ดูนก…อาจจะเป็นคำใหม่ที่ยังไม่คุ้นหูนัก สำหรับคนทั่วไปเนื่องจากกิจกรรมนี้เพิ่งจะมีผู้สนใจกันมาไม่นานแต่ในตอนนี้การดูนกกำลังได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อยๆ  หลายคนอาจจะสงสัย เมื่อเห็นคนกลุ่มเล็กๆ เดินถือกล้องส่องทางไกล เดินดูนกอยู่ข้างๆทางบริเวณอุทยานหรือพื้นที่อนุรักษ์ต่างๆ ว่าคนเหล่านี้กำลังทำอะไรอยู่พวกเขามีความสุขอย่างไรกับการดูนก หากว่าคุณอยากทราบไม่มีวิธีใดที่ดีที่สุดเท่ากับการพาตัวเองเข้าไปดูนกกับเขาบ้าง ซึ่งก็ไม่ใช่เรื่องยากเย็นอะไรเลยเพียงแต่หาเวลาว่าง และอุปกรณ์สักหน่อยเท่านั้น

การเตรียมตัวดูนก  สิ่งที่สำคัญที่สุดในการดูนกนั่นก็คือ กล้องส่องทางไกล เนื่องจากนกส่วนมาก นกมีขนาดที่ค่อนข้างเล็ก และมักไม่ค่อยยอมออกมาให้เราเห็น หรือไม่ยอมให้เราเข้าใกล้มากนักกล้องส่องทางไกลจะช่วยให้ขยายภาพนกให้ตัวใหญ่ขึ้น ทำให้เราเห็นลายละเอียดและสามารถจำแนกประเภทนกได้อย่างถูกต้อง รวมถึงได้ชื่นชมกับความสวยงามของนกได้อย่างชัดเจน กล้องส่องทางไกลมีหลายขนาดและหลายราคาเราก็ต้องตัดสินใจในการเลือกซื้อให้ดี..

คู่มือดูนก เป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยให้เรา จำแนกชนิดนกที่เราพบว่าว่าเป็นนกชนิดใด เพราะจะมีรายละเอียดและภาพประกอบของนกแต่ละชนิด เอาไว้อย่างละเอียด

สมุดบันทึก เพื่อใช้บันทึกรายละเอียดต่างๆ เอาไว้เพื่อมาเทียบเคียงกับคู่มือดูนก รวมถึงลักษณะที่อยู่อาศัยพฤติกรรมต่างๆ การบันทึกสิ่งเหล่านี้นอกจากจะได้รับความสนุกจากการดูนกแล้ว ยังมีประโยชน์เชิงวิชาการอีกด้วย  เพียงเท่านี้เราก็เริ่มที่จะเป็นนักดูนก ออกไปสัมผัสกับความน่ารักของนกในธรรมชาติกันได้แล้ว ส่วนอุปกรณ์ เสริมอื่นๆ อาทิเช่น กระเป๋าสะพาย ขวดน้ำ กล้องถ่ายภาพ ฯลฯ อันนี้ก็แล้วแต่ความต้องการของแต่ละบุคคลแต่ไม่ควรหอบของพะรุงพะรังเกินไป เดี๋ยวจะหมดสนุก

คู่มือดูนก สิ่งสำคัญที่เราต้องคำนึงถึงเมื่ออกดูนกนั่นก็คือ การทำตัวให้กลมกลืนกับสิ่งแวดล้อบริเวณที่เราเข้าไปให้มากที่สุด เนื่องจากในธรรมชาตินั้น นก ย่อมคิดว่าคนเป็นศัตรูดังนั้น เราจึงต้องพรางตัวเองไม่ให้นกผิดสังเกต การพราง จะทำให้นกไม่ตกใจ เพราะเราจะสามารถเข้าใกล้นกได้มากขึ้น   หากเราเปรียบการดูนกเป็นการล่าสัตว์นั้นก็คงไม่ผิดนัก เพียงแต่ว่า เราเปลี่ยนจากการล่าด้วยปืน,หนังสะกิ๊ก มาเป็นกล้องส่องทางไกล เพราะนักดูนกที่ประสบผลสำเร็จ ( เห็นนกเยอะ ) จะต้องทำตัวเยี่ยงพรานเพื่อจะได้เจอนกมากที่สุด ก่อนอื่นต้องเริ่มที่เสื้อผ้า เครื่องแต่งกาย เป็นสิ่งสำคัญที่ละเลยไม่ได้ เสื้อผ้าที่สวมใส่เวลาดูนกควรมีสีสันที่กลมกลืนกับธรรมชาติให้มากที่สุด เช่นสีเขียวขี้ม้า, สีน้ำตาล , สีเทา หรือเป็นลายพรางแบบทหารก็ไม่เลวนะ..การใส่เสื้อผ้าสีฉูดฉาด เช่น สีแดง, เหลือง หรือส้ม ออกไปดูนกนั้น จะทำให้เป็นจุดสนใจของนก และนกจะบินหนีจากเราไป รองเท้าที่สวมใส่ น่าจะเป็นรองเท้าที่ใส่แบบสบายๆ เพราะรองเท้านั้นเป็นสิ่งสำคัญที่จะนำพาตัวเราไปหาตัวนก ยังแหล่งต่างๆ     การใส่รองเท้าแตะเดินเข้าป่านั้นก็จะเจอนกเหมือนกัน แต่หนามอาจจะตำเท้าเราให้หมดสนุกด้วย

การจำแนกนก  เป็นเรื่องยากมากเราต้องใช้ประสบการณ์สักหน่อยสำหรับการเริ่มต้นนั้น ไม่ต้องอายว่าจะแยกประเภทนกผิด เพราะนักดูนกทุกคนต้องผ่านประสบการณ์นี้มาแล้วทั้งสิ้นก่อนอื่นเราต้องดูขนาดของมันก่อนว่าตัวแค่ไหน พยายามเปรียบกับนกที่เรารู้จัก เช่น ตัวใหญ่กว่านกเอี้ยง แต่เล็กกว่านกพิราบเป็นต้น ต่อจากนั้นจึงดูรายละเอียดปลีกย่อยต่อไป ได้แก่ ลักษณะของปาก ของหาง ของหัว มีหงอนหรือไม่ ฯลฯ รวมถึงสี และลวดลายที่อยู่บนตัวนกด้วย ขณะที่เห็นนกเราจึงต้องพยายามจดจำรายละเอียดเหล่านี้เอาไว้ให้มากที่สุด เพื่อที่จะเปรียบเทียบกับคู่มือในปัจจุบันให้มากที่สุด  นอกจากถิ่นที่อยู่อาศัยและ พฤติกรรมแล้ว กนก็เป็นสิ่งสำคัญที่ทำให้เราแยกกลุ่มของนกได้เช่นกัน เช่นนกหัวขวานจะเกาะขนานกับต้นไม้ ใช้ปากเจาะต้นไม้ได้ นกกางเขนกระดกหางขึ้นๆ ลงๆ และถ้าหากว่าใครดูนกไปนานๆก็ลองหัดฟังเสียงดูก็จะเป็นการดีมากๆ

นี่เป็นหลักทั่วๆไป รวมถึงสิ่งที่ควรทำหากใครอยากเริ่มต้นที่จะดูนกด้วยตัวเอง แต่ข้อปฏิบัติที่สำคัญกับการดูนกนั้น คือ เราต้องมีความรับผิดชอบต่อนกที่เราดู โดยคำนึงถึงความสุขของนกก่อน โดยเฉพาะช่วงที่นกทำรังและวางไข่ หรือเลี้ยงลูกอ่อน หากเราไปรบกวนนกมากจนเกินไป ก็จะทำให้นกตกใจ และอาจจะทิ้งรังไปได้

“นก” ก็คือระบบนิเวศหนึ่งของธรรมชาติช่วยทำให้ธรรมชาติสมดุลย์และนอกจากนี้ นกยังสามารถที่จะช่วยขยายพันธุ์พืชต่างๆอีกทางหนึ่งด้วย ดังนั้น ถึงเวลาแล้วหรือยังที่เราจะหันมาเอาจริงเอาจังกับการอนุรักษ์ทรัพยากร นกไว้ ให้คงอยู่กับลูกหลานของเราสืบไป และจงจำใส่ใจไว้เสมอว่า “ หยุดซื้อ ก็หยุดฆ่าได้เช่นกัน “