จังหวัดอุทัยธานี มีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ของกรมศิลปากรยืนยันไว้ว่า
เป็นที่อยู่อาศัยของมนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์ เมื่อประมาณ 3,000
ปีมาแล้ว โดยพบหลักฐานยืนยันในหลายพื้นที่ เช่น โครงกระดูก
เครื่องมือหินกระเทาะจากหินกรวด ภาพเขียนสมัยก่อนประวัติศาสตร์บนหน้าผา
(เขาปลาร้า) เป็นต้น
ตำนานเก่าแก่เล่าว่า สมัยสุโขทัย ท้าวมหาพรหมได้เข้ามาตั้งเมืองที่บ้านอุทัยเก่าซึ่งถือเป็นแหล่งที่อยู่ของคนไทย
จึงเรียกว่า "เมืองอู่ไทย"เนื่องจากขณะนั้นชุมชนส่วนใหญ่เป็นกลุ่มบรรพบุรุษมอญ
และละว้า ต่อมาแม่น้ำเปลี่ยนทางน้ำไหลทำให้เกิดเมืองกันดารน้ำ
เมืองอู่ไทยจึงถูกทิ้งร้างจนในสมัยกรุงศรีอยุธยาได้มีขาวละว้าหรือกะเหรี่ยงเข้ามาตั้งเมืองและปรับปรุงพื้นที่โดยชุดทะเลสาบกักน้ำได้เรียกว่าเป็น
"เมืองอุไทย" ตามสำเนียงชาวพื้นเมือง มีฐานะเป็นหัวเมืองด่านชั้นเอก
ในสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกษฐ พระยาราชนกุล
(ทองคำ) ปลัดทูลฉลองมหาดไทยได้ย้ายมาตั้งบ้านเรือนอยู่ที่บ้านสะแกกรัง
มีบุตรชายคนโตชื่อ "ทองดี" เกิดที่บ้านสะแกกรัง
เมืองอุทัยธานี เมื่อเติบโตได้ติดตามบิดาและเข้ารับราชการที่กรุงศรีอยุธยา
ได้บรรดาศักดิ์เป้นพระพินิจอักษร และพระอักษรสุนทรศาสตร์ ตำแหน่งเสมียนตรากรมมหาดไทยตามลำดับ
แต่งงานกับสตรีงามชื่อ "หยก" มีบุตรธิดา 5 คน บุตรชายคนที่
4 ชื่อ "ทองด้วง" ภายหลังได้สถาปนาเป็น "พระเจ้าแผ่นดิน"
หรือพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก และบุตรชายคนที่ 5 ขื่อ
"บุญมา" ต่อมาได้เป็นสมเด็จกรมพระยาบวรมหาสุรสิงหนาท
ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกได้ทรงสถาปนาราชวงค์จักรีและสถาปนาพระอัฐิของพระอักษรสุนทรศาสตร์
(ทองดี) ผู้เป็นพระบิดาขึ้นเป็น "พระปฐมบรมมหาชนก"
และถวายพระเพลิงในปีพุทธศักราช 2338
นับได้ว่าบ้านสะแกกรัง อำเภอเมืองอุทัยธานี
จังหวัดอุทัยธานี เป็นปิตุภูมิของสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก พระราชบิดาของรัชกาลที่
1 แห่งราชวงศ์จักรี จังหวัดอุทัยธานี จึงได้สร้างพระบรมรูปพระปฐมบรมมหาชนกเป็นรูปหล่อขนาดสองเท่าองค์จริง
ประทับในพลับพลาจตุรมุข ซึ่งออกแบบโดยกรมศิลปากร ประดิษฐานไว้อยู่บนยอดเขาสะแกกรัง
หน้าบรรณศาลาได้รับพระราชทานพระบรมราชานุญาตใช้ตราจักรีประดับโดยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
และสมเด็จพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าจุฬาภรณ์วลัยลักษณ์ เสด็จพระราชดำเนินทรงประกอบพิธีเปิดพระวิสูตรพระบรมรูปสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนด้วยความจงรักภักดีต่อราชวงค์จักรีเป็นที่สุด
และทุก ๆ ปี จะมีพิธีถวายราชสักการะ "สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก"
เพื่อน้อมรำลึกพระมหากรุณาธิคุณของพระมหากษัตริย์ไทยแห่งราชวงค์จักรี
ที่ทรงบำเพ็ญพระราชกรณียกิจอันเปี่ยมล้น สร้างคุณประโยชน์มหาศาลต่อประเทศชาติและจังหวัดอุทัยธานี
ประมวลภาพงการแสดง แสง สี เสียง "สะแกกรังแม่น้ำแห่งความรักและภักดี"
ณ นที มหาปิตุภูมิศรีจักรีวงค์ เมื่อวันที่ 5 เมษายน 2545
