ตอน : พบสามพราหมณ์และนางผีเสื้อสมุทร

พระอภัยมณีและศรีสุวรรณเดินทางมาจนถึงชายฝั่งทะเล ได้พบกับพราหมณ์หนุ่มสามคน
เมื่อพราหมณ์ทั้งสามทราบว่าเป็นลูกกษัตริย์ ก็แสดงความนอบน้อม
 

๏ ดรุณพราหมณ์สามคนได้แจ้งอรรถ	ว่ากษัตริย์สุริยวงศ์ไม่สงสัย
ประณตนั่งบังคมขออภัย	พระอย่าได้ถือความข้าสามคน
ซึ่งพระองค์สงสัยจึงไต่ถาม	จะทูลความให้แจ้งแห่งนุสนธิ์
ข้าชื่อ วิเชียร โมรา เจ้าสานน	ทั้งสามคนคู่ชีวิตเป็นมิตรกัน
แสวงหาตั้งเพียรเพื่อเรียนรู้	ได้เป็นคู่ศึกษาวิชาขยัน
ได้รู้เรียกลมฝนคือคนนั้น	ข้าแข็ง ขันยิงธนู สู้ไพริน
ยิงออกไป ได้ทีละเจ็ดลูก	จะให้ถูกตรงไหน ก็ได้สิ้น
คนนั้นผูกเรือยนต์แล่นบนดิน	อยู่บ้าน อินทคาม ทั้งสามคน ๚

พราหมณ์ทั้งสามพอจะเข้าใจถึงประโยชน์ของในวิชากระบี่กระบองที่ศรีสุวรรณร่ำเรียนมา
แต่ยังสงสัยว่าเหตุใดพระอภัยมณีจึงไปเรียนการเป่าปี่ พระอภัยมณีจึงตอบไปว่า
 

อันดนตรีมีคุณทุกอย่างไป	ย่อมใช้ได้ดังจินดาค่าบุรินทร์
๏ ถึงมนุษย์ครุฑาเทวราช	จตุบาทกลางป่าพณาสิณฑ์
แม้นปี่เราเป่าไปให้ได้ยิน	ก็สุดสิ้นโทโสที่โกรธา
๏ ให้ใจอ่อนนอนหลับลืมสติ	อันลัทธิดนตรีดีหนักหนา
ซึ่งสงสัยไม่สิ้นในวิญญา	จงนิทราเถิดจะเป่าให้เจ้าฟัง ๚

จากนั้นพระอภัยมณีก็หยิบปี่ขึ้นมาเป่าให้พราหมณ์ทั้งสามฟัง
 

๏ ในเพลงปี่ว่าสามพี่พราหมณ์เอ๋ย	ยังไม่เคยชมชิดพิสมัย
ถึงร้อยรสบุบผาสุมาลัย	จะชื่นใจเหมือนสตรีไม่เลย ๚
๏ พระจันทรจรสว่างกลางโพยม	ไม่เทียบโฉมนางงามเจ้าพราหมณ์เอ๋ย
แม้นได้แก้วแล้วจะค่อยประคองเคย	ถนอมเชยชมโฉมประโลมลาน ๚
๏ เจ้าพราหมณ์ฟังวังเวงวะแว่วเสียง	สำเนียงเพียงการเวกกังวานหวาน
หวาดประหวัดสตรีฤดีดาล	ให้ซาบซ่านเสียงสดับจนหลับไป ๚
๏ ศรีสุวรรณนั้นนั่งอยู่ข้างพี่	ฟังเสียงปี่วาววับก็หลับไหล
พระแกล้งเป่าแปลงเพลงวังเวงใจ	เป็นความบวงสรวงพระไทรที่เนินทราย ๚

บริเวณใกล้เนินทรายใต้ต้นไทรนั้นมีผีเสื้อยักษ์อาศัยอยู่ใต้สมุทร ซึ่งนางกำลังออกหาอาหารในยามเย็น.....
ได้ฟังเสียงปี่ก็ตามเสียงปี่มาจนพบพระอภัยมณีเข้าก็หลงทันที นางรำพันถึงถึงพระอภัยมณีว่า ....
 

๏ ทั้งทรวดทรงองค์เอวก็อ้อนแอ้น	เป็นหนุ่มแน่นน่าชมประสมสอง
ถ้าแม้นได้กับกูเป็นคู่ครอง	จะตระกองกอดแอบไว้แนบเนื้อ
น้อยหรือแก้มซ้ายขวาก็น่าจูบ	ช่างสมรูปนี่กระไรวิไลเหลือ
ทั้งลมปากเป่าปี่ไม่มีเครือ	นางผีเสื้อตาดูทั้งหูฟัง
ยิ่งปั่นป่วนรวนเรเสน่ห์รัก	สุดจะหักวิญญาณ์เหมือนบ้าหลัง
อุตลุดผุดทะลึ่งขึ้นตึงตัง	โดยกำลังโลดโผนกระโจนโจม

แล้วนางก็สะกดพระอภัยมณีแล้วลักพาไปไว้ในถ้ำใต้สมุทร จากนั้นก็แปลงกายเป็นสาวสวยคอยรับใช้คอยนวดเฟ้นอยู่
เมื่อพระอภัยมณีฟื้นขึ้นมาก็รู้ว่านางไม่ใช่มนุษย์ เพราะนัยตาไม่มีแวว จึงบอกนางว่าเรานั้นต่างเผ่าพันธุ์กันจะอยู่กันได้อย่างไร
นางผีเสื้อได้ฟังน้ำเสียงของพระอภัยฯ ก็เกิดหลงรักขึ้นมาอีกจึงกล่าวว่า
 

๏ อันน้องนี้ไร้คู่ที่สู่สม	เป็นสาวพรหมจารีไม่มีผัว
ถึงเป็นยักษ์ยังไม่มีราคีมัว	พระมากลัวผู้หญิงด้วยสิ่งใด
แม่เจ้าเอยคิดมาน่าหัวร่อ	เห็นเค้าง้อแล้วยิ่งว่าไม่ปราศรัย
พลางแกล้งทำสะบัดสะบิ้งทิ้งสไบ	ร้อนเหมือนใจจะขาดประหลาดนัก
แล้วแกล้งทำสำออยพูดอ้อยอิ่ง	เข้าแอบอิงเอนทับลงกับตัก
ยิ่งถอยหนีก็ยิ่งตามด้วยความรัก	ยิ่งพลิกผลักก็ยิ่งแอบแนบอุรา ๚

พระอภัยมณีก็ตกใจและรำคาญเป็นอย่างมาก จึงถีบนางยักษ์ตกจากแท่น
แต่นางยักษ์ก็ไม่ยอมละความพยายามตามตื้อจนถึงที่สุด
 

๏ เกิดกุลาคว้าว่าวปักเป้าติด	กระแซะชิดขากบกระทบเหนียง
กุลาส่ายย้ายหนีตีแก้เอียง	ปักเป้าเหวี่ยงยักแผละกระแชะชิด
กุลาโคลงไม่สู้คล่องกระพร่องกระแพร่ง	ปักเป้าแทงตะละทีไม่มีผิด
จะแก้ไขก็ไม่หลุดสุดความคิด	ประกบติดตกผางลงกลางดิน ๚

 พระอภัยมณีจำต้องทนอยู่กินกับนางผีเสื้อจนมีลูกชายชื่อสินสมุทร ซึ่งต่อมาสินสมุทรก็จับเงือกมาให้พ่อเล่น
แล้วพวกเงือกเหล่านั้นก็พาพระอภัยมณีและสินสมุทร์หนีนางผีเสื้อยักษ์ไปตั้งหลักที่ เกาะแก้วพิสดาร