Fokus Kimia Januari 1999

Fokus April 2000

Mol+JAR+Kemolaran+Isipadu Molar = Ais Kacang

Adakah anda mengahadapi masalah dengan pengiraan dalam KIMIA ? Adakah anda masih tidak tahu mengira bilangan mol sesuatu bahan ? Adakah anda masih kurang faham dengan kemolaran ? Bolehkah anda mengira kuantiti sesuatu bahan daripada persamaan kimia yang seimbang ?

Dalam fokus April ini cikgu akan membantu anda menyelesaikan semua masalah di atas dengan cara yang mudah. Selepas anda membaca artikel ini, pengiraan dalam kimia akan menjadi suatu kerja yang mudah untuk anda.

~ Mr. Ooi ~

A. Bilangan mol sesuatu bahan.

Bilangan mol sesuatu bahan boleh dihitung berdasarkan keadaan jirimnya, iaitu sama ada bahan itu wujud sebagai pepjal, larutan atau gas.

Keadaan jirim	Rumus @ fakta penting
Pepejal	Jisim (g) /JAR atau Jisim (g) /JMR
Larutan	MV/1000 (M= kemolaran, V = isipadu dalam cm³)
Gas	Pada S.T.P, 1 mol gas = 22.4 dm³ Pada keadaan bilik, 1 mol gas = 24 dm³

Contoh 1
(a) Hitungkan bilangan mol atom bagi 1.2 g magesium. (JAR Mg : 24)
(b) Berapakah bilangan mol kalsium karbonat dalam 40 g kalsium karbonat ?
(JAR Ca : 40, C : 12, O : 16)

Penyelesaian :
(a) Magnesium ialah pepejal.
Jadi, 1.2 g Mg = 1.2 /24 = 0.05 mol atom Mg

(b) Kalsium karbonat ialah pepejal.
JFR bagi kalsium karbonat = 100 <--(40 + 12 + [3 x16])
Jadi, 40/100 = 0.4 mol kalsium karbonat.

Contoh 2
Hitungkan bilangan mol asid hidroklorik dalam 20 cm³ asid hidroklorik cair 0.5 moldm^-3.

Penyelesaian :
Asid hidroklorik cair ialah larutan, jadi gunakan rumus MV/1000.
Bilangan mol asid HCl = (0.5 x 20)/1000 = 0.01 mol

Contoh 3
Hitungkan bilangan mol oksigen dalam setiap yang berikut.
(a) 11.2 dm³ oksigen pada S.T.P.
(b) 480 cm³ oksigen pada keadaan bilik.

Penyelesaian :
Oksigen ialah gas.

(a) Pada S.T.P, 11.2 dm³ oksigen = 11.2/22.4 = 0.5 mol oksigen
(b) Pada keadaan bilik, 480cm³ oksigen = 480/24 000 = 0.02 mol oksigen.

B. Kemolaran sesuatu larutan.

Kemolaran sesuatu larutan ialah kepekatan larutan itu dalam mol per dm³.
Iaitu, kemolaran bermakna berapa bilangan mol bahan yang larut dalam 1 dm ³ air suling.
Jadi, kemolaran = bil. mol bahan / isi padu dalam dm³.
atau kemolaran = (bil. mol bahan / isi padu dalam cm³) x 1000
[Perhatian : 1dm³ = 1000cm³]

Contoh 4
Hitungkan kemolaran setiap larutan yang berikut.
(a) 4 mol kuprum(II) sulfat dilarutkan dalam 2 dm³ air suling.
(b) 5.85 g natrium klorida dilarutkan dalam 500 cm³ air suling. (JAR Na : 23, Cl : 35.5)

Penyelesaian :
(a) Kemolaran = 4 mol / 2 dm3 = 2 moldm^-3.

(a) Bilangan mol NaCl = 5.85 / 58.5 = 0.1 mol
Kemolaran = (0.1 / 500) x 1000 moldm^-3

C. Menghitungkan kuantiti sesuatu bahan daripada persamaan kimia yang seimbang.

Untuk menghitungkan kuantiti sesuatu bahan daripada persamaan kimia yang seimbang, ikutlah langkah-langkah berikut.

Langkah 1	Menentukan dua bahan yang terlibat. Biasanya, kuantiti salah satu bahan diberikan dan anda diminta mencari kuantiti bahan yang satu lagi.
Langkah 2	Kuantiti bahan yang diberikan mungkin dalam : (a) jisim (g) (b) isi padu gas (cm³) (c) kemolaran dan isi padu larutan. Anda perlu menukarkannya kepada bilangan mol dahulu. Ingat ! adalah lebih mudah menjalankan penghitungan dalam unit mol.
Langkah 3	Tuliskan kadaran atau nisbah dua bahan yang terlibat itu daripada persamaan kimia yang seimbang. Kemudian selesaikan secara kadaran. Misalnya, aP + bQ ------> cR + dS maka, a mol P ---------------> c mol Q y mol P ---------------> (y/a) x c mol Q
Langkah 4	Selepas mendapatkan hasil penghitungan dalam unit mol, tukarkannya kepada unit yang dikehendaki, misalnya gram, isi padu atau lain-lain.

Contoh 5
2.3 g natrium dibakar dengan lengkap dalam oksigen. Hitungkan jisim natrium oksida yang terbentuk.
(JAR Na : 23, O : 16)

Penyelesaian :
4Na + O2 ----------> 2Na₂O

Dua bahan yang terlibat ialah natrium dan natrium oksida.
2.3 g natrium = 2.3/23 = 0.1 mol

Daripada persamaan,

4 mol Na ---------------->

2 mol Na₂O

0.1 mol Na ---------------->

(0.1 /4) x 2 mol Na₂O

= 0.05 mol Na₂O (Cari bil. mol Na₂O dahulu)

= 0.05 x 62 g Na₂O (Tukar kepada jisim)

= 3.1 g Na₂O

Contoh 6
Kkalsium karbonat yang berlebihan ditambahkan kepada 20 cm³ asid hidroklorik cair 0.5 moldm^-3
Hitungkan isi padu gas karbon dioksida yang terbebas pada keadaan bilik.

Penyelesaian :
CaCO₃ + 2HCl ----------> CaCl₂ + H₂O + CO₂

Dua bahan yang terlibat ialah asid hidroklorik cair dan gas karbon dioksida.

Bilangan mol asid HCl = (0.5 x 20)/1000 = 0.01 mol

Daripada persamaan,

2 mol HCl ---------------->

1 mol CO₂

0.01 mol HCl ---------------->

(0.01 /2) x 1mol CO₂

= 0.005 mol CO₂ (Cari bil. mol CO₂ dahulu)

= 0.005 x 24 dm³ CO₂ (Tukar kepada dm³)

= 0.12 dm³ CO₂.