KEMİK ERİMESİ: OSTEOPOROSİS

• Neden Kemik erimesi?
• Tedavi yapılmazsa kemik erimesinin ilk belirtileri...
• Teşhis:
• KEMİK ERİMESİNDE TEDAVİ
• HORMON TEDAVİSİ MEVCUT TEDAVİLER ARASINDA EN ETKİLİ VE EN UCUZ TEDAVİDİR.
• Ana menü

  Hormon eksikliğinin uzun dönemde en büyük riski...

  Kemik erimesi menopoza girmiş kadınların yaşamını tehdit edebilen sağlık sorunlarından biridir. Kemik erimesinde, kemikler dış görünümü aynı kalırken için için eriyerek zayıflatır. Hani kurtlar vardır tahtaların içini yiyen ve eriten.
  Kemik erimesi aynı zamanda yaşlanma ile ilgili bir olaydır. Yaşlanmayla birlikte her geçen sene kemik miktarında azalma olur. Bu tip erime daha çok 55 ile 70 yaşları arasında görülür. Yaşlanmaya bağlı kemik erimesi hem erkekde hem de kadında görülen bir durumdur. Ancak yumurtalıkların çalışmasının kesilmesi ve özellikle estrojen hormonunun azalması kadında kemik kaybını hızlandırır.

  Kemik kütlesini etkileyen durumlar...
  Sarışınlarda ve beyazlarda zencilere göre daha fazla kemik kaybı olur. Derinin rengi koyulaştıkça kemik kaybı azalır.
  Sigara, alkol, aşırı çay kahve içimi olayı hızlandırır. Zayıf ve ince yapılı kadınlarda kemik kaybı daha fazla olur. Çünkü şişmanlarda ve yağ dokusu fazla olanlarda estrojen hormonu üretimi yağ dokusu içinde kısmen devam eder.
  Ayrıca yaşam tarzınında kemik yoğunluğu üzerine yararlı etkileri olabilir. Düzenli fiziksel aktivite yaşlı kadınlarda bile kemiğin yoğunluğunda artmaya neden olur. Uzun süre uzayda hareketsiz kalan astronotlarda bile kemik erimesi gelişir. Eğer egzersiz yaparlarsa bu erime oluşmaz

  Kadının gençliğinde, hatta büluğ çağındaki beslenme durumu kemik kaybını etkileyen önemli bir etkendir.
  Kemik erimesi menopozun ilk yıllarında kadında herhangi bir belirti oluşturmaz. Ancak yavaş yavaş kemiğin dayanıklılığı azalır. Kemik kaybı fazla olan kemikler darbelere karşı çok dayanıksız olur. En ufak çarpmalar kırıkla sonuçlanır. Özellikle omurga kemiklerinde ezilme tarzında kırıklar oluşur. Bunun dışında kol, kalça ve kaburga kırıklarına sık rastlanır.
  Kuzey Avrupa ülkelerinde 65 yaşını geçen her 4 kadından birinde kalça ekleminde kırık olmaktadır. Amerika da ise bu sayı 3 kadında 1 e düşmektedir. Ülkemizde belirgin bir istatistik olmadığından durum nedir bilemiyoruz. El bileği kırıkları 65 yaşında 35 yaşına kıyasla 10 kat fazladır. Erkeklerde bu tip bir artış sözkonusu değildir.

  Kalça kırıklar yaşamı tehdit ediyor...
  Kemik erimesinde en önemli sorunlardan biri kalça ekleminde oluşan kırıklardır. Bu tip kırıklarda 45 yaşından 85 yaşına gelene kadar 50 kat artış olur. Bu kırıkların özelliği hayatı tehdit etmeleridir. Kırıktan sonraki 6 ay içinde ölüm riski %20 dir. Ölüm olmasada hastaların %75 i eski haline gelemez. Osteoporozun Amerika'ya maliyeti yılda tam 10 milyar dolardır.

  Başlangıç

  Ana menü

  .

  Neden Kemik erimesi?

  Normal zamanda kemiklerde neler olmaktadır? Kemikler hiçde göründüğü gibi sessiz değildir. Sürekli bir mücadele vardır kemiklerin içinde. Bir taraftan yıkıcılar mevcuttur, sürekli kemiği yıkmak eritmek isterler. Bir taraftan da yapıcılar vardır. Kemikteki gelişmeyi yapıcılarla yıkıcılar arasındaki denge belirler. Yıkıcı hücreler kemiğin çatısına dokunmadan içindeki çimento kısmını oyarlar.

  Kemiğin iç yapısı...

  Kemiğin yapısını bir binanın yapısına benzetebiliriz. Binanın kolonlarındaki demirler gibi ana iskeleti oluşturan bir kısım vardır. Bu kısım olaylardan pek etkilenmez. Halbuki bu demirlerin arasını dolduran çimento kısmı devamlı etki altındadır. Yapıcı hücreler salgıladıkları bazı maddelerle bu oluşan boşlukları doldururlar. İşte bu dolgu maddesinin güçlü olması için kalsiyum gereklidir. Tüm bedende bir günde içinde eriyen ve yeniden yapılan kemik miktarı 2 mg'ı bulur.
  Kemiklerin kabuk kısmı iç kısmından daha güçlü ve daha kalındır. İç kısmında ilik dediğimiz kan yapan hücreler mevcuttur. Bu hücreler omurgada ve el bilek kemiği kısmında daha fazla yer işgal eder. Kemik erimesi ençok bu bölgelerde ortaya çıkar. Kırıklarda en çok bu kemiklerde ortaya çıkar.Bu nedenle kemik yoğunluğu ölçümleri bu bölgelerde yapılır.

  Kemiklere menopozda neler oluyor?

  Menopoz başlayınca kemiklerin neden eridiği tam belli değildir. Hormon eksikliği kemiklerden kalsiyum kaybını arttırır. Estrojen hormonu tiroid bezinde yapılan ve kalsitonin denen kemik koruyucu bir maddenin miktarını arttırır. Estrojen hormonu verilmesi kemik kaybını azaltmaktadır. Kemik erimesi ilk yıllarda çok daha fazla olmaktadır. Örneğin ameliyatla yumurtalıkların alınmasından sonraki ilk 6 yılda her yıl kemik kaybı %4 oranında olmaktadır. Daha sonra bu oran %1 e düşmektedir. Bu nedenle ilk yıllardaki koruyucu tedavi son derece önemlidir.

  Progesteronun önemi...

  Sürekli egzersiz yapan kadınlarda adetlerin süresi ve miktarı azalır ve bazan adet düzensizlikleri ve adet kesilmesi olur. Bu sportmen kadınlarda da menopoza girmeden çok önce kemik erimesi başlamaktadır. Bu kadınlarda estrojen azalmamakta ancak progesteron eksikliği olmaktadır. Bu da kemik erimesi için progesteronun da kullanılması gerektiğini göstermektedir.

  Başlangıç

  Ana menü

  .

  Tedavi yapılmazsa kemik erimesinin ilk belirtileri...

  Boyda kısalma beklenen sonuçtur. Kemik erimesini normal röntgen filmi ile anlamak çok zordur. Bu nedenle kemik yoğunluğunu ölçen özel aletler geliştirilmiştir. Bu aletler çok hassas olarak kemik kaybını gösterir. Çok ilerlemiş kemik erimelerinde tedavinin pek faydası olmaz. Bu nedenle ne kadar erken teşhis konursa kemik kaybını önlemek o kadar kolay olur. İlginç olan şudur. Çoğu zaman kadınlar özellikle omurgalarında olan ezilme şeklindeki kırıkları farketmez. Bel ağrısı nedeniyle çekilen bir film sırasında olay farkedilir. Ne kadar önemli bir sorun olduğunu görüyorsunuz kemik erimesinin.
  Ağrı ve kemik erimesi...
  Vücudun kemik ve kasları arasındaki ilişkinin bozulması kas gerilmelerine ve ağrıya neden olur. Kemiğin içinin erimesi tek başına ağrı oluşturmaz.

  Başlangıç

  Ana menü

  .

  Teşhis:

  Kemiklerdeki erime eskiden kemiğin röntgen filmi çekilerek teşhis edilirdi. Ancak röntgende kemik erimesi görülmeye başladığı zaman iş işten geçmiş demekti. Günümüzde artık röntgen ile kemiklerde erime teşhisi konmamaktadır. Bunun yerine kemik yoğunluğunu ölçen yeni cihazlar yapılmıştır. Bu cihazlar kemik erimesinin yüzde kaç oranında olduğunu ölçebilmektedirler. Ancak çeşit çeşit cihaz vardır ortalıkta. Kimisi hassas kimisi hassas değildir.
  Bazılarının erimeyi saptayabilmesi için en az 3 sene gibi bir süre erimenin sürüyor olması gerekmektedir. Yani tetkikde bir erime saptanmışsa en az 3 senedir kemiklerde erime başlamış demektir. Bu tetkikin yararı ne kadar acil olarak tedaviye gereksinim olduğunu ortaya çıkaracak olmasıdır.
  Bunun dışında bazı kan ve idrar tetkikleride kemikteki erimeyi göstermesi bakımından önemlidir.

  Başlangıç

  Ana menü

  .

  KEMİK ERİMESİNDE TEDAVİ

  Kemik erimesini başladıktan sonra geriye çevirmek zordur. Ancak erime durdurulabilir. Ya da en uygunu erken dönemde koruyucu bir tedavi uygulamaktır. Uygun beslenme koruyucu tedavide köşe taşıdır. Günlük kalsiyum gereksinimi yaş dönemlerine göre değişir.
  Değişik dönemlerde günlük kalsiyum gereksinimi...
  Çocuklar 800 mg
  Büluğ Çağı 1200 mg
  Erişkinler 1000 mg,
  Gebeler 1800 mg,
  Menopoz sonrası 1500 mg,
  Estrojen alanlar 1000 mg,
  Normal bir günlük diyet 300-400 mg kalsiyum içerir. Geri kalanı günlük olarak alınacak süt ve yoğurt gibi kalsiyumdan zengin ürünlerden elde edilmelidir. Her bir porsiyon yoğurt 300 mg kalsiyum içerir.

  Peynire dikkat.

  Peynirdeki yağ oranı oldukça yüksektir ve ayrıca o kadar fazla da kalsiyum içermez. Özellikle büluğ çağında alınan yetersiz kalsiyum ilerde osteoporoz gelişme riskini arttıracaktır. Ne yazıkki günümüzdeki gençler kalsiyumdan uzak bir beslenme tarzı içindeler.

  Kalsiyum...Kalsiyum...

  Vücudumuzdaki toplam kalsiyum miktarı 1-2 kilogramdır. Bunun %98 i kemiklerde depolanmış haldedir.
  Kalsiyum barsaklardan emilerek vücudumuza girer. Barsaklardan emilim yaşlanma ile azalır ve özellikle menopozdan sonra bu emilim çok azalır. Kalsiyum dengesi denilen bir olay vardır vücutta. Emilen kalsiyumun vücuttan atılan kalsiyumdan daha fazla olması gerekir. Buna pozitif kalsiyum dengesi denir. Kemik erimesini önlemek için pozitif kalsiyum dengesi gereklidir. Ancak estrojen hormonu olmadan günde 2 gram bile kalsiyum alınsa kemik üzerine bir etkisi olmaz. Estrojen ise kalsiyum emilimini arttırır ve diyete günde 500 mg kalsiyumun ilave edilmesi yeterli olur.
  Kalsiyum ile birlikte D vitaminin alınması yararlı değildir. Aşırı D vitamini alımının karaciğer ve böbrek üzerinde zararlı etkileri vardır. Bu nedenle özel durumlar dışında kullanmamak yerinde olur.

  Estrojen Tedavisi:

  Bugüne kadar kemik erimesinde estrojenin yararını araştırmak üzere yapılmış çalışmaların hepsinde sonuç olumludur. Estrojen en azından kemik erimesini durdurmaktadır. Tedavide en uygunu düşük doz estrojen hormonu kullanmaktır. Ancak estrojen kullanımına menopozdan hemen sonra başlamak gerekir. Tedavinin yararı 10 yıl kadar sürer.
  Günde 0.625 mg lık PREMARİN hapı kullanılması osteoporoz gelişimini %50 oranında azaltmaktadır. Yani koruyucu bir ilaç olarak estrojen kendini kanıtlamış durumdadır ve kemik erimesinin önlenmesinde önemli bir yere sahiptir.
  Estrojen kemik içindeki yıkıcı hücrelerin çalışmalarını direkt ya da indirekt yoldan etkilemektedir. Progesteron ise yapıcı hücrelerin çalışma gücünü arttırarak estrojene yardımcı olur. Yani estrojen ve progesteronun birlikte alınması kemik erimesi üzerine daha olumlu etki yaratmaktadır.
  Estrojenin yararlı etkisinin büyük kısmı ilk 5 yılda olur. Bu nedenle kemik erimesini azaltmak amacıyla hormon tedavisi en az 5 yıl devam etmelidir. Aslında bu 5 yıl enaz süredir. İdeali ömürboyu tedaviyi sürdürmektir. Ancak kadınlar bu tip tedaviye uymamaktadır. Teadaviye başlayan kadınların yarısı 6 ay içinde ilaç almayı kesmektedir. Bu nedenle cilt altına yerleştirilen estrojen hapları yapılmaya çalışılmaktadır. Bu haplar 6 ay süreli etkili olmaktadır. Bunların kemik kitlesi üzerindeki etkisi diğer ilaçlara göre daha fazladır.

  Başlangıç

  Ana menü

  .

  HORMON TEDAVİSİ MEVCUT TEDAVİLER ARASINDA EN ETKİLİ VE EN UCUZ TEDAVİDİR.

  O HALDE : Kemik erimesinde hormon tedavisi menopoza girmeden önce başlamalı ve en az 5 yıl sürmelidir.
  Kemik erimesinde Diğer etkili ilaçlar
  Didronate adlı bir ilaç son zamanlarda etkili bulunmuştur. Bu ilacın kalsiyumu kemiklere yapıştırıcı özelliği vardır. Aynı zamanda kemiğin yıkılmasını önleyerek etkili olmaktadır. Fazla yan etkisi olmaması nedeniyle kadınlar tarafından daha düzenli ve rahat kullanılmaktadır. Ancak sadece kemik erimesi üzerine etkili bir ilaçtır. Menopozun diğer etkileri üzerine bir yararı yoktur. Ayrıca uzun dönemde hormonlarla etkinliğini karşılaştıran çalışmalar yoktur.
  KALSİTONİN:
  Belirgin bir kemik erimesi varsa kalsitonin denen hormonun kullanılması yararlı olmaktadır. Kalsitonin direkt olarak kemik yıkılmasını önleyen bir maddedir. Ancak yeni bir ilaç olduğundan çok fazla karşılaştırmalı bir çalışma mevcut değildir. Kalsiyum ile birlikte Kalsitonin hormonu verilmesi kemik kaybını yaklaşık 2 yıl için azaltmaktadır. Kalsitonin kemik yapımını arttırmaktadır. İğne veya burundan sprey şeklinde kullanılmaktadır. İki yıldan daha uzun kullanmanın fazla etkisi yoktur. Kullanımının hormon verilmesi sakıncalı olan hastalarla sınırlı kalması uygun olur.
  Egzersiz...
  Egzersiz en az günde 30 dakikadan, haftada 3 gün yapılmalıdır. Ayrıntılı bilgi için egzersiz bölümüne bakmanız rica olunur.

  Başlangıç

  Ana menü