![]() < JAARWIEL - de seizoensfeesten
Alhoewel de moderne mens nagenoeg alle contact met de natuur verloren heeft, ervaren we ieder jaar weer het schouwspel dat het wisselen van de seizoenen ons bied. Onze voorouders, die afhankelijk waren van deze krachten, vierden de veranderingen die zich in de natuur voltrokken met seizoensfeesten. Heksen vieren deze feesten nog steeds en ze beginnen de feestelijkheden, zoals onze voorouders, bij zonsondergang op de vooravond van de eigenlijke feestdag. Met deze feesten eren ze de kringloop die ieder jaar doorlopen wordt.
![]()
31 oktober: SAMHAIN
De naam Samhain is afkomstig uit het Iers en betekend waarschijnlijk 'eind van de zomer'. In amerika staat het bekent als Haloween. De aarde gaat nu een rustperiode tegemoet, de winter en bereid zich voor op een nieuw begin, het voorjaar als alles weer tot bloei komt. Daarom is dit een geschikte tijd om terug te kijken op het 'oude jaar', dingen los te laten en voorbereidingen te treffen voor het begin van nieuwe dingen. Naast nieuwjaar wordt Samhain ook gezien als het feest ter ere van de doden. Volgens volksverhalen werd Vrouw Holda, een bekende figuur uit de Germaanse mythologie, gezien als de godin van de onderwereld. Tijdens Samhain zou zij de deuren van de onderwereld open zetten, zodat de doden en de levenden elkaar konden ontmoeten. Het was in Europa gebruikelijk om in de nacht van 31 oktober op 1 novenber met fakkels en veel jerrie over de kerkhoven te lopen om boze geesten te verjagen. Ook werd er eten en drinken neergezet voor de overledenen. Heksen zetten met Samhain een brandende kaars voor de ramen om dierbare overledenen te laten weten waar zij zich bevinden, Op de altaren worden foto's van de overleden gezet. ![]()
21 december: YULE
De terugkeer van het licht was zeer belangrijk voor onze voorouders, want meer licht betekende meer zon en warmte, hetgeen een nieuwe groeiperiode voor de gewassen betekende. Niet vreemd daarom dat dit bij uitstek een tijd om feest te vieren was.
De Hulstkoning en de Eikkoning De hedendaagse kerstboom is geheel gebaseerd op de heidense gewoonte een Yule-boom te versieren. Bij onze Germaanse voorouders waren bomen heel belangrijke krachtplaatsen, waarvan ook werd gezegd dat er geesten in huisden. Door de bomen te behangen met vruchten en koek werden deze geesten gunstig gestemd en zorgde men dat de omstandigheden optimaal waren voor een voorspoedig nieuw jaar. Ook waren groenblijvende bomen, zoals de den, een hart onder de riem. Het was uiteindelijk een klein wonder dat in de barre omstandigheden van de winter een boom nog steeds groen was.
![]()
31 januari: IMBOLE
Imbolc is de Keltische benaming van een feest dat in heel Europa gevierd werd, te weten het ploeg- en zaaifeest. Over de herkomst van de naam bestaat geen eenduidigheid. Een van de meest aannemelijke verklaringen is dat Imbolc een afleiding is van het Keltische woord bolc of bolg hetgeen �buik� betekent, imbolc betekent dan �in de buik�. Met de buik wordt Moeder Aarde bedoeld uit wiens buik, ofwel akker, alle leven weer naar boven zal komen. Het doel van dit feest was de akkers voorbereiden op het komende groeiseizoen en een zo goed mogelijke oogst bewerkstelligen. Dit deed men door bijvoorbeeld het ritueel ploegen van de akkers, de zogezegde eerste voren die werden getrokken om de kracht van Moeder Aarde los te maken. Men ging hierbij meestal met z�n allen rond de akkers om zo het hele gebied te reinigen en klaar te maken voor het echte bewerken van het land. De hele gemeente vierde hierbij feest ter ere van Moeder Aarde. Men hield fakkeloptochten, klopte overal aan, en de stoet werd zo langer en langer. Men danste en zwaaide met bezems. Deze bezems hebben het symbool het oude op te ruimen om plaats te maken voor iets nieuws. Een belangrijke godin die we in meerdere culturen tegenkomen in relatie tot het ploeg- en zaaifeest is Brigid, zoals ze in het Keltische pantheon genoemd wordt. Deze godin wordt geassocieerd met vruchtbaarheid. Eigenlijk was zij de verpersoonlijking van Moeder Aarde. In dit opzicht zien we Brigid nog steeds terug in de hedendaagse viering van Imbolc. Zo maakt men, net als dat eeuwen al is gedaan, Brigid�s kruis. Dit is een kruis gemaakt van graan of stro afkomstig van de oogst van vorig jaar.
![]()
31 maart: OSTARA
Na Ostara worden de dagen weer langer en de nachten korter. Het Germaanse lentefeest stond in verband met het lengen der dagen, de zon en de herleving van de natuur. De nieuwe periode van vruchtbaarheid en overvloed brak aan. Mensen die afhankelijk waren van jacht en landbouw hoefden niet meer zo spaarzaam met hun voorraden om te gaan en dat mocht gevierd worden. De overgang van donker naar licht werd volgens bewaard gebleven overleveringen vaak uitgebeeld als een strijd. Hierbij werd de winter gespeeld door een in dierenhuiden of stro gehulde man, die zich gewonnen moest geven aan een in het groen geklede en met bloemen getooide jonge vrouw Met de opkomst van het christendom werden de heidense gebruiken rondom de lente gekerstend en werd het heidense Ostara omgedoopt tot Pasen. Met Pasen wordt door veel mensen de krulhazelaar in huis gehaald en versierd met eitjes en dierenfiguren. Dit gebruik, dat in feite al heel oud is, is vanuit Duistland naar ons land overgewaaid. De hazelaar werd door de Kelten en Germanen als een heilige boom beschouwd. De oude Grieken zetten al takken van de krulhazelaar bij de voordeur en versierden deze met eieren. Het ei is een van de belangrijkste symbolen die met Ostara gebruikt worden. Het ei zelf is een hard kaal omhulsel, waarin zich zonder dat je het aan de buitenkant kunt zien nieuw leven ontwikkelt. Het ei is dus net als de haas een symbool voor vruchtbaarheid en nieuw leven. Het verstoppen van eieren is een gebruik dat al heel oud is, in het oude Europa was het gebruikelijk om elkaar versierde eieren te geven als symbool voor geluk, voorspoed en vruchtbaarheid. Dit heidense gebruik werd met de opkomst van de christelijke kerk verboden. Om de eieren toch te kunnen blijven geven, werden de eieren in tuinen verstopt en maakte men het een spelletje voor kinderen om de eieren te zoeken. In veel culturen beschildert men eieren. De felle kleuren staan meestal voor de natuur die opnieuw tot leven komt. Zo is bekend dat 5000 jaar geleden in China al eieren aan elkaar werden geschonken aan het begin van de lente.
![]()
30 april: BELTANE
Beltane of Beltaine (Iers), wat wordt vertaald als �helder vuur� of �Bel-fire�. Dit laatste verwijst naar het vuur van de Keltische lichtgod Bel, die ook wel Beli, Belenos of Belinus wordt genoemd. Andere namen voor Beltane zijn: May-eve, Calan Mai (keltisch), Meiavond en Vanadisnacht. Vanadis is ��n van de namen waarmee de Germaanse godin van magie, liefde, lust en seksualiteit Freya wordt aangeduid. Vanadisnacht is beter bekend onder de gekerstende naam Walpurgisnacht, naar de abdis Walpurga, die een fanatiek bestrijdster van oude gebruiken was en regelmatig vermeende heksen op de brandstapel zette. Walpurga is door de christelijke kerk heilig verklaard en was een beschermpatroon tegen hekserij en de duivel. Men geloofde dat heksen tijdens Walpurgisnacht op heuvels bijeen kwamen om een sabbat te vieren. Dit uit irritatie voor de reinheid van Walpurga en om zich af te zetten tegen het christendom. Bij de Toscaanse Heksen is Beltane hetzelfde moment dat Lucifer en Diana besluiten om de mens te gaan maken. Diana neemt plaats achter het spinnenwiel en spint de levens van alle mensen. Zij zingt daarbij betoverend. Lucifer draait het wiel. Diana geeft de materie vorm, dat is haar specialiteit. Lucifer levert de energie, dat is zijn specialiteit. Het is het feest van vreugdevuren, dans en seksuele vrijheid. Over vuren springen ter bevordering van de vruchtbaarheid behoord hier zeker toe. De Meiboom is met dit feest een vruchtbaarheidssymbool.. Door in de stam te klimmen, nemen jongens en mannen de levenskracht van de boom over. Aan de boom hingen linten en deze werden al zingend tijdens een dans om een boom heen gevlochten. In de nacht van Beltane gingen de jonge mannen langs de huizen van huwbare meisjes. Zij plaatsten daar takken in de tuin, die allemaal hun eigen betekenis hadden. Een meitak betekende dus een beoordeling. Zo duidde een fijne dennentak op een goed meisje, een kersentak gaf aan dat iemand voor allemansliefje werd versleten, de hagendoorn betekende dat het om een kenau ging, een berkentak hield in dat een meisje vlijtig en aardig werd gevonden. In de vroege ochtend kwamen de meisjes naar buiten om te zien wat er zoal in de tuin te vinden was. Minder gunstige takken werden snel verwijderd. De andere takken bleven waar ze waren.
![]()
21 juni: LITHA of midzomer
Tijdens midzomer is de zonnecyclus op haar hoogtepunt. In de meeste bekende mythen wordt de zon als mannelijke godheid afgeschilderd. Toch komt ook het tegenovergestelde voor. O.a. in de Baltische landen, waar men de zonnegodin Saule vereert. In haar wagen doorkruiste ze de lucht om warmte, genezing en groei te verzorgen. Er zijn tal van liederen die naar haar verwijzen en die ook in deze tijd nog gezongen worden. Een oud gebruik was om met midzomer brandende wielen of tonnen van heuvels af te rollen. Dit werd gedaan om de zon te begroeten. Vroeger werd de godin van het oude en jonge graan vertegenwoordigd door een persoon, die werd geofferd. Afhankelijk van de cultuur was dit een vrouw of een man. Een overblijfsel van dit ritueel is de vogelverschrikker; een stropop op ware lichaamsgrootte die rond een vaak kruisvormige houten paal wordt opgehangen en boven het veld uitkomt. Dit om hongerige vogels af te schrikken en om toe te zien op een vruchtbare oogst. Tijdens midzomer zou de sluier tussen onze wereld en die van �het kleine volk�, ofwel de elfen, dunner zijn dan anders. Contact met �het kleine volk� zou daarom gemakkelijker tot stand te brengen zijn. Dit vind je ook terug in de literatuur, bijvoorbeeld in �A Midsummer Night�s Dream� van Shakespeare. Ook wordt wel gezegd dat de vlier je kan helpen bij ontmoetingen met elfen. Niet enkel omdat elfen zich vaak in de buurt van deze boomsoort zouden ophouden, maar ook vanwege de magische krachten van de vlier zelf. Bet tijdens de midzomernacht je ogen met het sap van de vlier en je zult de elfen gemakkelijker kunnen waarnemen. In de eerste eeuw na Chr. schreef de Griekse Claudius Aelianus dat de bloemen van de pioenroos met midzomer opengaan en dat er in de bloemen elfen wonen die tijdens de nacht licht uitstralen. Tijdens midzomer werden vroeger margrieten, klaver en Sint-Janskruid geplukt en tot een krans gevlochten. Men legde deze krans onder het hoofdkussen om allerlei ziekten te bestrijden. Ook vlocht met Midzomer kransen van bijvoet en hing deze in de stal om �het kwaad� weg te houden en danste men wel met deze kransen rond het vuur. Uiteindelijk werden de kransen in het vuur geworpen in de hoop dat alle ziekten, onheil en boze toverij op de kransen zou overgaan en met de kransen zou verbranden
![]()
31 juli: LUGHNASADH
Persephone en Demeter In Griekenland was Demeter de godin van het graan, dat ze als geschenk aan de mensheid liet groeien. Ze wordt dan ook meestal afgebeeld met drie graanhalmen in haar hand Men geloofde dat het maaien van het graan een zeker risico met zich meebracht. In figuurlijke zin sneed men namelijk de ledematen van de godin af. Als dank en zoenoffer werden de eerste halmen aangeboden aan de aan deze godin gewijde tempels. Demeter werd ook vereerd als godin van vruchten en groenten. Omdat laatste korenschoof afsnijden zou ongeluk brengen, aangezien ze de Graangod vertegenwoordigde, die uit vrije wil zijn leven offerde opdat de cyclus van leven, dood en wedergeboorte, gooiden de oogsters allemaal tegelijk hun sikkel in de richting van de laatste schoof zodat niemand wist wie de Graangod had vermoord.
![]()
21 september: MABON
Mabon, naar de zoon van de Welse godin Modron die in deze tijd van het jaar werd geofferd en afdaalde naar de onderwereld. In het Keltische pantheon werd Mabon Maponos genoemd en was hij de god van de jeugd. Hij is de mannelijke versie van de Griekse Godin Persephone die afdaalt naar de onderwereld, waarna de gewassen op aarde afsterven. De Mabonsabbat luidt het einde van de oogst van gewassen en vruchten in. Met Lughnasadh was de oogst begonnen, nu zijn nagenoeg alle vruchten van de arbeid. Mabon is het tweede moment in het jaar dat dag en nacht even lang zijn. Daarom wordt Mabon ook wel herfstequinox genoemd. Het is duidelijk dat de aarde zich opmaakt voor de winter, de dagen worden korter, bomen verliezen hun bladeren, voor onze voorouderen betekende dit dat de tijd van overvloed spoedig voorbij zou zijn, er er voorbereidingen moesten worden getroffen om de winter goed door te komen. Er werden voorraden aangelegd en dieren geslacht.
![]()
ESBATS:
Verder houden de heksen ook rituelen bij volle maan, de ESBATS. Tijdens de vollemaan-rituelen doen ze hun magische werk. Heksen geloven dat de maan een belangrijke invloed heeft op het magische werk. De technieken die gebruikt worden zijn bv. kaarsenmagie, waarzeggerij of meditatie. Al deze magische handelingen hebben te maken met het bundelen van energie om positieve resultaten te verkrijgen. Heksen zeggen dat elke magische handeling drievoudig op hun zal terugkeren, ze houden zich er dus voor om magie op negatieve wijze te gebruiken. De rituelen worden uitgevoerd in een gewijde, rituele ruimte die als een cirkel wordt voorgesteld. De belangrijkste magische wektuigen die gebruikt worden vertegenwoordigen de vier elementen: AARDE, WATER, LUCHT en VUUR. Een pentakel (metalen of stenen schijf) symboliseert de Aarde; stabiliteit, materieel welzijn. Wierook voor het element Lucht; communicatie, scherpzinnigheid en begrip. Een kaars symboliseert het element Vuur; vitaliteit, verandering en energie. Een kelk met water ten slotte staat voor het element Water; zuivering, intu�tie en liefde. In sommige tradities gebruikt men nog de ketel, symbool van de schepping en de bezem, om de Cirkel te zuiveren.
Alhoewel de sabbats plechtige vieringen zijn, is er ook plaats voor feestvreugde. Als het formele gedeelte is afgelopen, wordt het Cake-and-Wine ritueel uitgevoerd. Dit is een wat losser onderdeel van het ritueel waarbij gegeten en gedronken wordt. Na het feestmaal wordt er gedanst rond het vuur, gezongen en muziek gemaakt. Als het feest voorbij is, wordt de Cirkel verbroken en wordt de ruimte waar de ceromonie plaats vond, weer een gewone, alledaagse plek. |
Maan: