Dünyadan Kojenerasyon Örnekleri:

Mercy Hastanesi : Michigan, mushegon’ da ki bu hastane termal ve elektrik enerjisi elde etmek için 1.23$ milyon değerinde bir sistem kurdu. Sistem hastanenin 802 kW’ lık yükünün 800 kW’ ını ve 125 paund/inch² de 6000 paundluk buharı karşılamaktadır. Sonuç olarak, hastanenin buhar ihtiyaçlarını karşılamakta ayrıca yıllık 7 milyon kWh elektrik üretilmektedir. Sistem sadece ilk yılda 430.000$ kazandırmıştır. Ve kendi maliyetini 3 senede çıkarmıştır.

Lorin Endüstrileri: Michigan, mushegon’ da yer alan Lorin Endüstrileri, anotlanmış aliminyum folyo üzerine lider bir üreticidir. Üretilen bu materyal mimari kaplamalarda, pencere çerçevelerinde ve ışık yansıtıcılarında kullanılır. Lorin şirketinde anotlama için hem buhar hem de elektrik enerjisine ihtiyaç vardır. Ve bu işlemin maliyeti gittikçe artmakta olduğu için kojenerasyon sistemi kullanılmaktadır. Bu sistem elektrik satın alınmasını engellemekle beraber saat başı 10800 paund buhar üretilmektedir. Proje 2$ milyonluk bir yatırıma mal olup şirketin enerji maliyetini % 25 azaltmış olup ve 5 yıl içerisinde kendi maliyetini kapatacağı düşünülmektedir.

Busch Kojenerasyon Projesi Hakkında: 1995 aralığında, Rutgers üniversitesi tarafından busch kojenerasyon, elektriksel güç jenerasyonunu başlattı. New Brunswick N.J’ de bulunan Rutgers Üniversitesi kampüsünde bulunan bu tesisat Busch ve Livinglon kampüslerinin her ikisini de elektrik ve termal enerjiyi sağlamaktadır. Buhar jenerasyonu, soğuk emilim ve ısıtma için yüksek sıcaklıktaki su buharı üretilir ve 13 MW’ tan fazla elektrik Rutgers kampüsünde kullanılmak üzere jenere edilir.

Isı Üretimi: 3 gaz türbinin ve 3 tüp yakıcısından yüksek sıcaklıktaki egzost dan faydalanarak elde edilmiştir. Bu gaz türbinleri solar türbinleri A.Ş, tüp yakıcılar ise Forney Corporation tarafından üretilmiştir. Yakıt olarak doğal gaz tüketilir; gerektiğinde dizel yakıt destek yakıt olarak kullanılabilir. Jenere edilen 13.5 MW’ lık elektrik gücü kampüsün % 90’ lık ihtiyacını karşılamaktadır.

Elektrik dağıtım sistemi: Busch kojenerasyon tesisi 13.8 kV ve 60 Hz’ de Busch ve Livingston kampüslerinin elektrik ihtiyacının % 90’ ından fazlasını sağlar. Tesis 13.5 MW elektrik gücünü standart üretir. Kampüs şebekesi iki transformatör yolu ile, yerel kamu hizmetleri bir trafoya bağlıdır. Trafo 24.5 kV lık bir elektrik gücü üretir ve bu güç daha sonra transformatörlerde 13.8 kV’ a indirgenir.

Egzost kontrol sistemi: Rutgers Kamu Hizmetleri çevreyi korumak amacıyla Busch Kojenerasyon sistemi için bir egzost kontrol sistemi belirlemiştir. California, Santa Barbara’ da Anarad A.Ş tarafından üretilmiş olan bu sistemle devamlı karbon monoksit, nitrojen oksitlerini (No_X) ve diğer gazların oksijen konsantrasyonları kontrol edilebilir ve böylece merkez için en verimli ve temiz olarak çalışıp çalışmadığı kontrol edilir. Bir egzost gazı örneği analizör kabinlerine alınır. Bu analizör kabinlerinde ilk olarak gaz sıcaklığını 410⁰ F’ a kadar inderecek olan bir soğutucudan geçirilir. Gaz örneği üç analizörden geçirilir. Bunlar; oksijen, karbon monuksit ve nitrojen oksitlerdir.

Isı Üretim Sistemi: Türbin Egzostundaki yüksek sıcaklığı su ısıtıcılarına doğru yönlendirilir. Üç tane mevcut olan solar türbinlerinin egzost gazları tarafından taşınan termal enerjiyi kullanabilmek için su ısıtıcılarına gereksinim doğar. Su ısıtıcıları sayesinde 370⁰ F taki sıcak su kampüse dağıtılır. Su ısıtıcıları sayesiyle türbin egzostundan 25 milyon Btu / hr toplam ısı elde edilir.

Solar Gaz Türbinleri: Busch Kojenerasyon projesinde 3 tane solar çift yakıtlı türbin kullanılmaktadır. Bu türbinler doğal gazdan kimyasal enerji elde etmek ya da dizel yakıtı

mekanik enerjiye çevirmek için kullanılır. Solar türbinlerde, yakıt 12 tane enjektör tarafından enjekte edilir. bu enjektörler yanma odasının etrafında simetrik olarak sıralanmıştır. Yakıtın yanması sonucu oluşan yüksek sıcaklıktaki gazlar türbin milini 14.951 rpm gibi bir hızla döndürmektedir. Üretilen enerjinin 2/3’ ü havayı sıkıştırmak için kullanılan kompresöre, 1/3 ü ise elektrik enerjisine dönüştürülür. Ayrıca yanma esnasında yakıt ve havaya ek olarak iyonları giderilmiş su ile yanma odası beslenir. Böylece yanma alevinin sıcaklığı düşürülmüş olunur. Alevin sıcaklığının düşürülmesi NO_X kayıplarını azaltır.

Türkiye’ de Kojenerasyon Örnekleri:

Yalova Elyaf ve İplik Sanayi A.Ş. : Akrilik elyaf ve iplik üretiminde Türkiye’ nin iki kuruluşundan biri olan Yalova Elyaf ve İplik Sanayi A.Ş. , enerji giderlerinde tasarruf sağlamak ve enerji temin güvencisini arttırmak amacıyla, tesisin elektrik enerjisi ve proses buharı ihtiyaçlarını bir arada karşılayacak bir gaz türbini santralinin yatırım etüdleri ve projelendirilmesine 1990 yılı ortalarında başlayarak 1991 yılının ilk yarısında bu çalışmayı tamamlamıştır.

Yapılan ayrıntılı etüdlerde öncelikle santralin, Yalova Elyaf fabrikasının mevcut durum ve yakın gelecek enerji ihtiyaçlarını karşılayabilecek şekilde boyutlandırılması sağlanarak, santrali oluşturan başlıca ünitelerde, gaz türbinleri, atık ısı kazanları, kumanda kontrol merkezi, orta gerilim şalt sistemi ve güç trafolarında aranılması gereken teknik özellikler belirlendi.

Yalova Elyaf ısı-güç santralinin, santralin besleyeceği üretim tesisinin genel yapısı, mevcut ve yakın gelecek elektrik enerjisi ve proses buharı gereksinimleri göz önüne alınarak, ilk aşamada iki üniteden, orta vadede bunlara üçüncü bir ünitenin eklenerek üç üniteden oluşturulması düşünülmüştür.

Santral ana hatları ile, iki adet gaz türbini, bunların egzost gazları ile beslenecek iki adet ilave ateşlemesiz duman borulu atık ısı kazanı ve ekonomizör, santralin TEK şebekesi ve mevcut üretim tesisi ile bağlantısını sağlayacak şalt tesisi ve santral kumanda kontrol merkezinden oluşmaktadır. Sistemde yer alan gaz türbini ve atık ısı kazanlarının teknik özellikleri aşağıda verilmiştir.

Gaz Türbinleri

Yapımcı EGT

Modeli Typhoon

Tipi Tek şaft, endüstriyel ağır hizmet.

ISO koşullarında nominal güç 4.119 kW

15⁰ C saha koşullarında net güç 3.762 kW

Kompresör tipi ve kademe sayısı Aksiyal, 10

Sıkıştırma oranı 12.8:1

Yanma hücreleri 6 adet, şafta simetrik yatay

Türbin şaft hızı 16.570 rpm

Türbin tipi ve kademe adedi Aksiyal, 2

ISO koşullarına termik verim % 30, 50

Egzost gazı debisi 17,08 kg/s

Egzost gazı sıcaklığı 498⁰ C

Atık Isı Kazanları

Tipi Duman borulu, ateşlemesiz

İşletme basıncı 16 bar

Eko. girişi besi suyu sıcaklığı 105⁰ C

Eko. çıkısı gaz sıcaklığı 170⁰ C

Termik efektif kapasite 6.660 kW

Buna göre santralin iki üniteden oluşan ilk aşama toplam net kapasitesi, 7.524 kW güç ve 20 t/h 16 bar, doymuş buhar üretimi sağlayacak boyutta olmaktadır.

Yalova Elyaf, mevcut durumda elektrik enerjisini 34.5 kV’ lik TEK şebekesinden temin etmektedir. Santralde de, 11 kV’ a yükseltilerek TEK şebekesiyle 34.5 kV’ luk ana barada paralel geçilecek, fabrika buradan TEK’ e paralel olarak veya yalnız santral tarafından TEK’ ten bağımsız bir şekilde beslenebilecektir. TEK şebekesiyle paralel çalışma durumu ve istendiğinde TEK’ e enerji aktarımı göz önüne alınarak, 34.5 kV şalt tesisinde bulunan sayaç gurubu enerji alım ve satımına imkan tanıyacak şekilde çift taraflı olarak tesis edilmiştir.

Atık ısı kazanlarında, ilave ateşleme yani yakıt kullanmaksızın, yalnız türbin egzost gazları ile üretilen buhar, fabrikanın mevcut kazan dairesindeki buhar kollektörüne verilerek, proses, mevcut buhar şebekesinden beslenecektir.

Ekonomizör çıkışında 170⁰ C olan egzost gazı sıcaklığı, baca içinde 165⁰ C’ ye düşmektedir. Baca içine yarleştirilecek ilave bir ısı eşanjörü ile baca gazı sıcaklığını 100-120⁰ C düzeyinde düşürerek sıcak su üretimi ve bir absorpsiyon soğutucu vasıtası ile soğutma yapılması da ayrıca incelenmiş, ileride bu şekilde santral toplam çevrim veriminin arttırılması mümkün olduğu görülmüştür.

Santral kumanda kontrol merkezi, aşağıdaki birimlerden oluşmaktadır.

Gaz türbinleri için müstakil mikro işlemci kontrolü kumanda panoları.

Generatörler için kontrol ve koruma panoları.

Generatörler için kontrol ve koruma panoları.

Türbin ve generatör yatakları vibrasyon kontrol modülü.

Türbin - generatör grupları motor kontrol merkezleri.

Türbin - generatör gruplarının birbirleri ve TEK şebekesiyle paralel çalışmalarını sağlayan otomatik senkronizasyon modülü.

Fabrika yük talebini, türbin - generatör grupları tarafından eşit olarak üstlenilmesini sağlayan otomatik yük paylaşım modülü.

24 V doğru akım emercensi güç birimi ve akü grubu.

Atık ısı kazanları ve gaz klapeleri kumanda panosu.

Santral üretim - tüketim değerlerinin düzenli kayıt edilmesini, değerlendirilmesini ve raporlanmasını sağlayan raporlama birimi.

Altınyıldız Konfeksiyon A.Ş. : Altınyıldız kumaş fabrikasında ekim ayında (1997) faaliyete geçmiş olan proje ile kendi elektriğini kendi üretecek. Geri ödeme süresi yaklaşık 2-3 yıl olan bu proje ile TEK’ e 1 kwh için 0.07$ öderken doğalgaz yakarak maliyet 0.04$ indirilecek. Proje sadece elektrik üretmek amacıyla değil, ayrıca saatte 11.5 ton buhar buhar üretilecek. Buharda üretim ve sıcak su araçlarında kullanılarak projenin verimliliği %29 elektrik, %46 ısı enerjisi olup toplam verim yaklaşık olarak %75’ dir. Proje Gürdel Mühendislik tarafından üstlenmiştir. Türbin İşviçreden Tuma Turbamachsa tarafından alınıyor.

PAKMAYA KOJENERASYON TESİSİ: Bu tesis ile ilgili araştırma gizli tutulmaktadır. Bu yüzden ayrıntılı bilgiyi size veremediğimden özrü bir borç bilirim.

Kojenerasyon Resim Galerisi icin butonu tiklayiniz...

 

Ana sayfaya donmek icin