PRI E POR L’EUFONIO

…L’eufonio di artifical idiomo, irgequante bela, richa, preciza e harmonioza ica esas, ne es komparebla a ta di natural idiomo, qua havas ed obedias natural e tradicionala legi diversas de populo.

…Quante plu grande es la regulozeso di mondlinguo, tante min granda es lua eufonio.

To pruvesas dal Italiana ipsa, qua, pro esar la maxim fluanta ed eufonioza ek omna vivanta lingui, es anke la minim reguloza e la minim submisata a fixa reguli pri la vortifado e la frazkonstrukto.

Cetere singla populo havas e prizas l’eufonio di sua propra linguo, eufonio qua es fakto plu subjektala kam objektala. Singla persono uzanta la mondlinguo skribe o parole tendencas imitar sua propra linguo e, pro to, sequar sua propra eufonio, gusti e preferi.

Facile on oblivias o ne konceptas, ke on devas abstraktar de sua propra linguo e ke on devas nur obediar l’eufonio dil mondlinguo ipsa aplikante ad ica la principo dil analogeso segun la propra karaktero e reguli di ta linguo.

…Irguequale on volas konsiderar la questiono dil eufonio di artifical idiomo (por ni, di Ido), e mem admisante la neposibleso establisar fixa, matematikatra reguli por atingar la maxim eufonio konciliebla kun la maxim precizeso posibla en la expresado di la pensi, me judikas kom tre posibla atingar olu sequanta ula bona konsili, ula direktivi sugestita dal observado dil propra karaktero di nia linguo.

Pro to me deziras atencigar la Idisti pri la sequanta remarki e konsili :

Por atingar eufonio e fluanteso samtempe kam precizeso en Ido, on ne devas abstraktar del propra originala karaktero, o naturo di ta linguo, qua certe es nek Angla, nek Germana, nek Rusa (quankam ol havas multa vorti ek ta lingui) ma grandaparte nov-Latina e precipue Italiana e Hispana.

La principo di neutreso ed internacioneso juste aplikebla al selekto dil vortoradiki en Ido, ne es aplikebla al eufonio, qua es nek Angla, nek Germana, nek Rusa, ma granda-parte e precipue Italiana e Hispana.

Ne es " Cicero pro domo sua " qua igas me rezonar tale, ma simpla konstato, observado e komparo di Ido a la du mencionita lingui.

Or, pretendante ke linguo, qua es po tri quarimi origine Italiana e Hispana pri la acento e la vokalizokaraktero, povez divenar plu naturale eufonioza per supresar en omna kazi o tro ofte e senreflekte la final vokalo " a " o la dezienco " as "…on desnaturigas l’originala karaktero di Ido. On diminutas lua precizeso e facila rikonoceble so per supresar la final vokali. On igas la linguo harde rokatra e konfuza, sen altra avantajo kam la sparo de ula quanto de " a " e di " s ".

Ni ne obliviez ke quante plu la L.I. es eufonioza e preciza, tante plu ol havas la probableso adoptesar da omna populi, qui generale prizas l’eufonio, quale li prizas la muziko, qua es vere universala. Or se Ido havas grandaperte karaktero Italiana e Hispana pri la vokalsistemo e la acento, ni devas konservar ad ol ta karaktero, altre on se lektez altra tipo di mondlinguo Anglatra, Germanatra od altraspeca neLatina.

Multi reprochis ad Ido lua troa moleso e monotoneso. Uli mem audacis dicar ke ol es tro Italianatra e ke ol must esar plu harda.

Probable ta kritikeri nultempe audis diskurso en Italiana, o li ne savas, ke l’Italiana es linguo ne nur tre bela, fluanta e muzikala, ma anke tre vigoroza sen esar harda.

Paolo LUSANA 1928