จากหนังสือ "ศิลปะการใช้คนในสามก๊ก"
เขียนโดย ฮว่อหยี่เจีย แปลและเรียบเรียงจากภาษาจีนโดย บุญศักดิ์ แสงระวี  สำนักพิมพ์ ก.ไก่, กทม.

จุดเด่นการใช้คนของสามก๊ก

จุดเด่นการใช้คนของ "ขงเบ้ง"

        ขงเบ้ง เป็นบัณฑิตมีชื่อแห่งเกงจิ๋ว เลื่องลือในด้านความปรีชาสามารถ และด้านศีลธรรมในสมัยนั้น  การใช้คนของขงเบ้ง
จึงสอดคล้องกับบุคลิกลักษณะของเขา  การเลือกเฟ้นบุคลากรของเขา จึงมักจะยืนหยัดในบรรทัดฐานประการหนึ่งมาโดยตลอด คือ "ต้องพร้อมด้วยศีลธรรม และ ความสามารถ"

จุดเด่นการใช้คนของ "โจโฉ"

    โจโฉ ถือกำเนิดจากครอบครัวขันที จึงยากที่จะได้รับการสนับสนุนจากคนในตระกูลบัณฑิต เพราะบัณฑิตทั้งหลายยึดถือในหลัก
ซื่อสัตย์ กตัญญูแห่งสำนักหรูของขงจื้อเป็นสำคัญ  ส่วนมากจึงไม่ยอมสวามิภักดิ์ต่อโจโฉ  เมื่อโจโฉต้องการจะรวบรวมคนมี ความสามารถมาช่วยเขาครองแผ่นดิน ไม่ว่าคนนั้นจะมีศีลธรรมหรือไม่ ขอแต่ให้มีความสามารถก็รับไว้ใช้ จึงได้กลายเป็นจุดเด่น แห่งการใช้คนของเขาที่ "เอาแต่ความสามารถ"

จุดเด่นการใช้คนของ "ซุนกวน"

    ซุนกวน เป็นคนสุขุมแต่เด็ดขาด  การเลือกเฟ้นบุคลากรของเขาจะต้องผ่านการตรวจสอบอย่างจริงจัง และผ่านการใคร่ครวญ ซ้ำแล้วซ้ำอีก  เมื่อเขาตัดสินใจแล้วก็จะให้ความเชื่อถืออย่างเต็มที่ ทำได้ถึงขั้น "ถ้าระแวงก็ไม่ใช้  ถ้าใช้ก็ไม่ระแวง" จึงสามารถที่จะขยายสติปัญญาและพลังของพวกเขาได้อย่างเต็มที่
    บุคคลทั้งสามจึงต่างมีจุดเด่นแห่งการใช้คนที่เป็นลักษณะเฉพาะของตนเอง
 

จุดซึ่งร่วมกัน

  ไม่ถืออาวุโส ไม่ยึดกฎตายตัว
   ไม่ถือความใกล้ชิด แยกคุณโทษแจ่มชัด
 
 

"ข้อเตือนสติ" จากการใช้คนในสามก๊ก

    เคารพนักปราชญ์ ยกย่องบัณฑิต จึงได้บัณฑิต
    สามัคคีคนทั้งปวง จึงสามารถบรรลุภารกิจ
    ใช้คนที่มีความสามารถ ไม่ใช่ที่แก่หรืออ่อน
    อย่าเลือกคนแต่รูปร่างหน้าตา
    การปฏิเสธคำทักท้วงเป็น "ภัย"
    การตั้งกลุ่มพรรคพวกนำมาซึ่ง "จุดจบ"
    ใช้เล่ห์ได้คน แต่ไม่ได้ใจคน
    ระวังข้อเสียของการเหมางานทำแทน