DGëq íÏìiN íÛl× é·×DV
!pënJDÛ EDÜOVC Þ íiëoDN êC ælëlJ Dë
Äël¤ lØe×

DÛ éÆ kßF íÛClÜØ¡ëlÛC éVßN koß× ívDìv jëoDN ok qDF pëk qC ÍAlëC é·×DV Úl×A kßVßF ælëC
éÆ lÛkßF éÛÓkDµ íñD©¾ kDWëC íJ ok Þ lÛlëlì× Co é·×DV êDç kD©N Þ pënJDÛ EDÜOVC êDèëpFCpF
Þ ½D¥ÛC , ¢×CoA Þ fϤ éëDv ok é·×DV qC êß©µ pç Þ lzDF ÙÆDd ½D¥ÛC Þ êpÊkCk ÚA ok
ÝìÜZ Úl×A kßVßF êCpF íîÜ× íñ éÜì×q ÍAlëC é·×DV Dë ,,DìJ ßìNC,, .lÜÆ Pwëq ÐFDÃO× ÖCpOdC
éÆ íñDç êlÜØÛßÛDÂ Þ oDOhDv kßh ætëÞ æDÊlëk Þ æßìz DF êlÜØ¡ëlÛC pç éÆ kßF íGvDÜ× êD©¾
ÝëC Úl×A kßVßF ÝìOwiÛ ÚCoÞkok .kpGì× oDÇF yoDOzßÛ ok kßF ÞC kßh ÐìiN Þ PìÂÔh ækCq
Co DèÛA ÚCßOì× ÝëCpF DÜF Þ lÛkßGÛ íiëoDN kßVß× Þ í·ÂCÞ éÛßØÛ Þ ÚßÛD éÛßËaìç éëDJ pF Dç DìJ ßìNC
PìØçC Åok êCpF p²Û ÝëC qC Þ koÞA EDweF DèÛA ÚDÊlÜwëßÛ éÛClÜ×pÜç PÃÏh êDç oDÇçDz
ækqDF Þ DèÛA oDOzßÛ ÝëC ok D× lz é¨pµ p¡F ÌÜçp¿F Dç DìJßìNC ÝëC ok éÆ êpËÛDìF ÚCßN Þ éÂÔh
. Ùìçlì× oCp éVßN koß× Co DèÛA íËÜçp¾ Þ ívDìv

,, ÚßZ í¡ëlÛC kCqA êDèÛDwÛC PìÂÔh ækCq ÙçkrÛDz Þ ÙçkrÛDJ êDç æl¤ íiëoDN êDç DìJ ßìNC
lÜOzClÜJ í× kßh pìر ok Cp ÍAlëC ¸×CßV ÚkoÞA kßVßF êÞqoA PëDèÛ ok éÆ kßF ,,oß× uD×ßN
kßVßF ÚDÇ×C Þ lÛlëlì× ÚDwÛC íÛD®ìz êDç íÊkßÎA qC êpG× Þ íÆDJ PëDèÛ ok Co íOwç pçßV Þ
okÞ lÜOwÛClì× ÚDwÛC ÚClVÞ Þ ,PìvDwd Ð×DÇN PëDèÛ pF «Þp¡× Co íÛD×qDv ÝìÜZ ÚkoÞA
ÝO¾Dë PìÜìµ .lÜOzCk ÚDØëC ÚA ÝO¾Dë PìÜìµ Þ PëkDØF ÚDzkßVÞ ÖDØN DF êoDOhDv ÚDÜZ
MolÂ Þ qÞDWO× êDèÛDwÛC êÞpìÛ ÄÏ®× ¯ÏwNkßVÞ DF éÆ kßF íÛDèV ÄÏh ¸ÂCÞ ok DèÛA MÔìiN
oDOhDv ækÞle× ok ÚClÜ×pÜç Ýëpìz êÞqoA éÊ éÛßËÛDØç , P¾Dë íØÛ Pì·ÂCÞ rÊpç HϬ
.lÛoCnËì× UoC DèÛBF ÚDz oDRA êpëߥN yqoC êCpF DèÜN Þ lÛDØì× íÂDF ÚDz êpÜç

ÚDwÛC ætëßF ælÛqkßVß× pç yÞDÆ Þ ¢ëßJ êkDìÜF ærìËÛC kD©N kßVÞ íÊlÛq pçD²× éìÏÆ ok
ÙìÜÆ ÚDØÊ pÊC .lÜÆ ækD×A ælÛqDv Þ êoÞp¨ , ÖqÓ MDìFpWN êCpF Co éÜì×q éÆ koCkCÞ Co ÞC DN PvC
DF oCk Þ pìÊ ok íµDØOVC íÊlÛq Þ ÚCpËëk DF ÅDÇOvC qC oÞk Þ êkp¾ êD©¾ Þk ok xÆ pç éÆ
êpOØÆ êDç yÔN Þ Dç ÍClV DF éÆ Pwëkp¾ êD©¾ Þ íÊlÛq ok DèÜN ,lÜÇì× Pwëq ÚCpËëk
Þ MßGR uDwdC íÛD×q DN íÊlÛq ÖCoA êD©¾ ok D× éØç .koCk pO¡ìF í¡×CoA Þ kß¡ì× ÞpFÞo
ækpÇÛ ClìJ ÅDÇOvC ÚDØìÊlÛq qC ÚÞpìF êDìÛk êDç ærìËÛC Þ ,Dç ¢ëßJ DF éÆ ÙìÜÇì× ¢×CoA
pËëk ,íµDØOVC ÍClV pJ êD©¿F kÞoÞ Þ êkp¾ kÞle× ¢×CoA ÝëC qC Úl×A ÚÞpìF ªeØF ,ÙìzDF
ÞpFÞo êC æl¡Û íÜìF ¢ìJ êDç êoCßzk DF íµD¾k íOÎDd ok Þ ,koClÛ í×ßè¿× D× ÍÔÃOvC
.lÛß¡ì× «ßFp× íµDØOVC pN íÏÆ ÐñDwØF Þ PwìÛ D× êkp¾ ÚCßN ok DèÛA Ðd éÆ Ùëß¡ì×

ÐñDw× D×C lÛpìËì× Moߤ D× êkp¾ íÊlÛq qC pN Cp¾ êC æpOwÊ ok éZ pÊC ÐñDw× ÝëC ¸ÂCÞ ok
÷rV éÆ ÙìÜÇì× uDwdC ,ÙëpìËì× oCp í®ëCpz ÝìÜZ ok éÆ íÛD×q Þ PvD× íµDØOVC æp×qÞo
DF CoDGVC ÚlÛD× ælÛq êCpF ÍClV éÆ PvC ÝëC ok Pì·ÂCÞ . ÙëpOÊorF PëDèÜìF íOììÏÆ qC íÇZßÆ
êD©¾ ok Þ , DèÜN êkßVß× éÆ koClÛ ÚDÇ×C Þ PvC ÖCßN íµDØOVC ÚßÊDÛßÊ êDç koßh pF Þ ÅDÇOvC
DF D× ÚD×q ok ætëßF pënJ DÛ EDÜOVC íËOwFCÞ ÝëC .lÜÆ Pwëq êpN íÏÆ êDç ÅDÇOvC qC UoDh
pO¡ìF éZpç ækpÆ ClìJ é·vßN PÛpOÜëC Þ ÚßërëßÏN DN ,xǾ ,Ý¿ÏN qC éÆ í¬DGNoC Ð×Cßµ kßVÞ
ykßVÞ qC ÚÞpìF êDìÛk qC Co kßh éÆ PwìÛ okD êkßVß× bìç ÝëC pF DÜF ,PvC éO¾Dë ypOwÊ
CpÊ kp¾ ÚDwÛC Þ PvC «ßFp× xÆ éØç Þ rìZ éØç DF ÖCl× D× íÊlÛq éWìOÛ ok Þ ,lÜÆ oߥN ClV
. PvC ælz ÍlG× íÛDèV ÚDwÛDF

qC Co kßh lçCßiF Ùç pÊC ¢Owëq êD©¾ ok éÆ ÙìvDÜ¡ì× Co íÛDwÛC Pëßç oDO¿Ê ¢ìJ ÝëC DF
Co í¡ÜërÊ ÝìÜZ æqDVC ÞDF ælìaìJ íÊlÛq ÚCßN pJ êDç ¢ëßJ lÜÆ ClV íÊlÛq êDç íËOwFCÞ
D× qC Co ÍÔÃOvC Þ ¢ÜërÊ ÚCßN éÆ PwìñDç ærìËÛC Þ Ð×Cßµ PhDÜz DWÜëC ok D×C .lçlìØÛ
.lÜOwìÛ D× êqÞpèF Þ íOwërèF PèV ok D×CrÎC éÆ lÛoCk ælÜÜÆ Ýì·N í®ÏwN ÚA pF Dë Þ lÛpìËì×

ÚDØç êpN ¸×DV PìÏÆ Èë ok lÛpìËì× D× qC Co D× êkp¾ ¢ÜërÊ ÚCßN éÆ íñDç ærìËÛC Þ Ð×Cßµ
,,kD©N ,, Co DèÛA í¿wϾ pìG·N ok éÆ PvD× íµDØOVC íÊlÛq pënJ DÛ EDÜOVC êDèìÊlìaìJ
ækpOwÊ ÞpOÊorF êDç kD©N DF êkp¾ íÊlÛq ok Dç kD©N ÝëC íÊlìWìJ Ùç ok éÆ íÛD×q . Ùì×DÜì×
Þ ælz UoDh D× Pvk qC DèÛA ÍÞpOÜÆ Þ oDìOhC éÆ PvC PÂßÛC krì×A í× Ùç ok Þ éO¾o pN Cp¾ êpN
ÅDÇOvC éWìOÛ ok . koClÛ DèÛA pFCpF ok Co êC ælÛpF Þ pRAß× kpF D× êDç ÐØ·ÎC xǵ ÞDèO×ÞDÃ×
êDç oD¡¾ ,MCqÞDWN ,DèìOÎCl·ìF , MD©ì·GN , kCp¾C ÝìF ÚßÊDÛßÊ êDç kD©N , íîÜ× pìº êDç
.lÜFDìì× ypOwÊ ælzDÛ Ðd êDç kD©N ÝëC éØç qC ízDÛ íØwV Þ ídÞo

kD©N ÝìØç kßVÞ éÆ Ùìvpì× éWìOÛ ÝëDF ÙìÜÆ íFDëqoC Co Dç ælëlJ ÝëC pO·ìvÞ êC æpOwÊ ok pÊC
DèÜN Þ lÜçlì× ÐìÇ¡N Co D× Pwëq êDç ærìËÛC ÝëpN DëßJ éÆ PvC íÏ×Cßµ kßVÞ ¸ÂCÞ ok Dç
DèÛA kßVÞ ÚÞlF lëDz Þ lÜOwç D× êpǾ lzo Þ DèOìÂÔh ,MDìFpWN , yqß×A ívDvC êDçkClëÞo
qC ÚkßGÛ pRDO× ÐÆ ok Þ ,Úkq oDÜÇF ,ÚkpÆ íSÜh éZpç PëDèÛ ok .koClÛ kßVÞ íÊlÛq ¢ëßJ
D× , íµD¾kêDçÞpìÛ Þ oDÇOFC Þ PìÂÔh ÚCrì× ,lÛß¡ì× pOÏË¡× ælÜÜÆ Ýì·N êDç ærìËÛC ÝëC
ÚkpÆ íSÜiF okD íñDèÜOF kp¾ Èë éÆ PvC ÝëC Ùç ¢ÏìÎk .lÜÜÇì× êpO¡ìF lzo Þ Ð×DÇN
ok CoDGVC é·×DV kCp¾C qC Èë pç .PwìÛ kßh êkp¾ ÚCßN êCoÞ êC ælÜÜÆ Ýì·N êÞpìÛ ÝìÜZ
ÚCpËëk DF DèÜN éÛ PvC oßGW× kßh êDÃF êCpF pN í×ßص Þ pO·×DV í¾lç DF Þ pN ækpOwÊ í·ØV
.kpìËF kl× Ùç ÚCpËëk MDìFpWN Þ êpǾ êÞpìÛ qC éÇÏF lzDF éOzCk íµDØOVC ¯FCÞo

Ðd PèV ok ÚA ækqDF éÆ PvC lì¿× Þ ælÛqDv DWÛA DN íµDØOVC ¯FCÞo ÚD×qDv Úl×A kßVßF
yqoC Þ íµDØOVC êDç Pì·Âß× qC p²Ü¾p¤ , é·×DV ok ælÜÜÆ PÆpz kCp¾C éØç íÊlÛq ÐñDw×
kCp¾C Dë Þ kp¿F p¥eÜ× Þ ækßF lì¿× é·×DV kCp¾C éØç êCpF Þ lzDF DèÛA êkD¥OÂC Dë Þ ívDìv êDç
qC êpìÊ æpèF PèV ok D¾p¤ Þ êkp¾ ¸¾DÜØF p¥eÜ× MoߥF í®FCÞo ÝìÜZ pÊC .lzDGÛ êC ætëÞ
qC êpO·ìvÞ PìÏÆ ¸¾DÜØF ÚA ækqDF Þ lzDF ælërÊpF êkCp¾C PëDØd êCpF íµDØOVC êDèÛCßN
ÐëlGN êp¡F é·×DV ok ÈìÛß×tç ælëlJ ÈìF êoDOhDv ÝìÜZ Moߤ ÝëC ok , lzDGÛ ´DØOVC
.PvC ækpÆ í¾p·× DØF Co DèÛAqC êoDØ¡ìF êDç éÛßØÛ jëoDN éÆkß¡ì×

Þ íÊlÛq êDç ¢ÆD¡Æ Þ ÐñDw× ÝìØç kßVÞ éÆ P¾pÊ éWìOÛ ÚCßOì× í¡ÜìF ÝìÜZ êDÜG× pF
kßVßF Co D× íµDØOVC ¯FCÞo oDOhDv Þ ÚD×qDv kDìÜF Þ éëDJ Dç kD©N Ðd Þ ÚkCk ÚD×qDv æßìz
, Dç æßìz kDWëC êCpF íiëoDN ¸ìvÞ æpOwÊ ok Pëp¡F ÚDëDJ íF yÔN Þ ækqDF ФC ok Þ koÞBì×
í¥iz Þ êkp¾ ÚCßN êßvCp¾ lÜÛCßOF éÆ kß¡ì× Ùì²ÜNíµDØOVC êDçoDOhDv Þ DèÛD×qDv
DëÞ íµDØOVC Pì¥iz Þ ÖDÃ× , Pì·Âß× qC p²Ü¾p¤ é·×DV kCp¾C éØç éÆ lÛoÞA kßVßF íÜìÛCßÂ
êDç oDì·× PëDèÛ ok éÛÓkDµ ÝìÛCß ÝìØç .lÜÜÆ Pwëq ÝìÛCß ÚA éÛÓkDµ êCßÎ ok ívDìv
êßËÎC ÚCßÜ·F êpN ¸×DV Þ pN íÏÆ êD©¾ ok éÆ PvC ælz éOhDÜz pçD²× íFDëqoC êCpF í¡WÜv
kßVßF Þ ÚkpÆ cp®× , ÚDwÛC íµDØOVC Ð×DÇN jëoDN ok .PvC ælz éOhDÜz íÛl× é·×DV Èë
êDèÛCoÞk ok PvC ÚA qC íñCpVC ÐFDÂ Þ éÛDÜìF ¸ÂCÞ íñßËÎC íÛl× é·×DV éÆ ÍAlëC ¸×CßV ÚkoÞA
.lÛC éO¾pÊ kßiF Co í¿ÏOi× ÍDÇzC Þ Dç pìG·N í¿wϾ ÚßÊDÛßÊ êDç æDÊlëk qC pRDO× Þ ÀÏOi×
kCp¾C éØç éÆ PvC íµDØOVC ¯FCÞo ok ÍkD·N Þ PÎClµ ´ßÛ Èë oCpÃOvC DèÛA éØç ÅpO¡× éVÞ
.lÜÜÆ Pwëq Ùç DF éÛÓkDµ í®FCÞo DFlÜÛCßOF é·×DV

qC éÆ PwëoDOhDv Pwëq ÝìÛCß êCpVC Þ é·×DV æoCkC ælÜÜÆ Ýì·N êÞpìÛ íÛl× é·×DV ok
ÚCßÜ·F kp¾ Èë êoDOhDv ÝìÜZ ok .lëBì× kßVßF é·×DV kCp¾C éØç PìØçC Þ ,kpÇÏص ,PÆpz
PÆpd íOèV ok ¢ØìØ¥N Þ ,MÞD©Â ,ÞpìÛ éÆ lëBì× EDweF pO·×DV PìÏÆ Èë qC êldCÞ
¸ÂCÞ okÞ lÛrìØÛ êC éخΠíµDØOVC ¯FCÞo éÛÓkDµ ÚD×qDv Þ , é·×DV kCp¾C Þ kßiF éÆlÜÇì×
.lçlì× êoDë íµDØOVC PÎClµ MßGR Þ oCpÃOvDF ¢ëkp¾ íÊlÛq kpÇÏص ækqDF

. Pv DèÛDwÛC éØç êÞqoA íÛDwÛC Þ rì×A fϤ íÊlÛq Èë é×CkC êCpF íÎAlëC é·×DV ÝìÜZ kßVÞ
éëDJ pF ÚA oDOhDv éÆ lÜÇì× Àì¤ßN Co íÎAlëC pèz kßh ,, éϨD¾ éÜël× ,, EDOÆ ok íFCoD¾
¯FCÞo ÚkoÞA kßVßF ælëC qDF pëk qC Þ PvC é·×DV ÚA Ökp× ÚDì× ok íîÜ× íÛßËØç Þ íñCpËØç
Þ ÚClÜØ¡ëlÛC , uDÜz é·×DV ÚClÜØ¡ÛCk pO¡ìF êlV éVßN koß× ÍAlëC é·×DV Þ íµDØOVC
æoDF ok oDOzßÛ ÝëC ok éÆlÛC ækoÞA kßVßF ÚA êCpF íñßËÎC kßh æDÊlëk ok Èë pç Þ ækßF é¿vÔ¾
.kß¡ì× ækCk fì¨ßN DèÛA


®ëCpzok ÚA ÝìÜÆDv éÆ kßF íµDØOVC êoDOhDwF é·VCp× ÍAlëC é·×DV Dë Þ DìJ ßìNC oDF ÝìOwiÛ
æoDzC éØÏÆ ÝëC , æp× qÞo MDØÎDÇ× ok D×C .lÜzDF éOzCk ÍA lëC Þ éÛÓkDµ í®FCÞoíÛßËØç
.lÜOzCk Co ¢OìëkßVß× êÞqoA DèÜN Þ kßF êoߥN Þ ÝÇØ× pìº ¢Ûl×A kßVßF éÆ kßF í®ëCp¡F
p¡OÜ× 1516 ÍDv ok éÆ¢FDOÆ ÝìOwiÜ ok Co éØÏÆ ÝëC ,, oß× uß×DN ,, DìJ ßìNC EDOÆ ok
.kpF oDÇF kpÆ

,, Þ ,, bìç @ éÛ ,, íÜ·ØF ,,ÞÞC ,, qC PvC íGìÆpN éÆ ælz éO¾pÊ íÛDÛßë qC DvDvC DìJßìNC éØÏÆ
.PvC ælz ækpF oDÇF ,, DV bìç ,, íÜ·ØF ´ßØW× ok éÆ ,, DV @ ÚDÇ× íÜ·ØF @ ußJßN
Co kßh DìJßìNC EDOÆ ÖÞk lÏV kßF lÛD×Ô¾ ok xìÏËÛC pì¿voß× uß×ßN éÆ íÛD×q 1515 ÍDv ok
,, ¸ÂCÞ ok Þ éOzClÛ ¢ëCpÊ íGçn× bìèF kßF ækpÆ ÄÏh ÞC éÆ êC é·×DV ÝìÜÆDv ÚA ok éÆ PzßÛ
íµDØOVC oDOhDv ok oß× uß×ßN êDìJßìNC é·×DV ÝìÜÆDv ,,lÛkßF CpËÛßØÆ Dë Þ PwìÛß×ßÆ
lÜOwÛClì× ÚßÛDÂ Þ Ä®Û× ¯ÏwN Co ÞpìÛ ÝëC Þ lÜOzCk Co kßh pF ÙÆDd êÞpìÛ ,é·×DV ok êC æ tëÞ
.lÛkßF Íßòw× Þ éOzCk PÆpz ÚA êCpVC Þ Úl×A kßVßF ok éØç éÆ

lzDF íîÜ× Ô×DÆ êoDOhDv íOwëDGì× êC é·×DV ÝìÜZ oDOhDv éÆ kßF ÚDØÊ ÝëC pF oß×
í¥iz MolÂ Þ MÞpR ³¿d éëDJ pF éÆ ÞC ÚD×q Pìeìw× Ä®Ü×íF é·×DV oDOhDv DF éÆ
ßìNC EDOÆ ÍÞC lÏV ok oß× fì¨ßN .lzDF MÞD¿O× kßF é·×DV íÊlÛq pF ÙÆDd Þ ælërÊpF êkCp¾C
pF Þ kßF ækpÆ í¾p·× ,, íOwìÛßØÆ CpÛA ÞC éÆ kßF êC é·×DV ,, æoDF ok ¢NDìì¨p¾ qC PëDØd DìJ
kßF ækpÆ kDèÜ¡ìJ DìJßìNC ÝìÜÆDv êCpF ÚA ok ÞC éÆ í®FCÞo Þ é·×DV kßVÞ éÆ kßF ÚDØÊ ÝëC
íµDØOVC lëlz êDç kD©OF éÆ kßF íÜìF kßh Þ íñDOv kßh ÚkpF ÝìFqC êCpF æoDZ Þ æCo DèÜN
,êkD¥OÂC , íµDØOVC ¯FCÞo ok éÆ kßFÚA pçD²× PhDÜz , Dç kD©N ÝëC kßVÞ .l×DWÛBì×
. k¡ì× xÇ·Ü× é·×DV Ökp× æp× qÞo oCkpÆ Þ oDO¾o Þ ,ívDìv

ok kpÇì× kDèÜ¡ìJ oß× éÆ oß®ÛA lÜÜÇì× Pwëq ÍAlëC é·×DV Èë ok éÆ êkCp¾C ælërÊpF ¦ñD¥h
.PzClì× qDF éÛCpÊkCk íNÞD©Â ÞíFDëqoC qC Co DèÛA éÆ kßF í·ÛCß× qC Úlz kCqA Þ ÚkpÆ Dço ¸ÂCÞ
ÚCßÜ·F é·×DV kCp¾C ÚDì× ok éÆ PwìñDèÆßÎDëk Þ DèÛDØO¿ËF é·VCp× D×ßص oß× êDç oDOzßÛ
ok Co íµDØOVC êDç kD©N kßh êDìJ ßìNC EDOÆ ok oß× . kß¡ì× ækpF oDÇF DèÛA ÝìF í¬DGNoC oCrFC
cp®× lçlì× êÞo ¢ìµDØOVC ælërÊpF êDç pOÆCoDÆ ÝìF éÆ íñDç ÚDØO¿Ê Þ DèÆßÎDëk HÎDÂ
.l¡ì× cp®× Dç pOÆCoDÆ ÝëC êDèÛDØO¿Ê ok íÜzÞpF lëßËF íOwëDGì× ÞC éaÛA ¸ÂCÞ ok .lÜÇì×

íOwìÛß×ßÆ ÙOwìv Þ é·×DV qC ´D¾k , lz p¡OÜ× 1516 ÍDv ok ÚDOwÏËÛC ok éÆ ¢ÎÞC EDOÆ ok
,, êCk ßÎ Pìç ÐñD¾Co ,, ÖDÜF êp¾Dw× êDèÛDØO¿Ê ok .lÛClì× íñCpÊ kßh qC MDWÛ æCo DèÜN ÚCßÜ·F Co
, pënJ DÛ oDÇÛC íOì·ÂCÞ ÚCßÜ·F Co Dç ÚDwÛC êpënJ æDGOzC éÏòw× PvC ÖrìÛßØÆ ¸¾Cl× éÆ
éÆ PwëC éÛßËF EDOÆ ÝëC ok oß× uß×ßN æßìz .lÜÇì× cp®× íÏd æCo Dë Þ ÚD×ok kDèÜ¡ìJ ÚÞlF
ok éaÛA , kpìËF ÙìØ¥N ÞC kßh íOwëDGì× éÆ kpìËì× oCp ÙèG× êqDF Èë pFCpF ok ælÜÛCßh
ok ælÜÛCßh éÆ íOÎDd ÚDØç .PvC kD©N ¢×ClÆ Þ koCk Pì·ÂCÞ ¢×ClÆ ælz cp®× ypFCpF
.lÜÇì× ClìJ Pì·ÂCÞ qC rܬ PhDÜz pFCpF

Þ é¿vÔ¾ éVßN koß× oß× uD×ßN ÚD×q qC pN ¢ìJ íÏìh ÍAlëC é»×DV @ DìJßìNC Úl×A kßVßF ælëC
ok ækoÞA kßVßF ¢ëoßèØV EDOÆ ok éÆ Ú߬ԾC íÛl× é·×DV êßËÎC .PvC ækßF ÚClÜØ¡ëlÛC
êDç ßËÎC ÞC qC ÝO¾pÊ ÖDèÎC DF éÆ Pwë pËëk êDç ÚCoÞk ÚClÜØ¡ëlÛC êCpF êC ælÛqß×A êßËÎC ¸ÂCÞ
éØç ælz éOzßÛ ÍAlëC é·×DV íËÛßËZ Þ ,pìG·N ,Àì¤ßN æoDF ok éÆ êoDRA .lÛC ækpÆ ÄÏh Co kßh
.lÜOwìÛ ÍAlëC é·×DV Úl×A kßVßF êCpF íÏص êDç é×DÛpF D×CrÎC

íÛD×qDv ÝìÜZ MDìñrV íÏص êC é×DÛpF MoߥF éÆ PvC í¿ì¤ßN êC éVok DN oDRA ÝëC qC êoDØz
êC éÜì×q DN lÛC æl×A kßVßF êrì×A rܬ êDç æßìz DF DèÛA qC êpËëk éOvk ,lÜÜÇì× í¾p·× Co
ælÜwëßÛ éÆ PvC êoDRA D¾p¤ pËëk êDç oDOzßÛ ,lÜzDF kßdß× êDèÛD×qDv Þ ¸×CßV êCpF êkDÃOÛC
.lÛC ækpÆ kDWëC Co DèÛA ,kßh í¥iz MDvDwdC ÚDìF Þ ÄÏh êCpFlÜØ¡ëlÛC Þ

íÊlÛq ok éÛÓkDµ ÍkD·OF éVßN koCk kßVÞ ÅpO¡× ælëC Þ kDìÜF ÚCßÜ·F oDRA ÝëC éØç ok éaÛA
PÎClµ Úl×A kßVßF ÚDÇ×C Þ éOzCk ¯ÏwN DèÛA pF qÞDWN Þ , íîÜ× íF ,kDw¾ éÆ PvC í·×CßV
¢ìJ ÍDv 3 00 éÆ íÎAlëC é·×DWF Ú߬ԾC íiëoDN p²Û qC .PvC ækpF ÝìF qC DèÛA ok Co íµDØOVC
æl¤ oCnÊ ÚßÛD ,, ußÊ oßÆ íÎ YoDNßìJ ,, íÊlÛq ÚA ok éÆlÜÇì× æoDzC æl×A kßVßF ¢ëCqq C
ÝëC .lÜÇì× Àì¤ßN Co ,, ußOÛÔNC êC éÛDw¾C pèz Þ DNoDKvC oCnËÛDìÜF ÚDÛßë ¢ëCq qC ¢ìJ ÙéÛ
éØç ækqDF .kßF ÍAlëC é·×DV Þ DìJßìNC éÜì×qok êoDØ¡ìF êDç éÛDw¾C ¢iF ÖDèÎC éÛßØÛ Þ ÐGØv
íñßV Pì·ÂCÞ ÞíÜìF Pì·ÂCßF êC éÛDw¾C êDèOÎDd qC ÙçkrÛDJ æl¤ ok ÖDWÛC pv Dç éÛDw¾C ÝëC
DèÛA ÝëphA DN êpËëk kDëq ÚDÊlÜwëßÛ ÞC ÍDGÛlF Þ ,, oß× uD×ßN ,, oDRA ok ÚA pçD®× Þ éO¾Dë Ð×DÇN
.lz pçD± kßF ,, rÎÞ . íìV . YC ,, éÆ

éÆ kßF ÙçkrÛDJ æl¤ ¸ìvÞ êDèëÞ DÇWÜÆ Þ DèzÞDÆ éÜì×q Úl×A kßVßF Dç ßWOwV ÝëC éØç ækqDF
êkDëq ælµ Þ oß× uD×ßN . kpÆ oCkCÞ êC ækpOwÊ êDç êÞDÆ ÚDèWF Co í¿ÏOi× êDç æÞpÊ
éÛDOvÞlÛDwÛC êDèÛD×qDv éëDJ pF pO¡ìF Þ lÛkpÞA kßVßF kßh êDç é¡ëlÛC ok Co ÚD¡ÎAlëC é·×DV
¸×CßV À¡Æ ÍDGÛlF ,, íZßKvÞ ßÇëp× A ,, ÚßZ íÜì¿zDÆ Þ ÚCÞDÆ ÚDèV éÇìNoߤ ok ,kßF êC
ok éÆ oß®ÛDØç Þ PzClÛ kßVÞ íOvÞlÛDwÛC pçD²× D×CrÎC DèÛA ok éÆ lÛkßF kßh ÍAlëC í·ÂCÞ
. lì×DWÛC êoDØ¡ìF êDç íOÎCl·ìF Þ Dç oDO¡ÇF PvC ælz xÇ·Ü× jëoDN

êDç ßËÎC éÆ PvC ÍAlëC ¸×CßV Þ DìJßìNC éÜì×q ok êkDëq oDRA Úl×A kßVßF lçDz ÙçkrÛDJ æl¤
,, Þ 1602 ÍDv ok éÆ PvC ÔÛDK×DÆ ßvD×ßN pRC ,, Íßv Ík DOìv Ó ,, ÚA êCpVC ÐFDÂ Þ íÏص
êDç é×DÛpF êCoCk éÆ ælz éOzßÛ 1627 ÍDv ok éÆ PvC ,, ÝÇìF xëwÛCp¾,, pRC xìOÛÔNC ßìÛ
ÐëtÛDOÛC ÖDÜF êpRC 1616 ÍDv ok .kßF æl¡Û ækpF oDÇF ÚA ok íGçn× Þ í¿wϾ ECßV D×C kßF íØϵ
êpËëk ÚDÊlÜwëßÛ ÚA ÍDGÛlF .lz éOzßÛ Pìeìw× êDìJ ßìNC éÜì×q ok ,, ÖC .êk .êC ,, éÏìvßF
DØìÎßv xÎßÛ ,, MoßÊ Ðñß×Dv ,, 1619 ÍDv ok , xìÏJ ßÛDìOwëpÆ ,,DëolÛA ÝìOÜÎCÞ ÚDV ,, ÚßZ
.PzßÛ Co ,, xÇv êpGìÎ

, ÚDOwÏËÛC êDèÛDOwNÞpJ ÚDì× ok Ùçl¿ç Þ ÙçkrÛDz æl¤ ok éÆ ÚDOëoßJ éëp²Û ÝëC pF æÞÔµ
Þ íGçn× lñCq MD¿ëp¡N Þ ÐØWN ÀÎDi× ÞlÛkpÇì× ¼ìÏGN Co íÊlÛq Þ íGçn× ÙvCp× íÊkDv
kßVßF TµDF ÖrìÛDOwNÞpJ ÖrìÛDOëoßJ .kCk ypOwÊ pO¡ìF éZpç Co DìJ ßìOëC ælëC , lÛkßF íÊlÛq
koCpV ,, éÜì×q ÝìØç ok .lz íwìÏËÛC MDìFkC ok ætëßF MDìFkC ok êkDëq êDçDìJ ßìNC Úl×A
PzßÛ Co , DÜìzÞC ½ÞC TÎÞ Ýì×DÆ êk ,,ÚßOËÜëoDç rØìV ,, @ ÖÞlëp¾ ½C ÀëÓ êk ,, íÏÛDOwÜëÞ
ßìOëC éÛßËÜëC éFD¡O× Ùç éwÛCp¾ ok .PwÛClì× í×ßص êkCqA éÏìvß Co DèÜì×q ÙìwÃN ÚA ok éÆ
éÆ ÚßÏܾ CßwÛCp¾ éÏìvßF ,, ÅD× éÏN ,, Þ íÛAß¾ ÐëpFDÊ éÏìvßF ,, ÞßÛßÆ éÎCpOvÞC pN ,, ÚßZ Dç DìJ
.lÛl×A kßVßF kpÇì× ¼ìÏGN Co êkCqC DèÛA ok

êDç é¡ëo éÆ PvC éÛCpÇ¿ÜzÞo êDèOÜv ok íÛÓ߬ jëoDN Èë êCoCk Epº íÛl× é·×DV ælëC
êDç éÜì×q cp¬ íOd DèÛCoÞk ÝëC ok . kkpËì× pF DJÞoC ÈìvÔÆ êDèÛCoÞlFíOd ÚA íiëoDN
ok Dë Þ ,DèOvDìv mß¿Û qC oÞk í·×CßV kDWëC DèÛA ok éÆ l¡ì× éOiëo êC éÛßËF íÛDwÛC ¯FCÞo
qC p²Ü¾p¤ .l¡ì× kDèÜ¡ìJ ÙÆDd êDèNol qC ÐÃOw× Þ kCqA , íÂÔhC , íîÜ× êDèOvCßh
ÙèF Co DèÛA éØç kDWëC éÆ êC ælëC , ækßF ¸×CßV ÝëC Úl×A kßZßF ærìËÛC éÆ êpËëk Ð×Cßµ éìÏÆ
ívDvC éÆpe× êÞpìÛ ÚCßÜ·F éÆ PvC ækßF ,,êkp¾ PìÇÎD× ,, ælëDF éVßN .PvC æ kpÇì× «ßFp×
Dç íÛDÛßë ÐS× íÛDOvDF ê Dèì×Þo éZ pÊC , ÍDS× êCpF .kpÇì× ÈØÆ Dèdp¬ ÝëC ÝO¾Dë PëkDØF
Ökp× ,, íÎÞ lÛC ækßF oß¡Æ êDç lÛÞpèz ¸×CßV pF PÎÞk ¯ÏwN íñDvDÜz lÜF êDJ qßÜç
MolÂ Þ PvDìv mß¿Û qC oÞk éÆ í·×CßV íñDvDÜz Þ kDWëC ok êpìËØ¡Z êDèO¾p¡ìJ,,ÖÞo
,, í×ßص Þ í¥iz ,, ÚDì× MÞD¿N íñDvDÜz , ÖÞo ÝìÛCß ok ætëßF .lÛC ækpÆ PzCk PëkßVß×
cߨßF êC éÛßËF í¥iz íÛßÛD ÁßÃd Þ ,í¥iz PìÇÎD× , í¥iz Ùëpd éF ÖCpOdC Þ PëDµo
. PvC éOzClÛ éÃFDv ÚA qC ¢ìJ êDèÛD×q ok éÆ ælz pÆm

ÙOwìv ok í¥iz PìÇÎD× ¯FCÞo ÙèÛA Þ PìÇÎD× DF é®FCo ok ¦i¡× oß®F ,, íÛl× é·×DV ,,
ælëC ÝëC æoDF ok Moߤ pç ok íÎÞ .kpìËì× oCp TeF koß× ÚA qC ÄO¡× Þ êoCk éëD×pv êkD¥OÂC
ækCk rìØN íFßiF íiëoDN pËëk ÙèG× ¸×CßV DF ¢NÞD¿N éÆ kCk fì¨ßN êlÛÞpF lëDF Ùè× oDìwF
kßh ætëÞ êDèìÊlìaìJ qC oÞk íOwëDGì× ÚA PhDÜz Þ ,, íÛl× é·×DV ,, æoDF ok TeF .kßz
ok íÏÆ íñDvDÜz oßh ok Ô×DÆ éÆ í¿ëp·N ok , ÚA íÇësßÎßÜÇN Þ íØϵ MCpìG·N Þ êoCk éëD×pv
ætëÞ ¯FCÞo Úß×CpìJ íOwëDGì× PhDÜz ÝëC Þ , kpìËF Moߤ ,PvC íÛl× é·×DV kßh æoDF
Þ P×ßÇd ÙOwìv Þ ,êlìÎßN ÝìÛCß , ÚA qC êpìÊ æpèF æßìz , ¢ëDèìÊ ætëÞ Þ ÐÇz , íµDØOVC
.lçk oCp TeF koß× CpÛA êoCkC

éOhDÜz ÙçlWìç æl¤ ok oDF ÝìOwiÛ êCpF éÆ PwëC ælëC ,, íÛl× é·×DV ,, ætëÞ Þ Úol× ælëC
Cpëq PvC MÞD¿O× ,,íÛl× é·×DV ,, ÔÆ Þ ,, é·×DV ,, Ýì¡ìJ MCpìG·N DF Ô×DÆ Þ l×A kßVßF Þ ælz
D×C , í×ßص éÛ Þ PvC í¥iz éÛ éÆ PvC ÚDwÛC oCkpÆ Þ oDO¾o qC íNÞD¿O× êD©¾ ælÛpìÊ pF ok
DN íËÛDh íOdÞ í¥iz êDçD©¾ ÷CrVC qC íOìÏÆ ælÛpìÊ pF ok . ÚD×q Èë ok DèÛA êÞk pç lëDz
oCqDF DNlص Þ êkD¥OÂC ¯FCÞo Þ ÐñDw× êÞo D¥i¡× , éVßN ætëßF ,íOÎÞk Þ í×ßص êDçD©¾
.kßF ÍkDGN Þ ¢iJ , êlìÎßN êDçD©¾ , yÞp¾

DF PvC ,, íOÎÞk ,, MoÞp¨ Þ ÖÞrÎ ,,íÛl× é·×DV ,, PëkßVß× êCpF í¾DÆ pìº íÎÞ ÖqÓ Ð×Dµ
ykßh ætëÞ íñDvDÜz Ð×Cßµ êCoCk Ùç PÎÞk ÝëC kßh éÆ,,¢ØèG× PëkÞle× ,, Þ é¥ì¥h
é·×DV ,, êCpF ívDvC Ð×Dµ ÖÞrÎ D×C PwìñDJÞoC éÃÏ®× êDèØOwìv ælìñCq íOÎÞk ÝìÜZ .lzDF
éZ pÊC , lzDF oÞlF PvDìv Þ kD¥OÂC PÎDhk Þ mß¿Û qC éÆ PvC oDOi× kßh êkD¥OÂC ,,íÛl×
.PvC éÃÏ®× P×ßÇd oCmßØÛ , ÞlÛA HìÆpN Ùç qßÜç

éÆ DWÛA qC Þ lÛkßF xìÏËÛC Ökp× lÛkpF oDÇF Co ,, íÛl× é·×DV ,, ÖpN éÆ í×kp× ÝìOwiÛ
,,íÛl× é·×DV ,, ælëC Úl×A kßVßF qC êpN Ýì¡ìJ êDèÛD×q , PvC êoCk éëD×pv æDÊkCq ÚDOwÏËÛC
,, íÛl× é·×DV,, éØÏÆ ÚDOwÏËÛC ívDìv é¿wϾ MCpìG·N ok Ùçl¿ç Þ ÙçkrÛDz êDç æl¤ ok
íñCÞpÛD×p¾ qC êpF , Ökp× ÚkßFoDOi× kßiF æoDzC Þ , oDOi× kßh Dë Þ ,, TÎÞ Úß×ßÆ ,, DF ½kCpO×
P×ßÇd éVok Þ ÖDÃ× ÚkoÞA ÝìñDJ ¸ÂCÞ ok íÛßËØç ÝëC . l¡ì× ækpF oDÇF P×ßÇd Dë Þ æDzkDJ
Þ íçDzkDJ Mol¾ Ùç éÆ lëC kßVßF íO©èÛ , éÆ kßF êC éÛßËF .kßF êkDµ Ökp× xØÎ ÐFD éVolF
.koÞA ÝìñDJ ÚD¡ÃÏ®× ¯ÏwN qCCo ¯Ïw× íGçn× Mol Ùç

Mol éÏìvßF Þ kßF êkD¥OÂC ¸¾DÜ× pF ÚD¡®ÏwN ok ÚDzl×A ok ¸GÜ× ÙÆDd éÃÏ®× êDèØOwìv
íñßÊ oÞq DF Dë Þ kßF êkD¥OÂC ¸FDÜ× qC DèÛAl×A okl¤ ok l¤ Dë .lÛkpÇì× PÛDب CpÛA ÖCÞk ívDìv
éÆ DèÎCkßò¾ æßì¡F .lÛkpÇì× PvCpd Co ÚDzl×Aok Þ ¸¾DÜ× ÖCÞk Þ ækpÆ ækD¿OvC í×D²Û ¸FDÜ× qC
oCrFC ÝëpN Ùè× éÆ íOÎÞk êDç PwJ ÚkpÆ ÍD·zC Dë Þ ,ÝìËÜv êDç MDìÎD× ÝO¾pÊ , æoDVC ÝO¾pÊ
.l¡ì× ÝìØ©N ÚDzl×A ok ¸FDÜ× ,lÛkßF í¥iz êDçl×Aok éÏìvÞ ÝëpOèF Þ MÞpR P¿ÎDi×

ÚD¡Û gߨßF Co ,, íÛl× é·×DV ,, Þ ,, PÎÞk ,, ÝìF ¦ìi¡N íwìÏËÛC ok ,,íÛl× é·×DV ,, ÖpN pÊC
êpìÊ ÐÇz Þ PìÇÎD× ¯FCÞo PèV ok ætëßF ÚDOwÏËÛC kßh ívDìv ¯ëCpz ¢ÏìÎk , lçlìØÛ
ælëC ÞlÜëC ÝìF kD©N PÂßÛA , lz pN Ð×DÆ oCqDF é·vßN Þ ÖrìÛDÇ× éÆ íÛD×q D×C .kßF êoCk éëD×pv
ok kpÇì× êrëo éëDJ Co ,, íËÛDÊÞk Dë @ PìñÞk ,, éì¨p¾ ÐËç éÆ íÛD×q .lz Clëßç íÜzÞpF
kD¥OÂC ÓߤC .P¾pËì× ÖDèÎC Úol× PÎÞk Èë Úl×A kßVßF ÚCßÜ·F ,, ÚßòÏJDÛ Ùëso ,, qC PÃìÃd
,, MoCßOvC ,, Þ ,, PìØvC ,, ÚßZ êkD¥OÂC ÚClÜØ¡ÛCk oDRA Äëp¬ qC Þ ÚDOwÏËÛC êoCk éëD×pv
é¿wϾ Þ DèìÏËç ,, MDì¨p¾ qC ÝO¾pÊ ÈØÆ DF Þ lÛkpÆ êrëo éëDJ Co íÛl× é·×DV ,, Íl× éÆ kßF
.lÛkpÆ gÔ¤C Þ ækCk ÐÇz CpÛA ,, DèÛA

ÌÜçp¿F lëlV P»Î Èë ÚkpÆ é¾D¨C DëÞ pìG·N Èë DèÜN ,, íOìÏëßìv @ PìÛl× ,, qC ÐËç pìG·N
ÈìF æoDzC D×CrÎC éÆlì×DÛ ,, P¾Dz Íq éÊ é¡ìÎ pÊoßF ,, CpÛA ÞC éÆ kßF êC ælëlJ éÇÏF , kßGÛ íÛDØÎA
,,Úol× é·×DV,, Èë oDOhDv Þ cp¬ ÝëC ÚkpÆ ÐìØÇN êCpF ¸ÂCÞ ok ÞC Þ kßGÛ ,, íÛl× é·×DV,,
. kßF ækpÆ PzCkpFCo cp¬ ÝëC êDç kDìÜF í®vÞ ÚÞp êDèOÆpz ÍߤC qC

íÇë íËOwFCÞ êDWF ,, PÎÞk Pì×ßص ,, Þ ..êkp¾ êkCqA ,, Úl×A kßVßF ÚDÇ×C ÐËç êCpF
ÝëßÛ éÃG¬ ,, Èë Úl×A kßVßF pF «Þp¡× , éOzCk kßVÞ Ýì¡ìJ ¸×CßV ok éÆ oß®ÛDØç êpËëlF
éÆ PwìñD©¾ ÝìÜZ ok .kßF oDOi× kßh Þ ætëÞ kD¥OÂC Èë DF ,, ÝëßÛ é·×DV ,, Èë PëkßVß× ,,
¸¾DÜ× koßh pF Þ lÛpìËì× oCp pËëlÇë ÐFDÃ× ok ,, ÖDµ Þ £Dh ,, Þ ,, íÛDÊ éØç Þ í¥hz
.kpìËì× ÐÇz PvÞkpç ÝìF éÇÏF ,, íOÎÞk,, éÛ Þ PvC ,,íËÛDh ,, éÛ éÆ pìw× Èë ok í¥iz
PÎÞk Pì×ßص ,, Þ Piëo Ùç ok Co ,, íÛl× é·×DV ,, Þ ,, PÎÞk ,, ÚDì× MÞD¿N xÆoD× éOGÎC
¯FCÞo Þ ,, íÛl× é·×DV ,, êDç Pì×ßص pËÛDìF PÎÞk éÆ kßF lÃO·× Þ , kpÆ í¿Û íÏÇF Co,,
. PvC ÚA íNDÃG¬

,, oDOhDv Þ ívDÜz lGÎDÆ Åok êCpF Co ¢ìÊlÛq ÖDØN DN kpÆ oßGW× Co ÞC éÆ kßF í¿¡Æ ÝëC
.lÜÆ êqDv qDF Co ¢ëpǾ ÚD×qDv ívDìv kD¥OÂC qC kDÃOÛC HÎD ok Þ lÜÆ Cl¾ ,, íÛl× é·×DV
éëD×pv ÐìÏeN Þ éërWN êCpF ívDvC «pz ,,íÛl× é·×DV ,, Þ ,, PÎÞk ,, ÝìF MÞD¿N ÞC ê CpF
é·×DV Þ PÎÞk ,, ÐËç MDëp²Û PìñÞkÞ ækpÆ ko Co Dç íÏËç Ä®Ü× æDÊlëk ÝëC DF .kßF êoCk
Þ ælz UoDh í¿wϾ êDç TeF ÚClì× qC,, ÖrìÏñÞk ,, ÝëC éO¾o éO¾o Þ kpÆ ÍrÎrN oDZk Co ,, íÛl×
.lz ækpKv ízß×Cp¿F

íOwìÎDìvßv êDèØOwìv ok Co íÛl× é·×DV kpF oDÇF éÆ DèÛA ætëßF qÞp×C Úol× êDç ÐìÏeN ok
êDèØOwìv éÆ lÜvpì× éWìOÛ ÝëDF ,, íaw×CpÊ ,, ÚßZ íÛClÜØ¡ëlÛC , lÜçlì× oCp éVßN koß×
pëq ok Co kßh êDç kpÇÏص Þ ¦ñD¥h oDOi× kßh êDèØOwìv ½Ôh pF íÛßÛDÂ Þ íÛDØÎoDJ
éOznÊ ÚCrìØF DèÛA êkD¥OÂC Þ ívDìv mß¿Û kpF ÞpÜëC qClÜÜÇì× ÚDèÜJ íÛl× é·×DV yßJpv
í× íËÜçp¾ f®v ok ,ívDìv mß¿Û l¨ pF Co DèÛAæqoDG× DèÜN D× Þ PwìÛ æ lçD¡× ÐFD cߨßF
. ÙìÜìF

pì»N Þ ælz ÀëpeN ÚDÜZ íÛßÊDÛßÊ MDVolF MÞD¿O× êpǾ HNDÇ× ok ,, íÛl× é·×DV ,, ælëC
éWìOÛ éëp²Û pç Þ , koÞA pF Co íNÞD¿O× Þ ÚßÊDÛßÊ êDç qDìÛ DGëpÃN lÛCßOì× éÆ PvC æ kpÆ
,, ÚA ok éÆ lÛDvDÜ¡ì× Co íñD©¾ Þ é·×DV ,, íÛl× é·×DV ,, ÐÆ oß®F . kpìËF ÚA qC Co ¢çCßiÎk
êoDÇØç ok í×DË¡ìJ , oDOi× kßh é·×DV Èë mß¿Û Dë Þ , PÎÞk mß¿Û ÚÞlF êoCqBF ,, ÐëDØN ÐÂC Ó
DGëpÃN í×ßص ívCpÆß×k ´ßÛ Èë PÛDب ,lzDF éOzCk kßVÞ ÚA ok kD©N íOd Þ íñCpËØç Þ
.koCk kßVÞ ÙìvDÜ¡ì×Epº êDç ívCpÆß×k ok éÆ êC éÛßËF

Þ íÛDËØç éVolF Co êoCk éëD×pv ¸ìvÞ oCl× éÆ kßF ÝëC ,,íÛl× é·×DV ,, pËëk kߥÃ× Þ íÜ·×
pëq ФC Þk PëDµo DF ,, íÛl× é·×DV ,, ælëC .lÜÆ kÞle× Úol× ælìaìJ é·×DV êpìÊ éØç
ÚkßF íÛDÊ éØç ÚA ok éÆ lFDë ÚD×qDv íÃëp®F lÛCßOì× é·×DV . lvpF ½lç ÝëDF lÛCßOì×
ÙOwìv ,, Èë ælÛpìÊ pF ok lÛCßOì× D×ßص Dë , kßz êoCk éëD×pv kD¥OÂC Þ íOÎÞk oD¡¾ ÝërËëDV
pç ok .lÜzDF íOÎÞk mß¿Û Þ ¯FCÞo qC oÞk Þ íOÎÞk pìº êDèÛD×qDv Ð×Dz éÆ lzDF ,,êkD¥OÂC
Ùç êoCk éëD×pv íØOwìv ÝìÜZ ok éÆ PvC íñCpÊ éØç Þ , íÛDÊ éØç êÞo pF éVßN PÎDd Þk
. ÚA pF ¯Ïw× êÞpìÛ éÛ ækßF é·×DV qC êC æoDJ DèÜN

,, PÎÞk pìº Þ PÎÞk Dë Þ PÎÞk Þ ,,íÛl× é·×DV ,, ÝìF MÞD¿N qC éÆ êpìG·N ÝëpN p¤D·× Þ ÝëphA
DèÛA ÔS× . PvC ækDv ÖpN lÜaF æoDzC kpìËì×oCp TeF koß× MÞD¿N ÝëC ÚCoClGÛDV éÏìvßF éÆ
,êlìÎßN êÞpìÛ ,êoCkC êÞpìÛ , íñD©Â êÞpìÛ Þ ,xìÎßJ Þ ¢NoC , éF kÞle× Co PÎÞk PìÎßòw×
, yÞp¾ ÞoCqDF ÍÞpOÜÆ , Co íOÎÞk pìº Þ éOwÛCk ÌÜçp¿F éOwFCÞ êDç ÚD×qDv Þ ÌÜçp¾
lÜvDÜ¡ì× íñD©¾ Co ,, íÛl× é·×DV ,, ÝO¾Dë PëkßVß× êD©¾ . lÜÛClì× éëpìh Þ kCqA M Dwvß×
ÚßÛD ÐFDÃ× ok í×ßص ÚßÛD , é·×DV Mol ÐFDÃ× ok PvDìv Mol ,Dç kD©N ÚA ok éÆ
í×ßص kCqA oD¡OÛC ÐFDÃ× ok íOÎÞk êDçlÛDÊDJ ÞpJ Þ ÷ßv MD»ìÏGN ,êkD¥OÂC æp¤De× , í¤ß¥h
PvC íµDØOVC ¯FCÞo qC í·ìvÞ æpOwÊ ælÛpìÊpF ok ,, íÛl× é·×DV ,, pìG·N ÝëC ok . koCk kßVÞ
éëD×pv kD¥OÂC Pì×DØN PÃìÃd ok Þ , êoCk éëD×pv MDwvß× , Dç éëkDeNC , íËÛDh ÐñDw× qC éÆ
Þ ,, PÎÞk pìº ÐFDÃ× ok PÎÞk ,, DWÜëC ok kD©N ÚCßÜ·F éìÇN ÝëpOØè× . kpìËì× pFok Co êoCk
.lzDF é·×DV ÐFDÃ× ok PvDìv lë Dz

Mol ÚkßF éÛDØÎD± . PvC ¦i¡× é¥ì¥h Þk êÞo pF lìÆDN íÜìF éÛDÊÞk lëk ÝëC êÞo pF éìÇN
kßh , êkCqA ÚA ÐFDÃ× okÞ ,PvC ÚA PëkßVß× Þ oDOhDv ÷rV íñßÊoÞq Þ oD¡¾ ÍDصC éÆ íOÎÞk
é·×DV ,, ¦ñD¥h ÷rV êoßòN ok DèÜN éÛ éÆ ¢ìÊlÛq kCqA ÐñDw× ÖDWÛC ok êkp¾ ÚkßF oDOi×
.lÜÆ ClìJ PëkD× lëDF Ùç Ðص ok éÇÏF PvC ,, íÛl×

í®ëCpz ok Dë Þ ælz Ðd íOÎÞk Mol oCl× ok ÀÏOi× ÝëÞDÜ·F éÆ PvC ÝÇØ×íÛl× é·×DV
íÛl× é·×DV PvC ÝÇØ× ÚDèV qC í¿ÏOi× ídCßÛok .lëA ok PÎÞk ívDìv êDç ¢zßJ përF
éÇÏF lçlF Pvk qC DèÜN éÛ Co kßh PìçD× éO¾o éO¾o , Ýì¡ìJ oDOi× kßh êDçÞpìÛ mß¿Û pìRDN PeN
Úlz ClWF DOëDèÛ Dè×Dì oßè± ÓßØ·× éÆEpº íÛl× ¸×CßV qC íñDç éÛßØÛ ÐS× .kßz §ßµ ÔÆ
Ökp× êCpF ívDìv êkCqA PèV ok PvC ÝÇØ× Þ lì×DWÛDì× íÛl× é·×DV éµßØW× qC éìdDÛ ÚA
ÝìÜZ ok lì¿× ФC Þk éÆ lÜÛDØÊ ÝëC pF íÛl× ¸×CßV éÛßËÜëC ÚCoClGÛDV . lzDF éìdDÛ ÚA
ÍÞpOÜÆ qDìÛ Þ lÜÜÇì× PÎÞk oD¡¾ Þ ¯ÏwN p®h éVßO× Co oDǾC éÇÜëC ÍÞC . koCk kßVÞ í·×CßV
.lÜ¡Çì× ¢ìJ é·×DV êDç ÐØ·ÎC xǵ Þ DèÛßìwëqßJC ÚkCk ÐìÇ¡N DF CpÛA êDèNolÂ Þ MDÆpd
íÛl× é·×DV éÇÜëC ÖÞk .lÜÜÇì× æDÊA DèÛA êDèOëkÞle×Þ , íÛßÛD kÞleF Co Ökp× pËëk MoDG·F
ÖCpOdC ÝëC .lÜÇì× koßhpF DèÛA DF Þ lÜìF í× ÖCpOdC ælëk DF CoDç MÞD¿NÞ é·×DV êDçkD©N PìÛDÃd
. PvC êpìÊok éØç Þ íÛDÊ éØç é·×DV Èë íÛl× é·×DV éÆ PvC Pì·ÂCÞ ÝëC ælÜçk ÚD¡Û kßh

Þ ÈìOwìÛß× kD¥OÂC,, ÈìF DvDvC ÖrìwÆoD× , íÛl× é·×DV ívDìv @ êkD¥OÂC ÙOwìv ½Ôh pF
Þ PvC êkD¥OÂC PìÏÆ Èë êCßÎ PeN Ð×Cßµ éØç ÚA ok éÆkß¡ì× pìG·N ,, ÈìOwìÜ¡ÆCkoDë
æpOwÊDF CoD× ÚkßF pìÊ ok éØç Þ íÛDËØç ÝëC .kß¡ì× é¤Ôh êkD¥OÂC PìÏÆ ÚA ok rìZ éØç
p¬DiF íOÜv ÖrìÎDìvßv éÆ lÜÇì× DÜzA ÚßÊDÛßÊ êDèÛD×qDv Þ êkD¥OÂC ¯FCÞo qC í·ìvÞ
. kpìËì× ælëkDÛ Co DèÛA éÃG¬ Þ kD¥OÂC Úlëk MÞD¿OØF ÚkßF Íß»¡×

DWÛA ok Cpëq .kßF pËëk ídCßÛ qC pO¡ìF íÂpz êDJÞoC ok íÛl× ¸×CßV kDWëC êCpF yÔN Þ qDìÛ
PeN Co Ökp× éÆ kßF ê oDOi× kßh êDç ÞpìÛ Þ DèOÎÞk ÚkpF ÝìF qC êCpF íÛl× é·×DV kDWëC
kßF êC éFpdÝëpN pRDò× ÚCßÜ·F íÛl× é·×DV ÚkpÆ cp®× .lÛkClì× oCp lëlz oDØSOvC Þ oD¡¾
ÐFD Ô×DÆ íÂpz êDJÞoC Ökp× êCpF éÏòw× Cpëq , l¡ì× ækpF oDÇF éÛCpÇ¿ÜzÞo êDèËÜV ok éÆ
oÞq ÝìzDØF Co PÎÞk êkD¥OÂC êÞpìÛ Ùç Þ ívDìv êÞpìÛ Ùç Dç oß¡Æ ÝëC ok .kßF ÝzÞo Þ xØÎ
qC ÚÞpìF ok éaÛA .lÜOwGì× oDÇF êkCqA ÁßÃd éìÏÆ qC Ökp× ÚkpÆÖÞpe× Þ EßÆ pv êCpF íñßÊ
éÆ PÎÞk Þ ,,íÛl× é·×DV ,, éÆ l¡ì× ælëk íFßiF DWÜëC ok Þ lÛkpÇì× EßÆpv kßF PÎÞk êÞpØÏÂ
.lÛl×Bì× ok PÆpeF íËOwGØç Þ MldÞ Èë ok éØç , l¡ì× Eßwe× ÚA ÀÎDi×

pëq éÆ PwìñDç éÜì×q kßVÞ ok Pvok íÛl× é·×DV ÚkpÆ ÚßÊpÊk Þ êoCk éëD×pw ¯ÏwN p®h
koÞA pF PèV ok pçD²F éÆ ÀÏOi× MDwvß× éëDv ok Þ íµDØOVC ÚßÊDÛßÊ êDç yßJpv
éÆ kß¡ì× ÚDëDØÛ ¢zßJ ÝëC êC éÛßËF .lÜÜÇì× ÚDèÜJ Co kßh PvC íµDØOVC Þ íÛDwÛC êDçÞqoA
.PvC êoCk éëD×pv Pìþß× PèV ok rìZ éØç ݬDF ok D×C PwìÛ ÚA ok êoCk éëD×pv qC íÛD¡Û
,, ÐS× êpËëk lµDw× êDç éÜì×q lìÎßN Þ PëkßVßØF êoCk éëD×pv kpÇÏص Úlz é¤Ôh
oDOhDv .PwëpËëk ÐÇ¡F ÚA oßè± Þ êoCk éëD×pv æoDFÞk lìÎßN ÚßZ ¸ÂCÞ ok ,, íÛl× ¸×CßV
pç éÆ é·×DV qC êC éÛDÊ ClV êDç PØw qC PvC íGìÆpN ¢ÜëßÛ êDØÛ ok êoCk éëD×pv lëlV
. kqClÛC p®iF Co íÛl× é·×DV PëkßVß× lÛCßOF éÆ koClÛ Co qoDG× êÞpìÛ Èë ÝOzCk ÚCßN ÚA ¢iF
pFCpF ok êldCÞ ÚCßN pËëk ,ÞpìÛ íÊlÜÆCpJ ÝìÜZ DF .lÜÆ ÍpOÜÆ Co DèÛA lÛCßOì× íÊkDwF ÝëCpF DÜF
mß¿ÛÞ ypOwÊ éÛ , ¯Ïw× íñÞpìÛ MoߥF êoCk éëD×pv ¯ÏwN qC upN éÛ , PwìÛ íÛl× é·×DV
. íµDØOVC íÊlÛq Þ oß×C ok êoCk éëD×pv

ÚA êDèìñDvDÜz êD©¾ éÆ kCk ÚD¡Û êC ælÜÜÆ ¸ÛD MoߥF íOwëDGì× éëD×pv PìÏÆ ªÃÛ êCpF
éëD×pv íGϬ é·vßN Ð×Cßµ Dë Þ , íµDØOVC PìÇÎD× ¯FCÞo ÙOwìv DëÞ , ælÜÜÆ Ýì·N êD©¾ qC
éÆ íÏ×Cßµ ÚßZ .lzDF éO¾pËÛ é¡ëo íÊlÛq MDëoÞp¨ qDìÛ Þ êoÞA ¸ØV êCpF ¢zßÆÞ , êoCk
Þ éëD×pv lzo Þ oCpÃOvC Þ PFDÂo êCpF lëlz ÖrìÛDÇ× Èë Dë Þ , PwëoÞp¨ êp×C oCqDF kDWëC êCpF
MoߥF éÆ koClÛ í·¨ß× ,, ÖrìÛol× PwJ ,, ¸ÂCÞ ok Dë Þ ,, íÛl× é·×DV ,, íÏÆ oß®F D×C . æpìº
.lçk oCp ÍCßòv koß× Co êoCk éëD×pv ælÜÜÆ Ýì·N ¯FCÞo pìSñDN íÏص Þ íiëoDN

rWF êpËëk êDçD©¾ Cpëq , PwìÛ íÏÆ ÙOwìv Èë êoCk éëD×pv éÆ lÜëßËì× íOÂÞ , ¸ÂCÞ ok
¢ìJ ÙrwìwÆoD× êoßòOF íÛÞok êkDÃOÛC ÚCßÜ·F Co ÙèG× í¿wϾ TeF , koCk kßVÞ kD¥OÂC
éÛ íµDØOVC MDwvß× Þ ¯FCÞo qC MÞD¿N íF Þ ÚD×qDv íF éµßØW× Èë ok êoCk éëD×pv .lÜ¡Çì×
¢ëDØÛ PèV ok éÇÏF ,lÜÇìØÛ ÈØÆ ,, íÛl× é·×DV ,, ÝìÛCß oCpÃOvC PëßÃN Þ PhDÜz éF DèÜN
.lÛrì× éخΠÚBF ívDìv ê ÞpìÛ ÚkßF íÛßÛDÂ Þ ,DèOì¾p±

ÐÇz ´ßÛ Èë ok DèÛA ætëÞ oDOhDv Þ ¯ëCpz ok ,,íÛl× é·×DV ,, íÏ·¾ êDèëoßòN ÝìÜaØç
ÚÞok ok pËëk MDwvß× qC êC éµßØW× éÆ ÈìØOwìv oDOhDv Èë .PvC êoCk éëD×pv íµDØOVC
ÝìÛCß qC êC ætëÞ êD©¾ ok .lÜÜÆ êÞpìJ ÚA pF ÙÆDd êÞpìÛ qC éÆ lÛoßGW× Þ lÛC éO¾pÊ oCp ÚA
êCpF Þ ,PvC êlFlV æl¡Û íÜìF ¢ìJ êDèëlÜ× ÚßÛDÂ Þ ÐñDw× ælÛpìÊ pF ok éÆ æl¡Û éFpWN
.lëBìØÛ ok oßVÙç ÖrìÎCpGìÎ íOÎÞk íOÜv êDèëoßòN DF íOd é·×DV ÍpOÜÆ

êoCk éëD×pv ¦ñD¥h êCoCk éÆ ,,íÛl× é·×DV ,, ÚCoClGÛDV éÆ íND×DèNC ÝëpN ívDvC qC íÇë
lÛpGì× oDÇF kßh í¥iz ¸¾DÜ× kpÇÏص êCpF íGvDÜ× yßJpv ÚCßÜ·F Co íÛl× é·×DV Þ lÜOwç
ívCpÆß×k ,, éÏìvßF éÆ Co ÈìNCpÆß×k êDèëkCqA ÖrìwÆoD× ,, lÜëßËì× éÆ PvC ÝëC ÖrìwÆoDØF
PvC éOhDÜz êqCÞsoßF Þ Ößص êCpF êoCk éëD×pv éÆ Epº ívDìv Þ íÛßÛD Ð×Cßµ ,, íØvo
.lÜÜÇì× ko êoCk éëD×pv DF æCpØç Co ÍCpGìÎ ívCpÆß×k DèOwìwÆoD× íÜ·ë . kqClÛDì× p®iF

ªìÃÛ Þ l¨ DèÛA ok éÆ kßF íÎߤC ælÛpìÊ pF ok í×ßص êDç êkCqA , Dç ÝìNpGìÎ Ðëßìv ÚDØËF
ÍCßòv koß× Co ÈìvÔÆ ÖrìwÆoD× íOd éÆ kßF ælìvo êC éVolF ÚD¡zÔN Þ koCk kßVÞ
êDç êkCqA ,, qßÜç Ùç xÏËÛC Þ xÆoD× ¦iz kßh êCpF éÆ lÛkßF ÝëC pF DèÛA .lÛkCk oCpÂ
ÐìÎk ÝëDF ,lzDF TeF Þ ÍCßòv koß× éÆ PzCk DV Þ kßF æl¡Û ÝzÞo ,, íNpGìÎ Ðëßìv @ í×ßص
.lÛkßF MÞD¿N íF ÚA æoDF ok

@ íN pGìÎ Ðëßìv ,, êCpF éÆpËëk êÞp¡ìJ êDç æÞpÊ Þ ,DèOwìwÆoD× ,DèOwìÎDìvßv éìÏÆ
, íÛßÛD ÍߤC Dë , p¡F ÁßÃd CpÛA D×ßص ÓDd ,lÛkßF éOvCßhpF æqoDGØF ,,í×ßص ê DèëkCqA
´ßÛ ÝëC éÆ P¾pënJ íOwëDGì× .lÜëßËì× PÎÞk MCqÞDWN qC êpìÊßÏV Þ ,´DØOVC Þ ÚDìF êkCqA
Þ ÙìvDÜ¡F ívCpÆß×k ÚCßÜ·F Co DèÛA D× éZ , PwC ívCpÆß×k ´ßÛ pç é×qÓ ÈØÆ Þ íÛDGìO¡J
qC pN Cp¾ íOd , ÙìzDGÛ Dë Þ ÙìzDF ÖrìÎCpGìÏF oCkD¾Þ éZ Þ ,ÙìzDF éOzClÛ éZ Þ ÙìzDF éOzCk ÍßGÂ
qC MÞD¿O× êpËëk êDèëlÜ× ÚßÛD MoD²Û PeN DèÛA ÈØÆ Þ íÛDGìO¡J éÆ ÙìzDF lÃO·× D× pÊC , ÚA
.kpìËì× Moߤ êoCk éëD×pv ívCpÆß×k ÐS× íOwìÎDìvßv ÙOwìv

DF lÛCßOì× lëkpN ÚÞ lF êoCk éëD× pv Þ ,, íÛßÛDÂ ívCpÆß×k ,, ÝìF íÛD×qDv Þ íiëoDN ¯FCÞo
Åok Ùç DWÜëC ok éOGÎC .kßz éOhDÜz íÜzÞpF ,, íÛl× é·×DV ,, Þ PÎÞk Úlz ClV ÚD×rF é·VCp×
êC ælëlJ ÝìÜZ Úl×A kßVßF éÛßËZ Þ ÙìÜÇì× éØVpN Co jëoDN éÛßËZ éÆ koCk ÝëDF íËOwF D×
íñClV éÆ PvC ÝëC ÝìG× jëoDN qC yC éØVpN éÆ koCk kßVÞ êlëk Þ éëp²Û .ÙìÜÇì× Åok Co
¢èV Èë CpÛA éÇÏF ,lÜìF íØÛ êoCk éëD×pv íWëolN pì»N Èë pRC ok Co íÛl× é·×DV Þ PÎÞk
,, êsßÎßñlëC CÞsoßF ,, Dë Þ ÖrìÎCpGìÎ DF ÚßËØç pO¡ìF éÆ êpËëk éëp²Û .lvDÜ¡ì× íiëoDN íÂpO×
éëDJ éÆ íiëoDN êDèìÛDØÊ ¢ìJ .lÜìGì× LZ êsßÎßñlëC oDOhDv ok Co ívCpÆß×k ælëC ÓߤC PvC
.lÜÇì× í¾p·× CpÛA í®ìwF MoߥF MolÜF PvC íÛl× é·×DV qC êoClGÛDV

PwëC @ Epº Þ Ápz ,, ÚCßܵ pFq ¢FDOÆ éÆ ,, rwÆÞq év ßÛ éV ,, ÖDÜF íÛDOvoDW× ælÜwëßÛ Èë
kCk£D¥OhC ,, íÛl× é·×DV ,, êqDvqDF éF CpÛAêßOe× ælz éØVpN Ùç íwìÏËÛDF ,, PvÞ lÛC
í¾p·× Þ ækCk ÚD¡Û íFßiF Co íÛl× é·×DWF «ßFp× Ð×Cßµ éÆ lzDFêC ælÛqß×A éÜì×q lÛCßOì× éÆ
ídCßÛ .lÛDvDÜ¡F DØF DJÞoC ok Co íiëoDN MÞD¿O× éìdDÛ év qC Íl× év éÆ lzßÇì× pRC ÝëC .lÜÆ
.ÞlÜëC ÝìF ídCßÛ Þ íFpº ídCßÛ Þ íÂpz

PwìñßWOwVÞl×DÜì× ,,íFpº Íl× ,, CpÛA éÆlÜÇì× kDèÜ¡ìJ Co êpËëk Íl× ,, ßF íF ÚCÞ PwëC ,,
. ,, é·×DV ,, Èë ÚkCk ÐìÇ¡N êCpF ÈìNCpÆß×k æßìz Èë êDç é¡ëo ÝëpN Äìص ÝO¾Dëê CpF
PvC ,, PÎÞk ,, Þ ,, é·×DV ,, ÝìF íÛD×qDv Þ íÇëoßòN Ð×DÆ íñClV Epº é¥ì¥h ÝëpN éOwVpF
éÆ PvC ÚDØÊ ÝëC pF , rv ÅÞq év .koCk DV Epº ívCpÆß×k HÏ ok Þ PwëC ætëÞ Ð×DÇN éÆ
,lz êrëo éëDJ íÛl× é·×DV PëkßVß× , Ápz ok êoßNDOÇëk DN íçDzkDJ qC íÏ×DÇN ÚDëpV Èë ok
ÝëC ÄG¬ , Epº jëoDN íÊtëÞ .kkpËì×pF Epº ÖrìÎCkßò¾ éF ÚA êDç é¡ëo Epº ok éÇìNoߤ ok
ÚD×q ok éÇÜëC êDWF PzCk pF ÝëC . PvDç ÚlØN pßè± qC êkDµ pìº PzCkpF Èë éëp²Û
pv éÆ íÛD×q ok Þ ,kCk go ÚA íÊlìzDJ Ùç qC Þ éërWN ÚD×q ok ,kpìËF Moߤ Epº íËOwGØç
. kpÆ ClìJ lëCrN ívDìv PwìzoDÛA Þ , ÚlØN íÛßËÛ

ok D×C . ,, PÎÞk ,, qC ,, é·×DV ,, Úlz ClV êCpF lÛkßF íÆoClN Þ éÜì×q DèìÊlÜÆCpJ Þ DèÛlz ClV
kßh íÊ é¡ìØç lÛÞpF ívDìv êDç ÙOwìv P¾pËÛ Moߤ íñClV ÝìÜZ ÝëC éÆ íÂpz êDèÛlØN
¯FCÞo , Epº ok ÖrìÎCkßò¾ Úlz éërWN ÚDëpV ok .lÛkpÆ pì»N pN ÝìñDJ ÐdCpØF Dë Þ lÛkCk é×CkC
Þ EDFoC ¯FCÞo ,, ÚßZ lëlV êkCkoCp ÙOwìv Èë ÝërÊ êDV ÚA ¸FCßN Þ PÎÞk ívDìv éÜèÆ
kßVßF Þ ívDìv lëlV ¯FCÞo ¢çkqDF lëlV êkCk oCp ÙOwìv ÝëC Úl×A kßVßF .lz ,, Pòìµo
. kClì× ¢ìJ qC êpO¡ìF P×pd Þ êkCqA DèÛDwÛBF PëDèÛ ok éÆ kßF êlëlV ívDvC ÍߤC Úl×A
Ýì·N êkÞld Þ Ðe× ípOÇZßÆ Ýì×q Dë Þ PÎDëC pç êCpF ÝìÜaØç pOÇZßÆ MD·®ÃF DèOÎDëC éërWN
Co Epº íçDzkDJ êÞpìÛ éÆ kßF lëlV ÙOwìv ÝëC Ùç . lì¡Æ ÚÞpìF rÆp× mß¿Û pëq qC CpÛA éÆ kpÆ
.Piëo Ùç ok

éOznÊ xǵ pF Pvok Þ ÓDF ½p®F é·×DV ÝìñDJ qC kßF êoDOhDv ¸ÂCÞ ok íOÎÞk lëlV ÚD×qDv
,,DèëkCqA ,, ÙOwìv ÝëC .koÞA kßVßF ælÜÆCpJ êDç ldCÞ ok MldÞ Èë éÆ kßF íØOwìv ¸ÂCÞ ok
lzo ÚDÜZ ívDvC pì»N ÝëC . kpÆ Epº ¸×CßV íµDØOVC oDOhDv Þ íÛD×qDv ÍߤC ívDvC éëDJ Co
ok .lì¡Æ pËëk êDç ÚlØN Þ ,í®vÞ ÚÞp Epº ÚlØN ÝìF í¥i¡× ¯h éÆ kpÆ ClìJ ypOwÊÞ
.lz lÎßO× oDOi× kßh ÙOwìv Èë ÚCßÜ·F é·×DV éÆ kßF jëoDN qC ypF ÝëC

ok ÐÂCÓ , PvC ívopF koß× êkCqA Þ ÚlØN P¾p¡ìJ ,íiëoDN êDç éëDØOvk éìÏÆ ¸ÂCÞ ok
MÞD¿N pÊC .PhDÜz êkp¾ oDÂÞ Þ êkCqA qC êlëkpN íFÞ ÝzÞo lëk ÚCßÜ·F CpÛA ÚCßOì× éÆ , Epº
ÍCpGìÎ lëk éÆ PvC ÝëC ,lzDF éOzCk kßVÞ íOÜv ÍCpGìÎ lëk Þ ,, ÅÞq év ,, éëp²Û ÝìF í¡dD¾
.PvC pN ÁkD¤ í¥iz PìÇÎD× Þ Pëkp¾ íñDvDÜz koß× ok íOÜv

êÞpìÛ ÝëpN ívDvC ÚCßÜ·F ,, PÎÞk ,, Þ ,, é·×DV ,, Þ ,, kp¾ ,, ÝìF éÆ íñÞpìÛ ÝëpN ívDvC
, ækßF ívCpÆß×k Þ ÚlØN P¾p¡ìJ TµDF éÆ íñÞpìÛ lëDz Þ ,PvC éOzCk kßVÞ jëoDN éÆpe×
év ,, . PvC éÆpe× êÞpìÛ ÝëC ívDvC êDç éëDJ ÚCßÜ·F Ýì×q ÝìÇÎD× éÃG¬ éÏòw× êÞo éìÇN
rìZ Xìç Epº í®vÞ ÚÞp jëoDN ok éÆ lÜÇì× ÖÔµC Þ ækßF lÃO·× ÚDÜìجC DF ,, ÅÞq
lvpì× p²ÜF ÝìÜZ Þ . ÙìÜÆ ClìJ Co ívCpÆß×k êDç é¡ëo ÚA ok éÆ PzClÛ kßVÞ íÇìNCpÆß×k
.PvC PìÇÎD× Þ ÚkßF EDFoC ÚDØç ¢ìvDvC éëDJ Úol× ívCpÆß×k íÛßÛD ælëC

éërWN ÚDØèF PGS× lëk Èë qC . ÙëpËÜF êpËëk éëÞCq qC íJ ok íJ QkCßeF D× éÆ ÙìÜÆ oߥN
Ùç ok ÚDØç , êkCk oCp êDèìËOwGØç Þ é·×DV DF ívDìv ¯FCÞo Úlz ÝërËëDV ÚDØç , Úlz
ok ÚD¡OìØçC Þ ÚkßF ætëÞ éÇìOÂÞ íOd é·×DV êoDOi× kßh ÚDØç , íOÎÞk ¯ÏwN Þ íñCpÊ
íNÞD¿O× éWìOÛ Èë Ô×DÆ lÛCßOì× ÙçqDF .ælz éO¾pënJ Epº lzo Þ Ð×DÇN ok ÚD¡OèV EDiOÛC
.lzDF éOzCk Epº ívCpÆß×k Þ ,, íÛl× é·×DV ,, qC D× íFDëqoC êCpF

ÁD¿NC í®vÞ ÚÞp ÖrìÎCkßò¾ qC pN ¢ìJ íÏìh Ápz íOÎÞk êDç éÛßØÛ qC Epº Úlz ClV
é·VCp× íÛDOvDF ÖÞo éF D× , ÄìÃeN êCpF íÎÞ .kkpËì×pF íÛDOvDF ÚDÛßë êDèÛCoÞlF íOd.kDO¾C
´ßÛ êÞo DèÜN éÛ éìÇN ÝëC , kpÆ éìÇN íñClV ÝëC êÞo lëDF ,pO¡ìF PhDÜzêCpF . ÙìÜÇì×
PìÇÎD× ÙOwìv . PvC ÚA qC íÛCk ol æßeÛ rìZ éØç qC pNÓDF éÇÏF PvC ívDìv êDèìËOwF
éÆ PwëpN kDëq êDç PëpNpF êCoCk ¢ÛD×rØç êDèØOwìv pëDv DF éwëDÃ× ok ÖÞo ok í¥iz
ækpOwÊ êC é¾pd êDç íñDÛCßN DF kDëq pÊoDÆ , MÞpR ÙÆCpN pRC ok PëpNpF ÝëC . PzCk é×CkC DèÛpÂ
.koÞA PvlF CpÛA íOÎÞk êÞpìÛ kpF oDÇF DF CpSÆC éÆ PwëC

éÛ , PzCk Co í¥iz PìÇÎD× ÙOwìv ÝëpN éO¾p¡ìJ éÆ ,ÝìZ êo߬CpK×C ÝëphA , ÍDS× êCpF
ok éØç lÜÆ PëDØd ÞC qC íOwëDGì× éÆ íOÎÞk êÞpìÛÞ ÞC ÞpìÛ Þ MÞpR éÇÏF Ýì×q PìÇÎD× DèÜN
PìÇÎD× êÞo yC éìÇN D¥i¡× ÖÞo íÎÞ .kßF êoDF ok ÚDG¥Ü× HdD¤Þ MCpÆÞoßF p¡Â oDìOhC
ÚClÜ× MÞpR .kßFÚA qC ÚkpF æpèF Þ ÚA qC êpO¡ìF êD©¾ Þ PdDw× Úlz HdD¤ éÏìvßF Ýì×q
Úlìvo êCpF éÆ íÏ×Dµ Þ lÜOzCk kßh PìÇÎD× ypOwÊ Þ HdD¥N êCpF êlëlz ¢®µ í×Þo
ok kßF ælìvo êqÞDWO× éVolF éÆ ÞpìÛ ÝëC ,kßF íOÎÞk êÞpìÛ kpÇì× êoDë DèÛBF ½lç ÝëDF
.lÛkßF MÞpR ælÛqDv Ð×Dµ PëDèÛ ok éÆ kßF íñDèÜì×q ÚkoÞA PvlF ¢¾lç kßh ypOwÊ

DF Þ kCk ypOwÊ ¢ìñCÞpÛD×p¾ é®h ÖDØN ok Co í¥iz PìÇÎD× Ùëso éÆ kßF ÖÞo êo߬CpK×C ÝëC
ÚClÜØNÞpR qC êC éµßØW× Pìþß× DF PwÛCßN êoCk ÚDOvC Þ êoCkpèz êDèØOwìv ÚkoÞA kßVßF
êoDOi× kßh ÝìÇÎD× íØOwìv ÝìÜZ Úl×A kßVßF éWìOÛ .koÞA ok kßh mß¿Û përF Co ídCßÛ ÚA
éÛ ælëC ÝëC kßh .kßF êo߬CpK×C êDèOÎDëC qC íÇë PëDèÛ okÞ lÛkClì× ÐìÇ¡N Co íOÎDëC éÆ lÛkßF
Þ ÚDÜìجC DF éÆ kßF ÖÞo ÝëC .kClì× ypOwÊ ÙñCk CpÛA éÇÏF kpÇì× Äëß¡N Co í¥iz PìÇÎD× DèÜN
êÞpìÛpëq ok Co DèÛA éØç Þ koÞA kßVßF lÛkßF íÏe× êDçÞpìÛ éëDJ éÆ Co kßh MÓDëC íçDÊA
.koÞA ok êldCÞ êÞpìÜF êo߬CpK×C

ÙOwìv ÚÞok ok éÆ kpìËF oCp éVßN koß× lëDF êlëk ÝìÜZDF ÖrìÎCkßò¾ Úlz éëraN ÝëC pF DÜF
êoClÛDOvC mß¿Û pëq ÚA PëkßVß× Þ oCpÃOvC Þ ,í¥iz PìÇÎD× ÙOwìv .P¾pÊ Moߤ ÖÞo íOÎÞk
kßh ÚkoÞA kßVßF DF ÖÞo éÆ íÛD×q .l¡ì× ÍpOÜÆ ÖÞo êoCkC oß×C éÏìvßF Þ ækßF ÖÞo êDç
ÍClWF éÏìvÞ ÝëDF ¸ÂCÞ ok ,kpÆ oCp pF Co PìÇÎD× êÞpìÛ , DèÛA ÚkpÆ ÍpOÜÆ Þ ÝìÇÎD× êoDOi×
é×CkC Ùç êo߬CpK×C PëkßVß× qC xJ íOd æßìz ÝëC Þ kCk éØNDh ¢ëo߬CpK×C ok íÏe× êDç
pFq Þ ÖÞo êo߬CpK×C qC ¢ìJ íÎCkßò¾ ÄÏ®× ÚDëCÞpÛD×p¾ ÝìF ívDìv éÜèÆ ¯FCÞo .PzCk
Þ ÈÎD× íOd Þ ¢Ovk pëq pN íñrV ÚCoCk Ýì×q Þ oDOi× kßh EDFoC lëlV yÞpF ÚD¡ÛDOvk
.lÛlz ÐëlGN êo߬CpK×C qC í¡iF éFêo߬CpK×C ÍpOÜÆ PeN ldCÞ éµßØW× Èë ok éØç Pìµo
.kßF í¥iz MÞpR êCpF êC éµßØW× ,ætëÞ êoDOhDv ok êkD¥OÂC Þ ívDìv êÞpìÛ ÚkCk ÚD×qDv

,êkp¾ êDè×Dì êDÜG× pF Epº jëoDN Ð×DÇN éÆ kpÆ oÞDF ÚCßOì× íOiwF lz éO¿Ê éaÛBF éVßN DF
ÝëDF éVßN DF éWìOÛ ok . PvC ækßF é·×DV ÝìñDJ êDèNol mß¿Û Dë Þ êkCqA lzo , ÚßÛD P×ßÇd
éÆ ÙìÜìF í× .lÜÇì× ClìJ êpËëk íÜ·× Ô×DÆ ,,íÛl× é·×DV,, êoDOi× kßh , íiëoDN lçCßz
æßìz ÚA ok éÆ PvC íiëoDN íWëolN Ð×DÇN Èë ,, ÅÞq év ,, fì¨ßOF DÜF lz pÆm ÓDF ok éaÛA
, kßF ælz ækCk ÚD×qDv êldCÞ êÞpìÛ mß¿Û pëq éÆ íOÎÞk lëlV ÙOwìv Þ , í¡Æ æpèF lëlV
Þ , kCqD× Þ MÓߥe× êoÞA ¸ØV ,ÝOvßìJ ÙèF Þ íËOwFCÞ lëlV ¯FCÞo .kpÇì× æoCkC Co é·×DV
Þ ÞpìÛ ¯FCÞo ÍDÃOÛC æßìz ÝëC ,, é·×DV ,, ÐÇz ok íOÎÞlF íÎCkßò¾ lÜØNol êDç ÙOwìv ÐëlGN
ClV . kßGÛ í¾DÆ íÎÞ kßF ÖqÓ ívDvC Þ éëDJ kßh oDOhDv ÝëC . kßF ,, é·×DV éF PÎÞk ,, qC ¯ÏwN
Þ íiëoDN í¿®µ é®ÃÛ éÆlì×DWÛC ÖrìÎDOìJDÆ éF DOëDèÛ ÚA ækqDF Þ í×ßص qC êkp¾ PìÇÎD× Úlz
Èë ok éÆ PvC íÛA ælëlJ Èë ÝìÜaØç .PvC ÚA íiëoDN ækqDF êoCk éë D×pv éÆ PvC íÛÓ߬
é¥ì¥h DèÜN éÛ .PvC éOvßìJ ´ßÂßF ÚDOwÏËÛC êkD¥OÂC Þ íiëoDÛ ¦i¡× ¯ëCpz ok Þ ¢pF
í¥iz PìÇÎD×Þ PÎÞk ÝìFoDÆêÞ pìÛ ÙìwÃN Èë , íµDØOVC êÞpìÛ ÍDÃOÛC qC PvC í¥i¡×
éÜì×q ¯Ã¾ éÛ oCqDF .PvC oCqDFÞ êoDØSNvC MÞD¿O× Þ lëlV Ô×DÆ ÙOwìv Èë ½p·× éÇÏF , éÃG¬Dë
ÝìÏKìwëk Èë , MoÞp¨ Èë éÇÏF , EDiOÛC ÚCßN Þ ,êkCqA , P¤p¾ ÚkoÞA PvlF êCpF êC
P×liF Co DèÛDwÛC oD O¾o Þ ÍDصC éìÏÆ ¢NDëoÞp¨ ÝìØ·N êCpF PvC okD éÆ PvC íµDØOVC
.kpìËF

ívCpÆß×k ÚkpF ÝìF qC Þ íÛl× é·×DV

êoCk éëD×pv íÛßÛD ívCpÆß×k ÍߤC qC Úlz ClV DF lÛCßOì× ívCpÆß×k ÙìñßËF éÆ PwìÛ í¾DÆ
Èë Dë .PwìÛ Ð×DÆ êoCk éëD×pv ívCpÆß×k éÆ ÙìñßËF ÙìÛCßOìØÛ ÝìÜaØç .lÜÆ ClìJ é·vßN
êCoÞ ÖrìÎDìvßv Úl×A kßVßF DF íOwëDGì× éÆ PvC íÂpO× Þ ÝzÞo DÛ Ð×DÇN qC éVok
ÚkßF ÚßËØç éÆ PvC ÝëC ok ívDvC éOÇÛ .kßz ÐìØÇN ,, íÛßÛD ÖrìÎDìvßv ,, êDèOëkÞle×
DF P¾p¡ìJ MldÞ .PvC oDÇzC kD©N Èë kßVÞ ÝìG× ,, íÛßÛDÂ ívCpÆß×k ,, DF êoCk éëD×pv
kßVÞ êkCqA éÛßÊ bìç pÊC ,ívCpÆß×k yqoC ÚkoÞA ÝìñDJ Þ yqoC ÚkpF ÓDF , íÜì¡Û Hõ
pF ok Cpëq ,PvC pënJ DÛ oDÇÛC P¾p¡ìJ Èë ,,íÛßÛDÂ ívCpÆß×k ,, kßVÞ Èz ÚÞlF , lzDF éOzDÛ
êßOe× qC íñCrW× ¢iF ÍDd Ýìµ ok D×C .PvC êkCqA ÍߤC Þ ÚßÛD P×ßÇd ælÛpìÊ
ÚA qC êoCk éëD×pv êDèOvCßh êD¨oC êCpF jëoDN Í߬ ok éÆ PvC ,,ívCpÆß×k ,, ÈìNCpÆß×k
íËÛßËaF oDOzßÛ ÝìØç ok ¢ìJ MDeì¨ßN ok éÆ PvC ælz ÚßËØç êoCk éëD×pv DF Þ ælz ClV
.lz æoDzC ÚA

ívCpÆß×k ,, HÎD ok DèÜNÞ ,kÞle× Þ lØWÜ× íñDvDÜz Èë ok Co ÚDwÛC Úlz kCqA ælëC lëDGìØÛ
Ð×DÇN ætëÞ ¯ëCpz Þ HÎD ok êkCqA kßVÞ íOd éÆ ÙìÜÆ ÍßG lëDF éÇÏF .ÙìvDÜ¡F ,,íÛßÛDÂ
,,é·×DV ,, qC ,, PÎÞk ,, Úlz ClV .PwëoCk éëD×pv ívCpÆß×k ÝO¾Dë Pì·ÂCÞ Ý×D¨ ,¢ìiëoDN
MÞD¿O× æßìz Èë ÍDd Ýìµ ok D×C , ækßF êpFCpF Þ êkCqA Úl×A kßVßF Ð×DµlëkpN ÚÞlF Epº ok
Co íÛl× é·×DV ,, é¥ì¥h Þ íÊtëÞ éÆ æCo Èë . PvC ækoÞA kßVßF Ùç Co íñßÊoÞq Þ ¯ÏwN
íñDvDÜz ÚDÇ×C íiëoDN ¯ëCpz Þ ,lvDÜ¡ì× Úol× êDìÛk éaÛA qC MÞD¿O× ætëÞ é·×DV Èë ÚCßÜ·F
êÞpìÛ ÍpOÜÆ êCpF lëlV ÙOwìv Èë ælÛoÞA kßVßF ,, ÙìñßËF éÆ PvC ÝëC PvC ækCk DØF CpÛA
Þ Dç ÞpìÛ upOvk ok ÓDd , lÛkßF PÎÞk ok íÛD×q éÆ Dç ÞpìÛ ÝëC éÆ íÜ·× ÝëDF ,, PwìµDØOVC
koÞA EDweF é·×DV ¢Æ æpèF éÃG¬ Dë Þ ,¯Ïw× oCqDF Co DèÛA ÚCßOì× éÆ PvC í¥iz êDèOìÇÎD×
ælz êC æqDN êD©¾ Úl×A kßVßF TµDF íiëoDN p²Û qC éÆ ÞpìÛ Úlz í×ßص Þ í¥iz ¸ÂCÞ ok .
. Ùì×DÜì× ,, íÛl× é·×DV ,, CpÛA D× éÆ

éÇÏF ækoÞA kßVßF ,í×ßص Þ í¥iz ,£Cßh Þ ÖDµ ÝìF íÏÆ é®FCo Èë DèÜN éÛ ,,íÛl× é·×DV ,,
oDOhDv Èë , íñßÊ oÞq ÚA okéÆ ækpÆ ÄÏh íÛDËØç êDØÛ Þ íÊ ætëÞ DF í¥iz êD©¾ Èë DÃìÂk
pF ok Co íÛDwÛC ¯FCÞo ætëÞ éÇGz ÝëC .PvC ælz kDWëC é·×DV pF oDGV Ä®Ü× Èë Þ ¯ÏwN ætëÞ
é·×DV ÚkpÆ æoCkC Þ PvCpd éWìOÛ ok .PwìÛ yC ælÜÜÆ ÄÏh DF kD©N ok lëkpN ÚÞlF Þ kpìËì×
Èë Þ ækßF ÞpìÛ ÚkpÆ ÝërËëDV éÇGz ÝëC oDÆ ¸ÂCÞ ok .PvC ælz ÄÏh éÇGz ÝëC Pvk ok
ÍÞpOÜÆ ok éÆ æ koÞBì× kßVßF í¥iz Þ íOÎÞk Þ í×ßص êD©¾ ÝìF Co lëlV oDÆ êÞpìÛ ¢iF
éÆ PvC ¯ëCpz ÝëC ok .lÜÆ ÐìØeN rìZ éØç pF Co oCqDF Ð×Cßµ DN lzßÇì× éÆ PwëoCk éëD×pv
PìÎßòw× Þ PvC éOzCnÊ êoCk éëD×pv oDìOhC ok DèÜN Co ¯ÏwN Þ , ÚkpF æpèF , ÚkpÆ æoCkC
êCpF í¥iz lëlV êDçÞpìÛ éÇìÎDd ok . PvC éOzCk pF ÚDì× qC Co í×ßص PìdÔ¤ Þ íµDØOVC
.lÜÜÇì× éìÇN ¢ìJ qC pO¡ìF éZpç PëDØd Þ PërÆp× êÞo ÚD¡OëkßVß× é×CkC

éÛCqÞo Úßòz ÖDØNpF éÆ ækCk íNol ÚD¡®ÏwN ¯ìe× Þ í¥iz ÝìÇÎD× éF ,,íÛl× é·×DV ,,
ÚA Íßòw× íwÇaìç CpçD± Þ ¸ÂCÞ ok íÎÞ PvC PÎÞk Pvk ok éÆ íNol . lÜOwç ÙÆDd Ö kp×
íOd . lÜOzCk CpÛA ÝOzCk êÞqoA íÛDOvDF íOd Þ éOznÊ êDèO×ßÇd qC íÏìh éÆ íNol . PwìÛ
Mol qC UoDh Dë Þ PwëoCk éëD×pv ÚD×qDv Mol íÛC oCl× qC UoDh éÆ íNDìFpWN Þ íÎDصC
éÆ íÛD×q íOd , ÚkpF ¸¿Û Þ PFDÂo ÖÞrÎ , oCqDF êCpF HvDÜ× ÝìÛCß éÏìvßF PvC éëD×pv ívDìv
D¾p¤ ,PvC ÍÞClO× ækDO¾C ¢ìJ êoCk éëD×pv ¸×CßV ok éÆ ê oß®ÛDØç , koClÛ Co ¯ëCpzÝ ëC oCqDF
oCrFC íÛl× é·×DV ,íOìÏ× lÜZ ÉorF êDèOÆpz Þ ÉorF êDç éëD×pv Pìþß× êCpF Mol oCrFC
.lÜÇì× ækD×A DèÛA êkD¥OÂC ¯FCÞo Þ oCqDF qC PëDØd êCpF Co ÖÓ

pëqÞ Ökp× í¥iz íÊlÛq ok lÛCßOF éÆ kßF ælìvpÛ Mol ÝëDF éOznÊ ok íÛDOvDF êÞpìÛ bìç
ok ÍpOÜÆ pëq CpÛDz éÃìÏv Þ MÞD©Â , kß¡F ÚD¡ìÊlÛq pì»N TµDF ,lÜÜÆ mß¿Û ÝìÜZ ÚD¡ÛDOvk
ok DèÜN éÛ Co ÚD¡ìÊlÛq MDìñrV DF éVok ÝëC DN Co ÚD¡®FCÞo Þ ÚDzkDÃOµC ,ÚD¡FDiOÛC , koÞA
éÆ PvC ækpÆ ÄÏh Cp Mol oCrFC oCqDF ÙOwìv .lÜÆ ÍpOÜÆ íÊlÛq Úßòz Ù DØNok éÇÏF oDÆ Ðe×
mß¿Û përF Ùç Co ækDO¾C ¢ìJ êDç éëD×pv éÇÏF lÜÜÇì× ÍpOÜÆ Co íOìÏ× lÜZ êDç éëD×pv DèÜN éÛ
koÞDìF kßVßF ÝìÏKìwëk Þ PëkÞle× DèÛA êCpF lzßÇì× éÆ ÍDd Ýìµ okÞ koÞBì× ok kßh
,, é¥ì¥h Dè ÜN éÛ íØ²Û íF Þ íñßÊoÞq Þ ½DeVC .lÜÜÇì× PvCpd Co ÚDzkßh êDç éëD×pv
pF Þ oÞq ÐìØeN ÐìÎk ÝëDF . PvC ÚA ælÛqDv ÍߤC ÝëpN ívDvC qC íÇë éÇÏF PvC ,, íÛl× é·×DV
.PvC ,, íÛl× é·×DV ,, MD¥i¡× qC íÇë ¯ÏwN êoCpÂ

éOzCk íÛl× é·×DV æoDF ok éÆ kßF í×qÓ Þ ÄìÂk PhDÜz oß²Ü× éF íiëoDN Pì·ÂCÞ ÝëC pÆm
ÍߤC ÝëphA ÚCßÜ·F Co íÛl× é·×DV lÜçCßiì× D× qC éÆ êlëlV êDèëoßòN Åok êCpF DN , ÙìzDF
ÐìÏÃN ,, rN íOÛC ,, Èë ÚCßÜ·F éÆ íOì·ÂCÞ .ÙìzDF ækD×A ÙìÜÆ ÍßG ÍDصC êkCqA Þ , êkCqA
íOì·ÂCÞ ÝëC lëkpN ÚÞlF . PvC PÎÞk oDOhDv pënJ DÛ íñClV÷rV éÆ PvC qÞDWN ÍߤC éO¾DìÛ
íÛl× é·×DV.. êD©¾ ,kD¥OÂC ,, Þ ,, PvDìv ,, qC ¢ÛkßF ClV DF êoCk éëD×pv é·×DV ok éÆ ,PvC
êkD¥OÂC @ ívDìv jëoDN ok éÆêpËëk ÚD×q pç qC ¢ìF éÆ PvC ê rÆpØO× Þ qÞDWO× êÞpìÛ ,,
,, kpÆ ÐØµÞ ÍߤC qC íÇë éÆ PvC íÜ·× ÚBF D¾p¤ ÝëC . lÜÇì× êqDF Co êkDìÜF í¡ÃÛ Ý DwÛC
.PvC íÛl× é·×DV ok í¥iz êDèNol oCpÃOvC Þ PvCpd ,, PÎÞk í×ßص qÞDWN

é·×DV Pì·ÂCÞ Þ Pì¤ß¥h qC Pvok MÞD©Â Ölµ Þ ,Úlz yß¡»× Dç éÛßØÛ ÝëpN f¨CÞqC íÇë
,, íÛl× é·×DV ,, Þ ,qÞDWN Þ oÞq ælÜëDØÛ ÚCßÜ·F ,, PÎÞk ,, ÝìF íÊ éÛDÊÞk ækDv êDØÛ , íÛl×
ok MDµßG®× êkCqA Dë Þ , ÚDìF êkCqA ÐS× íñDèëkCqA ÚA ok éÆ êC éVok DN kCqA êD©¾ ÚCßÜ·F
ælìWÜv kCqA lñDõ qCpFC êDÜG× pF DèëkCqA ÝëC . koCk kßVÞ êoCk éëD×pv ÙOwìv Þ ¸×CßV
íND»ìÏGN æDËOvk ,,Dël× ,, ok éÆ PwëkCqA êD©¾ ÚDÇ×C ÝOzCk kßVÞ êDÜG× pF éÇÏF ,kÛß¡ìØÛ
lñCpV ÍDd pç ok . koCk kßVÞ ,lÜÆ ³¿d Co ¢·¾DÜ× íOwëDGì× Þ PvC ÚA ÈÎD× êoCk éëD×pv éÆ
Þ éOzßÛ lÜçCßiì× éZpç lÜÜÆ ækD×A ,,PþCß× kDWëC ,, êCpF Co éÜì×q lÜÛCßOF éÆ íÛD×q DN lÛkCqA
Ð×DÆ êD©¾ Èë íÛl× é·×DV éÆ lÛC ækpÆ ÚDµmC ,,íÛl× é·×DV ,, pìhC êDèëoßòN .lÜÜÆ p¡OÜ×
Þk ÝìF ¯FCÞo , íÊkCßÛDh êDç oD¡¾ kßVÞ pRC ok DèëkCqA ÝëC ÔS× .PwìÛ ívCpÆß×k Þ êkCqA
XϾ æpìº Þ ,íwÜWØç qC ízDÛ êDç kD©N ,êkCtÛ êDçkD©N pRC ok ,oDÆ Ðe× ok , ÀÎDi× xÜV
MCqoDG× rÆp× ok Dç oD¡¾ Þ Dç kD©N ÝëC êoCk éëD×pv éO¾p¡ìJ ¸×CßV ok ¸ÂCÞ ok .lÛC ælz
.PvC éO¾pÊ oCp ívDìv
ÐFD p²Û Èë qC . PvC PèV Þk êCoCk ,,íÛl× é·×DV ,, ÚkpÆ ælÛq ok ÖrìÎCpGìÎ æoDFÞk À¡Æ
.kpÆ æDÊA é·×DV ok kßVß× êDç oD¡¾ Þ MCp®h qC Co LZ ¢ëCpÊ ætëßFÞ Ökp× éÆ PvC ¢ëDOv
êC éÛDw¾C Þ íñÞkDV ælëlJ Èë ÖrìÎCpGìÎ qC ,,íÛl× é·×DV ,, êDç ÈìNDܾ éÆ lvpì× p²ÜF D×C
êDç é¡ëo êCoCk D×ßص éÆ Co íOÎÞk êDç oD¡¾Þ íÛl× é·×DV DN lÜzßÇì× Þ ,lÛqDwì×
.lÛpìËF ælëkDÛ lÜOwç íÛl× é·×DV ok kDw¾ÞoDØSOvC


Äël¤k×e×
2001 æD× í×10 ÅoßëßìÛ

¸FDÜ×