|
หนึ่งในร้อย พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ.๒๔๗๗
ดอกไม้สด |
หนึ่งในร้อย จัดได้ว่าเป็นนิยายคลาสสิกของไทยอีกเรื่องหนึ่ง ซึ่งเป็นนิยาย ที่ดีทั้งในแง่เนื้อหาที่สะท้อนชีวิตและสังคมในสมัยนั้น และดีในเชิงวรรณศิลป์ เค้าโครงเรื่อง กระชับ กะทัดรัด มีลักษณะหักมุมที่น่าสนใจ ตัวละคร สมจริงมีชีวิตชีวา มีความเป็นไปได้ ไม่ถึงกับเป็นอุดมคติ หรือตั้งใจปั้นแต่งตั้งใจสอนมากเกินไป ตัวละครเด่นในเรื่อง หนึ่งในร้อย คือ วิชัย หรือพระอรรถคดี ซึ่งเป็นพระเอก แบบนิยายไทยในยุคหลัง ๒๔๗๕ เป็นผู้ชายแบบสุภาพบุรุษที่เสียสละเพื่อน้องๆ และแม่, ดูขรึมๆ เชยๆ แต่ก็ฉลาดและเก่งในการทำงานราชการจนได้เป็นคุณพระแต่ยังหนุ่ม มี ความคิดแบบชาตินิยมกึ่งเสรีนิยม มีวุฒิภาวะ ใจกว้าง มีความเป็นธรรม อดกลั้นใจเย็น เป็นคนดีไม่เห็นแก่ตัวอย่างหาได้ยาก อาจจะเป็นพระเอกชนิดหนึ่งในร้อย ในใจของ ดอกไม้สด ผู้มีพื้นเพมาจากลูกเจ้าพระยา และได้รับการศึกษาชั้นมัธยมจากโรงเรียนต่าง ประเทศ ซึ่งมีครูที่มีแนวคิดทางศาสนาและจริยธรรม แม้ตัวละครอย่างวิชัย จะดูเหมือน เป็นคนในอุดมคติอยู่มาก แต่ดอกไม้สดก็วาดภาพตัวละครวิชัยได้สมจริงมีชีวิตชีวา เช่น อารมณ์กลัดกลุ้มตอนโดนแม่ต่อว่าที่ไม่ช่วยหนุนให้น้องชายแต่งงานกับคนที่แม่ต้องการ ได้เป็นลูกสะใภ้ ทั้งที่ตนเองเป็นผู้พร้อมเสียสละให้น้องชายทุกอย่าง ทั้งเรื่องทรัพย์สมบัติ หรือแม้แต่ผู้หญิงที่ตนหลงรัก ในตอนแรก, อารมณ์อกหัก การวาดภาพบุคลิกนิสัย คำพูด คำจาของตัวละครเด่นๆ ก็สอดคล้องกัน ทำให้รู้สึกว่าตัวละครมีความเป็นไปได้ แต่ทั้งนี้ ผู้อ่านรุ่นปัจจุบัน ต้องพยายามทำความเข้าใจด้วยว่าในสมัย ๖๐-๗๐ ปีที่แล้ว ความคิด ค่า นิยมแบบปัจเจกชนนิยมในระบบทุนนิยม ยังไม่ได้เข้ามามีอิทธิพลมากเหมือนในขณะนี้ การวางเค้าโครงเรื่อง ให้อนงค์ซึ่งเป็นผู้หญิงสมัยใหม่ ที่ทั้งสวยทั้งฉลาด ปฏิเสธผู้ชายคนอื่นๆ ที่มาติดพัน หันไปชอบวิชัย ที่เธอเห็นว่าเป็นคนขรึมๆ เชยๆ และ วิชัยซึ่งชอบผู้หญิงเรียบร้อยแบบไทยมากกว่า ภายหลังก็เปลี่ยนใจมาชอบอนงค์ ซึ่ง ดูภายนอกเป็นคนที่ได้รับอิทธิพลฝรั่งเกินไปสำหรับเขา นับเป็นการผูกเรื่องได้อย่างน่า สนใจ ฉากที่อนงค์แสดงท่าทีชื่นชมวิชัยก่อนอย่างตรงไปตรงมาก็ทำได้อย่างริเริ่มมาก สำหรับผู้หญิงในปี ๒๔๗๗ และก็ดูมีเหตุผลน่ารับได้ เป็นฉากโรแมนติกที่มีความคิดอ่าน อยู่มาก ตัวละครที่น่าสนใจไม่น้อยกว่าวิชัย คือ อนงค์ ซึ่งคงเป็นผู้หญิงที่ล้ำหน้าทั้งใน เรื่องการแสดงออกและการคิดการพูดมากสำหรับปี ๒๔๗๗ แต่ก็เป็นคนที่มีความเป็นไป ได้และไม่ถึงกับ "เวอร์" มากเกินไป แม้ว่าจะทั้งสวยทั้งฉลาดแบบนางเอกมากไป แต่ก็เป็น ตัวละครที่มีชีวิตชีวา และสะท้อนความคิดว่าคนรุ่นใหม่ ที่มีการศึกษาในสมัยนั้น เริ่มท้า ทายคัดค้านความคิดเก่าๆ ตัวละครอื่นๆ เช่น คุณนายชื่น แม่ของวิชัย ที่รักชัด น้องชายของวิชัยมากกว่า และมีความคิดแบบคนหัวเก่าที่เอาแต่ใจ ฉากที่คุณนายชื่นฟูมฟายเล่นงานวิชัยด้วยอคติ หาว่าไม่ช่วยหนุนให้ชัดน้องชายได้แต่งงานกับผู้หญิงที่เธออยากได้เป็นลูกสะใภ้ เป็นฉาก ที่แสดงความเจ็บปวดในใจของวิชัยอย่างได้อารมณ์สะเทือนใจ ตัวละครอื่นๆ ก็สะท้อนหนุ่มสาวชั้นกลางในกรุงเทพฯ ที่มีลักษณะต่างๆ กันใน สังคมไทยสมัยนั้นได้อย่างหลากหลาย ที่น่าสนใจคือ ตัวละครอย่างน้อย ๒-๓ คน ใช้เวลา ว่างอ่านหนังสือ รวมทั้งตัวละครบางคนก็แสดงความคิดเห็นวิจารณ์เรื่องทหาร และเรื่อง อื่นๆ ในสังคมอยู่พอควร คำบรรยายและบทสนทนา ดอกไม้สดเขียนด้วยภาษาที่เรียบง่ายชัดเจนและรัด กุม แม้ว่าสำนวนและภาษาในปี พ.ศ.๒๔๗๗ จะต่างไปจากปัจจุบัน แต่ก็ดูเป็นธรรมชาติ เหมาะกับยุคสมัย เช่น สำนวนภาษาตอนที่วิชัยอกหัก เพราะหญิงที่เขาแอบรักไปชอบชัด น้องชาย ผู้เป็นนายทหารหน้าตาดี คล่องแคล่วกว่า "วิชัยพยายามผลักไสและบอกตัวเองว่าเขาไม่เสียดายหญิงคนนี้ หญิงที่เขาสละแล้วเพื่อความสุขและความพอใจของตัวหล่อน และทั้ง ของน้องด้วย แต่ความไม่เสียหายนี้ก็เป็นแต่เพียงความไม่เสียดายที่วิชัย บอกกับตัวเอง เพื่อทรงระดับแห่งหัวใจ ไว้ในความบริสุทธิ์ แต่ก็ดวงใจ นั่นแหละ ทั้งที่ได้รับความฟักฟูมเป็นหนักหนา แล้วก็เป็นพิษทำอันตราย แก่เจ้าของเอง ประดุจสนิมแห่งเหล็กเกิดแต่เหล็กแล้วก็ทำลายเนื้อเหล็ก ให้กร่อนไปฉะนั้น" "กิเลสอย่างหยาบ มีละโมบ ๑ โกรธแล้วประทุษร้าย ๑ รักจนมืด หน้า ๑ ผู้มีธรรมกำกับในเช่นพระอรรถคดีฯ ย่อมสลับเสียได้โดยเด็ด ขาดเพราะเล็งเห็นแล้วทั้งโดยตัวอย่างและโดยรู้สึก ว่ากิเลสเหล่านี้เกิด ขึ้นแก่มนุษย์ใด ก็ชักพามนุษย์นั้นให้ทำกรรมอันลามก แต่ความรักที่ ละเอียดอ่อนละมุนละม่อมค่อยเป็นค่อยไป แต่ทว่าซาบซึ้งดูดดื่ม ความ รักที่หวังทะนุถนอมเชิดชูผู้ที่ตนรัก ความรักชนิดนี้วิชัยมิได้สำนึกว่า อาจจะนำมาซึ่งความทรมานร้ายแรงดังที่เขาผจญอยู่ จึงบัดนี้ตัวเขา เปรียบทหารที่ถลำเข้าไปในแนวรบโดยปราศจากอาวุธ สำหรับป้องกัน ตัวและสิ้นปัญญาในอันที่จะออกอุบายเอาตัวรอดจากน้ำมือศัตรู ความ ทุกข์ในใจก็เปรียบได้ดังไฟสุมขอน คุระอุเตรียมจะพลุ่งโพลงขึ้นทุก เวลา" |
