๑. ชาติภูมิ
พระธรรมปาโมกข์ นามเดิมว่า นพ นามสกุล ผลพิบูลย์ เกิดเมื่อวันอาทิตย์ ที่ ๒๗ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๕๕ ตรงกับวันแรม ๒ ค่ำ เดือน ๑๑ ปีชวด ที่บ้านคลองบางสะแก บ้านเลขที่ ๔๕ หมู่ ๒ ตำบลลาดหลุมแก้ว เขตลาดหลุมแก้ว จังหวัดปทุมธานี
โยมบิดาชื่อ นาย ยาว ผลพิบูลย์ โยมมารดาชื่อ นางปี้ ผลพิบูลย์ มีพี่น้องร่วมบิดา มารดา ๒ คน คือ
๑. นางเลื่อน ผลพิบูลย์ (ถีงแก่กรรม)
๒. พระธรรมปาโมกข์ (นพ ผลพิบูลย์)
๒. บรรพชา
บรรพชาเป็นสามเณร ณ วัดบัวขวัญ อำเภอลาดหลุมแก้ว จังหวัดปทุมธานี เมื่อวันที่ ๒ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๗๑ โดยมีพระครูนิโรธมุณี (กลับ) วัดตำหนักเหนือ เป็นอุปัชฌาย์ บรรพชาพร้อมกับสามเณรเจียร จำปาศรี (พระธรรมคุณาภรณ์ เจียร ปภัสสโร ป.ธ. ๗ อดีตเจ้าอาวาสวัดอรุณราชวราราม กรุงเทพมหานคร)
บรรพชาแล้วพักอยู่ที่วัดบัวขวัญได้ไม่นาน นายมา ผลพิบูลย์ (ลุง) ได้ฝากพระมหาพูน อดีตเจ้าคณะ ๔ วัดอรุณราชวนาราม ซึ่งเดินทางมาที่วัดบัวขวัญ เพื่อให้สมเณรมาศึกษา พระปริยัติธรรมที่วัดอรุณราชวนาราม และอยู่ได้ ๑ พรรษา ก็ย้ายมาจำพรรษาที่วัดปทุมวนาราม กรุงเทพมหานคร
๓. อุปสมบท
อุปสมบทเมื่อวันที่ ๔ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๗๖ ที่วัดปมุทวนาราม ตำบลประทุมวัน จังหวัดกรุงเทพมหานคร โดย
- มีพระภาวนาพิศาลเถร (หนู ฐิตปัญโญ) เป็นพระอุปัชฌาย์
- พระครูธรรมธาดา (บุญมั่น มันตาสโย ภายหลังได้สมณศักดิ์เป็นพระธรรมปาโมกข์) เป็นพระกรรมวาจาจารย์
- พระสมุห์บัว เป็นพระอนุสาวนาจารย์ ได้ฉายาว่า อังกุรปัญโญ
๔. การศึกษา
การศึกษาสมัยนั้นที่บ้านเกิดยังไม่มีโรงเรียน ต้องเรียนหนังสือที่วัดบัวขวัญ กับพระอาจารย์ชุ ลาหุโล เมื่ออายุได้ ๘ ขวบ ต่อมานายเอี้ยง ผลพิบูลย์(น้า) เป็นเสมียนที่โรงพยาบาลทหาร ปากคลองตลาด ได้ย้ายเด็กชายนพ เข้ามาศึกษาต่อที่โรงเรียนวัดบวรนิเวศวิหาร เมื่ออายุ ๑๐ ขวบ
หลักสูตรสมัยนั้นมีถึงมัธยมปีที่ ๖ แต่เรียนได้แค่มัธยมปีที่ ๔ เพราะนายเอี้ยงได้ย้ายไปทำงานที่จังหวัดลพบุรี ไม่มีใครส่งเสียให้เรียนต่อให้จบดังที่ตั้งใจ จึงต้องลาออกกลับไปอยู่ที่ บ้านจังหวัดปทุมธานี หลังจากบรรพชาแล้วได้เรียนพระปริยัติธรรม ที่สำนักเรียนวัดปทุมวนาราม และสอบได้ชั้นต่างๆ เป็นลำดับคือ
- พ.ศ. ๒๔๗๑ - พ.ศ. ๒๔๗๓ สอบได้นักธรรมชั้น ตรี - โท - เอก
- พ.ศ. ๒๔๗๓ - พ.ศ. ๒๔๘๗ สอบได้เปรียญ ๓ ประโยค - ๗ ประโยค
๕. หน้าที่การงาน
- พ.ศ. ๒๔๗๖ เป็นครูสอนพระปริยัติธรรมแผนกบาลี
- พ.ศ. ๒๔๗๗ เป็นครูสอนพระปริยัติธรรมแผนกธรรม
- พ.ศ. ๒๔๗๙ เป็นกรรมการสนามหลวงแผนกธรรม
- พ.ศ. ๒๔๘๒ เป็นผู้รักษาการเจ้าอาวาสวัดธาตุทอง
- พ.ศ. ๒๕๐๒ เป็นพระอุปัชฌาย์
- พ.ศ. ๒๕๐๒ เป็นเจ้าอาวาสวัดธาตุทอง
๖. สมณะศักดิ์
- ๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๐๙ ได้รับพระราชทานตั้งสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นเทพ ที่พระญาณดิลก
- ๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๐๙ ได้รับพระราชทานตั้งสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นเทพ ที่พระราชญาณดิลก
- ๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๐๙ ได้รับพระราชทานตั้งสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นเทพ ที่พระเทพญาณกวี
- ๕ ธันวาคม พ.ศ.๒๕๒๓ ได้รับพระราชทานตั้งสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นธรรม ที่พระธรรมปาโมกข์
ทรงพระกรุณาโปรดเกล้ามีราชทินนามว่า
พระธรรมปาโมกข์ ยุตโยคญาณดิลก ไตรปิฏกธารี ธรรมวาที ยติคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี พระราชาคณะชั้นธรรม สถิต ณ วัดธาตุทอง
มีฐานานุศักดิ์ตั้งฐานานุกรมได้ ๖ รูป คือ
- พระครูปลัดวิริยวัฒน์ ๑
- พระครูวินัยธร ๑
- พระครูธรรมธร ๑
- พระครูสังฆพิชัย ๑
- พระครูสมุห์ ๑
- พระครูใบกีกา ๑
พระธรรมปาโมกข์ มรณภาพด้วยโรคปอดอักเสบ ณ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ กรุงเทพฯ เมื่อวันที่ ๗ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๔ เวลา ๒๑.๕๐ น. สิริรวมอายุได้ ๘๙ ปี ๑๑ วัน |