Michael Jackson schrijft geschiedenis
Is het een vogel...
Zoetsappig...
Razernij
Michael Presley
Leave me alone!
Snijboon
Bedroefd
Andere mond
Vriendenkring
Grappig
Advocaten
Het kan merkwaardig lopen in het leven. De sof van de nazomer - de Amsterdam ArenA - kwam toevallig ter sprake bij Michael Jackson, die met zijn staf in Amerika tourbespreking hield. Omdat niemand hem ooit iets negatiefs durft te melden, zeiden ze dat de ArenA het eerste stadion in Europa was met een schuifdak. En een transferium. Ze hadden het over een milieuvriendelijke ligging, een gevarieerd en ultramodern horeca-complex, geweldige geluidsfaciliteiten en een goede bereikbaarheid. Verder wisten ze niets te verzinnen. "O weten jullie wat," zei Michael Jackson, "daar doe ik drie concerten, dat is een perfecte locatie."
Alle Jackson kaarthouders van harte, u hebt een stukje van een wereldwonder in uw handen. Aan allen die hebben misgetast, pech. Het leven zit vreemd in elkaar, dat zeiden we al. En dat brengt ons aan de man (is het een vogel, een vliegtuig, een jongen, een meisje, een blanke, een zwarte, een gek of een geniaal? Nee het is Megaman!) die op zaterdag 28 september, maandag 30 september en woensdag 2 oktober concerten geeft in de Amsterdam ArenA.Dat is een zaak die ons allen aangaat. Want er zijn inmiddels drie generaties opgegroeid met de muziek van Michael Jackson.
Aan het einde van de jaren zestig was het koddige kereltje uit Indiana met zijn puberbroers overal van harte welkom om het loodzware decennium vrolijk af te sluiten. Een lief liedje, up tempo, guitige danspasjes (Michael verzon op 8-jarige leeftijd elke week drie Macarenas), iedereen sloot de Jackson 5 iun dearmen. Twaalf jaar later zocht een nieuwe generatie zijn eigen weg. Ze kwamen thuis met Thriller, een stuk pittiger dan het zoetsappige Jackson 5-gedoe van pa en ma. Veel Thriller-kopers verbazen zich momenteel over hun eigen kinderen, die in snikken uit barsten als Michael aanzet voor Childhood, het thema van de zielige orka-film Free Willy. Zijn de kinderen eenmaal Free Willy ontgroeiddan is oom Michael er weer bij een van de populairste jongensgfroepje van het moment, 3T - zijn bloedeigen neefjes die hij vocaal en productioneel uit de brand helpt. Het is dertig jaar geleden dat de 8-jarige Michael zijn tv-debuut maakte. De helft van de mensen op aarde nu was nog niet geboren. TV was zwart-wit, de mensen hadden hooguit twee kanalen. Er was de vietnam-oorlog, de Beatles en Elvis waren er. Er liepen mensen op de maan en Johan Cruijff brak door in Oranje. De namen van Churchill, De Gaulle, Kennedy en Chroetsjov galmden nog na. De eerste vier Jackson 5-plaatje behaalden alle de nummer 1 positie in Amerika (I want you back, ABC, The love you save en I'll be there), wat hem tot een van de jongste multimiljonairs van Amerika maakte. Wie meende dat dit ten onrechte was, en dat Michael profiteerde van zijn broers en de gedrevenheid van Papa Jackson, kwam snel bedrogen uit. Al in 1972 (Michael was nog dertien) scoorde hij zijn eerste slol nummer 1, Ben. Tien jaar later bracht de 24-jarige Jackson het album Thriller uit, dat alle toen bestaande records verpulverde en toto op de dag van vandaag onbedreigd de best verkochte plaat aller tijden is (47 miljoen exemplaren).
Nee, Michael had zijn broertjes niet nodig. Hij wist dat la als jochie van acht. Altijd moest de pers hem hebben, alle ogen waren op hem gericht. Wat leuk was, bedacht hij, wat origineel was, bracht hij in. Michael was een klein genie, een zwarte Mozart, een nieuwe Peter Pan, een kruising tussen Shriley Temple en Stevie Wonder. Hij was vanaf het prille begin een publieke figuur. Dat dreef henm jarenlang tot razernij en wanhoop. Nooit kon hij ongedwongen zichzelf zijn, altijd werd er op zijn vingers gekeken. Gaandeweg ontdekte hij ook de wapens waarmee hij de media kan manipuleren - allemaal gebaseerd op het economische begrip schaarste. Het is een sterke troef in de handen van Michael. Schaarste. Geef hen weinig van wat ze willen en ze fantaseren de helft erbij. Zo ontstaan mythes, zo creeer je mythes. Geen interviews. Nooit niet, aan niemand niet. Tenzij een heeel enkel keertje op zijn voorwaarden. Michael heeft zich van kindsbeen af schuw opgesteld ten opzichte van de pers. Een neutraal lachje hier, een knikje daar. De muskieten van de pers vraten het, herkauwden het, bliezen het op en brachten het als riante vierkolommers op de belangrijke pagina's in de kranten entijdschriften. Toen al, en nu nog steeds. Ook in artistiek opzicht presteert hij volgens de wetten van de schaarste. Eens in de vier jaar een album moet genoeg zijn, vindt hij. Het komt neer op twee, drie liedjes per jaar schrijven - een bedroevend aantal voor een componist. Toch doet Jackson mee in de eredivisie van de songschrijvers - de moeilijkste league in het vak - want elk liedje dat hij schrijft wordt een hit. Over al zijn talenten zal nog menig boek het daglicht zien, over zijn leven zullen bibliotheken verrijzen. Michael zal ze met liefde financieren. Veel van wat hij doet schreeuwt om aandacht. Je hoeft geen psycholoog om dat te zien. Het enige wat je hoeft te doen i s kijken. Naar zijn optredens en zijn videos. Luister naar zijn muziek en lees de teksten: alles draait om "me". Als hij de Heer vraagt de wereld een beetje beter te maken (Heal the world), dan moet hij dat doen voor "jou en vor mij en het gehele menselijk ras". Het was een van Michaels meer bescheiden momenten - meestal neemt hij geen genoegen met de tweede plaats.
Zo ook op deze tournee. Kijk eens naar Michaels portable standbeeld. Jackson als een dappere strijder, opgeblazen tot een reus van vijtien meter! Iemand moet dat verzonnen hebben, en hij kan moonwalken. Jackson zeult dat enorme zelfbeeld overal mee naar toe. Bij het begin van zijn tournee door Europa werd het beeld van Jackson in Praag zelfs op de sokkel van de omvergetrokken Stalin geplaatst. Sommige mensen vinden het beeld zo angstaanjagend groot, dat anderen (onder wie vele Ajax-aanhangers) hopen dat het misschien de boze geesten in de ArenA kan verjagen. Geen zorgen , als er iets te genezen valt zal Michael er zijn. Een bezoekje, een foto, een donatie, niets is hem te dol. Als de jeugd in nood is en de natuur alarm slaat, dan is Michael er. Hij schrijft er ook prachtige evergreens over (We are the world en Earth song) maar werd niettemin aangeklaagd voor duistere interpretaties van de begrippen jeugd & milieu (sexueel misbruik van minderjarige jongens).Michael kocht de rechtszaak af en richtte al zijn aandacht weer op de dingen waar hij werkeliojk mee bezig was: zijn huwelijk met de dochter van Elvis Presley, zijn uit elkaar vallende gezicht, de aanschaf van een kasteel en een landgoed bij Parijs en een spetterende opvolger voor het album Dangerous uit 199.
Qua publiciteit is Superman inderdaad een kleuter vergeleken bij Michael Jackson, de Megaman. Elke dag is er wel wat te melden over MJ, en elke dag willen mensen over de hele wereld het lezen, ze willen het weten. Twee weken geleden publiceerde het Amerikaanse zakentijdschrift Forbes zijn jaarlijkse lijst van de honderd best verdienende mensen in Amerika. Jackson nam een comfortabele zesde positie in met een jaarinkomen van 150 miljoen gulden - en dat gaat al vijftien jaar zo. Michael en de media. Hij haat ze (Leave me alone) en hij houdt van ze. Forbes was nieuws, maar wat de afgelopen tijd ook nieuws was, was dit:
Waarschijnlijk vergeten we nog een paar dingetjes, maar vast staat dat miljardenbedrijven als General Motors, Shell enCiticorps jaloers zijn op de persafdeling van Michael Jackson. Het is een rare snijboon, maar wel een geniale. Wat in alle verhalen over hem ondebelicht nlijft is de kwaliteit van zijn muziek. Het klinkt potsierlijk voor de grootste ster op aarde, maar hij wordt enigszins onderschat. Bijna niemand ziet Jackson als een componist. Tegelijkertijd is er niiemand met zoveel classics op zijn naam die dat is overkomen. Hij schreef Billy Jean en Beat it, Liberien Girl en Dirty Diana, Heal the worlden We are the world. Hij schreef Black or white en zijn nieuwste (achtenveertigste!) hit Stranger in Moscow. Hij schreef zelf nog twintig andere hits. Muziek die in zijn kop begint, muziek die hij zelf uitschrijft. Zoals Beethoven en Mozart, zoals Gershwin en Bacharach, zoals Lennon en McCartney, zoals Stevie Wonder en Prince. Zo goed is hij, en in dat licht bezien is zijn obsessie voor verkoopcijfers wat beter te bevatten.
Waar gaat het nu om? Jackson heeft in zijn spaarzame ionterviews niet bepaald geheimzinnig gedaan over zijn ambities. Hij wilde de best verkopende artiest aller tijden worden - hij wist dat dat zou lukken. Na Thriller beloofde hij een album af te leveren dat twee keer zoveel zou verkopen, te weten 80 miljoen exemplaren. Na drie jaar wachten bleef de teller hangen op 18 miljoen exemplaren van Bad. Niet slecht voor geen enkele band, maar Michael was diepbedroefd. Bad had aan alle eisen voldaan. De plaat had beter geklonken dan Thriller, de ballad en het duet waren top. De hits waren talrijk, Quincy Jones had weer de de produktie gedaan, toch bleef de plaat in de schappen liggen. Michael piekerde zich suf. En als een perfectionist gaat piekeren is er iets mis. Zo zag Michael Jackson over het hoofd dat hij als volwassen man van dertig een beetje belachelijke indruk maakte als kwaad jochie van zestien in de humorloze en pretentieuze Bad-video
Voorts waren er natuurlijk de grote uiterlijke verschillen met Thriller. Wie de hoezen van Thriller en Bad naast elkaar legt weet meteen hoe drastisch plastische chirurgie kan zijn. Het was te veel, veel te veel. Een totaal andere mond. Een compleet nieuwe neus. Iets met zijn kin. Wie dat dan zo pontificaal op de hoes etaleert mag verwachten dat mensen denken dat hij meer met zijn uiterlijk bezig geweest is dan met zijn muziek. Toch was Bad geen slechte plaat. Zeker niet. Maar dankzij de steun van een wervelende wereldtoernee van Jackson (ook: het Pepsi-offensief) ontsnapte het album niet aan de aandacht. En ach, achttien miljoen cds (à dertig gulden) was zakelijk gezien alles behalve een zeperd. De nieuwe eigenaren van CBS/Epic Records - Sony Music - stonden te trappelen om meteen een mooie, meerjarige deal met Jackson te sluiten. Er is een weekend bellen overheen gegaan (en de honderden wederzijdse advocaten werken nog dagelijks aan de details) maar Sony en Jackson kwamen eruit met een contract ter waarde van een slordige 800 miljoen dollar. Een vet miljard voor zes albums, bemoeienis van Jackson met een aantal films en een Jackson platenmaatschappij. Sony zag het goed. In 1991 verscheen Dangerous, een bloedstollend goeie plaat. Veruit de beste die hij ooit had opgenomen - en dat zonder good old Quincy Jones. Dangerous plaatste Michael Jackson ferm in de jaren negentig. Zijn status als superster bleef onaangetast, ondanks wederom tegenvallende verkopen - de plaat naderde wereldwijd de achttien miljoen verkochte exemplaren. De stroom single-hits was echter niet te stuiten - hij was nog steeds de beste van de klas. Jackson liet niet na dat te onderstrepen. Hij liet zijn persbureau melden dat hij voortaan door het leven wenste te gaan als King of Pop. In het Engels heeft het begrip self-proclaimed en zeer negatieve lading. Het achtervolgt Jackson tot op heden, in elk artikel duikt weer een bijzin op waarin de door zichzelf uitverkorene nog even als zodanig wordt neergezet. Wie hem dat King of Pop-idee heeft ingefluisterd zal inmiddels wel ontslagen zijn en vervangen door de volgende ja-knikker. Tenzij het Jackson zelf was, de president-directeur, singer-songwriter, het zakenbrein, de superster, de (ex-)schoonzoon van Elvis!
Jackson schijnt een goed betalende werkgever te zijn, daar tegenover staat dat hij mensen gemakkelijk ontslaat. Zijn wantrouwen is groot en wie hem bedonderd kan het shaken. Geen gemakkelijke jongen dus. Zijn vriendekring is dan ook erg overzichtelijk. Evenmin hartelijk gaat hij met zijn familie omk. In zijn biografie moonwalker uit 1988 had hij de vroege mishandelingen van vcader Joseph al ter sprake gebracht. Sindsdien is de realatie bekoeld - voor zover een relatie met Michael kan bekoelen. Met zijn zusje La Toyah het zelfde laken een pak. Zij moest haar mond houden en mocht niet bloot in Playboy, hij bevuilde zijn eigen nest terwijl hij met zijn hand in zijn kruis stond te graaien. Degene met wie hij het beste kan opschieten is zijn jongere zusje Janet, sinds tien jaar bijna even succesvol als Michael. In Scream, de venijnige eerste hit van HIStory, schreeuwen ze het samen uit: we hebben het zo zwaar in onze gouden kooi! De schitterende bijbehorende videoclip wint alle prijzen, maarJanet en Michael zien er niet uit als het gezellige stel bij wie je wel een avondje op visite wilt. Janet is gesloten en heeft veel geleerd van het hoge malloten-percentage in haar familie. Van haar geen onvertogen woord of exentriek gedrag. Ze heeft welliswaar haar gezicht laten liften (neus, mond), haar borsten vergroot en het eerste huwelijk alweer achter de rug, de roddelbladen vreten zich liever vol aan Michael, a Toyah, Jermaine en vader Joseph> Janet heeft in een interview met het Amerikaanse muziekblad Rolling Stone eens uitgelegd hoe zij haar broer ziet. "Mensen worden gek als ze hem zien. Kunnen niet meer normaal doen. Dat was al zo toen hij klein was. Iedereen moest hem aanraken, beetpakken of kussen. Met die mensen kon hij zich niet identificeren. En dat maakt hem nog aantrekkelijker. Een sprookjesfiguur. Dan maakt hij ook nog spetterende muziek. Michael is geweldig. Ik sta in zijn schaduw. Maar ik zou nooit in zijn schoenen willen staan." Ze zei nog net niet: het is eenzaam aan de top.
Dat zou ook teveel van hetb goede zijn, want zo te zien is het helemaal niet eenzaam aan de top. Michael omringt zich graag met celebrities. In het cd-boekje van HIStory zien we hem liefdevol lachen naar het vogeltje met achtereenvolgens:
Elizabeth Taylor ("Hij is een van de fijnste mensen op de planeet")
Jackie Kennedy Onassis ("Hij is gevoelig, warm en grappig")
Steven Spielberg ("Hij is een van de meest waardevolle bronnen op aarde")
ex-president Ronald Reagan ("Een voorbeeld voor de jeugd")
President Bill Clinton ("Hi, Michael")
President Nelson Mandela
ex-president Bush
ex-president Jimmy Carter
Het lijkt Michael niet veel uit te maken wat de beroemdheid met wie hij op de foto gaat vertegenwoordigt. Echt goed ligt Michael niet bij de zwarten in Amerika.Het excuus vitiligo - een ziekte waarbij huidpigment oplost - wordt niet klakkeloos geaccepteerd. Men vindt dat hij zijn negroide afkomst verloochent met zijn dunne lippen, zijn ontkroesde haaren operatief verkregen smalle, spitse neus. Toch zoekt Jackson de Zuidafrikaanse president Nelson Mandela op. Mandela heeft op zijn beurt niets met die hele Jackson - maar als hij een cheque van 150.000 gulden voor kinderpvang in de achterbuurten van Johannesburg meeneemt is hij natuurlijk van harte welkom, zeker als de bevolking het leuk vindt.
Reagan en Clinton zijn twee uitersten, maar Jackson steunde de één en steunt de ander. Kort na het verschijnen van HIStory kreeg Jackson een proces aan zijn broek van Joodse organisaties in Amerika> In het nbummer They don't care about us slaat hij antisemitische teksten uit. Natuurlijk had hij het niet zo bedoeld, legde hij uit. Volkomen per ongeluk had hij de term to kike gebruikt - een scheldnaam voor iemand van Joodse afkomst in Amerika - dit in de context van de advocaten die hem achtervolgden. Op latere cds is het woord geschrapt. "Joodse mensen zijn juist heel aardig" luidde zijn verweer en om dat te bewijzen ging hij maar weer eens op de foto met Steven Spielberg, de geestelijke vader van één van de beste vrienden die Michael ooit heeft gehad: E.T.