FRANK ZAPPA - THE NEGATIVE DIALECTICS OF POODLE PLAY

BEN WATSON

Leeftijdgenoot Ben Watson heeft een boek over Frank Zappa geschreven, en wat voor een boek: 597 pagina's en 1 foto. Bizar - om in stijl te blijven - is nog de meest toepasselijke benaming. Ik dacht dat ik na 26 jaar Zappa luisteren, volgen, lezen en bestuderen wel iets van zijn ideeën snapte, maar na het (bijna uit)lezen van dit boek blijkt dus nu dat ik er in al die jaren weinig van opgestoken heb. Zappa's wereld is - volgens Watson - nog complexer, waanzinniger, exorbitanter dan ik in mijn wildste fantasieën bedacht zou kunnen hebben.

Bovenstaande zinnen geven de rode draad van Watson's boek aan en zijn vooral een (door mij vertaald) typisch voorbeeld van het taalgebruik. TNDOPP (de afkorting van de boektitel) is voor Zappanaten die écht alles willen weten (en geloven) over het ontstaan van Zappa's werk, de 'betekenis' van z'n songteksten, de herkomst van zijn muziek, politieke en andere meningen en vooral alle verbanden uit FZ's Conceptual Continuity. In die zin zou deze recensie kort kunnen zijn: TNDOPP maakt alle andere Zappa-boeken overbodig. Maar...

TNDOPP's ruggegraat wordt gevormd door de chronologische volgorde van Zappa's cd/lp oeuvre, dat meestal zelfs per track behandeld wordt en in die zin soms meer op een uitgebreide discografie lijkt met alle opsommingen vandien. Echter worden vanuit die opsommingen allerlei boeiende uitstapjes gemaakt naar toekomstige of eerdere releases en/of wordt verwezen naar aanverwante zaken die op de besproken plek relevant zijn. Dat laatste kan betrekking hebben op de hoezen, maar ook op filosofische theorieën van Marx, Freud, Adorno, Benjamin; het boek Finnegans Wake van James Joyce, of boeken van SF-schrijver Philip K. Dick of alle bekende boeken en tijdschriften over Zappa, waar veelvuldig uit geciteerd wordt, net als uit het Zappablad Society Pages. Naar al deze zaken wordt in voetnoten netjes verwezen. In die zin is deze foliant de prima optelsom der individuele delen en dus ook geheel opgezet volgens de negatieve dialectiek. Die Watson!

Niet elke track krijgt een boeiende beschrijving, soms blijft het bij het noemen van een subjectieve beschrijving over de 'mooi-heid' ervan, soms wordt er een track vergeten (My Guitar Wants To Kill Your Mama van Weasels) en soms zijn er beschrijvingen waar je van denkt '?'. Het zwaartepunt van FZ's oeuvre ligt volgens Watson bij de periode na The Grand Wazoo; juist ja, bij al dat gedoe met poedels (daarom ook de titel van het boek) op Overnite Sensation, Apostrophe, Roxy en One Size. Een serie die voor de meeste Zappanaten (ik ben geloof ik een van de uitzonderingen op die regel) nog steeds de aantrekkelijkste is, gezien de resultaten uit voornamelijk Engels/Amerikaanse polls en soms zelfs onze eigen BP, alhoewel ik geloof dat de Nederlandse Zappanaten toch wat anders (nuchterder?) tegen allerlei Watsonse elementen aankijken.

Vaak maakt Watson zo'n verbluffende uitstapjes en koppelt daar zo'n verbazingwekkende conclusies aan, dat je gaat denken dat er wel iets van waarheid in moet zitten. Aan de andere kant denk ik, zeker na het lezen van dít boek: als je maar (ver) genoeg zoekt vind je altijd wel iets.

Tot nu toe, ik heb het boek nog niet helemaal uit, vind ik het letterlijk een fantastisch en ook intrigerend boek. Door het taalgebruik en alle kikkersprongen leest het, vooral na een warme, lange en meestal drukke werkdag, niet altijd even vlot weg, maar het is zeker een van de meest boeiende boeken ooit over Zappa en zijn werk geschreven. Ik kom er in de volgende BP zeker op terug, dan met een meer gedetailleerde beschrijving.

Het merkwaardigste tot nu wil ik jullie niet onthouden: Watson stelt aan het begin dat Zappa's muziek en dus ook zijn ideeën bedoeld zijn voor 'the man in the street' (Jan Modaal met z'n pet) en schrijft vervolgens een boek waar je toch wel een hogere, zo niet academische opleiding voor nodig hebt, wil je álles begrijpen wat hij schrijft en dan ga ik er maar van uit dat de lezer een meer dan gemiddelde belangstelling en kennis heeft van Zappa's werk. Overigens moet je met zo'n naam, als je al een boek gaat schijven, natuurlijk wel een boek als dit schrijven. Want had Sherlock Holmes ook niet een hulpje genaamd Watson, die eigenlijk alles uitzocht en alle problemen oploste...en had Sherlock Holmes niet ook een poedel als huisdier? Zo zie je maar, met een beetje speurwerk heb je zo een aantal conceptual-continuity-clues erbij. Wat een werk moet die Watson gehad hebben.

Tot zover voor nu, in BP 46 meer onthullends, kommentaar en een eind'oordeel' over TNDOPP.

p.s. het boek kost ca. fl 82,-, en is (nog) niet makkelijk verkrijgbaar.

p.s. 2: in de Volkskrant van 15 juli staat een uitgebreide recensie van Watson's boek door Frits van der Waa.

Paul Lemmens

en dan nu:

*********************

Paul's Warme Zomertip

*********************

VPRO's cd-label Eigenwijs heeft een zeer leuke en interessante cd uitgebracht: Celebration on the Planet Mars, met werk van Raymond Scott, gespeeld door de Nederlandse gelegenheidsformatie 'The Wooden Indians". Scott is vooral bekend doordat zijn muziek gebruikt werd/wordt bij tekenfilms van o.a. Bugs Bunny en Daffy Duck. Heeft dit iets met Zappa te maken? Nee! Ja! In het cd-boekje staat een citaat van Andy Partridge (van XTC): "What can you say about a man who inspired cartoon melodies, bebop, invented Frank Zappa and electronic music, and still found time to work for Motown?". Ook wordt er in de tekst nog gemeld dat Scott een voorvaderlijke muzikale band met Zappa heeft gelegd. Nieuwsgierig? Scott's muziek lijkt enigszins op werk van Uncle Meat, maar dan sneller en met meer humor. Maar zo'n staccato-opmerking doet de prachtige muziek te weinig eer, net als de uitstekend verzorgde verpakking overigens.

Geschikt voor alle Zappanaten, dus: gewoon bestellen bij de VPRO.