Στάρετς Ιωσήφ της Όπτινα

 

"Αν οι αμαρτίες του αδελφού σου σ’ ενοχλούν και δεν μπορείς να βρεις την ειρήνη της ψυχής σου, θυμήσου τα εξής:

"Η συνείδηση του ανθρώπου είναι σαν το ξυπνητήρι. Αν χτυπήσει και σηκωθείς αμέσως, γνωρίζοντας πως πρέπει να πας στο διακόνημα σου, τότε θα το ακούς συνέχεια. Αν όμως για μερικές μέρες στη σειρά δε σηκωθείς αμέσως, αλλά δικαιολογείσαι λέγοντας "ας καθήσω ακόμα λίγο στο κρεββάτι", τότε το ξυπνητήρι δε θα σε ξυπνάει ποτέ".

"Η αντιλογία είναι το πιο δυνατό χαρακτηριστικό γνώρισμα του ανθρώπου. Αν πρόκειται να ικανοποιήσει το θέλημα του, ο άνθρωπος μπορεί μερικές φορές να κάνει σπουδαία πράγματα. Πες του εσύ όμως να κάνει κάτι, έστω κι εύκολο, και θα δεις πώς θα ταραχθεί. Πρέπει όμως να κάνει υπακοή κανείς, έστω κι άν η εντολή φαίνεται λαθεμένη.Μια φορά ήρθαν σ’ ένα γέροντα πέντε μαθητές και του ζήτησαν να τους δεχτει στο μοναστήρι. Ο γέροντας τους είπε να φυτέψουν μερικά λαχανικά με τις ρίζες πάνω και τα φύλλα κάτω. Οι δυό απ’ αυτούς έκαναν όπως τους είπε ο Γέροντας. Οι άλλοι τρεις όμως είπαν "Δεν φυτεύουν έτσι τα λαχανικά". Και τα φύτεψαν όπως εκείνοι ήξεραν. Όταν ήρθε ο Γέροντας να δει τί είχαν κάνει, δέχτηκε στο μοναστήρι μόνο αυτούς που τα φύτεψαν όπως τους είπε κι όχι τους άλλους".

Για τον έγκλειστο βίο: " Αυτός είναι επικίνδυνος δρόμος, γιατί στη μόνωση αναπτύσσονται τα πάθη. Είναι πιο φρόνιμο κι ωφέλιμο να ζει κανείς μαζί με άλλους. Στο δρόμο που περπατούν οι άνθρωποι δε φυτρώνει το χορτάρι, εκεί όμως που δεν πατιέται το χώμα, το χορτάρι οργιάζει. Γίνονται έγκλειστοι επειδή δεν έχουν υπομονή, άν και ωφελούμαστε όταν οι άλλοι μας πειράζουν. Το δέντρο, όσο περισσότερο κουνιέται από τον άνεμο, τόσο πιο βαθιά μπαίνουν οι ρίζες του και στερεώνεται. Όταν όμως μεγαλώνει σε απόλυτη ηρεμία, θα πέσει με το πρώτο φύσημα".

"Ν’ αποκτήσεις υπομονή για τον εαυτό σου. Στην Αγία Γραφή αναφέρεται: "Εν τη υπομονή υμών κτήσασθε τας ψυχάς ημών" (Λουκ. κα’ 19). Χωρίς υπομονή δεν μπορεί να κτιστεί ούτε πρόσκαιρο σπίτι, όχι μόνιμο. Η υπομονή γεννάει την παρηγοριά κι η παρηγοριά αυτή είναι γνήσια. Εμείς όμως ζητάμε πάντα το εύκολο. Αλλ’ αυτό που είναι εύκολο για το σώμα δεν είναι ωφέλιμο για την ψυχή. Κι αυτό που είναι ωφέλιμο για την ψυχή είναι κουραστικό για το σώμα. "Δια πολλών θλίψεων δει ημάς εισελθείν εις την βασιλείαν του Θεού" (Πραξ. ιδ’ 22).

"Πρέπει να προσπαθεί κανείς να ζει όσο καλύτερα μπορεί. Λόγω της ανυπακοής μας όμως ο Κύριος θα καλέσει τους γέροντες και δε θ’ αφήσει κανένα στη γη".

 

"Στη σημερινή εποχή αυτοκτονούν πολλοί όχι μόνο από απιστία, αλλά κι από έλλειψη υπομονής. Δε θέλουν να υποφέρουν καθόλου. Αν ο Κύριος δεν είχε δώσει στον άνθρωπο τη φυσική επιθυμία για ζωή, σχεδόν όλοι θ’ αυτοκτονούσαν. Ο Μέγας Βασίλειος αναφέρει πως ένας ειδωλολάτρης φιλόσοφος του έλεγε: "Πριν, ήθελα να γίνονται όλα όπως ήθελα εγώ. Είδα όμως πως τίποτα δε γινόταν όπως ήθελα κι άρχισα να εύχομαι να γίνουν όλα όπως είναι. Έτσι, από τότε άρχισαν να γίνονται όλα όπως ήθελα". Βλέπεις πως κι οι ειδωλολάτρες συνειδητοποίησαν την αλήθεια, ότι αναπόφευκτα πρέπει κανείς να υπομένει όλα όσα του συμβαίνουν. Όλοι οι άγιοι παρακαλούσαν το Θεό να τους δώσει υπομονή. Αυτό σημαίνει πως την είχαν ανάγκη."

Κάποιος παραπονέθηκε πώς ήταν πάντα άρρωστος κι ο Γέροντας του είπε: "Δε γίνεται τίποτα. Ο Κύριος θέλει σίγουρα να μας σώσει και να μας καθαρίσει από το ρύπο της αμαρτίας. Δεν είναι εύκολο να υποφέρουμε τον καυτηριασμό των πληγών μας, πρέπει όμως να τα υπομείνουμε όλα για την πνευματική υγεία μας. Αν ο τρόπος που ζούμε είναι αδιόρθωτος, άς έχουμε τουλάχιστο συντετριμένη καρδία. Ο Θεός θα το δει αυτό και δε θα μας στερήσει το έλεος Του*… Η πορεία μας είναι γεμάτη θλίψεις. Θα ταξιδεύουμε μ’ αυτές ωσότου φτάσουμε στην ποθεινή πατρίδα μας - την αιωνιότητα. Στον κόσμο υπάρχουν περισσότερες θλίψεις. Αν κι έχουμε κι εμείς το μερίδιο μας, οι δικές μας θλίψεις δεν είναι σαν κι αυτές του κόσμου, γιατί οι δικές μας είναι για τη χάρη του Θεού. Το μόνο λυπηρό είναι πως δε φροντίζουμε όσο πρέπει για την αιωνιότητα και δεν υπομένουμε με καρτερία τις παραμικρότερες κατηγορίες. Όταν αρχίζουμε να παραπονιόμαστε, αυξάνουμε οι ίδιοι τις θλίψεις μας. Ο άνθρωπος πρέπει να’ χει υπομονή και κουράγιο σε όλα τα πράγματα. Η υπομονή λειτουργεί όπως η άγκυρα στο πλοίο, που όταν έχει καταιγίδα το προφυλάσσει, για να μη συντριβεί στα βράχια". (*Ο Γέροντας Ιωσήφ εδώ επιβεβαιώνει τη διδασκαλία της Εκκλησίας, πως άν υποφέρουμε εδώ στη γη, είναι για να συγχωρεθούν οι κρυφές ή ξεχασμένες αμαρτίες μας, από τις οποίες σαν θνητοί είμαστε γεμάτοι. Επισημαίνει πως άν υπομένουμε τις δοκιμασίες που επιτρέπει ο Θεός, άν υπομείνουμε τα πρόσκαιρα βάσανα, ο Θεός θα μας συγχωρέσει και θα μας θεραπεύσει. Εδώ έχουμε τη σαφή διδασκαλία για την κάθαρση των αμαρτιών πριν από το θάνατο, που επιβεβαιώνει τη δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας, πως δεν υπάρχει καθαρτήριο των αμαρτιών μετά θάνατο.)

"Πώς μπορεί κανείς ν’ αποκτήσει την τελεία απάθεια; Με την τελεία ταπείνωση, είπε ο Γέροντας".

Κάποτε τον ρώτησαν αν τα λόγια του αποστόλου " ο φρονών την ημέραν Κυρίω φρονεί, και ο μη φρονών την ημέραν Κυρίω ου φρονεί" (Ρωμ, ιδ’,6) σημαίνουν πως είτε εκτελεί κανείς τις εντολές είτε όχι είναι το ίδιο. "Όχι, απάντησε, οι άγιοι απόστολοι το είπαν αυτό για να μην κρίνουμε κανένα,γιατί κανένας δε γνωρίζει τί κρύβεται μέσα στον άνθρωπο. Γι’ αυτό λέγει πάλι ο απόστολος: "ο εσθίων τον μη εσθίοντα μη εξουθενείτω, και ο μη εσθίων τον εσθίοντα μη κρινέτω" (Ρωμ.ιδ’, γ). Κάποιος μπορεί να φαίνεται πως τηρεί όλες τις εντολές, ίσως όμως να το κάνει ψυχρά ή να υπερηφανεύεται γι’ αυτό. Κάποιος άλλος δεν τηρεί τίποτα, αλλά κατηγορεί τον εαυτό του, μετανοεί, ταπεινώνεται και δοξολογεί το Θεό για όλα".

"Ο άγιος Διάδοχος μας συμβουλεύει να μην πιστεύουμε ούτε τα πραγματικά οράματα. Ο Θεός δε θα τιμωρήσει κανέναν που δεν τα πιστεύει, αφού φέρθηκε έτσι όχι από περιφρόνηση για το Θεό, αλλά για να μην πέσει στη δαιμονική παγίδα. Η δ. Α έπρεπε να πει στην οπτασία: " Αν και προσεύχεσαι, δεν μπορώ να σε πιστέψω και σου ζητώ να μην εμφανίζεσαι σε μένα. Εγώ είμαι αμαρτωλή κι ανάξια να βλέπω οράματα". Ας προσευχηθεί με μεγαλύτερο ζήλο στο Θεό, ώστε ο Κύριος να την απαλλάξει από τις οπτασίες αυτές, γιατί έχουν μεγάλο κίνδυνο. Ας ρωτήσω κάτι όμως: μήπως η Α. κάνει έστω και την παραμικρή σκέψη πως ο τρόπος ζωής της είναι σωστός; Αν ναι, τότε αυτός είναι ο λόγος που τη πειράζει ο σατανάς. Όλοι οι μεγάλοι άγιοι πίστευαν πως ήταν οι χειρότεροι αμαρτωλοί κι οι πιο ελεεινοί απ’ όλους τους ανθρώπους. Μόνο με την ταπείνωση αυτή ευαρέστησαν στο Θεό. Το γεγονός πως ο νεκρός εμφανίζεται με ουράνια λαμπρότητα δε σημαίνει τίποτα".

"Μου ζητάς να σε διδάξω πως ν’αποφεύγεις το διασκεδασμό του νου την ώρα της προσευχής. Για μας τους αμαρτωλούς είναι αδύνατο ν’ αποφεύγουμε αυτό το διασκεδασμό. Πρέπει όμως να προσπαθούμε να συγκεντρώνουμε το νου μας και να τον περιορίζουμε στα λόγια της προσευχής, να εμβαθύνει δηλαδή στο νόημα της κάθε λέξης. Ας μην απελπίζεται κανείς από την ακηδία και τη σκληροκαρδία. Φτάνει να αναγνωρίζει πως είναι ανάξιος και ν’ αγωνίζεται όσο μπορεί να προσεύχεται. Αν η προσευχή του δεν είναι θερμή, δε σημαίνει και πως δεν είναι ευάρεστη στο Θεό. Μερικές φορές η προσευχή αυτή μπορεί να θεωρηθεί ως θυσία, αν ο άνθρωπος ταπεινώνεται και μέμφεται τον εαυτό του μπροστά στο Θεό".

Για τις κατηγορίες, συκοφαντίες κτλ. "Τί να κάνουμε; Πρέπει να ’ χουμε υπομονή. Αυτά δε μας βλάπτουνR αντίθετα, η ωφέλεια που θα προκύψει, αν τα υπομένουμε με ταπείνωση, θα’ ναι μεγάλη. Υπάρχει ζήλος "ού κατ’ επίγνωσιν" (Ρωμ.ι’,2), συνήθιζε να λέει. Ή "ούκ είδατε ποίου πνεύματος έστε υμείς;"

"Μην κατακρίνεις. Πρέπει να ξέρουμε πως δεν φταίνε κείνοι αλλ’ ο εχθρός, που τους υποβάλλει τέτοιες σκέψεις. Γι’ αυτό πρέπει να προσευχόμαστε γι’ αυτούς".

"Μπάτιουσκα, εσύ αποφεύγεις την τιμή, αυτή όμως σ’ ακολουθεί! - Τί ωφελεί αυτό; Τι την χρειάζεται ο άνθρωπος; Όπως δεν πρέπει να επιζητά κανείς την τιμή όμως, έτσι δεν πρέπει να την απορρίπτει από κείνους που ζουν στην κοινωνία, για να ωφελούνται οι άλλοι. Αυτόν που τιμούν οι άνθρωποι, είναι σα να τον τιμά κι ο Θεός."

"Η προσευχή διδάσκει από μόνη της. Έχει λεχθεί: "Κάνε προσευχή γι’ αυτόν που θέλει να μάθει να προσεύχεται. Όποιος έχει έφεση για προσευχή, κι ένα λόγο ν’ ακούσει θα τον τηρήσει. Έχω διαβάσει στη Φιλοκαλία πως….."

Ο Γέροντας εμπόδιζε επιτακτικά κι αυστηρά τους άπειρους και τους δόκιμους από την άσκηση της νοεράς προσευχής. Τους δίδασκε να πορεύονται προοδευτικά, αρχίζοντας από την προφορική άσκηση της προσευχής του Ιησού, κάνοντας μερικά κομποσχοίνια. "Αυτό προστατέυει τον άνθρωπο από την υπερηφάνεια, έλεγε ο Γέροντας. Διαφορετικά, άν δε μετράει κανείς τα κομποσχοίνια, μπορεί να νομίζει πως προσεύχεται πολλή ώρα, ενώ το κομποσχοίνι θα δείξει πως δεν έχει πει την προσευχή αυτή ούτε εκατό φορές. Κι άν ακόμα δεν έχεις κατορθώσει να δρέψεις καλά τους καρπούς της προσευχής, είναι καλό τουλάχιστο να πεθάνεις βαδίζοντας προς αυτό το σκοπό. Μη ζητάς μεγάλα πράγματα, θεία θεωρία, κ.λ.π. Θα σου δοθούν όταν ο Θεός θέλει".

"Η θεία επίσκεψη και παρηγοριά στον άπειρο κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό, ακόμα κι άν πρόκειται για πραγματική, πνευματική επίσκεψη κι όχι για απάτη. Η ψυχή μπορεί ανυποψίαστα να υπερηφανευτεί. Όταν η ψυχή συνηθίσει σε τέτοια παρηγοριά γίνεται αδύνατη και στην πρώτη δοκιμασία χάνει το θάρρος και πέφτει. Σύμφωνα με τους αγίους πατέρες, μητέρα της παρηγοριάς είναι η υπομονή"

"Τί πρέπει να ζητάμε στην προσευχή; Τη σωτηρία. Να ζητάτε το έλεος του Θεού κι όχι την παρηγοριά. Ο άνθρωπος δεν πρέπει να προσεύχεται από ματαιοδοξία. Πρέπει να υπομένει με δοξολογία όλες τις θλίψεις που θα του τύχουν. Αν στη διάρκεια της προσευχής νιώσουμε κάποια παρηγοριά, τότε πρέπει να αισθανόμαστε περισσότερο αμαρτωλοί κι ένοχοι, γιατί λάβαμε χωρίς να το αξίζουμε"

"Μερικοί λένε πως είναι αδύνατο ν’ ακούσει προσεχτικά κανείς όσα διαβάζονται και ψάλλονται στην εκκλησία, αν ταυτόχρονα κάνει κομποσχοίνι. Οι ίδιοι άνθρωποι όμως βρίσκουν τον καιρό για να κάνουν ένα σωρό σκέψεις, την ώρα που ακούνε τα διαβάσματα της εκκλησίας. Και στα παλιά χρόνια ακόμα οι άγιοι πατέρες μετρούσαν την ευχή, γι’ αυτό και έφτιαξαν τα κομποσχοίνια". Σαν παράδειγμα ωφέλειας που προκύπτει από την άσκηση αυτής της προσευχής, ο Γέροντας ανέφερε κάποιο δόκιμο στη σκήτη: "Μου παραπονέθηκε, διηγείται ο Γέροντας, πως βαριόταν να στέκεται πολλή ώρα στην εκκλησία και γι’ αυτό ήθελε να πάει κοντά στο χορό των ψαλτών και να ψάλλει. Του είπα πως θα μπορούσε καλύτερα να λέει την προσευχή του Ιησού με το κομποσχοίνι. Άρχισε να το κάνει αυτό και διαπίστωσε πως δε βαριόταν πια να στέκεται στην εκκλησία, οι εκκλησιαστικές ακολουθίες δε του φαίνονταν τόσο μακρές. Όταν αρρώστησε, έλεγε πάντα την προσευχή του Ιησού και ζητούσε να μένει μόνος του. Έτσι, με την προσευχή στα χείλη του πέθανε."

"Φρόντιζε τον εαυτό σουR αυτό φτάνει". Έλεγε επίσης πως πρέπει να ’ χουμε αυτομεμψία, να κάνουμε υπομονή σε όλα και να δοξολογούμε συνέχεια το Θεό. Μετά ο Γέροντας, για να με ωφελήσει, μου διηγήθηκε τ’ακόλουθα: "Ένας από τους αγίους πατέρες άκουσε κάποτε ένα ζητιάνο να κατηγορεί τον εαυτό του. Ήταν χειμώνας κι αυτός ημίγυμνος, μόλις που προσπαθούσε να σκεπαστεί με μια ψάθα, κειτόταν πάνω σ’ ένα σωρό κοπριά, έτρεμε από το κρύο και μονολογούσε: "Δε θέλεις να υποφέρεις ελεεινέ, ε; Οι άγιοι μάρτυρες υπόφεραν χειρότερα. Ήταν γυμνοί στο καταχείμωνο, περνούσαν τον καιρό τους στη φυλακή και τα πόδια τους ήταν σφηνωμένα στο ξύλο. Ενώ εσύ μπορείς ν’ απλώνεις τις αρίδες σου και είσαι σκεπασμένος και με την ψάθα"

"Μπάτιουσκα, μ’ έχει καταλάβει η ακηδία. Το ξέρω πως δεν είναι καλό αλλά δεν μπορώ να το ξεπεράσω. Εκείνος μου αποκρίθηκε: -Στο Ευαγγέλιο αναφέρεται πως "Βιασταί αρπάζουσι την βασιλείαν του Θεού" (Ματθ. ια’ 12). Γι’ αυτό πρέπει να βιάζουμε τον εαυτό μας πάντα. Πρέπει να κόβουμε τα πάθη μας στην αρχή, όταν είναι ακόμα μικρά, γιατί μοιάζουν με τα μικρά σκυλάκια που γαυγίζουν. Μόλις τα φοβερίσεις, απομακρύνονται. Αν όμως τ’ αφήσεις να δυναμώσουν και να μπουν μέσα σου, τότε θα σταθούν μπροστά σου σαν λιοντάρια. Δε θα’ χεις την αντοχή να τα πολεμήσεις. - Πού πρέπει να βιάζει κανείς τον εαυτό του, τον ρώτησα, και ποιά πράγματα πρέπει ν’ αποφεύγει; - Στον ύπνο, στο φαγητό, στο ποτό, στη συζήτηση. Περισσότερο πρέπει να προσέχει να μη μιλάει κανείς στην εκκλησία. - Μπάτιουσκα, συνέχισα, μερικές φορές έχω πολύ μεγάλο ζήλο για κάθε καλό, έπειτα όμως με πιάνει αμέλεια και ακηδία και δεν έχω διάθεση να κάνω τίποτα. Κοιμάμαι και τρώω χωρίς όριο. Δε θέλω να προσευχηθώ, αμελώ τον ατομικό μου κανόνα. Τί πρέπει να κάνει κανείς σε τέτοιες περιπτώσεις; -Σ’ αυτές τις περιπτώσεις πρέπει ο άνθρωωπος να βιάζει τον εαυτό του σε κάθε καλό έργο κι ιδιαίτερα στην προσευχή. Εξαρτάται από σένα να πιέσεις τον εαυτό σου να προσεύχεσαι σε καιρούς ακηδίας και αμελείας. Κι όταν έχεις ζήλο για κάθε καλό έργο, να ξέρεις πως αυτό έρχεται από το Θεό. - Μπάτιουσκα, από πού ν’ αρχίσω για να προοδεύσω λίγο στην πνευματική ζωή; Ίσως δε θα πρέπει να βγαίνω έξω χωρίς απόλυτη ανάγκη; - Άκου από πού πρέπει ν’ αρχίσης. Κάθησε στο κελλί σου κι αυτό θα σε διδάξει. Κάνε υπομονή. Θα σ’ ενοχλήσουν λογισμοί φυγής, μη τους δίνεις σημασία. Βλέπεις, όλοι οι άγιοι τον ίδιο δρόμο βάδισαν. Ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης λέει πως όταν φεύγουμε από την εκκλησία, δεν πρέπει να συζητάμε. Αυτό αναφέρεται και στους κανόνες. Εμείς όμως έχουμε διαστρέψει την τάξη της μοναχικής ζωής, τα έχουμε αναποδογυρίσει όλα. (Ο Γέροντας ανάφερε επίσης τα λόγια του γέροντα Λεωνίδα προς μια πνευματική του θυγατέρα: "Πρόσεξε, τρία όπλα έχεις για τον πνευματικό πόλεμο: την ταπείνωση, την υπομονή και την αυτομεμψία. Μ’ αυτά θα πολεμήσεις και θα νικήσεις") -Μπάτιουσκα, δεν τα πάω καλά με την προσευχή του Ιησού. Το να την λέω παντού και πάντα φαίνεται τόσο απλό πράγμα, αλλά δεν είναι, συνέχεια την ξεχνάω. -Ναι, είναι πολύ απλό πράγμα, αλλά δύσκολο να το εφαρμόσεις. Λες την ευχή μερικές φορές και μετά την ξεχνάς. Την ξαναθυμάσαι, την λες καμιά δεκαριά φορές και μετά ο νους σου πάλι διασκορπίζεται. Σε μια μέρα μπορεί να την έχεις πει μόνο εκατό φορές και να νομίζεις πως έμαθες να προσεύχεσαι. Γι’ αυτό στην αρχή, ώσπου να σου γίνει συνήθεια, είναι καλύτερα να μετράς με το κομποσχοίνι. -Μπάτιουσκα, πόσο θα’ θελα να ’μαι πάντα πρόθυμος στην κλήση μου, επιμελής στην τήρηση των μοναχικών μου όρκων και σ’ όλα τα έργα μου μπροστά στο Θεό. Μερικές φορές η καρδιά μου φαίνεται να φλέγεται από αγάπη για το Θεό και είναι έτοιμη να εκπληρώσει το θέλημα Του. Προτού αποφασίσω καλά όμως ν’ ακολουθήσω μια πνευματική πορεία, ο εχθρός επιτίθεται και λιποψυχώ. Η ψυχή μου θλίβεται για την αμέλεια μου. Ο καιρός περνά. Πότε θα βάλω αρχή, να ζήσω μ’ επιμέλεια; - Μάλιστα, είπε ο Γέροντας. Τί μπορούμε να κάνουμε; Είμαστε πάντα αμελείς στα έργα του Θεού. Κι αυτό όμως είναι θέμα προσευχής. Γνωρίζεις πως ο άγιος Μακάριος ο Μέγας έχει γράψει: "Πρέπει να προσευχόμαστε, να φωνάζουμε χωρίς ντροπή στο Θεό, ώστε να μας ελεήσει και να μας βοηθήσει. Από μόνοι μας, μονάχα με τη δυνάμη μας, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα καλό. Αν όμως προσευχόμαστε συχνά, άν επιμένουμε στην προσευχή κι άν φωνάζουμε στο Θεό, χωρίς ντροπή και με μεγάλη ταπείνωση, ο Θεός θα μας ακούσει."- Μπάτιουσκα, δόξα τω Θεώ, με τις ευχές σου έχω αρχίσει κάπως να συνηθίζω την προσευχή, άν και εξωτερικά. - Ωραία, είπε ο Γέροντας. Δεν πειράζει που γίνεται μόνο εξωτερικά. Με τη συνεχή τήρηση του ατομικού σου κανόνα, η επιθυμία θα δυναμώσει και θ’ ασχολείσαι με την ευχή και τις υπόλοιπες ώρες. Ο Γέροντας μου’ λεγε επίσης πως την προσευχή του Ιησού πρέπει να την λέμε καθαρά, κι όταν τελειώνουμε μιαν ευχή να κάνουμε στιγμιαία παύση και έπειτα να την ξαναλέμε. Λογισμοί θα ’ρχονται, δε γίνεται αλλιώς. Είναι δουλειά του πονηρού να σπέρνει λογισμούς, για ν’ αποσπά το νους μας από την προσευχή. Τότε όμως είναι ανάγκη να προσευχόμαστε με περισσότερο ζήλο. Κι οι λογισμοι, δηλ. ο ίδιος ο πειρασμός, θα καεί από το όνομα του Ιησού και θ’ αναχωρήσει. Σ’ αυτό το σημείο ο Γέροντας με ξάφνιασε. Ήμουν έτοιμος να τον ρωτήσω κάτι, αλλ’ εκείνος διάβασε τη σκέψη μου και μου είπε:"Μερικές φορές ο εχθρός μπαίνει στην καρδιά σου και σε πειράζει με μίσος και κατάκριση για τον αδελφό σου". Αυτό ήταν ό,τι ακριβώς ήθελα να τον ρωτήσω, γιατί ήμουν στενοχωρημένος με κάποιον, αλλ’ ο Γέροντας με πρόλαβε. (Κύριε, με τις ευχές του αγίου πατέρα, φύλαξε με από την απάτη του πονηρού και τον χωρίς επίγνωση ζήλο). -Πολλοί θρηνούν, μου είπε κάποτε ο γέροντας, αλλά όχι γι’ αυτό που πρέπει. Πολλοί στενοχωρούνται, αλλά όχι για τις αμαρτίες τους. Πολλοί φαίνονται ταπεινοί, αλλά δεν είναι. Για να’ ναι αποτελεσματική η προσευχή του Ιησού, ο άνθρωπος πρέπει να συμπεριφέρεται με ταπείνωση σε όλα: στον τρόπο που κοιτάζει, που περπατάει, που ντύνεται.

Ο Γέροντας έλεγε πως η προσευχή του Ιησού προσπορίζει μεγάλο όφελος σ’ αυτόν που την ασκεί. Πρέπει με κάθε τρόπο να την συνηθίσει ο άνθρωπος, ώστε να βρει παρηγοριά, ιδιαίτερα όταν υποφέρει. Όταν συνηθίσει να την λέει συνέχεια, τότε θα την λέει κι όταν βρίσκεται σε πειρασμό. Κι η προσευχή θα τον παρηγορήσει. Αν όμως δεν την λέει όταν είναι υγιής, δε θα μπορέσει να προσεύχεται κι όταν υποφέρει, γιατί δε θα ’χει συνηθίσει στην προσευχή. Έτσι τα πράγματα θα ’ να ι δύσκολα γι’ αυτόν. Γι’ αυτό πρέπει να μάθει κανείς και να συνηθίσει να λέει την ευχή συχνά όσο είναι υγιής. Μπορεί η προσευχή να μην είναι τελείως καθαρή, είναι σημαντικό όμως να προφέρεις με ταπείνωση την ευχή: Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με την αμαρτωλό. "Καρδίαν συντετριμένην και τεταπεινωμένην ο Θεός ούκ εξουδενώσει", λέει ο ψαλμωδός. Ο Γέροντας επέμενε πως ο μοναχός δεν πρέπει να πηγαίνει σ’ άλλο μοναστήρι, αν δεν υπάρχει ειδικός λόγος. Έτσι δε θα βρει παρηγοριά η ψυχή του, έλεγε. Πόσους πειρασμούς, πόσο μίσος και περιφρόνηση μπορεί να συναντήσεις εκεί. Μπορεί να φαίνεται φίλος σου κάποιος , στην καρδιά του όμως ίσως προετοιμάζει μαχαίρι για σένα. Δεν πρέπει να φεύγεις με τη θέληση σου. Δε θα βρείς την ειρήνη που ζητάς ούτε παρηγοριά. Άλλο πράγμα βέβαια αν μετακινείσαι για υπακοή.

Τους συμβούλευε ταπεινά να δέχονται με καρτερία όλα όσα τους συντυχαίνουν.

 

"Οι άγιοι θεωρούσαν τον εαυτό τους χειρότερο απ’ όλους, εμείς όμως νομίζουμε πως είμαστε καλύτεροι".

Συχνά ολόκληρη η διδασκαλία του περιοριζόταν σε δύο σύντομες συμβουλές: "Να είσαι ταπεινός! Να κάνεις υπομονή!" Κι αν του ’λεγες πως δεν ξέρεις πως να ταπεινωθής, ο Μπάτιουσκα απαντούσε: "Να μέμφεσαι τον εαυτό σου γι’ αυτό".

"Είναι αμαρτία να ’χεις περισσότερα απ’ όσα χρειάζεσαι".

 

Προσευχή στην Υπεραγία Θεοτόκο από τον ατομικό κανόνα των μοναχών της ’Οπτινα:

"Υπεραγία Θεοτόκε, δια των αγίων και παντοδυνάμων πρεσβειών σου, αποδίωξον απ’ εμού του ταπεινού και αχρείου ικέτου σου την απελπισίαν, ακηδίαν, απροσεξίαν και κάθε πονηρόν, ακάθαρτον και βλάσφημον λογισμόν, προερχόμενον εκ της αθλίας μου καρδίας και του εσκοτισμένου μου νοός. Σβέσον τας ορμάς των παθών εμού του ταπεινού και ελεεινού, ελευθέρωσον με εκ της σκληροκαρδίας μου και ρύσαι με από κάθε πονηράν πράξιν. Ότι ευλογημένη εί εν πάσαις ταις γενεαίς και δεδοξασμένον το πανάγιον όνομα σου εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν."

Επιστολές του στάρετς Ιωσήφ:

 

 

Οσίου Πατρός ημών Ιωσήφ της Όπτινα

(η μνήμη αυτού τελείται τη 9η Μαίου)

Απολυτίκιον

Ήχος πλ. α’. Τον συνάναρχον Λόγον.

Κοντάκιον

Ήχος πλ. δ’ . Τη Υπερμάχω

Μεγαλυνάριον

(Δρ. Χαραλάμπης Μ. Μπούσιας 24/10/94)