การคิดค้นวิธีรักษาให้ผู้ป่วยอัมพฤกษ์อัมพาตหายจากความทุกข์ทรมานจากการขยับร่างกายตนเองไม่ได้ เป็นสิ่งที่แพทย์และนักกายภาพบำบัดทั่วโลกได้พยายามคิดค้นมาอย่างต่อเนื่อง ซึ่งในประเทศไทยก็มีจำนวนผู้ป่วยด้านดังกล่าวสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง การคิดค้นและรักษาจึงต้องมีการพัฒนา เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถที่จะขยับเขยื้อนช่วยเหลือตนเองได้มากขึ้น

สำหรับการพัฒนาแพทย์รวมถึงนักกายภาพบำบัดให้มีวิธีการใหม่ๆ รักษาให้ผู้ป่วยนั้น กรมการแพทย์จึงส่งคณะแพทย์และนักกายภาพบำบัดของ "ศูนย์สิรินธรเพื่อการฟื้นฟูสมรรถภาพทางการแพทย์แห่งชาติ" ซึ่งมีภารกิจดูแลผู้ป่วยอัมพฤกษ์ อัมพาต และเด็กที่มีความพิการแต่กำเนิด ไปศึกษาเทคนิควิธีการรักษาจาก Orthopadische Universitatsklinik Heidelberg ประเทศเยอรมนี ที่มีความเชี่ยวชาญด้านกายภาพบำบัด เพื่อนำความรู้กลับมาฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ป่วยและเด็กพิการในประเทศไทยให้สามารถลุกขึ้นมาเดินและเติบโตขึ้นมาใช้ชีวิตแบบปกติเช่นคนทั่วไป

นายแพทย์เรวัต วิศรุตเวช อธิบดีกรมการแพทย์เล่าให้ฟังว่า เมื่อเร็วๆ นี้ กรมการแพทย์ได้ส่งคณะแพทย์และนักกายภาพบำบัดจากศูนย์สิรินธรฯ ไปเรียนรู้วิธีการรักษาผู้พิการแขนขา โดยการใช้แขนขาเทียมควบคู่ไปกับใช้หลักการ Vojta ที่ประเทศเยอรมนี เพราะเราอยากจะหาวิธีการเพิ่มทักษะการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้พิการและเด็กพิการให้หลากหลายมากขึ้น โดย Vojta จะเป็นเทคนิคการกระตุ้นระบบกล้ามเนื้อให้ทำงานแบบอัตโนมัติ (Reflex) ด้วยการจัดท่าทางและการกดจุดตามที่กำหนด เป็นเทคนิคทางกายกาพบำบัด ซึ่งประเทศไทยยังไม่มีผู้ที่มีความรู้ความชำนาญด้านนี้มาก่อน

"การพัฒนาผู้พิการและเด็กพิการจำเป็นต้องมีการบริการอย่างต่อเนื่องระหว่างวิชาชีพแพทย์ นักกายอุปกรณ์และนักกายภาพบำบัด แต่เทคนิคที่ใช้ในประเทศไทยยังไม่สามารถตอบสนองได้เต็มศักยภาพ ขณะที่เทคนิคซึ่งใช้ในประเทศเยอรมนีเป็นที่ยอมรับอย่างกว้างขวางว่าสามารถพัฒนาผู้ป่วยได้ ดังนั้นการส่งคณะเจ้าหน้าที่ของศูนย์สิรินธรฯ ไปศึกษางานในครั้งนี้ จะเป็นการเรียนรู้เทคโนโลยีที่ก้าวหน้า เพื่อนำกลับมาขยายผลในประเทศไทย โดยกรมการแพทย์หวังว่า ในอนาคตศูนย์สิรินธรฯ จะเป็นศูนย์กลางทางด้านกายภาพของประเทศและภูมิภาคต่อไป" อธิบดีกรมการแพทย์กล่าว

เมื่อได้เห็นถึงความตั้งใจของแพทย์และนักกายภาพบำบัดแล้ว ลองกลับมามองการฟื้นฟูร่างกายในด้านอื่นๆ ของศูนย์สิรินธร โดยเฉพาะการกายภาพบำบัดว่ามีวิธีการให้ความรู้ผู้ป่วยและญาติผู้ป่วยกันอย่างไรกันบ้าง

น.ส.ชุติภา วรฤทธานนท์ นักกายภาพบำบัด ศูนย์สิรินธรฯ บอกว่า การกายภาพบำบัดเป็นการฟื้นฟูผู้ป่วยทางด้านร่างกาย ซึ่งจะเริ่มตั้งแต่กระบวนการฝึกการเคลื่อนไหวของร่างกายให้ผู้ป่วยช่วยเหลือตนเองในเบื้องต้น ไม่ว่าจะเป็นนอนตะแคง พลิกตัว ยกก้น เมื่อผู้ป่วยเริ่มช่วยเหลือตัวเองได้ในเบื้องต้น จากนั้นจะเริ่มฝึกให้ผู้ป่วยนั่งด้วยการยันตัวเองขึ้นนั่ง เมื่อนั่งได้ก็จะเริ่มให้ฝึกยืน ต่อจากนั้นจะเข้าสู่กระบวนการเดิน ซึ่งจะต้องค่อยๆ ฝึก และต้องอาศัยระยะเวลา

"บางครั้งญาติผู้ป่วยบอกว่า ทำไมฝึกมาตั้ง 2 - 3 เดือนแล้วยังไม่ดีขึ้น ซึ่งต้องบอกว่า โรคที่เกี่ยวกับสมอง อาทิ เส้นเลือดในสมองตีบหรือแตก ต้องอาศัยระยะเวลาให้สมองฟื้นตัวโดยระยะเวลาที่สมองจะฟื้นตัวและส่งผลให้ร่างกายแขนขาที่อ่อนแรงกลับมามีแรงได้ดีที่สุดอยู่ในช่วง 1 - 6 เดือน แต่ส่วนใหญ่ผู้ป่วยที่มารักษาจะมาหลังจากที่เป็นแล้ว 6 เดือน จึงทำให้ร่างกายฟื้นฟูได้ช้ากว่าปกติ ดังนั้นจึงอยากจะแนะนำญาติของผู้ป่วยอัมพฤกษ์และอัมพาตว่า ถ้าอยากให้ผู้ป่วยฟื้นตัวได้เร็วต้องมากายภาพบำบัดตั้งแต่ 1 - 6 เดือนที่เริ่มมีอาการ แต่ทั้งนี้ร่างกายจะฟื้นตัวได้เร็ว ต้องขอย้ำว่า ขึ้นอยู่กับสมองด้วยไม่ใช่แค่ร่างกายเพียงอย่างเดียว" นักกายภาพบำบัดกล่าว

ขณะที่ น.ส.นงลักษณ์ ชัยคำมูล นักกิจกรรมบำบัดอธิบายให้ฟังว่า นอกจากกายภาพบำบัดแล้ว ผู้ป่วยจะต้องได้รับการทำกิจกรรมบำบัดด้วย เช่น สเก็ตบอร์ดมือ จักรยานมือ การโยนลูกบอล เป็นต้น เพราะกิจกรรมบำบัดจะช่วยฟื้นฟูเกี่ยวกับระบบมือของผู้ป่วย ที่สำคัญกิจกรรมบำบัดยังมีการสอนวิธีการกลืนให้แก่ผู้ป่วยด้วย โดยผู้ป่วยและญาติจะได้เรียนรู้วิธีการต่างๆ ในการฟื้นฟูผู้ป่วยให้สามารถกลับมาใช้มือของตนเองได้อย่างมีประสิทธิภาพอีกด้วย

นอกจากศูนย์สิรินธรฯ ทำหน้าที่ฟื้นฟูผู้ป่วยแล้ว ยังเป็นหน่วยให้ความรู้แก่ญาติผู้ป่วยในการฟื้นฟูรักษาเมื่ออยู่ที่บ้าน รวมทั้งเป็นแหล่งเรียนรู้นอกห้องเรียนให้แก่นักศึกษากายภาพบำบัด โดยน.ส.นันทพร ทับวิเชียร นักศึกษาคณะสหเวชศาสตร์และสาธารณสุขศาสตร์ ม.วลัยลักษณ์บอกว่า ได้มาฝึกงานที่ศูนย์สิรินธร 1 เดือนครึ่ง ได้เรียนรู้อะไรมากมาย โดยเฉพาะการดูแลผู้ป่วย ซึ่งไม่มีสอนในห้องเรียน โดยพี่นักกายภาพได้มอบหมายให้ดูแลผู้ป่วย 2 รายเป็นประจำ เริ่มตั้งแต่การฝึกให้พลิกตะแคงตัว การนั่ง การยืน ตอนแรกก็ไม่มั่นใจว่าจะทำได้หรือไม่ เพราะตัวเราค่อนข้างเล็ก แต่พอได้มาสัมผัสกับผู้ป่วยเข้าจริงก็รู้สึกดี ได้ให้ความรู้ผู้ป่วยและญาติของผู้ป่วยให้รู้วิธีการกายภาพบำบัดเบื้องต้น ตั้งแต่การสอนทำกายภาพไม่ให้ข้อต่างๆ ติด สอนให้ผู้ป่วยพลิกตัวเองโดยไม่ต้องใช้คนช่วยพยุง ซึ่งผู้ป่วยและญาติผู้ป่วยจะต้องเรียนรู้เพื่อนำกลับไปกายภาพบำบัดให้ผู้ป่วยที่บ้าน

"ผู้ป่วยจะมาฟื้นฟูที่ศูนย์สิรินธรฯ สัปดาห์ละประมาณ 2 วัน ส่วนเวลาที่เหลือจะอยู่ที่บ้าน ดังนั้นญาติผู้ป่วยจะต้องดูแล และคอยช่วยทำกายภาพบำบัด จึงจะทำให้ร่างกายผู้ป่วยฟื้นตัวเร็วขึ้น" น.ส.นันทพรกล่าว

เห็นมุมมองของนักศึกษากันแล้วมาฟังความคิดเห็นของญาติผู้ป่วยที่มาเข้ารับการฟื้นฟูที่ศูนย์สิรินธรฯ ว่าได้รับความรู้อะไรดูแลญาติของตนเอง ซึ่งนายสิทธิศักดิ์ สถิตย์ตันติกร ญาติผู้เข้ารับการฟื้นฟูบอกว่า ได้พาแม่มารับการกายภาพบำบัด 3 ครั้งแล้ว มีอาการดีขึ้น สามารถนั่งได้นานขึ้น ทั้งที่ก่อนหน้านี้ นั่งได้เพียงนิดเดียว ในขณะเดียวกันนักกายภาพบำบัดและนักศึกษาฝึกงานได้สอนวิธีการกายภาพเบื้องต้น นับว่าเป็นสิ่งที่ดีและได้ความรู้ที่ถูกต้องในการกายภาพบำบัด เพราะก่อนหน้านี้ก็ไม่มีความรู้ด้านนี้มาก่อน

ถึงแม้ว่าทุกวันนี้จำนวนผู้ป่วยทางด้านร่างกาย อัมพฤกษ์ อัมพาต จะมีตัวเลขที่สูงขึ้น แต่ถ้าการแพทย์และวิธีการฟื้นฟูได้รับการพัฒนาจนสามารถทำให้ผู้ป่วยช่วยเหลือตัวเองได้ ไม่เป็นภาระของผู้อื่น ตัวเลขที่สูงขึ้นก็ไม่ใช่ปัญหา ในขณะเดียวกันการให้ความรู้แก่ประชาชนให้ห่างไกลโรคทางสมองอย่างเส้นเลือดตีบ เส้นเลือดแตก จากภาวะความดัน ก็เป็นเรื่องสำคัญที่ระบบการแพทย์ไทยต้องเร่งส่งเสริมให้ประชาชนเรียนรู้และรู้จักวิธีการบำบัดเบื้องต้น ก่อนที่โรคประเภทนี้จะกลายเป็นโรคยอดนิยมของคนไทย