กรรณิการ์ (Nyctanthes arbortristis L.)

"นางแย้มกล้วยไม้มะลุลี	ยี่สุ่นโยทะกาชบาบาน
กรรณิการ์เกดแก้วกาหลง	ประยงค์พะยอมหอมหวาน"

พระราชนิพนธ์เรื่องรามเกียรติ์ ในรัชกาลที่ 1

ดอกเอ๋ยดอกกรรณิการ์	กลีบช่างพาให้หลงพะวงฝัน
หอมระรื่นชื่นใจไปทั้งวัน	ค่ำคืนนั้นมิได้หอมออกตรอมตรม
ก้านสีแสดดอกสีขาวเหมือนดาวเด่น	ในยามเช้าเคยเห็นส่งกลิ่นฉม
แล้วร่วงโรยโปรยดอกออกตามลม	ช่างน่าชมเดียรดาษเกลื่อนกลาดเอย

ดอกไม้หอมเมืองไทย...เรืองอุไร กุศลาศัย

กรรณิการ์เป็นไม้พุ่มค่อนข้างโปร่ง สูง 1.5 - 2.5 เมตร กิ่งเป็นเหลี่ยมผิวหยาบและเปราะหักง่าย ใบเป็นใบเดี่ยวรูปคล้ายรูปไข่ ขนาดยาว 4 - 8 เซนติเมตร กว้าง 2.5 - 4 เซนติเมตร ปลายแหลม ขอบใบอาจจะเรียบหรือเป็นจัก ให้ดอกเกือบตลอดปี ขนาดดอก 1.5 - 2 เซนติเมตร กลีบเป็นแฉกสีขาว 5 แฉก ปลายบิดเวียนเล็กน้อย หลอดดอกตรงสีแสดยาวประมาณ 1 เซนติเมตร ดอกบานและมีกลิ่นหอมในเวลากลางคืน ครั้นถึงเวลาเช้า ดอกจะร่วงลงเกลื่อนใต้ต้น ดังเช่นที่กล่าวไว้ในวรรณคดีเรื่อง อิเหนา พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 2 ดังนี้

พระนึกคะนึงนางพลางประพาส	รุกขชาติที่ในสะตาหนัน
พิกุลกรรณิการ์สารพัน	ดอกหล่นปนกันอยู่กลางทราย

คนไทยสมัยก่อนจะใช้หลอดกลีบดอกย้อมผ้า และนำดอกมาร้อยเป็นสาย แล้วผูกกันเป็นพวงอุบะ กรรณิการ์ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด หรือโดยการตอนกิ่ง ปลูกเลี้ยงได้ดีในที่ที่น้ำไม่ขัง และมีร่มเงาเล็กน้อย ถิ่นกำเนิดเดิมคือแถบเอเชียตอนใต้