YEŞiLHiSAR TARiHi
Yeşilhisar in kurulusu kesin olarak bilinmemekle beraber, tarihlerin
kaydedebildiği zamanlarda Hititlerle meskun olduğu bilinmektedir. Hitit’lerden
sonra Pers’lerin , M.Ö.3500 yıllarında da Iskender in emrine gecmistir. Pers
Komutanı Orgüs Oktav, Komutan ve unlu hatip Ciceron’u Kapadokya meselesini
halletmek üzere buraya gondermistir. Boylece M.Ö. 317 yılında bu bölge Roma
İmparatorluğu’nun hakimiyetine geçmiştir. Kapadokya bölgesinin sekiz büyük şehri
içinde adı geçen KBISTRA veya SiYiERA bugünkü Yeşilhisar’dır .
M.Ö. 256 yılında Iran in , sonra tekrar Bizans İmparatorluğunun hakimiyetine
giren Kbistra, 672 yılında Battal Gazi nin fethi ile ilk defa Müslümanların
eline geçmiştir.
M.S.
20 yılında Yeşilhisar, Romalılar’ın eline
geçti. Adi
KUViSTRA olarak değiştirildi. Halk 313 yılında ilan edilen Milano Fermanına
kadar, Roma döneminin zulmünden çok çekti.
İmparatorun Hristiyanlığı kabulü ile birlikte Yeşilhisar, Ürgüp un Göreme’siyle
birlikte önemli bir dini merkez haline geldi.
Roma Krali I. Teodesyos, İmparatorluğu iki oğlu arasında paylaştırınca Yeşilhisar, Bizans in hissesine düştü ve doğrudan İstanbul’a (Kostantinapolis) bağlandı. Halen Yeşilhisar da bu doneme ait yazılı taşlara ve diğer tarihi eşyalara rastlanmaktadır. Yeşilhisar zaman içerisinde iki defa daha Bizans hakimiyetine girmişse de önce Abbasi ler sonra Danişment’ler tarafından geri alınmıştır. 1114 yılında Selçuklu lara, sonra İlhanlı’lara, daha sonra da 1324 yılında Melik Ertana Devleti ne geçmiştir. Sultan Alparslan Malazgirt’te Bizans İmparatoru Romen Diojen’i büyük bir yenilgiye uğratınca bütün Anadolu ile birlikte Yeşilhisar da Selçuklu’ların eline geçti. Bu donemde Yeşilhisar, Develi Karahisar olarak anıldı. Karahisar anlamına gelen Zencibar’ın Türkçe’ye tercüme edilmesi ve Derevliye’nin Develi şeklinde okunmasıyla bu isim elde edilmiştir. Ayrıca, yol üzerinde bulunması, halkın devecilik ve kervancılıkla uğraşması da bu ismin verilmesinde etkili oldu. Bu tarihe kadar irk, dil, sanat ve kültür acisindan tarihin akısina uyarak, galip tarafin hüküm ve etkisi altında kalmış olan yerli halk 1071 tarihinden itibaren Müslüman olup Türkçe konuşmaya başladı; sanat ve kültür bakımındanda tamamen doğuya bağlandı.Bir sure Karamanoğulları egemenliğine giren Yeşilhisar (Karahisar) Yildirim Beyazit zamaninda Osmanli larin hakimiyetine gecmis fakat Timur un Anadolu yu istilası ile tekrar Karamanogulları’nın hakimiyetine girmiştir. Osmanlı döneminde Yeşilhisar’ı yöneten Karamanoğlu Ahmet Bey buraya çok hizmet etti. Şehrin güneyindeki Dundarlı Suyu’nun Yeşilhisar Ovası’na dökülmesini sağlayarak kendi adıyla anılan Karamanoğlu Hark’ını açtı. Şehrin batısında da Karaman Yolu nu inşa etti.
Bu dönemde Yeşilhisar’dan Osmanlı sarayına damat olarak giren Hamza Pasa devlet hizmetinde büyük yararlılıklar gösterdi. Hamza Pasa 1724 yılında Yeşilhisar da doğdu, 1740 yılında Istanbul a giderek Saray da Silahtarlığa ve daha sonra da Vezir-i Azamlığa kadar yükseldi. İlcede onun adını taşıyan tarihi bir cami halen ibadete açıktır. Karamanoğlu Ahmet Bey in 1463 yılında ölümünden sonra Fatih Sultan Mehmet, bu beyliği ortadan kaldırıp Yeşilhisari Cem Sultan in kardeşi Sultan Mustafa’ya verdi. Ayrıca ordunun değerli komutanlarından biri olan Karacabey, konaklama sırasında vefat etmiş ve kendisi Köşk Tekkesi diye anılan makama defnedilmişti. Bugün Karacabey adi ile anılan mahalleye bu isim, o büyük komutandan dolayı verilmiştir. Damat Ibrahim Paşa, doğum yeri olan Muskara Köyü’nü Nevşehir yapmak için etrafta bulunan önemli merkezlerin askeri ve mali güçlerini ferman ile Nevşehir’e kalırırken Yeşilhisar’ın Zencibar kalesinde mevcut olan 39.000 akçe timar ile otuz üç neferlik muhafiz birliğini de Nevşehire götürdü. O tarihten sonra Yeşilhisar eski önemini kaybetti. Osmanlı doneminde Yeşilhisar da fıkıh, tasavvuf, felsefe ve edebiyat alanlarında ünlü kişiler yetişmiştir. Koyunlu Baba, Mir atı Dede, Kocabeyoglu Haci Ali Riza, Koçum-zade Mehmet Efendi ve Ömer Gülsani Dede bunlardan ılarıdır. Osmanlı Padişahlarından III. Mustafa zamanına kadar Karaman Eyalet inin Nigde Sancagı na bagli bir kaza merkezi olan Yeşilhisar 1856 yılında Nahiye olarak Kayseri’ye, 1902 yılında İncesu İlçesi ne bağlandı.
O zamana kadar Develi Karahisar adıyla anılırken isim benzerliği olan yerlerle karıstığı icin 1945 yılında Yeşilhisar olarak değiştirildi. 1945 yılında yapılan müracaatla Kayseri ye bağlanan Yeşilhisar, 11.06.1947 tarih ve 5071 sayılı kanun ile ilçe olmuştur.