ANAYASA MAHKEMESİ’NİN 595 SAYILI KHK’YI İPTAL GEREKÇESİ YAYINLANDI

(KAYNAK:www.tmmob.org.tr)

595 sayılı Yapı Denetimi Hakkında KHK’nin Anayasa Mahkemesi’nce iptalinin gerekçesi yayınlandı. Resmi Gazete’nin 17.01.2002 tarih ve 24643 sayılı nüshasında yayınlanan gerekçeye göre, 595 sayılı KHK Anayasa’nın 191.maddesine aykırı bulundu.

Anayasa’nın 191.maddesi, TBMM’nin Bakanlar Kurulu’na Kanun Hükmünde Kararname çıkarma yetkisi vermesini düzenliyor. 191. maddenin 1. fıkrasına göre, “Anayasa’nın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile dördüncü bölümlerinde yer alan siyasi haklar ve ödevler kanun hükmünde kararnamelerle düzenlenemez.”

Anayasa Mahkemesi, 595 sayılı KHK’nın düzenlemiş olduğu yapı denetimine ilişkin kuralların, “arazi üzerinde yapılan inşaata ve inşaatın sürecine ilişkin olması nedeniyle mülkiyet hakkıyla doğrudan ilgili” olduğu sonucuna ulaşmış ve Anayasa’nın 35.maddesinde düzenlenen mülkiyet hakkı kapsamında değerlendirmiştir.

Anayasa’nın 35. maddesinde, “Herkes mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar ancak kamu yararı amacıyla kanunla sınırlanabilir. Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz.” hükmünü taşımaktadır.

Yapı denetimine ilişkin düzenlemeler Anayasa’nın 35.maddesinde yer alan mülkiyet hakkı kapsamında değerlendirilmekle, bu alana ilişkin düzenlemenin Anayasa’nın 191.maddesinde yer alan KHK ile düzenleme yasağı kapsamına girmiş ve Anayasa Mahkemesi’nce iptal nedeni yapılmıştır.

595 sayılı Yapı Denetimi Hakkında KHK’nin, Anayasa’nın 127. ve 128. maddelerine aykırı olduğu yönündeki gerek TMMOB ve gerekse hukukçuların ileri sürdüğü iddialar, Anayasa Mahkemesi’nce ele alınmamıştır. Usule ilişkin bir iptal nedeni bulunduğundan, kararda da belirtildiği gibi, ayrıca 127. ve 128. maddeler yönünden inceleme yapılmasına gerek görülmemiştir.

Bilindiği gibi, 595 sayılı KHK’nin iptali ve yürürlüğü-nün durdurulmasının ardından, aynı konuyu düzenleyen 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun çıkartılmıştı. Bu kanunun iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle, Anamuhalefet Partisi tarafından Anayasa Mahkemesi’nde dava açılmıştır.

TMMOB ve bağlı odalarca da iptali istenen bu yasanın anayasaya uygunluk açısından denetimi, Anayasa Mahkemesi’nde sürmektedir.

Aynı konular bu kez TBMM’ce çıkartılmış bir kanunla düzen-lenmiş olduğundan, Anayasa Mahkemesi’nce yapılacak incelemede işin esasına da girilecek ve Anayasa’nın 127. ile 128. maddelerine aykırılığı değerlendirilecektir.

Diğer yandan, 595 sayılı KHK’den farklı olarak, 4708 sayılı yasa, Anayasa’nın 10. maddesindeki eşitlik ilkesine aykırı olduğu gibi, 135.maddesindeki kamu kuruluşu niteliğindeki meslek kuruluşu olan TMMOB’un yetkilerini gasbediyor olması nedeniyle bu maddeye de aykırılık taşımaktadır.