เล็บมือนาง (Quisqualis indica Linn.)

                           

เล็บมือนางกางกลีบกะทัดรัด	เหมือนมือเจ้าปรนนิบัติพัดวีผัว
บานเย็นบานสะพรั่งฝั่งสระบัว	เหมือนเย็นเช้าเย้ายั่วอยู่กับน้อง

ขุนช้างขุนแผน...สุนทรภู่

ไม้ชนิดนี้เป็นไม้เถาขี้นงามมีอยู่ทั่ว ๆ ไป เวลาเอามาปลูกประดับไว้แยกจากรากเอามาได้เป็นอย่างดี ใบค่อนข้างโต สีเขียวอมเหลืองจนกระทั่งถึงเขียวแก่ ดอกออกเป็นช่อกลุ่มโต ๆ มีกลีบยาวเป็นปากแตร สีชมพูอ่อน ๆ มีกลิ่นหอมเริ่มในเวลาเย็น แล้วส่งกลิ่นไปตลอดทั้งคืนทั้งวัน มักจะมีตัวบุ้ง ตัวหนอนมากินใบ

ดอกเล็บมือนางบานใหม่สีขาวหรือขาวอมชมพู วันต่อ ๆ มา สีจะเข้มขึ้นจนเป็นสีแดงเมื่อใกล้โรย ดังนั้นในแต่ละช่อจึงมีดอกสีอ่อนแก่คละกันไปสวยงามมาก มีทั้งชนิดกลีบไม่ซ้อนและกลีบซ้อน แต่ที่เป็นของป่าดอกในช่อมักจะไม่แน่นเหมือนพันธุ์ปลูก ออกดอกดกในช่วงฤดูร้อน เล็บมือนางมีถิ่นกำเนิดในเอเชียเขตร้อน อยู่ในวงศ์เดียวกับสะแก สมอ และหูกวาง ทุกส่วนมีคุณสมบัติเป็นสมุนไพร ใช้เป็นยาขับพยาธิ ยาเกี่ยวกับโรคท้องเสียท้องผูก และใช้ทาแผล

เห็นเล็บนางเหมือนอย่างเล็บน้อง	พี่ประคองเนื้อนวลเจ้าข่วนพี่
เห็นโศกสาขาริมวารี	เหมือนทรงโศกโศกีระกำใจ

อิเหนา...พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 2