Kelkaj rakontoj
Distrita elrigardo
La ekskurso montaren
La ujrajdisto
Pri la demando de la leĝoj
Prometeo
Rezignu!
Pensigo por rajdistoj
Cetere, mi aldonis rakonton de Heinrich Boell: En la lando de la Rujukoj (Im Lande der Rujuks). Ĝi povus certe interesi ĉiujn E-istojn kaj eĉ plie la E-ologojn!
(elgermanigis Vilhelmo LUTERMANO)
Noto pri la estiĝo: antaŭ 1908; manuskripto ne konserviĝis.
(elgermanigis Vilhelmo LUTERMANO)
(elgermanigita de Vilhelmo LUTERMANO)
(elgermanigita de Vilhelmo LUTERMANO)
Noto: Kafko verkis tiun tekston de aŭgusto ĝis fine de la jaro 1920.
(elgermanigita de Vilhelmo LUTERMANO)
Noto pri la estiĝo: Sub la dato 17-an [de januaro 1918; supozeble temas en realo pri la 16-a] Kafko skribis en sia kajero tiun tekston sen titolo, al kiu Max Brod donis la titolon kaj al kiu li ankaŭ faris unu ŝanĝon: La komencan frazon li metis al la fino. La originala fino estis do "Restis la neklarigebla rokmontaro".]
(elgermanigita de Vilhelmo Lutermano)
Noto pri la estiĝo: La teksto estas datebla, surbaze de rilato al koncepto de letero al Franz Werfel, je meze de novembro ĝis komence de decembro 1922. Ĝi ne havis titolon, kiun aldonis Max Brod.
. . . . Sube oni vidas la lumon de la jam sinkanta suno sur la vizaĝo de infaneca knabino, kiu tiel iras kaj retrorigardas, kaj samtempe oni vidas sur ĝi la ombron de la viro, kiu malantaŭ ĝi pli rapide venas.
. . . . Poste la viro estas jam preterpasinta kaj la vizaĝo de la infano estas tute hela.
. . . . Jam mia apero devas tion decidi; tial mi rajdas tien sur la ujo. Estante ujrajdisto, la manon supre ĉe la tenilo, la plej simpla bridaĵo, mi pene turnas min laŭ la ŝtuparo malsupren; sed sube mia ujo leviĝas, majeste, majeste; kameloj, sternitaj malalte sur la grundo, leviĝas, sub la bastono de la gvidanto, ne pli bele. Tra la firme frostita strateto antaŭeniĝas nia egalpaŝa troto; ofte mi estas levata ĝis la alteco de la unuaj etaĝoj; neniam mi sinkas ĝis la dompordo. Kaj eksterordinare alte mi ŝvebas antaŭ la kelovolbo de la komercisto, en kiu li profunde malsupre kaŭras kaj skribas ĉe sia tableto; por ellasi la supergrandan varmegon, li estas malferminta la pordon.
. . . . "Karbkomercisto!" mi vokas per voĉo kavbrulinta pro malvarmo, volvita en fumnuboj de spiro, "bonvolu, karbkomercisto, donu al mi iom da karbo. Mia ujo estas jam tiom malplena, ke mi povas rajdi sur ĝi. Estu bona. Ĝis mi povos, mi pagos."
. . . . La komercisto metas la manon orelen. "Ĉu mi aŭdas bone?" demandas li trans la ŝultron al sia edzino, kiu trikas sur la fornobenko, "ĉu mi aŭdas bone? Kliento."
. . . . "Mi aŭdas nenion", diras la edzino, trankvile el- kaj enspirante super la trikiloj, agrable varmigata en la dorso.
. . . . "Ho jes", mi krias, "estas mi; malnova kliento; fidele respekta, nur en la momento senrimeda."
. . . . "Edzino", diras la komercisto, "estas, estas iu; tiom mi ja ne povas trompiĝi; devas esti malnova, tre malnova kliento, kiu scias paroli tiom al mia koro."
. . . . "Kio estas al vi, edzo?" diras la edzino kaj, por momento ripozante, premas la triklaboraĵon al la brusto, "estas neniu; la strateto malplenas; nia tuta klientaro estas prizorgita; ni povus fermi la magazenon por tagoj kaj ripozi."
. . . . "Sed mi sidas ja ĉi tie sur la ujo", mi krias, kaj sensentaj larmoj de malvarmo vualas al mi la okulojn, "bonvolu rigardi supren; vi malkovros min tuj; mi petas pri ŝovelilo da, kaj se vi donas du, vi faros min superfeliĉa. La tuta cetera klientaro ja estas jam prizorgita. Aĥ, ke mi aŭdus jam la klakadon en la ujo!"
. . . . "Mi venas", diras la komercisto kaj etgambe li volas jam supreniri la kelŝtuparon, sed la edzino estas jam ĉe li, haltigas lin ĉe la brako kaj diras: "Vi restas. Se vi ne lasas vian kapricon, tiam supreniros mi. Memoru vian gravan tusadon ĉi-nokte. Sed pro komerco, kaj estu ĝi nur imagita, vi forgesas edzinon kaj infanon kaj oferas vian pulmon. Mi iras." "Sed tiam nomu al li ĉiujn specojn, kiujn ni havas provize; la prezojn mi postkrios al vi." "Bone", diras la edzino kaj supreniras al la streteto. Kompreneble ŝi vidas min tuj.
. . . . "Sinjorino karbokomercistino", mi vokas, "humilan saluton; nur ŝovelilon da karbo; tuj tien en la ujon; mi kondukos ĝin mem hejmen; ŝovelilon da plej malbona. Mi pagos ĝin memkompreneble plene, sed ne tuj, ne tuj." Kia sono sonorila estas tiuj du vortoj "ne tuj" kaj kiom sencokonfuze ili miksiĝas kun la vespersonorado ĝuste aŭdata el la proksima preĝejturo.
. . . . "Kion do li volas havi?" krias la komercisto. "Nenion", rekrias la edzino, estas ja nenio, mi vidas nenion, mi aŭdas nenion; nur sonoras la sesan horon kaj ni fermas. Monstra ests la malvarmo; morgaŭ ni havos do verŝajne multe da laboro."
. . . . Ŝi vidas nenion kaj aŭdas nenion; sed tamen ŝi malligas la antaŭtukan bendon kaj provas min forblovi per la antaŭtuko. Malbonŝance sukcesas. Ĉiajn avantaĝojn de bona rajdbesto mia ujo havas; rezistopovon ĝi ne havas; tro malpeza ĝi estas; virina antaŭtuko al ĝi forpelas la gambojn de la grundo.
. . . . "Maliculino!" ankoraŭ rekrias mi, dum ŝi, sin turnanta al la magazeno, duone malestime, duone kontentigite batas per la mano en la aeron, "maliculino! Pri ŝovelilo da plej malbona mi petis kaj vi ne donis ĝin al mi." Kaj dum tio mi supreniras en la regionojn de la glacimontoj kaj perdas min je neniamrevido.
. . . . Cetere, ankaŭ tiuj ŝajnleĝoj povas esti nur supozataj. Estas tradicio, ke ili ekzistas kaj estas konfiditaj kiel sekreto al la nobelaro, sed pli ol praa kaj pro ĝia praeco kredinda tradicio ĝi ne estas kaj ne povas esti pli, ĉar la karaktero de tiuj leĝoj postulas ankaŭ, ke ilia ekzisto restu sekreta. Sed se ni en la popolo de plej praaj tempoj atente observas la agojn de la nobelaro, posedas notojn de niaj pragepatroj pri tio, daŭrigis ilin skrupule kaj kredas ekkoni en la sennombraj faktoj certajn gvidliniojn, el kiuj konkludeblas al tiu aŭ alia historia destino, kaj se ni laŭ tiuj plej skrupule skribitaj kaj ordigitaj konkludoj provas por la nuno kaj la estonteco nin iom aranĝi - tiam ĉio tio estas malcerta kaj eble nur ludo de la racio, ĉar tiuj leĝoj, kiujn ni ĉi tie provas diveni, eble tute ne ekzistas. Ekzistas malgranda partio havanta vere tiun opinion kaj provanta pruvi ke, se ekzistas leĝo, ĝi povas nur teksti: Kion la nobelaro faras, estas leĝo. Tiu partio vidas nur arbitraĵojn de la nobelaro kaj rifuzas la popoltradicion, kiu iliaopinie alportas nur malmultan utilon, sed plej ofte gravan malutilon, ĉar ĝi donas al la popolo, frunte al la venontaj okazaĵoj, falsan, trompan, al facilanimeco kondukantan sekurecon. Tiu malutilo ne estas kontestebla, sed la plimultego de nia popolo vidas ties kaŭzon en tio, ke la tradicio ankoraŭ delonge ne sufiĉas, ke endas do ankoraŭ multe pli esplori pri ĝi kaj ke, estas vere, ankaŭ ĝia materialo, kiom giganta ĝi aspektu, estas ankoraŭ multe tro malgranda kaj ke devas pasi ankoraŭ jarcentoj, antaŭ ol ĝi sufiĉos. La por la nuno malserenan perspektivon heligas nur la kredo, ke iam venos la tempo, kiam la tradicio kaj ĝia esplorado kvazaŭ ekspire faros la finan punkton, kiam ĉio klariĝintos, la leĝo apartenos nur al la popolo kaj la nobelaro malaperos. Tio estas dirata ne kun malamo kontraŭ la nobelaro, tute ne kaj de neniu. Prefere ni malamas nin mem, ĉar ni ankoraŭ ne povas esti indigataj je la leĝo. Kaj esence pro tio, tiu en certa senco ja loga partio, kiu ne kredas je vera leĝo, restis tiom malgranda, ĉar ankaŭ ĝi plene agnoskas la nobelaron kaj ties persistorajton.
. . . . Oni povas tion esprimi envere nur per speco de kontraŭdiro: Partio malagnoskanta apud la kredon je la leĝoj ankaŭ la nobelaron, tuj havus malantaŭ si la tutan popolon, sed tia partio ne povas estiĝi, ĉar la nobelaron neniu kuraĝas malagnoski. Sur tiu ĉi klingo tranĉila ni vivas. Verkisto tion iam resumis tiel: La sola, videbla, senduba leĝo, kiu estas al ni surmetita, estas la nobelaro, kaj ĉu tiun solan leĝon ni malatingu?
. . . . Laŭ la dua, Prometeo en sia doloro sin premis antaŭ la hakantaj bekoj ĉiam pli profunde en la rokon, ĝis li unuiĝis kun ĝi.
. . . . Laŭ la tria, en la jarmiloj lia perfido estis forgesata, la dioj forgesis, la agloj, li mem.
. . . . Laŭ la kvara, oni tediĝis je la senkaŭziĝinto. La dioj tediĝis, la agloj tediĝis, la vundo tede fermiĝis.
. . . . Restis la neklarigebla rokmontaro. - La legendo provas klarigi la neklarigeblon. Ĉar ĝi devenas el verobazo, ĝi devige finiĝos en la neklarigeblo.