KEMİK ERİMESİNDE DİYETİN ÖNEMİ
- Kemik kaybı ne zaman ve nereden başlar?
- KEMİK KİTLESI VE KIRIK RİSKİ ÜZERİNE BESLENMENİN ETKİSİ
- D VITAMINi:
- Ana menü
- Kemik erimesi sadece menopoza bağlı bir olay değildir. Hareketsiz yaşam, bazı beslenme sorunu yaratan hastalıklar ve eksik beslenme kemik erimesine yol açabilmektedir.
- Tüm yaşam boyunca kemik kitlesini ilgilendiren olaylar arasında menopoza giriş yaşı yanında, boy ve kilo, fiziksel aktivite, sigara, alkol, diyetteki kalsiyum ve vitamin D miktarıda etkili olmaktadır.
- Bu etkenlerin hangi yollarla kemik erimesini arttırdıkları tam olarak anlaşılamamıştır. Bazı etkenler birbirini etkilemektedir. Örneğin sigara kalsiyumun vücuda emilimini azaltmaktadır.
- KEMİK YAPISI..
- Kemiklerin iç yapısı çok gözenekli bir süngeri andırır. Protein yapısındaki ince lifler bir ağ gibi kemiğin içini örerler. Bu ağ yapısı üzerine mineraller özellikle kalsiyum maddesi çöker ve boşlukları doldurur. Ikinci bol mineral fosfordur.
- Kemik içinde sürekli bir hareket vardır. Sürekli olarak bir taraftan yapılırken bir taraftanda yıkılır. Yani devamlı bir yenilenme mevcuttur. Kemik yiyen hücreler kemik yüzeyinde küçük mağaracıklar açılmasına neden olur. Bunun aksine kemik yapıcı hücreler kemiğin içerisini doldurmaya çalışır. Aynı bir binanın yıkılan kısımlarını çimento ile sağlamlaştırmak gibi. Aslında bir kemik yapısı ile bir binanın iç yapısı arasında benzerlikler vardır. Binanın demir ile oluşan çatısı nasıl betonu birarada tutuyorsa kemiğin protein iç çatısı da kalsiyum ve fosforu bir arada tutar.
- Kemik yıkımı kemik yapımını geçmeye başladığı andan itibaren kemiktede erime başlar.
- Kemik yenilenmesi kalsiyumun vücuttaki idaresi ile ilgilidir. Kalsiyumun vücuttaki miktarı bağırsaktan emilim ve böbrekten atılan kalsiyum miktarının toplamı ile ilgilidir. Bu atılım ve emilimi idare eden birçok mekanizma ve hormon vardır. Bunlar PTH denilen paratiroid hormonu, kalsitonin ve D vitaminidir. Kanda kalsiyum miktarı düşerse PTH hormon miktarı artarak hem barsaklardan kalsiyum emilimini arttırır hemde idrara az kalsiyum geçmesini sağlar. Böylece kalsiyumu normal düzeye çıkarır. Aksine kalsiyum miktarı çok artarsa kalsitonin bu artışı düşürücü yönde rol oynar.
- Büyüme çağında kemikler hem boyuna büyürler, hem de kitlelerini arttırırlar. Büyüme kesildikten sonrada kemik kütlesi artmaya devam eder. Bu kitle 30-40 yaşları arasında maksimuma ulaşır
- Başlangıç
- Ana menü
.
-
- En erken omurgalardan kemik kaybı başlamaktadır. Hatta menopoza girmeden 5 yıl öncesinden kemik kaybı başlar. Adetler kesildikten sonraki ilk 5 yılda kemik kaybı çok süratlidir. Yaklaşık her yıl mevcut kitlenin %3 ila 6 sı erir.
- Bazı çalışmalar kadınların 20-40 yaşları arasında kalça kemiklerinin %10 unun eridiğini göstermiştir.
Erkeklerde 20-90 yaşları arasında düzenli kemik kaybına uğrarlar. Menopoz yaşları döneminde erkeklerle kadınlardaki kemik kaybı oranı birbirine yakındır.
- Kemik yoğunluğu azaldıkça kırık olasılığı artmaktadır. Ancak kemik erimesinin devam etmesi, kas güçlülüğünün azalması, yağ dokusunun destek özelliğini azaltması da kırık şansını arttırıcı etkenlerdir.
- Başlangıç
- Ana menü
.
-
- Çocuklukta ve gençlikte fazla kalsiyum alırsak kemiklerimiz daha sağlam olur mu? Böyle bir etki ne yazıkki gösterilememiştir. Farklı kalsiyum alımları olan toplumları birbiri ile karşılaştırırsak bir fark bulabilir miyiz? Evet böyle bir fark vardır. Yüksek kalsiyum alan toplumlarda kemik kitlesi daha fazla olmaktadır. Ancak ilginç olan kemik kaybının başladığı yaşlarda bu fark ortadan kalkmaktadır. Yani yüksek kalsiyumlu diyet kemik yapımını arttırmakta fakat kemik kaybının azalmasını sağlayamamaktadır. Kesin kanıt olmamasına rağmen gelişme döneminde fazla kalsiyum alınmasının daha yoğun ve kuvvetli kemik oluşumuna yol açtığı kabul edilmektedir. Bu nedenle genç kızlık döneminde günde en az 1200 mg kalsiyum alınmalıdır.
- Menopoz öncesi dönemde alınan kalsiyum miktarını arttırısanız bir yararı olur mu?
- Evet... Günlük kalsiyum miktarını 900 mg dan 1500 mg a çıkarırsanız menopoz öncesi dönemde görülem omurgadaki kemik kaybını önleyebilirsiniz. Ancak diyetteki kalsiyum miktarını ölçen yöntemlerin farklı oluşu nedeniyle gerçekten kalsiyumun ne kadar yararı olduğu konusu tam aydınlatılamamıştır.
- Erken menopozal dönemde fazla kalsiyum alınmasının çok fazla yararı gösterilememiştir. Sadece el bileği kısmındaki kemik kaybında yavaşlama saptanabilmiştir.
- Kadın olarak gerçek menopoz dönemine geçtiğinizde kemik kaybı hızlanmaktadır. Işte bu dönemde kemiklerin kalsiyuma karşı açlığı artmaktadır. Bu dönemde alınan ilave 500 mglık kalsiyum kemik kaybını oldukça azaltmaktadır. Bu etki özellikle yemek alışkanlığı olarak kalsiyumdan yoksun beslenenlerde daha belirgin ortaya çıkmaktadır. Zaten kalsiyumdan zengin beslenenlerde diyetteki kalsiyumu arttırmanın fazla bir yararı yoktur.
- Erkekler kadınlara göre daha şanssız çünkü diyetteki kalsiyumu arttırmanın kemik kaybını azaltıcı hiç bir yararı görülmemiştir.
- Kemik yoğunluğu üzerindeki bu yetersiz bulgulara rağmen kalsiyumun esas etkisi kırıklar üzerinde olmaktadır. 50 yaşın üzerindeki kalça kırık riski kalsiyum miktarı azaldıkça artmaktadır. Alınan kalsiyum miktarını iki kat arttırmak kalça kırığı riskini 4 kat düşürmektedir.
- Başlangıç
- Ana menü
.
-
- D vitamin hem yiyeceklerle aılnır, hemde bilindiği gibi ciltte güneş ışığı sayesinde yapılır. Kemiğin normal yapısını sürdürmesi için gerekli bir elemandır. D vitamin kalsiyumun barsaklardan emilimini arttırır. Özellikle kışı uzun süren, yüksek yerlerde yaşayan ve güneş ışınını az gören kişilerde D vitamini eksikliği söz konusu olabilir. Acaba mevsimlere göre kadınlarda kemik kaybı hızları değişiklik göstermekte midir?.. Bu konu tam aydınlatılmış değildir. Iki yönde de görüş bildirmiş çalışmalar vardır. Ancak kalsiyum miktarı ve fiziksel aktivite düzeyi D vitamini önemini arttırıyor. Eğer kalsiyum alımınız düşükse düşük D vitamini alımı kemik kaybı riskini daha fazla arttrıyor, çünkü kalsiyumun bağırsaktan emilimi artamıyor. Ama yeterli düzeyde veya fazla kalsiyum vücuda giriyorsa D vitaminin az olması o kadar önemli olmuyor.
- Ileri derecede kemikleri erimiş kadınlarda kanlarında D vitamini miktarı az bulunuyor. Ama bu kadınlarda, yemeklerindeki D vitamini oranını arttırmanın pek bir faydası olmuyor.
D vitamininin kemik kırıklarını önleyici etkisi var mı? Olumsuz görüş bildiren çalışma sayısı olumlulara göre çok daha fazla.
- Birçok besinin kalsiyum emilimi ve atılımı üzerine değişik yönde etkisi vardır. Örneğin aşırı protein alınması idrardan kalsiyum kaybını arttırır. Bu durumda proteinden zengin beslenmek kemik erimesini hızlandırması gerekir. Ancak kırmızı et alanlarda aynı zamanda yüksek miktarda fosfor alınır, yüksek fosfor miktarı etteki proteinin bu kötü etkisini dengeler. Sürekli aynı tip oranda beslenen kişilerde kemik kaybı fazla olmaz. Çünkü değişik besin gurupları birbirinin etkilerini dengemektedir. Ancak ani beslenme alışkanlığını değiştirmek önemli olabilir. Örneğin protein oranını iki kat arttırmak hem kadınlarda hem de erkeklerde kemik kaybını arttırır.
- Yine kolesterolü düşürmek amacıyla diyetten yağı azaltıp yerine karbonhidrat almaya başlayan kadınlarda kemik erimesi hızlanır. Çünkü böyle bir beslenme kalsiyum dengesini olumsuz yönde etkiler.
- Başlangıç
- Ana menü