O przyszłość zapytaj św. Andrzeja
„Zapach wosku, drżące płomyki świec, cień na ścianie
... i lekka obawa, że wróżba będzie niedobra”
Koniec listopada to okres wróżb. Organizujemy wówczas zabawy andrzejkowe. Aby były udane warto poznać ich tradycje i dobrze się do nich przygotować.
Późną jesienią po zakończeniu prac rolnych, gdy dni były coraz krótsze, a wieczory dłuższe, rozpoczynała się niegdyś na wsi pora kojarzenia małżeństw. Następował wtedy okres wróżb i zalotów. Magicznym dniem dla dziewcząt była wigilia św. Andrzeja. Ten wieczór był poświęcony wyłącznie wróżbom matrymonialnym. Dla chłopców natomiast porą wróżb była wigilia św. Katarzyny.
Katarzynki (24 listopada) były wieczorem wróżb dla kawalerów.
Św. Katarzyna z Aleksandrii uważana była za opiekunkę kawalerów szukających żon i właśnie ona w wigilię swego dnia miała wskazać właściwą kandydatkę.
Wróżb chłopięcych było niewiele, i nie były tak popularne, jak wróżby panieńskie. Kawaler przed spaniem wkładał pod prześcieradło kobiecą bieliznę, a pod poduszkę karteczki z imionami dziewcząt. W nocy śnił o ukochanej, a rano sięgał pod poduszkę i już wiedział jak ma ona na imię. Mógł tez włożyć gałązkę wiśni lub czereśni do wody. Jeśli zakwitła w wigilię Bożego Narodzenia, oznaczało to szybki ślub z ukochaną.
Andrzejki (29 listopada), dawniej nazywane jędrzejkami lub andrzejówkami, były wieczorem wróżb dla panien, a dzisiaj są zabawą, połączoną ze wspólnymi wróżbami dla dziewcząt i chłopców.
Patronem tradycji jest św. Andrzej z Betsaidy w Galilei, brat Szymona Piotra, któremu przypisano opiekę nad pobożnymi pannami na wydaniu. Jego związek z wróżbami nie jest jasny. Wróżby te prawdopodobnie pochodzą ze starożytnej Grecji. Grecka nazwa męża - aner” lub „andres” sprawiła być może, że zaczęto Andrzeja uznawać za rozdawcę mężów.
„W dniu Św. Andrzeja pannom z wróżby nadzieja”
„Noc Andrzeja św. przyniesie nam narzeczonego”.
Tego wieczoru dziewczęta wróżyły sobie w rozmaity sposób. Panny losowały kartki z imionami włożone pod poduszkę. Sny były również prorocze, tym bardziej, że dziewczęta cały dzień pościły i modliły się do św. Andrzeja, aby przyśnił się wymarzony kawaler piękny, mądry, dobry, bogaty. Aby uchronić się przed sennymi koszmarami połykały trzy ząbki czosnku.
Można było przepowiadać przyszłość za pomocą przedmiotów takich jak: łyżki, miotły, węgliki, igły, z wyglądu i zachowania zwierząt i roślin oraz ze znaków nieba. Używano także wody. Na taflę wody puszczano w łupinach orzechów świece z karteczkami zawierającymi imiona dziewcząt i chłopców. Jeżeli dotknęły się, to znaczyło, że para ta połączy się węzłem małżeńskim.
Były również inne wróżby, np.: lanie wosku, wyszukiwanie pod talerzykiem kwiatka lub lalki ze szmatek.
Dzisiejsze wróżby andrzejkowe traktowane są jako okazja do spotkania, beztroskiej zabawy, a wróżenie odbywa się wśród śmiechów i żartów.
Nasza zabawa nabierze odpowiedniego nastroju, gdy zadbamy o wystrój miejsca, w którym będzie się ona odbywała.
Dekoracją mogą być plakaty, rysunki wykonane na papierze lub tkaninie a ich treścią mogą być wizerunki diabłów czarownic, nieokreślonych bliżej stworów, sów, nietoperzy, duchów. Można wykonać tajemnicze kukły. Światło powinno być kolorowe, przytłumione. Wśród rekwizytów nie może zabraknąć elementów astrologiczno – astronomicznych: kart, symboli planet, czarnego kota, szklanej kuli i znaków zodiaku.
Gospodyń (wróżek) może być kilka, każda będzie przepowiadała przyszłość wykorzystując inne przedmioty np. z wosku, kart, liczb, gwiazd itp.
Symbolem dobrej wróżby jest Kominiarz, a prawdziwości Cyganka i ich również warto tego wieczoru „zaprosić”.
Wróżby należy rozpocząć od „zapłaty”, w tym celu każdy uczestnik zabawy powinien trafić przysłowiowym grosikiem do miski z wodą wypowiadając słowa:
„Hokus – pokus, czary – mary,
Aby wróżba się spełniła składam dary”.
Wróżby
(Większość wróżb dotyczy dziewcząt, ale zawsze można tak samo powróżyć chłopcu. Każdą wróżbę można również uatrakcyjnić.)
Lanie wosku
Jest to jedna z najpopularniejszych wrozb, niezmiennie kojarząca się z wieczorem andrzejkowym. Do przeprowadzenia wrozby należy roztopić świeczkę w małym naczyniu i nalać wosk na zimna wodę przez ucho od klucza, wypowiadająć słowa:
"Oj dadaże, oj babaże,
Niechaj przyszłość się ukaże.
Czary - mary, wosku lanie,
Co ma stać się, niech się stanie".
Według dawnych wierzeń klucz ułatwia nawiązywanie kontaktu z zaświatami, ale tylko dobre duch przodk�w mogą odsłonić nam przyszłość. Kształt woskowej figurki może wydawać się dziwny i nieczytelny, ale gdy obejrzymy jego cień na ścianie, z pewnością dopatrzymy się kształtów, które dzięki naszej fantazji podpowiedzą co nas czeka w nadchodzącym roku.
Dzięki tej wrożbie możemy dowiedzieć się co czeka nas w nadchodzącym roku.
orzeł - osiągnięcie wszystkich zamierzonych celow
kwiat - smutek
gwiazda - powodzenie
anioł - szczęście
serce - wielka miłość
Panna czy mężatka - wróżba z łupiny orzecha
Do miski z wodą wkładamy dwie łupinki orzecha z umocowanymi w środku maleńkimi, palącymi się świeczkami. Jeśli łupinki dopłyną do siebie wróży to udane małżeństwo, jeśli będą się od siebie oddalały wróżąca zostanie prawdopodobnie długo panną...
We wróżbie można również posłużyć się igłami lub „żaglówkami” wykonanymi z papieru ( jeśli łódki z papieru zatoną, wróżbę należy powtórzyć).
Co mnie czeka...
Należy przygotować: siedem filiżanek lub miseczek (mogą to być również męskie czapki) oraz przedmioty symbolizujące „drogę życia” : pierścionek, kwiatek, klucz, cukier, chusteczkę, liść bobkowy, pieniążek
Na stole ustawiamy filiżanki. Pod każdą z nich chowamy jeden z przygotowanych przedmiotów. Wróżąca sobie dziewczyna musi wybrać jedną z filiżanek.
Jeśli znajdzie pod nią:
Pierścionek – wróży jej to rychłe zaręczyny i powodzenie
kwiatek – jej przeznaczeniem jest życie w samotności
klucz – czeka na nią piękny i ciepły „dom”
cukier – jej życie będzie słodkie
chusteczka – niestety symbolizuje łzy – ciężkie i opłakane życie
listek laurowy – to sława
pieniądz – wróży oczywiście bogactwo.
Wróżba z butów
Wszystkie panny oddają but z lewej nogi. Ustawia się je jeden za drugim zaczynając od końca sali. Buty „maszerują” w kierunku drzwi skąd „przyjdzie kawaler”. Której panny but pierwszy przekroczy próg ta najszybciej znajdzie swego męża.
Inna wróżbą z butem jest rzucanie go za siebie stojąc tyłem do drzwi. Jeśli upadnie tak, że czubek jest skierowany w stronę drzwi oznacza małżeństwo.
Wróżba z butelką
Uczestnicy stoją w kole. W środku, na obrzeżu mniejszego koła wróżka układa karteczki z napisami : „wystrzegaj się plotek”, „czeka Cię miła zabawa”, „niespodzianka”, „jak sobie pościelisz, tak się wyśpisz”, „atrakcyjny wyjazd”, „Twoja sympatia darzy Cię wzajemnością”, „niebawem spotkasz swoją miłość”,
„polubisz kogoś, kogo dotychczas unikałaś” itp.
Każdy uczestnik wchodzi do koła i lewą ręką okręca „andrzejkowo” ozdobioną butelkę. Wróżbą jest napis, na który wskaże po zatrzymaniu szyjka butelki”.
Wróżba z obierzyn jabłka
Każdy uczestnik zabawy obiera jabłko tak, aby otrzymać jak najdłuższą ostrużynę.
Następnie rzuca ją za siebie przez lewe ramię . Z jej zakrętów odgaduje początkową głoskę imienia przyszłego męża, żony.
Wróżba z ciasteczek
Przy tej wróżbie trzeba się troszkę napracować. Pieczemy ciasteczka w kształcie serc. W każde przed upieczeniem chowamy karteczkę z imieniem chłopca. W czasie zabawy częstujemy ciasteczkiem dziewczyny. W środku znajdą imię swojego kawalera.
Wróżba z imienia i nazwiska
Z liter imienia i nazwiska naszej obecnej sympatii tworzymy nowe słowa, określające cechy jego charakteru.
Wróżba ankietowa
Należy przygotować sześć kart – ankiet, np.
