 |
เจ้าฟ้ามกุฎพระอนุชาธิราช ทรงผนวชในพุทธศาสนาใหญ่ ทรงเคร่งครัดธรรมยุกติวินัย เถรวาทนิกายใหม่น่านิยม |
| พระศึกษาเชี่ยวชาญการวิเทศ เมื่อทรงเพศบรรพชิตไพจิตรสม ทรงศึกษาวิชาฝรั่งทั้งเกลียวกลม บาทหลวงคริสต์ชื่นชมพระปัญญา |
 |
 |
แผ่นดินนี้มีสองพระอธิราช ทรงแต่งตั้งอนุชนาถผ้เก่งกล้า คือเจ้าฟ้าจุฑามณีทรงปรีชา ด้วยพระเนตรพระเชษฐาเห็นการณ์ไกล |
| สองตระกูล
"พูนสมบัติ" "สวัสดิ์ศรี" ขยายท่บ้านปลูกพร้อมลูกหลาน อยูริมคลองค้าเสาไม้กระดาน เชิงสะพาน "นางเลิ้ง" น้ำเจิ่งนอง |
 |
 |
โดยทั่วไปน้ำใสใช้กินอาบ ประชาชนปลื้มปลาบนำข้าวของ เร่ขายแม่น้ำและลำคลอง เป็นตลาดน้ำมองสบายใจ |
| กระบวนพิธีพยุหยาตรา ชลมารคงามตาจะหาไหน เสียงพายทองเห่ขานกังวานไกล แสงตะวันสว่างไสวส่องริ้วกระบวน |
 |
 |
ไทยฉลาดเปิดทางคบต่างชาติ ไม่ประมาทปรับตัวดีได้ถี่ถ้วน พระประมุขชาญภาษาสากลชวน เจริญไมตรีทุกชาติล้วนศิวิลัย |
| พระจอมเกล้า
ฯ เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ เสด็จจร "หว้ากอ" ดูสูรย์ใหญ่ เสด็จกลับพระชนม์ลับลาจากไทย พระโอรสประชวรไข้ไทยระทม |
 |