|
ELTIRAĴOJ
(LIVERITAJ DE SUB-SUB-BIBLIOTEKISTO)
| EXTRACTS
(SUPPLIED BY A SUB-SUB-LIBRARIAN.) |
|
|
|
| ONI rimarkos ke tiu ĉi malgrava penegema tunelanto kaj fosvermo, ĉi povra diablo, ĉi Sub-Sub’ ŝajne trairis la longajn Vatikanojn kaj stratkioskoj de la tero, kolektante ĉiujn ajn hazardajn aludojn pri balenoj, kiujn li povis iel ajn eltrovi en ia ajn libro, sankta aŭ profana. Tial ĉi vi devas ne akcepti, almenaŭ ĉiukaze, la tohuvabohuajn balenajn asertojn en ĉi tiuj eltiraĵoj, kiom ajn aŭtentajn, kiel ververan evangelian cetacologion. Tute tute ne. Tiom, kiom temas pri la antikvaj aŭtoroj ĝenerale, kaj ankaŭ pri la poetoj tie ĉi aperantaj, ĉi tiuj eltiraĵoj estas valoraj aŭ distraj sole pro tio, ke ili donas kvazaŭ el birda perspektivo ekrigardon al tio, kion malfidele diris, pensis, fantaziis, kaj kantis, pri Levjatano, multaj nacioj kaj generacioj, inkluzive de l’ niaj. Fartu do bone, vi povra diablo, vi Sub-Sub’, kies prikomentisto mi estas. Vi apartenas al la anoj de tiu senespera, morbe pala tribo, kiun neniu vino de tiu ĉi mondo iam ajn varmigos; kaj por kiuj eĉ Pala Ŝereo tro fortikus roze; sed kun kiuj oni fojfoje amas sidi, kaj senti sin same povre diabla; kaj kune gajiĝi per larmoj; kaj diri al ili sen subtilo, kun plenaj okuloj kaj glasoj malplenaj, kaj en ne tutplene malafabla tristeco — Cedu jam, Sub-Suboj! Ĉar per ju pli da penoj vi provos plaĉi al la mondo, per des pli multe vi restos por ĉiam sendanka! Ho ke mi povu vakigi por vi Korton Hamptonan kaj la Tuileriojn! Sed elglutu viajn larmojn kaj ek! supren al la reĝa masto kun viaj koroj; ĉar viaj amikoj, kiuj antaŭiris vin, malplenigas la sepetaĝajn ĉielojn, kaj faras longe dorlotitajn Gabrielon, Miĥaelon kaj Rafaelon rifuĝintoj, pretige por via alveno. Tie ĉi vi kunfrapas nur disfenditajn korojn — tie vi frapos glasojn nefendeblajn!
| IT will be seen that this mere painstaking burrower and grubworm of a poor devil of a Sub-Sub appears to have gone through the long Vaticans and street-stalls of the earth, picking up whatever random allusions to whales he could anyways find in any book whatsoever, sacred or profane. Therefore you must not, in every case at least, take the higgledy-piggledy whale statements, however authentic, in these extracts, for veritable gospel cetology. Far from it. As touching the ancient authors generally, as well as the poets here appearing, these extracts are solely valuable or entertaining, as affording a glancing bird's eye view of what has been promiscuously said, thought, fancied, and sung of Leviathan, by many nations and generations, including our own. So fare thee well, poor devil of a Sub-Sub, whose commentator I am. Thou belongest to that hopeless, sallow tribe which no wine of this world will ever warm; and for whom even Pale Sherry would be too rosy-strong; but with whom one sometimes loves to sit, and feel poor-devilish, too; and grow convivial upon tears; and say to them bluntly, with full eyes and empty glasses, and in not altogether unpleasant sadness — Give it up, Sub-Subs! For by how much the more pains ye take to please the world, by so much the more shall ye for ever go thankless! Would that I could clear out Hampton Court and the Tuileries for ye! But gulp down your tears and hie aloft to the royal-mast with your hearts; for your friends who have gone before are clearing out the seven-storied heavens, and making refugees of long-pampered Gabriel, Michael, and Raphael, against your coming. Here ye strike but splintered hearts together — there, ye shall strike unsplinterable glasses!
|
‘Kaj Dio kreis la grandajn balenojn.’Genezo.
| ‘And God created great whales.’Genesis 
|
‘Levjatano lumigas la vojon post si;
La abismo aperas kiel grizaĵo.’Ijob.
| ‘Leviathan maketh a path to shine after him;
One would think the deep to be hoary.’Job .
|
‘Kaj la Eternulo pretigis grandan fiŝon, ke ĝi englutu Jonan.’Jona.
| ‘Now the Lord had prepared a great fish to swallow up Jonah.’Jonah .
|
‘Tie iras ŝipoj;
Tie estas la levjatano, kiun Vi kreis, ke ĝi tie ludu.’Psalmaro.
| ‘There go the ships; there is that Leviathan whom thou hast made to play therein.’Psalms .
|
‘En tiu tago la Eternulo punos per Sia peza kaj granda kaj forta glavo la levjatanon, la serpenton eltordiĝeman, kaj la levjatanon, la serpenton kurbiĝantan; kaj Li mortigos la drakon, kiu estas en la maro.’Jesaja.
| In that day, the Lord with his sure, and great, and strong sword, shall punish Leviathan the piercing serpent, even Leviathan, that crooked serpent; and he shall slay the dragon that is in the sea.’Isaiah .
|
‘Kaj kio kroma ajn venas en la ĥaoson de la buŝo de tiu ĉi monstro — ĉu besto, boato aŭ ŝtono — ek ĝi malsupren iras neretenate en tiun ĝian fetoran gorĝegon, kaj pereas en la senfunda kavaĵo de ĝia ventrego.’ Pri Moraloj de Plutarĥo laŭ Holland.
| ‘And what thing soever besides cometh within the chaos of this monster's mouth, be it beast, boat, or stone, down it goes all incontinently that foul great swallow of his, and perisheth in the bottomless gulf of his paunch.’ Holland's Plutarch's Morals.
|
‘La Hinda Maro bredigas plej multajn kaj plej grandajn fiŝojn el ĉiuj: inter kiuj la Cetacoj kaj Kirleguloj nomataj Balæne ampleksas laŭ longo tiom, kiom kvar akreoj aŭ arpentoj da tero.’ Plinio laŭ Holland.
| ‘The Indian Sea breedeth the most and biggest fishes that are: among which the Whales and Whirlpooles called Balæne, take up as much in length as four acres or arpens of land.’Holland’s Pliny.
|
‘Apenaŭ du tagojn ni progresis sur la maro, kiam ĉirkaŭ sunleviĝo granda multo da Balenoj kaj aliaj monstroj de la maro aperis. Inter tiuj unuaj, unu estis plej monstre granda. * * Tiu ĉi direktis sin al ni, kun buŝo malfermita, levante la ondojn je ĉiuj flankoj, kaj batante la maron antaŭ si en ŝaŭmon.’Luciano laŭ Tooke:
‘La Vera Historio’.
| ‘Scarcely had we proceeded two days on the sea, when about sunrise a great many Whales and other monsters of the sea, appeared. Among the former, one was of a most monstrous size. * * This came towards us, open-mouthed, raising the waves on all sides, and beating the sea before him into a foam.’Tooke’s Lucian.
‘The True History’.
|
| ‘Li vizitis tiun ĉi landon ankaŭ pro intenco kapti ĉeval-balenojn, kiuj havis ostojn tre valorajn por siaj dentoj, el kiuj li portis kelkajn al la reĝo. * * * La plej bonaj balenoj estis kaptitaj en lia propra lando, el kiuj kelkaj longis kvardek ok jardojn, iuj longis kvindek jardojn. Li diris, ke li estas unu el sesopo mortiginta sesdek en du tagoj.’ La parola rakonto de Otero aŭ Oktero, kiun el lia buŝo skribis reĝo Alfredo en la jaro 890 p.K..
| ‘He visited this country also with a view of catching horse-whales, which had bones of very great value for their teeth, of which he brought some to the king. * * * The best whales were catched in his own country, of which some were forty-eight, some fifty yards long. He said that he was one of six who had killed sixty in two days.’ Other or Octher’s verbal narrative taken down
from his mouth by King Alfred. A.D. 890.
|
| ‘Kaj kvankam ĉiuj aliaj objektoj, ĉu besto aŭ ŝipo, kiuj eniras la timegindan golfon de la buŝo de tiu monstro (baleno), tuj perdiĝas kaj englutiĝas, la mar-gobio tamen enlitiĝas en ĝin en granda sekureco, kaj tie dormas.’ MONTANJO — Apologio por Raimond Sebond.
| ‘And whereas all the other things, whether beast or vessel, that enter into the dreadful gulf of this monster's (whale's) mouth, are immediately lost and swallowed up, the sea-gudgeon retires into it in great security, and there sleeps.’ MONTAIGNE — Apology for Raimond Sebond.
|
‘Ni fuĝu, ni fuĝu! Diablo min prenu, se tio ne estas tiu Levjatano, kiun la nobla profeto Moseo priskribis en sia biografio ’Rabelezo.
| ‘Let us fly, let us fly! Old Nick take me if it is not Leviathan described by the noble prophet Moses in the life of patient Job.’Rabelais.
|
‘ ’Analoj de Stovo.
| ‘This whale's liver was two cart-loads.’Stowe’s Annals.
|
| ‘ ’ La Psalmaro laŭ la Versio de Lordo Bakono.
| ‘The great Leviathan that maketh the seas to seethe like a boiling pan.’ Lord Bacon’s Version of the Psalms.
|
| ‘ ’ ‘Historio de la Vivo kaj la Morto’ de Bakono.
| ‘Touching that monstrous bulk of the whale or ork we have received nothing certain. They grow exceeding fat, insomuch that an incredible quantity of oil will be extracted out of one whale.’ Ibid ‘History of Life and Death.’
|
‘ ’Reĝo Henriko.
| ‘The sovereignest thing on earth is parmacetti for an inward bruise.’King Henry.
|
‘Tute kiel baleno.’Hamleto.
| ‘Very like a whale.’Hamlet.
|
| ‘ ’ La Reĝino de Feujo.
| ‘Which to secure, no skill of leach's art
Mote him availle, but to returne againe
To his wound's worker, that with lowly dart,
Dinting his breast, had bred his restless paine,
Like as the wounded whale
to shore flies thro' the maine.’The Faerie Queen.
|
| ‘ ’ Kav. Vilhelmo Davenanto.
Prefaco al Gondiberto.
| ‘Immense as whales, the motion of whose vast bodies can in a peaceful calm trouble the ocean till it boil.’ Sir William Davenant.
Preface to Gondibert.
|
| ‘Kio estas la spermaceto, tion homoj povas prave dubi, ĉar la klera Hofmano en sia tridekjara verko diras klare, Nescio quid sit.’ Kav. T. Browne. Pri Spermaceto kaj la Spermaceta Baleno. Vidu lian V. E..
| ‘What spermacetti is, men might justly doubt, since the learned Hosmannus in his work of thirty years, saith plainly, Nescio quid sit.’ Sir T. Browne. Of Sperma Ceti and the Sperma Ceti Whale. Vide his V. E..
|
| ‘ ’ Batalo de la Someraj Insuloj, de Waller.
| ‘Like Spencer's Talus with his modern flail
He threatens ruin with his ponderous tail.
* * * * *
Their fixed jav'lins in his side he wears,
And on his back a grove of pikes appears.’Waller’s Battle of the Summer Islands.
|
| ‘ ’ Komencfrazo de la Levjatano de Hobbes.
| ‘By art is created that great Leviathan, called a Commonwealth or State — (in Latin, Civitas) which is but an artificial man.’ Opening sentence of Hobbes’s Leviathan.
|
‘ ’Sankta Milito.
| ‘ ’Holy War.
|
| ‘ ’ Paradizo Perdita.
| ‘ ’ Paradise Lost.
|
‘ ’Samverke.
| ‘ ’Ibid.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’ .
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|
‘ ’.
| ‘ ’.
|