พระอาจารย์ กล่าวไว้ว่า " วัตถุนานาชนิด ในโลกล้วนแต่เป็นยาทั้งสิ้น " คำกล่าวนี้ได้รับการยอมรับ ว่าเป็นจริง หากใช้วัตถุนั้นได้อย่างถูก ต้อง   ตัวยาบางอย่าง ที่มีฤทธิ์ แรงและอันตราย การใช้ก็จะต้องมีความระมัดระวัง เป็นพิเศษ   ตัวยาหลายอย่างมีฤทธิ์แรง  การใช้เกินขนาด หรือใช้ ไม่ถูกวิธี ก็อาจทำอันตราย ถึงแก่ชีวิตได้

ยาที่มีฤทธิ์แรง

๒.     การสะตุสารส้ม   เอาสารส้ม มาบดให้ละเอียดนำมาใส่หม้อดิน  เอาตั้งไฟจนสารส้มละลายฟู  ขาวดีแล้ว  ยกลงจากไฟ จึงนำไปใช้ ปรุงยาได้

๓.    การสะตุรงทอง  เอารงทองมาบดให้ละเอียด  แล้วห่อด้วยใบบัวหรือใบข่า ๗ ชั้น  นำปิ้งไฟจนสุกกรอบดี   จึงนำไปใช้ปรุงยาได้

๔.     การสะตุมหาหิงคุ์     นำมหาหิงคุ์  มาใส่ภาชนะ ไว้ใช้ใบกะเพราแดง  ใส่น้ำต้มจนเดือด  เทน้ำกะเพราะแดง ต้มลง ละลาย มหาหิงคุ์  แล้วนำมากรองให้สะอาด จึงนำไปใช้ปรุงยาได้

๕.     การสะตุดินสอพอง    นำดินสอพองใส่หม้อดิน ปิดฝายกขึ้นตั้งไฟ ให้นานพอสมควร จนเห็นว่าดินสอพองสุกดีแล้ว จึงนำไปใช้ปรุง ยาได้

๖.    การสะตุน้ำประสานทอง    เอาน้ำประสานทองใ่ส่หม้อดิน ตั้งไฟจนละลายฟูขาว ทั่วกันดีแล้ว จึงนำไปใช้ปรุงยาได้ 

๗.    การสะตุยาดำ    นำเอายาดำใส่หม้อลงดิน เติมน้ำเล็กน้อย ยกขึ้นตั้งไฟ กรอบดีแล้ว จึงนำไปใช้ปรุงยาได้

การประสะ  คือการทำให้พิษของตัวยาอ่อนลงเช่นการประสะยางสลัดได   หรือ หมายถึง ในยาขนานนั้นมีตัวยาหนึ่ง ขนาดเท่าตัวยาอื่น หนักรวมกัน เช่น ยาประสะไพล    มีไพล จำนวนเท่าตัวยาอื่นทั้งหมด หนักรวมกัน

       การประสะยางสลัดได  ยางตาตุ่ม  ยางหัวเข้าค่า   มีวิธีการเหมือนกันทั้ง ๓ อย่างคือ

      นำตัวยาที่จะประสะใส่ลงในถ้วย  ใช้น้ำต้มเดือดๆ เทลงไปในถ้วยยานั้น  กวนให้ทีั่ว จนน้ำเย็น  รินน้ำทิ้งไป แล้วเทน้ำเดือดลงในยา   กวนให้ทั่วอีก  ทำอย่างนี้ประมาณ ๗ ครั้ง  จนตัวยาสุกดี แล้ว จึงนำไปใช้ปรุงยาได้

 

การฆ่าฤทธิ์ของตัวยา     

     คือการทำให้พิษของยาอ่อนลง  เป็นการทำกับตัวยาที่มีพิษมาก  เพื่อให้พิษหมดไป หรืออ่อนลง  จนไม่เป็นอันตรายต่อผู้ใช้ยา  เช่นการ ฆ่าสารหนู  จะทำให้สารหนูที่มีพิษมาก  มีพิษอ่อนลง สามารถนำมาใช้ทำยาได้

๑.      การฆ่าสารหนู    เอาสารหนูมาบดให้ละเอียดใส่ในฝาละมี หรือหม้อดิน   บีบน้ำมะนาว หรือน้ำมะกรูดใส่ไปให้ท่วมตัวยา   ตั้งไฟจนแห้ง  ทำให้ได้ ๗-๘ ครั้ง จนกว่าสารหนูกรอบดีแล้ว จึงนำไปใช้ปรุงยาได้
     

๔.    การฆ่าชะมดเช็ด   โดยหั่นหัวหอม หรือผิวมะกรูด  ให้เป็นฝอยละเอียด  ผสมกับชะมดเช็ด  ใส่ลงในใบพลู หรือช้อนเงิน  นำไปลน ไฟเทียน  จนชะมดเช้ดละลาย  จนหอมดีแล้ว จึงกรองเอาน้ำชะมดเช้ด นำไปใช้ปรุงยาได้