พ.ต.ท. หญิง ดร. ศิริวรรณ  อนันต์โท

วิวัฒนาการของเทคโนโลยีคอมพิวเตอร์และอินเทอร์เน็ตในยุคปัจจุบัน  ได้ส่งอิทธิพลต่อการดำเนินชีวิตของผู้คนอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้  ในส่วนของการศึกษานั้น  กระแสของ e-Learning ได้เข้ามามีบทบาทในการเรียนการสอนยุคใหม่  ทำให้เกิดกระบวนการเรียนรู้ที่กว้างไกลและสามารถจัดได้ตามความต้องการของผู้เรียน  อย่างไรก็ตาม เนื่องจาก e-Learning ได้ก่อกำเนิดขึ้นมาไม่นานเมื่อเปรียบเทียบกับกระบวนการเรียนการสอนในระบบอื่น   ความหมายของ e-Learning  จึงยังคงเป็นที่ถกเถียงกัน บทความนี้จึงได้รวบรวมความหมายของ E-Learning และการเรียนการสอนทางคอมพิวเตอร์ประเภทต่างๆ ตามที่มีผู้อธิบายไว้มาเล่าสู่กันฟัง พร้อมทั้งภาพประกอบ  ซึ่งจะทำให้ผู้อ่านมีความเข้าใจได้ง่ายขึ้น

ข้อเปรียบเทียบระหว่าง CAI (Computer-Assisted Instruction),  WBI (Web-Based Instruction),  Web-Based Learning (WBL),  Online Learning, e-Learning และ Distance Learning

CAI คือ การนำ computer มาใช้ในการเรียนการสอน ซึ่งเริ่มต้นมาตั้งแต่ยุค 1960   แต่เดิมมานั้น  เรายังไม่ได้มีการใช้  web technology    ความหมายของ CAI จึงค่อนข้างยึดติดกับการนำเสนอบนเครื่อง stand alone และค่อนข้างจำกัดอยู่ในลักษณะ off-line โดยหลักแล้ว CAI ประกอบด้วย 4Is (Information, Interactive, Immediate feedback, Individualization).

Web-Based Instruction (WBI) หรือ Web-Based Learning (WBL) หรือ Online Learning มีความหมายเหมือนกัน  คือเป็นการเรียนทางไกลผ่านทางเว็บ  ไม่ว่าจะเป็นรูปของอินเทอร์เน็ต  อินทราเน็ต  หรือเอ็กซ์ทราเน็ตก็ตาม

E-Learning  หมายถึงการศึกษาเรียนรู้ผ่านเครือข่ายคอมพิวเตอร์อินเทอร์เน็ต  หรืออินทราเน็ต  เป็นการเรียนรู้ด้วยตัวเอง   ผู้เรียนจะได้เรียนตามความสามารถและความสนใจของตน โดยเนื้อหาของบทเรียนซึ่งประกอบด้วย ข้อความ รูปภาพ เสียง วิดีโอและมัลติมีเดียอื่นๆ จะถูกส่งไปยังผู้เรียนผ่าน Web Browser โดยผู้เรียน ผู้สอน และเพื่อนร่วมชั้นเรียนทุกคน สามารถติดต่อ ปรึกษา แลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหว่างกันได้เช่นเดียวกับการเรียนในชั้นเรียนปกติ โดยอาศัยเครื่องมือการติดต่อสื่อสารที่ทันสมัย (E-mail, web-board, chat) จึงเป็นการเรียนสำหรับทุกคน, เรียนได้ทุกเวลา และทุกสถานที่ (Learn for all : anyone, anywhere and anytime)

Distance Learning  หมายถึงการเรียนการสอนที่ผู้เรียนและผู้สอนอยู่แยกกันทางกายภาพ  การเรียนการสอนสามารถทำได้โดยอาศัยสื่อชนิดต่างๆ  เช่นในสมัยก่อนใช้การส่งจดหมาย  สื่อสิ่งพิมพ์   ต่อมาวิธีการถ่ายทอดเนื้อหาวิชาได้รับการพัฒนาไปตามความก้าวหน้าของเทคโนโลยี  การเรียนการสอนทางไกลในปัจจุบันจึงมีรูปแบบหลากหลายเพื่อตอบสนองความต้องการและข้อจำกัดของผู้เรียนและผู้สอน

เห็นได้ชัดว่า WBI, WBL, Online Learning และ E-Learning ต่างก็เป็นการผสมผสานระหว่าง web technology กับกระบวนการออกแบบการเรียนการสอนเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพทางการเรียนรู้  และแก้ปัญหาในเรื่องข้อจำกัดทางด้านสถานที่และเวลา (anywhere, anytime) ในการเรียน  แต่เดิมการเรียนการสอนแบบ WBI มักจะเน้นเนื้อหาในลักษณะตัวหนังสือ (text-based) และภาพประกอบ หรือวีดิทัศน์ที่ไม่ซับซ้อนเท่านั้น  ดังนั้นความแตกต่างที่สำคัญระหว่าง WBI กับ E-Learning นั้น แทบจะไม่มีเลย   แต่ E-Learning เป็นเสมือนวิวัฒนาการของ WBI นั่นเอง

แม้ว่า E-Learning จะมีลักษณะเป็นการเรียนทางไกล   แต่เมื่อเปรียบเทียบ E-learning กับ Distance Learning แล้ว  การเรียนทั้งสองรูปแบบมีความแตกต่างกัน  ในแง่ที่ว่า Distance Learning มีความหมายครอบคลุมกว้างขวางกว่า เพราะรวมถึงการเรียนทางไกลในหลายรูปแบบโดยใช้ทั้งสื่อไฟฟ้า (electronic) และที่ไม่ใช่สื่อไฟฟ้า (non-electronic) ด้วย 

เอกสารอ้างอิง

 โครงการการเรียนรู้แบบออนไลน์แห่ง สวทช. ทำความรู้จักกับ e-Learning กันเถอะ. On-line. Available: http://www .thai2learn.com/elearning/index.php, 2545.

ถนอมพร เลาหจรัสแสง. Designing e-Learning: หลักการออกแบบและการสร้างเว็บเพื่อการเรียนการสอน. 2545.

ศุภชัย สุขะนินทร์ และ กรกนก วงศ์พานิช. เปิดโลก e-Learning การเรียนการสอนบนอินเทอร์เน็ต. SE-EDUCATION PUBLIC COMPANY LIMITED. 2545.