การเดินทางสู่ธรรมชาติ ไม่มีอะไรจะยิ่งใหญ่ไปกว่า "ขุนเขาและภูผา" เทือกเขาอันสูงใหญ่ที่สลับซับซ้อน คือ ปรากฎการณ์ทางธรรมชาติ ซึ่งใช้เวลาอันยาวนานในการรังสรรค์สิ่งอัศจรรย์ให้บังเกิดขึ้น ภูเขาสูงแห่งหนึ่งอาจจะมีอายุเก่าแก่กว่าประวัติมนุษยชาติจะเริ่มขึ้น เทือกเขาแต่ละแห่งล้วนเป็นแหล่งรวมธรรมชาติอันหลากหลาย เป็นต้นกำเนิดและเป็นแหล่งที่อยู่ของสรรพชีวิตน้อยใหญ่ ซึ่งปกคลุมด้วยผืนป่าอันกว้างใหญ่ไพศาล เป็นจุดกำเนิดของต้นน้ำลำธาร เป็นขุมทรัพย์ที่อุดมไปด้วยอัญมณีที่หลากหลาย นอกเหนือจากนั้นภูเขายังเป็นกำแพงธรรมชาติ เป็นที่กำบังลมและพายุมรสุม รวมถึงเป็นเขตแดนของประเทศ

ภูเขาอันเก่าแก่ คือบันทึกเรื่องราวความเปลี่ยนแปลงทางด้านธรณีวิทยา เปรียบได้กับประวัติที่มาของผืนโลก ด้วยว่าภูเขาสูงแต่ละแห่งล้วนกำเนิดแตกต่างกันออกไป ในบรรดาภูเขาสูงสลับซับซ้อนของประเทศไทย ก็คือแหล่งธรรมชาติ อันมีค่าน่าอัศจรรย์ที่ปรากฎอยู่บนผืนแผ่นดินไทย

ภูเขา สถาปัตยกรรมอันยิ่งใหญ่และงดงามที่ธรรมชาติได้รังสรรค์ขึ้น เป็นมรดกทางธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ไปด้วยความหลากหลายของระบบนิเวศ ที่มีคุณประโยชน์ต่อมวลมนุษยชาตินานัปการ กล่าวคือ ภูเขาเป็นแหล่งต้นน้ำลำธารที่สำคัญ เป็นแหล่งรวมพืชพรรณ และป่าไม้นานาชนิด เป็นแหล่งรวมความหลากหลายทางชีวภาพ อันหมายถึงสรรพชีวิตทั้งพืชและสัตว์มากมาย ภูเขาเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่า เป็นแนวกำบังลม เป็นแหล่งสมุนไพรและยารักษาโรค เป็นแหล่งแร่ธาตุอัญมณี เป็นแหล่งนันทนาการ และเป็นแหล่งอาหารที่สำคัญทั้งของมนุษย์และสัตว์

แนวภูเขาที่สำคัญในประเทศไทย พบกระจายทั่วไปอยู่ทุกภาคของประเทศ ในภาคเหนือ ขุนเขาสูงสลับซับซ้อนวางแนวทอดยาวมาจากเทือกเขาหิมาลัย และเทือกเขาในแคว้นยูนานของจีน มีแนวเทือกเขาที่สำคัญ คือ ทิวเขาถนนธงชัย วางตัวพาดผ่านจากแม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ และตาก ทิวเขาแดนลาว สันตะเข็บทางเหนือ ระหว่างชายแดนไทย - พม่า ทิวเขาผีปันน้ำ อันเป็นสันปันน้ำที่แบ่งน้ำแยกเป็นสองทาง ทางหนึ่งสู่แม่น้ำเจ้าพระยา และอีกทางหนึ่งสู่แม่น้ำโขง นอกจากนี้ก็ยังมีทิวเขาหลวงพระบาง และทิวเขาจอมทอง ซึ่งทิวเขาดังกล่าวเป็นที่ตั้งของดอยสูงที่สำคัญ อาทิ ดอยอินทนนท์ ดอยผ้าห่มปก ดอยเชียงดาว ดอยม่อนจอง และดอยผีปันน้ำ

ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีเทือกเขาภูพานเป็นเทือกเขาสำคัญ ซึ่งแบ่งที่ราบสูงอีสานเป็นแอ่งโคราช และแอ่งสกลนคร ขณะเดียวกันทางตอนใต้ของอีสานมีเทือกเขาพนมดงรัก แบ่งเขตระหว่างไทยและกัมพูชา มีแนวเทือกเขาพังเหย เทือกเขาดงพญาเย็น และเทือกเขาสันกำแพง กั้นระหว่างภาคอีสานและภาคกลาง

ภาคกลาง แนวของเทือกเขาอยู่ด้านตะวันตก คือ เทือกเขาตะนาวศรี เชื่อมต่อกับปลายสุดของเทือกเขาถนนธงชัย ที่ทุ่งใหญ่นเรศวร ทอดยาวสู่คาบสมุทรภาคใต้ จนถึงจังหวัดระนอง

ภาคใต้ ด้านตะวันตกมีเทือกเขาภูเก็ต ซึ่งทอดตัวเป็นแนวยาวจากจังหวัดระนองไปจนถึงจังหวัดสตูล ส่วนด้านตะวันออกเป็นเทือกเขานครศรีธรรมราช ซึ่งทอดยาวจากจังหวัดนครศรีธรรมราช ไปจังหวัดพัทลุง จังหวัดตรัง และไปชนแนวเทือกเขาสันกาลาคีรี ด้านใต้ติดกับชายแดนมาเลเซีย

เทือกเขาเหล่านี้ คือแหล่งที่รวมของธรรมชาติมากมาย สรรพชีวิตนานาต่างโลดแล่นดำรงชีวิตอยู่อย่างมีความสุข เป็นบ้านอันอบอุ่น เป็นห้องเรียนธรรมชาติที่มากด้วยข้อมูล เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่พร้อมต้อนรับผู้มาเยือนตลอดเวลา ภูเขาจึงเป็นทรัพยากรธรรมชาติอันมีคุณค่าที่ควรอนุรักษ์ไว้ เป็นมรดกแก่แผ่นดินสืบไป

• ยอดดอยที่สูงที่สุดในประเทศไทย คือมีความสูงประมาณ 2,565 เมตร ปกคลุมด้วยป่าดึกดำบรรพ์หรือป่าดิบเขา เป็นส่วนหนึ่งของทิวเขาถนนธงชัยตะวันออก เป็นแหล่งต้นน้ำลำธารที่สำคัญของแม่น้ำปิง

(800 x 600)

ดอยเชียงดาว

• ยอดเขาที่สูงอันดับสามของประเทศไทย เป็นแนวเทือกเขาหินปูนที่เป็นแหล่งกำเนิดของพืชพันธุ์กึ่งอัลไพน์ที่สำคัญ และเป็นยอดเขาที่มีลักษณะหยักแหลม มีหน้าผาสูงชันอยู่ทั่วไป ซึ่งเป็นยอดเขาที่ท้าทายที่สุดลูกหนึ่งสำหรับนักผจญภัย อยู่ในแนวทิวเขาถนนธงชัยตะวันออก อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่

(800 x 600)

ดอยม่อนจอง

• ยอดดอยที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งในแนวทิวเขาถนนธงชัยที่ทอดยาวตระหง่านอยู่เหนือลุ่มแม่น้ำปิง มีสัณฐานเป็นแนวหน้าผาสูงชันทางตะวันตก และแนวป่าดิบเขาที่สมบูรณ์ทางตะวันออก เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของกวางผา สัตว์ป่าสงวนที่ใกล้สูญพันธุ์ชนิดหนึ่งของประเทศไทย ตั้งอยู่ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าอมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่

(800 x 600)

ดอยภูคา

• ส่วนหนึ่งของทิวเขาหลวงพระบาง เป็นแหล่งต้นน้ำสำคัญของแม่น้ำว้า และแม่น้ำน่าน อุดมด้วยป่าดิบเขาและป่าดิบชื้น ซึ่งเป็นแหล่งเดียวที่พบ ชมพูภูคา ไม้หายากที่สุดชนิดหนึ่งของโลก รวมทั้งเต่าร้างยักษ์ พืชตระกูลปาล์มที่เป็นไม้เฉพาะถิ่นที่หายากเช่นกันในจังหวัดน่าน

(800 x 600)

ภูหอ

• ยอดเขาที่สัณฐานคล้ายภูเขาไฟแห่งภาคอีสาน ยอดบนสุดเป็นที่ราบแคบ ๆ ประกอบด้วยทุ่งหญ้าและป่าดิบเขา และมีแนวหน้าผาล้อมรอบทุกด้าน นับเป็นภูเขาลูกโดดที่มีสัณฐานแปลกที่สุดของทิวเขาเพชรบูรณ์1 จังหวัดเลย

(800 x 600)

ภูกระดึง

• ภูเขายอดตัดลูกหนึ่งในแนวทิวเขาเพชรบูรณ์ 1 เป็นแหล่งท่องเที่ยวสำคัญของภาคอีสาน บนยอดภูมีสภาพเป็นทุ่งหญ้าและป่าสน ส่วนขอบภูเป็นแนวหน้าผาตัดชันโดยรอบ เป็นแหล่งต้นน้ำสำคัญของลำน้ำพอง

(800 x 600)

ภูหลวง

• ภูหลวง หมายถึง ภูเขาอันยิ่งใหญ่ อยู่ในเขตจังหวัดเลย มีสภาพป่าสมบูรณ์ และเป็นแหล่งต้นน้ำเลย ปรากฎพืชพันธุ์ไม้ป่านานาชนิด โดยเฉพาะกล้วยไม้ ดอกไม้ป่า ซึ่งหมุนเวียนสะพรั่งทั้งปี ด้านทิศตะวันออกมีหน้าผาที่สวยงาม คือ ผากบ อันเป็นทุ่งกว้างไปจรดสนามกอล์ฟช้าง

(800 x 600)

เขาพังเหย

• ภูเขาที่สำคัญลูกหนึ่งบริเวณตอนปลายของทิวเขาเพชรบูรณ์ 1 เป็นแนวสิ้นสุดของที่ราบสูงอีสาน ต่อเชื่อมกับที่ราบลุ่มภาคกลาง เรียกว่า สุดแผ่นดิน ตามแนวสันเขาเป็นป่าเบญจพรรณสลับสวนหิน และดารดาษด้วยทุ่งดอกกระเจียวในช่วงต้นฤดูฝน ป่าไม้แนวสันเขาอยู่ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าซับลังกา เขตรอยต่อ 3 จังหวัด คือจังหวัดลพบุรี เพชรบูรณ์และชัยภูมิ

(800 x 600)

เขาใหญ่

• ส่วนหนึ่งของทิวเขาดงพญาเย็นและทิวเขาสันกำแพง เป็นผืนป่าที่อุดมสมบูรณ์ที่สุดในภาคอีสาน และเป็นแหล่งต้นน้ำลำธารที่สำคัญของแม่น้ำมูล มียอดเขาเขียวเป็นยอดสูงสุด ระดับต่ำลงมาเป็นพื้นหินทราบกับหินดินดาน ลำธารน้ำกัดเซาะพื้นที่เป็นหุบเขาลึก และมีน้ำตกสวยงามมากมายหลายแห่ง

(800 x 600)

เขาหลวง

• ทิวเขาสูงสลับซับซ้อนของจังหวัดนครศรีธรรมราช เทือกเขานครศรีธรรมราชแห่งนี้เป็นแนวเทือกเขาในเขตอุทยานแห่งชาติเขาหลวง อันมียอดเขาหลวงเป็นยอดเขาสูงที่สุดในเขตภาคใต้ สูง 1,835 เมตร จากระดับน้ำทะเล ป่าบนยอดเขาหลวงเป็นป่าที่อุดมสมบูรณ์ และมีพันธุ์ไม้แปลกตามากมายหลายชนิด โดยเฉพาะไม้จำพวกเฟิร์นหายาก

(800 x 600)

เขาสก

• ส่วนหนึ่งที่สำคัญของทิวเขาภูเก็ต เป็นผืนป่าดงดิบที่อุดมสมบูรณ์ที่สุดผืนหนึ่งของภาคใต้ และเป็นแหล่งที่พบพันธุ์ไม้เฉพาะถิ่นที่หายากหลายชนิด เช่น บัวผุด ปาล์มหลังขาว กะพ้อสี่สิบ และปาล์มช้างร้องไห้ เป็นแหล่งต้นน้ำของแม่น้ำคีรีรัฐ จังหวัดสุราษฎร์ธานี

(800 x 600)

ทิวเขาภูเก็ต

• ทิวเขาภูเก็ตตอนปลายส่วนหนึ่ง ซึ่งมาบรรจบกับชายฝั่งทะเลอันดามัน บริเวณอ่าวพระนาง จังหวัดกระบี่ นับเป็นแนวเทือกเขาหินปูนริมทะเลที่สวยงามที่สุดแห่งหนึ่งในประเทศไทย และเป็นแหล่งกิจกรรมปีนหน้าผาที่ขึ้นชื่อระดับโลก

(800 x 600)

เลียงผา สัตว์ผู้ยิ่งใหญ่แห่งขุนเขา

• เลียงผา เป็นสัตว์จำพวกเดียวกับแพะ ชอบอาศัยอยู่ตามหน้าผา ภูเขาสูงชัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณหน้าผาที่มีหญ้าปกคลุม กินพืชเป็นอาหาร มีความสามารถในการปีนป่าย และกระโดดไปตามหน้าผาได้อย่างคล่องแคล่ว เป็นสัตว์ป่าสงวน 1 ใน 15 ชนิดของไทย ภาพเลียงผานี้ถ่ายได้ที่ อุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด จ.ประจวบคีรีขันธ์

ขุนเขาแหล่งรวบรวมพืชพันธุ์ไม้ประจำถิ่นที่หายากนานาชนิด