Masariku Network, 24 Maret 2007
Ale Infeksi Dapa Skot (AIDS)
Oleh: Siake Manue
When you stigmatize people with HIV, it becomes difficult for them to open up and go
for care, while other people who may or may not be infected become too frightened to
test. HIV becomes a dangerous secret (Straight Talk Vol.13 No.9 September 2006)
Adalah Upulatu bendar Ambon yang ada marah belakangan ini. Macang butu anging
putar arus di tanjong setang, Upulatu tarewas di dalang arumbae. "Ale Infeksi Dapa
Skot", bagitu Upulatu bataria sambil rabe mata par anana masnait. Apa soal???.
Paitua Ucu Marinyo negri bisi-bisi par beta "jang basena kasana dolo. Upulatu ada
gagartang punya, karna paitua pung ana masnait tajangke AIDS. Dua minggu lalu
saorang su panggayo pulang ke "Rumah Bapa yang Senang". "Skarang ini Upulatu
su parenta samua masnait musti pariksa dara. Kalo dapa tau ada yang tajangke lai,
maka salamat pikol tikar bantal pulang sono jua, alias dapa barenti" ucap antua Ucu
deng suara gometar.
Dengar Ucu pung hogor macang bagitu, slak beta gometar sampe bulu nyawa badiri.
Bukan gometar tagal bayangkan Upulatu pung urat mara, tambus malintang di testa
manyala. Beta gometar campor mamagigi karna titah parenta mongo-mongo itu
kaluar dari saorang Upulatu, yang turut pikol hahalang sebagai Ketua Komite
Penanggulangan Aids (KPA) bendar Ambon. Wate Momos di Mardika bilang "jang
badonci sondor tau not". Artinya kalo Upu slaku pimpinan biduan KPA mau angka
donci, lebe bae tarkira klat nyanyiang akang bae-bae dolo. Kalo mau tinggal haga
deng tonel bagini, maka Yako Tjot di Pohong Pule akan bilang "nanala mulu
babanting tarus, lalo kata-kata makang badang". Supaya kata seng makang badang,
maka beta bermaksud badati pikiran sadiki-sadiki disini jua.
Pertama, Upulatu pung titah parenta macang bagitu, bisa kas'tunju bahwa Upu
mangarti HIV AIDS dari perspektif moral sasaja. Pengidap HIV AIDS teropinikan
sebagai kumpulan orang tajangke virus, karna baloleng takaruang di tampa-tampa
tarbae, burung baringos (bukan flu burung lho) karna batetu takaruang, warmus diri
deng narkoba lalu injeksi bua-bua tangang, serta sebab musabab lainnya yang biking
orang negri bataria "Istobat!". Pengidap HIV AIDS seperti penderita kusta di oras awal
agama-agama, yang dianggap kualat deng takanal Tuangala pung matakao. Beta kira
sebagai Ketua KPA, Upu tau parsis bahwa penyebab HIV AIDS bukang cuma hal-hil
moral bagitu. Tajangke virus yang biking keok itu, bisa lai karna tagores piso cukur
bakas di tukang pameri rambut. Bisa jua karna tajangke dari alat skap muka di
salon-salon yang seng steril (facial). Mungkin juga karna infeksi waktu sumbang
darah deng jarong bakas. Laeng lai karna tajangke, waktu tolong pengidap HIV AIDS
yang tatabrak oto, meski jare ada luka. Mangkali lai karna bini tajangke laki yang
suka snup makanang busuk, atau anana tajangke karna lahir dari meme pengidap
HIV AIDS. Pokoknya ada berbagai sebab laeng yang seng bisa dimaknai sebagai
pelanggaran moral. Dalam skala yang lebe garos, HIV AIDS bisa jua tasangko
dengan tabiat budaya yang seng sehat, diskriminasi deng kekerasan dalang rumah
tangga, marginalisasi anak dan kelompok usia muda, serta berbagai aspek sosial,
budaya, maupun ekonomi. Tantu beta barane alas lida angka sumpa, bahwa Upulatu
tau parsis samua itu. Beta cuma rai-rai, mangkali Upu abis makang papeda mandidi,
kong tampias kata sondor kontrol.
Kadua, titah parenta Upulatu yang disertai ancaman, seng akan cibaku kesadaran
masyarakat untuk memberikan perlindungan sosial, sebagai salah satu prasyarat
utama yang menjadi hak dasar pengidap HIV AIDS. Deng ancaman macang bagitu,
bukang saja anana masnait, tetapi juga masyarakat umum akan bajalang toro par pi
di Upu dong pung klinik tinggal tampa (static clinic). Hal serupa akan terjadi par Upu
dong pung klinik baloleng (mobile clinic), yang akan tadudu jadi peti kelder, karna
orang negri seng barane sandar. Beta pung maksud bahwa apa yang Upu musti
biking, bukang cuma kampanye bahaya HIV AIDS, tetapi juga kampanye
perlindungan masyarakat terhadap pengidap HIV AIDS. Masyarakat pung fikiran musti
dibiking trang, bahwa mengucilkan pengidap HIV AIDS bukang cuma berbahaya bagi
ketahanan diri pengidap virus itu, tetapi juga sama berbahayanya bagi masyarakat.
Jang paskali kasi tunju sikap seng meku deng dong, atau bajalang buang muka
tingkai blagu, atau juga putar mulu la tunju panta par dong. Penerimaan dan
perlindungan sosial yang baik, ditamba pengobatan yang kontinue, serta ceke
makanang bergizi tinggi seng stop, memungkinkan pengidap HIV AIDS pung tali
nafas bisa panjaaang paskali (kalo Upu seng parcaya pi tanya Magic Johnson yang
jago barmaeng bola topu-topu lempar kranjang/basket). Selain itu masyarakat luas
bisa blajar langsung dari pengidap HIV AIDS par ator pola hidup sehat secara sosial.
Tegasnya, pengidap HIV AIDS jua pung hak yang sama deng masyarakat laeng.
Seng sorang lai bole paksa dong atau warga masyarakat laeng par pariksa darah,
sondor ada persetujuan sukarela yang diteken di kartas sapanggal. Semakin tindis
dong dalang masyarakat, semakin kasi pupuk par virus merajalela.
Taong 1989 Phily Bongoley Lutaya menjadi orang Uganda pertama, yang barane
tabaos dirinya sebagai penderita HIV di tengah masyarakat. Waktu itu amper samua
orang murka deng munta par dia. Dong fikir kalo dia manipulasi kondisi sakitnya par
care kepeng. Ternyata oras skarang ini dia dikenang dan dihormati, sebagai pengidap
virus yang barane pasang dada untuk mencerahkan masyarakat luas tentang HIV
AIDS. Konci rekeng beta mau kasi inga kalo Upu pung posisi selaku komandan
biduan KPA di Bendar Ambon, musti dipake maksimal par biking pengidap HIV AIDS
merasa nyaman dan aman tinggal di tenga-tenga masyarakat. Sebaliknya juga
masyarakat musti merasa tentram untuk melindungi mereka. Jang paskali terulang lai
kajadiang di Lateri. Slak hongi pengidap AIDS lego jangkar, orang sakampong lego
muka. Amper-amper lai seng saorang meku par datang hela sabua, kalo anana LPPM
seng hotu kasana par kasi penerangan.
Katiga, tentang KPA di Bendar Ambon, beta kira akang su taru batu alasan sebelum
konci taong kamareng. Kong sampe oras skarang ini beta balong lia dong pawela lai.
Mana akang klinik tinggal tampa deng klinik baloleng yang bilang-bilang akang tuh?.
Beta memang su dengar carita tali hulaleng banya paskali tentang akang Upu. Mulai
dari Project Manager deng staff yang karja sondor gaji, oto par sosialisasi yang seng
jadi beli, rencana program yang cuma par sa'taong, pelatihan yang baru sebatas
Infeksi Menular Seksual (IMS), dan balong biking pelatihan AIDS, serta banya hal
laeng, yang kalo batul jadi bagitu, maka ua Dika di Seilale akan tarewas "mi sorang
cuma hogor saja!". Supaya seng tinggal jadi hogor, maka Upu su musti cikar kinerja
kelompok biduan KPA Bendar Ambon yang Upu pimpin. Ada banya paskali model
program par bendar-bendar migran macang Ambon spanggal nih Upu. Ada
talamburang instrumen deng perkakas karja yang bisa katong baku tolong, iko Upu
pung kekuatan. Mulai dari model-model luar negri semisal "Decentralized systems of
social protection". "Community-based coping mechanisms", "Mental Health HIV
Service Collaborative" (dan satambong lainnya lagi), sampe deng model dalang negri
semisal, "Papalele Mulu Nanaku HIV", "Badati Paduli Bacubi Empati", atau yang
laste dong kastunju kamareng di badang-badang straat dalang bendar Ambon
"Laipose Valentine Bameku HIV AIDS". Maar su pasti seng akan pernah ada program
atau instrumen yang bernama "Ale Infeksi Dapa Skot". Kalopun Upu mau bapaksa
par kas'bajalang program mongo-mongo tuh, maka beta yakin KPA skang baruba arti
jadi "Komite Pilang Anana".
Laste, beta harap Upulatu seng skrek bamara tacigi-tacigi macang bagitu lai. Maski
beta tau itu karna Upu mau bajaga anana masnait pung kahidopan, supaya jang
tacolo ka bacolo takaruang hadat. Kalopun memang Upu mau tinggal tahang deng ton
macang bagitu, beta cuma mau kas'inga satu peribahasa. Ence Kauw yang pung
toko di hook istamplas Saparua bilang bagini.
Kalo ale mara, rekeng satu sampe sapulu kong bicara. Kalo ale mara paskali,
rekeng satu sampe saratus kong istori. (akang pung cilaka, kalo ternyata Upu seng
tau rekeng. Ha...ha...hae.. hura).
MASARIKU NETWORK
|