โอ้ โพธิ์พฤกษ์เย็น คุณะเด่นเกษมสรรพ์ บัดนี้ พระดับขันธ์ ดุจะ โพธิหักลาญ

๖. เข้าสู่สงฆ์ฝ่ายวิปัสสนาธุระ

เมื่อหลวงปู่ประสบผลสำเร็จในการเล่าเรียนด้านปริยัติในระดับหนึ่งแล้ว สิ่งที่ยังคงค้างคาในใจของท่านในขณะนั้นก็คือ ความต้องการที่จะเปลี่ยนจากนิกายเดิม มาเป็น ธรรมยุติกนิกาย หรือ ฝ่ายวิปัสสนาธุระ 

(คณะสงฆ์ได้แบ่งลักษณะการบริหารออกเป็น ๒ ฝ่าย คือ ฝ่ายคันถธุระ ซึ่งเป็น มหานิกาย  กับฝ่าย วิปัสสนาธุระ ซึ่งเป็น ธรรมยุติกนิกาย ทั้ง ๒ ฝ่ายปฏิบัติธรรมเพื่อความสำเร็จในเป้าหมายเดียวกัน แต่ฝ่ายมหานิกายเน้นทางสร้างฐานพระศาสนา คือ สอนคนทั่วไป ส่วนฝ่ายธรรมยุติกนิกาย เน้นการฝึกตนเองไปสู่ความหลุดพ้น) 

แม้หลวงปู่จะมีความต้องการญัตติใหม่อย่างยิ่งก็ตาม แต่หาได้ดำเนินไปด้วยความราบรื่น ทั้งนี้มิใช่ว่าหลวงปู่ของเราจะอ่อนด้อยไม่เหมาะสม หากแต่พระเถระผู้ใหญ่มีสายตายาวไกลมากกว่า 

กล่าวคือ พระธรรมปาโมกข์ (ติสฺโส อ้วน) เจ้าคณะมณฑลในขณะนั้นเห็นว่า "อยากให้ท่านเล่าเรียนไปก่อน ไม่ต้องญัตติ"

พระคุณเจ้าได้ชี้แจงเหตุผลว่า "เนื่องจากทางคณะสงฆ์ธรรมยุต มีนโยบายจะให้ท่านกลับไปพัฒนาการศึกษาพระปริยัติธรรม ที่จังหวัดสุรินทร์ บ้านเดิมของท่านให้เจริญรุ่งเรือง เพราะถ้าหากญัตติแล้ว เมื่อท่านกลับไปสุรินทร์ท่านจะต้องอยู่โดดเดี่ยว เนื่องจากไม่มีวัดฝ่ายธรรมยุตที่จังหวัดสุรินทร์เลย"

สำหรับ พระธรรมปาโมกข์ องค์นี้ก็คือ สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ ติสสเถระ  ในเวลาต่อมานั่นเอง ท่านเป็นพระอาจารย์ผู้แรกเริ่มสอนพระปริยัติธรรมในภาคอิสาน โดยเปิด สำนักเรียนอุบลวิทยาคม ณ วัดสุปัฏนาราม ในเมืองอุบลราชธานี ทำให้การศึกษาภาษาบาลีและธรรมได้แพร่กระจายไปทั่วมณฑลอิสานเป็นลำดับมา 

แม้พระผู้ใหญ่จะทัดทานการญัตติของหลวงปู่ดูลย์ จะเปี่ยมด้วยเจตนาอันดี แต่หลวงปู่มิได้มีความประสงค์จะกลับไปสอนพระปริยัติธรรมที่จังหวัดสุรินทร์ 

แท้จริงแล้ว  หลวงปู่ต้องการเป็นพระนักปฏิบัติ  ดังนั้นความเพียรในการขอญัตติ  จึงยังดำเนินต่อไป 

จะสังเกตได้ว่า  การดำรงและการดำเนินกิจกรรมต่างๆ ของหลวงปู่ มักจะเริ่มต้นด้วยการมีอุปสรรคเสมอ  และสุดท้ายก็สำเร็จลงได้ด้วยความพยายามและความตั้งใจจริงของท่าน  ซึ่งการญัตติในครั้งนี้ก็เช่นกัน 

เหตุการณ์ต่อมา  ซึ่งจะนับว่าเป็นโชคของหลวงปู่ก็ว่าได้  ที่ท่านได้มีโอกาสรู้จักคุ้นเคยกับ  หลวงปู่สิงห์  ขนฺตยาคโม  ซึ่งท่านรับราชการครู  ทำหน้าที่สอนฆราวาส ทั้งที่ยังเป็นพระสงฆ์อยู่ที่วัดสุทัศนาราม  จังหวัดอุบลราชธานี 

หลวงปู่สิงห์  และหลวงปู่ดูลย์  มีอายุรุ่นราวคราวเดียวกัน  แต่หลวงปู่ดูลย์อ่อนพรรษากว่า 

หลวงปู่ทั้งสององค์มีความสนิทสนมกันมากขึ้นเป็นอันดับ  หลวงปู่สิงห์เห็นปฏิปทาในการศึกษาเล่าเรียน  พร้อมทั้งการประพฤติปฏิบัติกิจในพระศาสนาของหลวงปู่ดูลย์  ว่าเป็นไปด้วยความตั้งใจจริง  จึงได้รับภาระในเรื่องการขอญัตติจนกระทั่งประสบผลสำเร็จ 

ดังนั้นใน  พ.ศ. ๒๔๖๑  ขณะมีอายุ  ๓๐  ปี หลวงปู่จึงได้ญัตติจากนิกายเดิม  มาอุปสมบทเป็นพระภิกษุในธรรมยุติกนิกาย  ณ  พัทธสีมา วัดสุทัศนาราม  จังหวัดอุบลราชธานี  โดยมีพระมหารัฐ  เป็นพระอุปัชฌาย์  และ พระศาสนดิลก ( ชิตเสโน  เสน ) เจ้าคณะมณฑลอุดร  เป็นพระกรรมวาจาจารย์ 

หลวงปู่สิงห์ ขนฺตยาคโม นับเป็นกัลยาณมิตรอันยอดเยี่ยมของหลวงปู่ 

กล่าวในทางประวัติความเป็นมา หลวงปู่สิงห์ เป็นพระภิกษุที่สอนหนังสือให้ฆราวาส ภายหลังที่ท่านได้กราบนมัสการ หลวงปู่มั่น-พระอาจารย์ใหญ่ เป็นลำดับมา ภายในห้วงนึกคิดของท่านก็เริ่มแปรเปลี่ยน เนื่องจากเพราะคำชักชวนของ พระอาจารย์ใหญ่ ดังกึกก้องในโสตประสาทเสมอ 

"การบวชเป็นพระภิกษุสงฆ์จะต้องปฏิบัติกรรมฐาน คือ พิจารณา ตจปัญจกกัมมัฏฐาน เป็นเบื้องแรก เพราะเป็นหนทางพ้นทุกข์ได้อย่างแท้จริง"

กล่าวกันว่าจากการฝึกปฏิบัติภาวนาตามคำแนะนำของ หลวงปู่มั่น อย่างเอาจริง ถึงกับ หลวงปู่สิงห์ มองเห็นศิษย์อันเป็นฆราวาสทั้งชายหญิง กลายเป็นโครงกระดูกน้อยใหญ่ นั่งเรียน และเคลื่อนไหวก๊อกแก๊ก ก๊อกแก๊ก อยู่ในชั้นเรียนที่ท่านกำลังสอนอยู่ พอวันรุ่งขึ้นท่านก็สะพายกลดธุดงค์ ออกบำเพ็ญเพียรตามป่าเขาลำเนาไพรตั้งแต่นั้นมา 

หลวงปู่สิงห์ ได้รับสมญาว่าเป็น แม่ทัพใหญ่แห่งกองทัพธรรม นั่นคือ ท่านได้รับมอบหมายภาระจาก หลวงปู่มั่น ให้นำพระภิกษุสงฆ์สายพระกัมมัฏฐาน ออกทำการเผยแพร่ธรรมะในแนวทางปฏิบัติ จนกระทั่งแพร่หลายมาจนทุกวันนี้ 

ช่วงหลังสุด หลวงปู่สิงห์ ได้มาสร้าง วัดป่าสาลวัน ที่จังหวัดนครราชสีมา และพำนักอยู่ที่วัดแห่งนี้ จนวาระสุดท้ายในชีวิตของท่าน 

หลวงปู่สิงห์ ขนฺตยาคโม นับเป็นกัลยาณมิตรอันยอดเยี่ยมของหลวงปู่ดูลย์ นอกจากรับเป็นภาระช่วยให้หลวงปู่ได้ญัตติอยู่ในฝ่ายธรรมยุตแล้ว ต่อมาได้นำพาให้หลวงปู่เข้าเป็นศิษย์ หลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต พระอาจารย์ใหญ่ฝ่ายวิปัสสนากัมมัฎฐานอีกด้วย 

นับเป็นคุณูปการใหญ่หลวงยิ่ง ในชีวิตของ หลวงปู่ดูลย์ อตุโล ของเรา

หน้าต่อไป