaz ve infertilite ameliyattan sonra da devam eder.
- Başlangıç
- Ana menü
-
- Suni Dölleme..
- Suni döllemede erkek spermleri serviks kanalına ya da uterus içine hekim tarafından şırınga edilir. Böylece spermlerin uzun bir yol katetmesi engellenir ve yumurtaya daha fazla sayıda sağlıklı sperm ulaşır. Genellikle spermler verilmeden önce laboratuvarda zenginleştirme işleminden geçerler. Bu işlemle sağlıklı spermler sağlıksız spermlerden ayrışır ve sadece sağlıklı spermler rahim içine verilir. Sperm sayısının az olduğu ya da yeteri sayıda sağlıklı sperm olmadığı hallerde suni döllemeden yararlanılır.
- Çok ciddi sperm yetersizlikleri olduğu durumlarda donor spermleri ile suni dölleme yapılır. Ancak başkasının spermleri ile olan bu işlem ülkemizde yasal değildir. Halbuki dünyada bugüne kadar donor spermi ile bir milyonun üzerinde bebek dünyaya gelmiştir. Her yıl 20-40 bin arası bebek bu teknik yardımıyla doğmaktadır.
- Ancak mikroenjeksiyon tekniklerinin yaygınlaşması ile donor inseminasyonu son çare olarak kalmıştır. Tekniğin ve cihazların gelişmesi ve otomatikleşmesi sonucu en ümitsiz durumlarda bile yüzgüldürücü sonuçlar alınmaktadır.
- IVF, GIFT ve Diğer Teknikler...
Son 10 yıldır in vitro fertilization (IVF) ya da gamete intra-fallopian transfer (GIFT) gibi üremeye yardımcı teknikler erkek infertilitesinin tedavisi için kullanılmıştır. IVF'de spermler ile yumurta dışarda karşılaşır ve böylece yumurtanın döllenme şansı artar.
- IVF spermin dölleme yeteneğinin olup olmadığını anlamak için tanı amaçlı olarak da kullanılır. Zenginleştirme işleminden sonra mililitredeki sperm miktarı 400 binin altında kalırsa IVF ve GIFT kullanılması pek yarar sağlamaz.
- Microenjeksiyon Teknikleri..
1980 lerin sonlarından beri sperm kalitesinin çok kötü olduğu ya da sayılarının çok az olduğu durumlarda mikroenjeksiyon teknikleri kullanılmaya başlanmıştır. Burada spermin yumurtayı delmesine yardımcı olunmakta ve döllenme mikroskop altında sağlanmaktadır.
- Bugüne kadarki en başarılı teknik intrasitoplazmik enjeksiyon (kısaca ICSI) olmuştur. Bu yöntemde sağlıklı bir sperm mikroskop altında seçilir ve direkt olarak yumurtanın içine zerkedilir.
- Anatomik olarak spermin dışarı iletilmesinde engeller varsa yine bu teknikten yararlanılır. Spermler mikrocerrahi yöntemi ile testislerden ya da spermlerin biriktiği ve olgunlaştığı bir kese olan epididimisten alınabilir.
- Epidimisden elde edilme yöntemine kısaca MESA, testisden elde edilme yöntemine de TESE denmektedir. Testisden biyopsi ile küçük bir doku alınır ve bu dokunun içinden spermler ayrıştırılır. MESA ve TESE den sonra ICSI uygulanır. Bu yöntemlerle oldukça yüksek oranlarda ( her uygulama da %40'ın üstünde) hamilelik oranları elde edilmektedir. Yani erkek infertilitesinde önemli bir dönemeç aşılmış durumdadır. Ancak henüz bu tekniklerin doğan bebekler için ne kadar sağlıklı olduğu bilinmemektedir.
- Başlangıç
- Ana menü
|
|