คนพิการยุคใหม่ต้องพัฒนาช่วยตัวเองให้ได้

ผู้พิการหลายแบบที่พบบ่อย ได้แก่ ทางตา หู แขนขา ล้วนทำให้ไม่สามารถช่วยตัวเองได้หมดทุกอย่างในชีวิตประจำวันและการงาน บางท่านที่โชคดีมีคนในครอบครัวคอยช่วยเหลือให้ความสะดวก แต่ยังมีอีกมากที่ต้องต่อสู้ชีวิตด้วยตัวเองอยู่ตลอด

ความพิการต่าง ๆ อาจเป็นมาแต่กำเนิด หรือมาเป็นตอนโตจากสาเหตุต่าง ๆ ย่อมแตกต่างกัน ผู้ที่มาเป็นตอนโตจะได้เปรียบกว่าที่เคยเห็น เคยได้ยิน สิ่งรอบตัวมาก่อน ทำให้นึกถึงภาพต่าง ๆ คล้ายความเป็นจริง ส่วนผู้ที่พิการมาแต่กำเนิดจะนึกภาพไปตามจินตนาการ แต่ทั้งสองแบบนี้ก็ต้องขวนขวายช่วยตัวเองเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดี

เมื่อเร็ว ๆ นี้ผมได้ไปในงานประชุมวิชาการนานาชาติ เรื่องเทคโนโลยีใหม่ ๆ ที่อำนวย ความสะดวกสำหรับ ผู้พิการ ที่โรงแรมอิมพีเรียล ควีนส์ปาร์ค ได้พบกับผู้พิการหลายรูปแบบ ผมได้คุยไปครั้งหนึ่งแล้ว วันนี้จะขอคุยเรื่องความพิการทางตา ว่ายุคปัจจุบัน มีเครื่องมือใหม่ ๆ อะไรมาช่วยบ้าง

จากการได้พูดคุยกับผู้พิการทางตาหลายท่าน รวมทั้งท่าน ส.ว.มณเฑียร บุญตา นายกสมาคมคนตาบอดแห่งประเทศไทย พอได้หลัก ๆ ว่า ไม่ว่าจะเป็นคนตาดีหรือไม่ดี ต้องพัฒนาตัวเองทั้งสิ้น เพื่อให้ชีวิตอยู่แบบทันคน ทันสมัย ต้องช่วยตัวเองให้ได้มากที่สุด จะหวังคนอื่นมาช่วยยากขึ้น เพราะต่างมีภาระด้วยกันทั้งสิ้น

คนตาพิการหลายท่านได้เล่าให้ฟังถึงการช่วยตัวเองในชีวิตประจำวันแล้วรู้สึกทึ่งในความสามารถมาก จึงขอถ่ายทอดมาเพื่อให้เห็นถึงอัจฉริยะและการพัฒนาของเขา

การเดินทาง ไม้เท้าช่วยมาก จะบอกถึงพื้นที่เดินว่ามีหลุม บ่อ หรือต่างระดับได้ จะข้ามสี่แยก หูจะต้องฟังเสียงรถไหลไปทางไหน (car flow) มิใช่ฟังเสียงรถเพียงคันเดียว เสียงมาทางเดียวกับที่เรายืน แสดงว่าเป็นไฟเขียว เสียงไปทางขวางแสดงว่าไฟแดง เดินข้ามได้ สุนัขนำทาง มีทั้งดีและไม่ดี ข้อเสียคือสุนัขนำทางพันธุ์ฝรั่งมักจะมีปัญหากับสุนัขข้างทาง คนชอบให้อาหารทำให้ไม่ค่อยเดิน และค่าใช้จ่ายการเลี้ยงดูเป็นภาระมาก

การนั่งรถ คนตาบอดจะสังเกตจากหลายอย่างว่ารถไปถึงไหน เช่น การฟังเสียง เสียงคน เสียงรถมากจะรู้ว่าเป็นชุมชน ความสะเทือนของรถจากถนนขรุขระ เลี้ยวซ้าย-ขวา เลี้ยวโค้ง เนินขึ้น-ลง แถมมือถือพิเศษ กดปุ่มจะบอกตำแหน่งเป็นเสียง ที่อยู่ของค่ายมือถือด้วย ทำให้รู้ว่ารถอยู่บริเวณใด คนตาบอดจะเป็นคนช่างสังเกตและชอบสอบถามเก็บเป็นข้อมูลไว้ตลอด ทำให้รู้ว่ารถพาไปที่ใด

อาหาร เป็นของง่ายสามารถปรุงได้ เขาจะรู้ว่าเตาไฟแรงมากน้อย จากความร้อนที่มากระทบผิว ทอดไข่สุกหรือไม่ โดยใช้ตะหลิวกดตรงกลางไข่ สุกจะแข็ง จะทอดได้สุกพอดี ปลา-หมู-ไก่-เนื้อ และอาหารทะเล จะมีลักษณะพิเศษจำเพาะจากกลิ่น-รสจากลิ้นและการเคี้ยว จะรู้ได้เลยว่าเป็นอะไร น้ำปลา น้ำส้ม รู้จากกลิ่น เกลือ-น้ำตาล-พริกป่น พอแตะจากสัมผัสก็รู้ด้วยลักษณะผลึกต่างกัน หรือกระปุกเกลือกับพริกไทยตามหลักสากล ฝากระปุกพริกไทยมีหลายรู ส่วนเกลือมีรูเดียว

มือถือ เห็นโทรฯ เข้าออกสบาย ตอนรับกดปุ่มรับง่าย ตอนโทรฯ ออกเห็นมีตุ่มจากพลาสเตอร์เล็ก ๆ ปิดไว้ เพื่อให้รู้แนว 1-2-3 ทางขวาง และลงไปทางล่าง 1-4-7 เป็น 9 ตัว มี 0 ตรงล่างกลางอีก 1 ตัว ทำให้รู้สามารถโทรฯ ออกได้เลย

โน้ตบุ๊ก คุณมณเฑียรบอกใช้อยู่ตลอด เขาเคยฝึกพิมพ์แป้นไทย อังกฤษจนคล่อง ปัจจุบันมีซอฟต์แวร์เปลี่ยนเป็นภาษาเบรลล์และออกเป็นเสียงให้ได้ยินเวลาพิมพ์ ส่วนเรื่องการอ่าน มีชาวต่างชาติแสดงให้ดู มีกล้องถ่ายรูปถ่ายตัวหนังสือ มีซอฟต์แวร์เปลี่ยนเป็นเสียงออกมาทันทีเช่นกัน

การพบผู้คน เวลาเข้าใกล้คนหญิง-ชาย อาศัยกลิ่นตัว-กลิ่นน้ำหอม กลุ่มคนอยู่กันมากน้อยเพียงใด สังเกตจากเสียงคุย คนไทยส่วนใหญ่รวมกลุ่มจะคุยกันเสมอ วัน-เดือน-ปี ฟังจากวิทยุและทีวี เวลา เท่าใดมีนาฬิกาเสียง พอกดปุ่มจะมีเสียงบอกเวลาขณะนั้นทันที ทิศทาง ตะวันออก-ตก จากความร้อนแสงอาทิตย์กระทบตัวด้านไหน ลมก่อนเดือน พ.ย.มากระทบตัวด้านไหน ด้านนั้นจะเป็นตะวันตกเฉียงใต้ หลัง พ.ย. เป็นตะวันออกเฉียงเหนือ พอได้หลักแล้วจะหาทิศเหนือ-ใต้ได้ทันที

การกินยา คลำดูจนจำได้ว่าเป็นยาอะไร กินกี่เม็ด ยาที่จะกินเอากองไว้ตรงหน้า กินยาจากแผงเสร็จเก็บเข้าซองทันทีกันหลงว่ากินแล้วหรือยัง ค่อย ๆ กินทีละเม็ดจากแผงยาจนครบตามแพทย์สั่ง

ธนบัตร เงินบาทง่ายมากจะรู้ด้วยการคลำขนาดต่างกันทั้งเหรียญและใบธนบัตร มีดอลล่าร์ เท่านั้นที่ขนาดเดียวกันหมด เขาจะแยกกระเป๋าเก็บไว้ไม่มาปนกัน เราจึงเห็นคนตาบอดขายลอตเตอรี่รับเงินและทอนได้คล่องมาก

ส.ว.มณเฑียร บุญตัน บอกว่าบางครั้งได้ช่วยคนดีที่มาปรึกษาบ่อย เพราะภาษาอังกฤษดี จบปริญญาโทจากอเมริกา รู้ด้านคอมพิวเตอร์และกฎหมายดี อย่างไรก็ตามอยากให้ข้อคิดสำหรับคนตาบอดว่าต้องพัฒนาให้มีความรู้ ช่วยตัวเองให้ได้มากที่สุด นับวันจะหาคนมาช่วยยาก สำหรับคนตาดีก็ขอให้มองคนตาบอดให้มีสิทธิเท่าเทียมกัน เขาพิการบางเวลาเท่านั้น แล้วจะทำให้เทคโนโลยีใหม่ต่าง ๆ ที่คิดขึ้นช่วยได้มาก.

นายแพทย์สุวิทย์ เกียรติเสวี