สมุนไพรอักษร ม

มหาหิงค์	ยางจากราก	รสเฝื่อนร้อนเหม็น	ขับลมในลำไส้ แก้ท้องขึ้นอืดเฟ้อ แน่นจุกเสียด แก้ปวดท้อง  บำรุงธาตุ ขับเสมหะ ขับผายลม แก้โรคเส้นประสาท ช่วยย่อยอาหาร  แก้ปวด แก้ชักกระดูุก แก้ฮิสทีเรีย ทาแก้ท้องขึ้น ปวดท้องในเด็ก
มะกา	ใบ เปลือกต้น แก่น	รสขมขื่น รสขมฝาด รสขม	ต้มดื่มถ่ายเสมหะ และโลหิต ถ่ายพิษตานซาง ถ่ายพิษไข้ ชักลม เบื้องสูง ลงสู่เบื้องต่ำ ใบสดต้องปิ้งไฟก่อนใช้ ไม่ให้ไซร้ท้อง แก้กระษัย สมานลำไส้ แก้กระษัยไตพิการ ฟอกโลหิต ระบายอุจจาระธาตุ ขับเสมหะ

มะเกลือ	ผล เมล็ด เปลือกต้น แก่น ราก	รสขื่นเฝื่อนเบื่อฝาด รสเมามัน รสฝาดเมา รสฝาดเค็มขมเมา รสเมาเบื่อ	ขับพยาธิในลำไส้ ถ่ายตานซาง ถ่ายกระษัย เอาลูกสดใหม่ไม่ช้ำ  ตำคั้นเอาน้ำผสมกับน้ำกระทิสด ดื่มทันที ห้ามเก็บไว้จะเกิดพิษ ขับพยาธิไส้เดือน พยาธิปากขอ พยาธิตัวตืด พยาธิเส้นด้าย  ขับพยาธิในท้อง เป็นยากันบูด แก้กระษัย ขับพยาธิ แก้พิษตานซาง ขับพยาธิ แก้ตานซาง ฝนกับน้ำซาวข้าวกิน แก้อาเจียน แก้เป็นลมหน้ามืด แก้กระษัย  แก้ริดสีดวงทวาร แก้พิษตานซาง ขับพยาธิ
มะขามแขก	ใบ ฝัก	รสเปรี้ยวหวานชุ่ม รสเปรี้ยว	ระบายท้อง ถ่ายพิษอุจจาระเป็นมูก ถ่ายน้ำเหลือง ถ่ายพิษไข้  ถ่ายโรคบุรุษถ่ายพยาธิ แก้ริดสีดวงทวาร ไซร้ท้องมากกว่าฝัก ควรใช้ร่วมกับตัวยาขับลมเช่นกระวาน หรือกานพลู เหมาะกับ คนที่กำลังน้อย หรือเด็ก และคนที่เป็นริดสีดวงทวาร แก้ท้องผูก แก้ริดสีดวงทวาร ถ่ายพิษไข้ ขับลมในลำไส้ สตรีมีครรภ ์ห้ามรับประทาน
มะขามป้อม	ลูกอ่อน ลูกแก่ เนื้อลูกแห้ง ใบ เปลือกต้น ราก	รสเปรี้ยวหวานฝาดขม รสเปรี้ยวฝาดขมเผ็ด รสเปรี้้ยวฝาดาขม รสฝาดขม รสฝาดขม รสฝาดเมาเบื่อสุขุม	บำรุงเนื้อหนังให้บริบูรณ์ กัดเสมหะในคอ ทำให้เสียงเพราะ  แก้มังสังให้บริบูรณ์ แก้พรรดึก แก้พยาธิ แก้ไข้เจือลม แก้ไอ แก้เสมหะ ทำให้ชุ่มคอ ลดไข้ ขับปัสสาวะ  ระบายท้องบำรุงหัวใจ ฟอกโลหิต แก้ลม แก้โรคลักปิดลักเปิด  เป็นยาฝาดสมาน แก้ริดสีดวงทวาร แก้บิด ท้องเสีย ใช้ควบกับธาตุ ุเหล็ก แก้โรคดีซ่านและช่วยย่อยอาหาร  ต้มอาบลดไข้ สมานแผล ต้มดื่มแก้ไข้ แก้พิษไข้ พิษโลหิต ทำให้เส้นยืด แก้มะเร็งกรามช้าง  เป็นยาเย็น ฟอกโลหิต ทำให้อาเจียน
มะคำดีควาย	ลูก	รสขม	ดับพิษต่างๆ แก้กาฬภายใน สุมเป็นถ่าน ปรุงยาแก้พิษร้อน พิษไข้  พิษซาง ใช้ร่วมกับเม็ดมะกอกสุมไฟ กินแก้หอบเนืองจากปอดชื้น  ปอดบวม แก้ไข้ แก้เสลด สุมฝีอันเปื่อยพัง แก้จุดกาฬ ต้มเอาน้ำ ชะโลมผม แก้ชันตุ แก้เชื้อรา แก้รังแค  * ระวังอย่าให้เข้าตา จะทำให้แสบตา ตาอักเสบได้
มะเดื่อชุมพร	เปลือกต้น ราก ลูก	รสฝาด รสฝาดเย็น รสฝาดเย็น	แก้ท้องร่วง ชะล้างบาดแผล สมานแผล แก้ประดงผื่นคัน  แก้ไข้ท้องเสียไข้รากสาดน้อย ใหญ่ แก้ธาตุพิการ แก้ไข้ กระทุ้งพิษไข้ กล่อมเสมหะและโลหิต แก้ไข้หัว ไข้กาฬ  แก้พิษร้อน แก้ท้องร่วง แก้ท้องร่วง สมานแผล
มะตูม	ใบสด ผลอ่อน ผลแก่ ผลสุก เปลือกราก ลำต้น ราก ทั้ง๕	รสฝาดปร่าซ่าขื่นเมา รสฝาดร้อนปร่าขื่น รสฝาดหวาน รสหวานเย็น รสฝาดปร่าซ่าขื่น รสฝาดปร่าซ่าขื่น รสฝาดปร่าซ่าขื่น	คั้นเอาน้ำรับประทาน แก้หวัด แก้หลอดลมอักเสบ แก้บวม  แก้เยื่อตาอักเสบ  หั่นผึ่งให้แห้ง บดเป็นผง หรือต้มรับประทาน  แก้ธาตุพิการ  แก้ท้องเสีย แก้บิดแก้โรคกระเพาะอาหาร เจริญอาหาร ขับผายลม  บำรุงกำลัง ทุบให้แตก ต้มใส่น้ำตาลทรายแดง เรียกว่าน้ำอัฐบาล ดื่มแก้เสมหะ และลม บำรุงไฟธาตุ ช่วยย่อยอาหาร ต้มดื่มหรือเอาเนื้อรับประทาน แก้ลมเสียดแทงในท้อง แก้มูกเลือด  บำรุงไฟธาตุ ช่วยย่อยอาหาร แก้ไข้จับสั่น ขับลมในลำไส้ แก้พิษฝี พิษไข้ แก้สติเผลอ รักษาน้ำดี ขับลมให้เรอ แก้ปวดศีรษะ ตาลาย เจริิญอาหาร ลดความดันโลหิตสูง
มะเฟือง	ใบ ผล เปลือกต้น ราก	รสจืดมันเย็น รสเปรี้ยวหวาน รสฝาดเมา รสหวานเย็น	ต้มดื่ม ดับพิษร้อน แก้ไข้ ถอนพิษไข้หวัดน้อย ไข้หวัดใหญ่  ขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะขัด บดทาหรือพอก แก้เม็ดผดผื่นคัน   บวม แผลมีหนอง ห้ามเลือด แก้ปวด ถอนพิษแมงมุม แก้พิษงู รับประทาน แก้ไอ แก้ไข้ ระงับความร้อน ถอนพิษสำแดง แก้คอแห้ง  แก้กระหายน้ำ แก้อาเจียน แก้เลือดออกตามไรฟัน แก้บิด ขับน้ำลาย ลดการอักเสบ บวม แก้อาเจียนเป็นโลหิต รับประทานมากขับระดู  ทำให้แท้ง ต้มดื่มขับเสมหะ ขับปัสสาวะ ขับนิ่ว ค้นเอาน้ำจากผล รับประทานแก้ไข้ แก้เมา แก้ม้ามโตเนื่องจากไข้ป่า ผสมสารส้ม ดื่มขับนิ่ว แก้หนองใน * ไม่ควรรับประทานมะเฟืองเป็นประจำ หรือมากเกินไป แก้ไข้ท้องเสีย ดับพิษแผลปวดแสบปวดร้อน ต้มดื่มแก้ปวดศีรษะ ปวดข้อ ปวดกล้ามเนื้อ ดับพิษร้อน แก้ไข้  แก้ปวดแสบกระเพาะอาหาร จุกแน่นอก
มะระขี้นก	ใบ ผลอ่อน ราก ใบและราก	รสขม รสขมจัด รสขม  รสขม	คั้นเอาน้ำดื่ม แ้ก้ท่อน้ำดีอักเสบ เจริญอาหาร ใช้มากเป็นยา ทำให้อาเจียนแก้ไข้ แก้ตัวร้อน ดับพิษร้อน แก้ปากเปื่อย เป็นขุม  แก้พิษฝี บำรุงน้ำดี แก้ตับม้ามพิการ แก้อักเสบฟกบวม แก้ปวดเนื่องจากลมคั่งในข้อ รับประทานบำรุงน้ำดี เจริญอาหาร บำรุงร่างกาย บำรูโลหิตระดู  แก้ตับม้ามอักเสบ ขับพยาธิ แก้พิษฝี แก้บวม แก้เจ็บปวดอักเสบ จากพิษต่างๆ แ้ก้ลมเข้าข้อ ขับพยาธิในท้อง เป็นยาระบายอ่อนๆ คั้นเอาน้ำอมแก้ปากเปื่อย ปากเป็นฝ้าขาวขุม หั่นตากแห้งชงกับ น้ำดื่มแก้เบาหวาน ถ้าจะแก้รสขม ให้เติมใบชาลงไปเล็กน้อย น้ำคั้นจากผลดื่ม ทำให้แท้ง สามารถต้านเชื้อไวรัสและมะเร็งได้ ต้มดื่มแก้ไข้ แก้ริดสีดวงทวาร แก้แผลอักเสบ บำรุงธาตุ สมานแผล แก้โรคเบาหวาน

มะรุม	ใบ ฝัก เมล็ด เปลือกต้น ราก	รสเฝื่อน รสหวานเย็น รสจืดมัน รสร้อนเฝื่อน รสเผ็ดหวานขม	รักษาโรคเลือดออกตามไรฟัน ตำพอก รักษาบาดแผล ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ แก้ปัสสาวะพิการ แก้ไข้ ตำพอกแก้ปวดตามข้อ แก้บวม ขับลมในลำไส้ ทำให้ผายเรอ แก้ลมขึ้นเบื้องสูง คุมธาตุอ่อนๆ แก้ฝี  แก้พยาธิเป็นยาอายุวัฒนะ ต้มเป็นกระสายยา แก้หอบหืด  กระตุ้นหัวใจ บำรุงหัวใจ แก้บวม บำรุงไฟธาตุ มีคุณเสมอกุ่มบก
ราก เปลือกต้นมะรุม
มะแว้งเครือ	ลูก ราก	รสขมขื่นเปรียว รสขมขื่นเปรี้ยว	สดตำผสมเกลือเล็กน้อย อมหรือจิบ แก้ไอ เจ็บคอ ขับเสมหะ  แห้ง ปรุงยาแก้ไอ ขับปัสสาวะ เจริญอาหาร แก้เบาหวาน แก้ไข้สันนิบาต แก้น้ำลายเหนียว แก้ไอ กัดและขับเสมหะ  ขับปัสสาวะ ขับลม
มะแว้งต้น	ผล ราก	รสขื่นเปรี้ยว  รสขมขื่นเปรี้ยว	แก้ไอ ขับเสมหะ แก้ไข้เพื่อศอเสมหะพิการ ขับปัสสาวะ ลดน้ำตาล ในเลือดได้เล็กน้อย เจริญอาหาร บำรุงน้ำดี

มะหาด	แก่น	รสร้อนเมา	ใช้ผงบวดหาด ๓ กรัม ละลายน้ำเย็นดื่ม ขณะท้องว่าง หลังจากนั้น  ๒ ชม. ดื่มน้ำดีเกลือตามไป ขับพยาธิในท้อง ใช้ในเด็ก ได้ดี  ไม่พบพิษหรือฤทธิ์ ข้างเคียง ละลายน้ำทาแก้ผื่นคัน
มังคุด	เปลือกผล เนื้อหุ้มเมล็ด ยางจากผล	รสฝาด รสเย็นหวานอมเปรี้ยว รสฝาด	บดเป็นผง หรือชง หรือต้มรับประทาน แก้ท้องร่วง แก้บิดมูกเลือด  แก้ไข้ท้อง เสีย ฝนกับน้ำปูนใส ทาแผลเน่าเปื่อยพุพอง แผลมีหนอง สมานแผลสด ต้มชะ ล้างบาดแผล บำรุงกำลัง บำรุงร่างกาย แก้ร้อนใน เนื่องจากรับประทานทุเรียน  แสลงกับโรค บิดมูกเลือด รับประทาน แก้บิด ท้องร่วง ใส่แผลหนอง
ม้ากระทืบโรง	เถา	รสเย็นขื่น	ดองสุราหรือต้มดื่ม บำรุงกำลัง บำรุงโลหิต แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย  แก้ปวด ฟัน บำรุงความกำหนัด บำรุงธาตุ แก้ประดงเลือด ที่ทำให้ ้เป็นจุดห้อเลือด เป็นเม็ดตุ่มตาผิวกาย แก้ประดงลม แก้น้ำเหลืองเสีย