ลำดับเหตุการณ์

          นายสุธรรม   แสงประทุม ได้รับเลือกตั้งเป็นเลขาธิการศูนย์กลางนิสิตนักศึกษาแห่งประเทศไทย ( ศนท.) บุคคล ผู้นี้ในอีกไม่นานนักได้กลายเป็น ๑ ใน ๑๙ นักโทษการเมืองขณะนั้นไว้ในหนังสือ ผมผ่านเหตุการณ์ ๖ ตุลาคม  สุธรรมได้บันทึกสถานการณ์บ้านเมืองขณะนั้นไว้ในหนังสือ ผมผ่านเหตุการณ์ทุกอย่างกำลังก้าวไปสู่ความเลวร้าย ทุกขณะ จากการก่อกวนสร้างสถานการณ์ของกลุ่มบุคคลที่ต้องการจะนำ ระบอบเผด็จการมากดหัวประชาชนไทย อีกครั้งหนึ่ง

๒๗ มิถุนายน ๒๕๑๙

        กิตติวุฒโฑภิกขุให้สัมภาษณ์หนังสือ จตุรัสว่า "การฆ่าพวกซ้ายหรือพวกคอมมิวนิสต์ไม่บาป"  โดยให้เหตุผลว่า ใครก็ตามที่ทำลายชาติ ศาสนาพระมหากษัตริย์ ถือว่าเป็นมาร มิใช่มนุษย์ ดังนั้นการฆ่าคอมมิวนิสต์จึงไม่บาป แต่เป็นการฆ่ามาร ซึ่งถือเป็นภาระหน้าที่ของคนไทยที่ต้องทำการฆ่านั้น หากเป็นการฆ่าเพื่อประเทศชาติแล้ว แม้จะเป็นบาปแต่ก็ได้บุญในแง่ของการปกป้องประเทศจากศัตรูมากกว่าจะได้บาป กิตติวุฒโฑเปรียบเทียบการฆ่านี้ว่า เหมือนการฆ่าปลาถวายพระ การฆ่าปลาเป็นบาป แต่การนำปลานั้นมาดักบาตรถวายพระ ถือว่าเป็นบุญมากกว่า

๒ กรกฎาคม ๒๕๑๙

          กลุ่มกระทิงแดงและสหพันธ์นักศึกษาครูแห่งประเทศไทย จัดนิทรรศการต่อต้านคอมมิวนิสต์ที่หน้าที่ตึกที่ทำการ ของศูนย์กลางนิสิตฯกล่าวหาศูนย์กลางนิสิตฯ ว่าตกเป็นเครื่องมือของคอมมิวนิสต์

          ในวันเดียวกันที่ท้องสนามหลวง ศูนย์กลางนิสิตฯ จัดอภิปรายเรื่องปัญหาข้าวสารแพง ระหว่างนั้น กลุ่มกระทิงแดง เข้าก่อกวนด้วยการปาอิฐ หิน และไม้ ขึ้นไปบนเวที นายสุธรรม แสงประทุม พูดบนเวทีว่า การมาชุมนุม ของกรรมการ ศนท. ชุดนี้อาจจะเป็นชุดสุดท้าย แต่เราพร้อมยืนตายคาเวทีการต่อสู้

๑๕ สิงหาคม ๒๕๑๙

         เวลา ๑๗.๔๕ น. มีรายงานข่าวจากกองตรวจคนเข้าเมืองว่า มีบุคคลชื่อในหนังสือเดินทางว่า พี . จารุเสถียร เดินทางเข้าประเทศโดยสายการบินไชนาแอร์ไลน์ เที่ยวบินที่ CI 819 จากไทเป หลังจากนั้นมีรถเก๋งคันหนึ่งเข้าไปรับ โดยไม่ได้ผ่านขั้นตอนของกองตรวจคนเข้าเมืองภายหลังทราบว่าเป็นจอมพล ประภาส จารุเสถียร

       ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช นายกรัฐมนตรีกล่าวว่าจอมพลประภาส จารุเสถียรกลับเข้าเมืองไทยจริง แต่ไม่รู้ว่าอยู่ที่ไหน กำลังให้ตำรวจสันติบาลสืบหาตัวอยู่

        ๑๘.๓๐ น. พ.ท. อุทาร สนิทวงศ์ ณ อยุธยา ออกรายการวิทยุยานเกราะ เรียกร้องให้จอมพลประภาส มอบตัวเพื่อสุ้คดีในศาลและเตือนให้ประชาชนระวังการสร้างสถานการณ์จากฝ่ายซ้าย รวมทั้งรัฐบาลต้องการตาม กฎหมายอย่างยุติธรรม จะปล่อยให้นักศึกษาประชาชนใช้วิธีศาลประชาชนไม่ได้เด็ดขาด

        ๑๖.๐๐ น. ศนท. ร่วมกับแนวร่วมต่อต้านเผด็จการแห่งชาติ จัดชุมนุมใหญ่ที่ท้องสนามหลวงเพื่อ ขับไล่จอมพล ประภาสในตอนค่ำ ตัวแทนผู้ชุมนุมเข้าพบนายกฯ เพื่อสอบถามท่าทีของรัฐบาลในการจัดการปัญหา

๑๙ สิงหาคม ๒๕๑๙

        ๐๑.๐๐ น. รัฐบาลออกแถลงการณ์ใจความว่า ตามที่จอมพลประภาสได้ลักลอบเข้าประเทศไทย รัฐบาลได้ส่ง ผู้แทนคือ พล.อ. ทวิช เสนีย์วงศ์ ณ อยุธยา และ พล.อ.อ. ทวี จุลละทรัพย์ ไปเจรจากับจอมพลประภาส    จอมพลประภาสกล่าว เข้าเมือง/ไทยเพื่อรักษาโรคต้อหินและโรคหัวใจโต ก่อนหน้านี้พยายามรักษาที่กรุงไทเป แล้วแต่อาการทรุดลงเรื่อย ๆ จึงขอกลับมารักษาที่แระเทศไทย นอกจากนี้ยังมีความประสงค์ที่จะพิสูจน์ข้อกล่าวหา ในเหตุการณ์ ๑๔ ตุลา ๑๖ ด้วย

        ช่วงเช้าที่บริเวณลานโพ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มีการชุมนุมประท้วงจอมพลประภาส ๑๑.๓๐ น. นักศึกษา คณะนิติศาสตร์ผู้หนึ่ง นำ ญาติวีรชนและผู้ร่วมเหตุการณ์ ๑๔ ตุลา ๑๖ เข้าแจ้งความที่ สน. ชนะสงคราม ให้ดำเนินการ กับจอมพลประภาสสองข้อหาคือ เป็นผู้บงการฆ่าคนตาย และกระทำผิดต่อหน้าที่ ปฏิบัติหน้าที่โดยใช้โมหจริต

        มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์กลายเป็นศูนย์รวมการชุมนุมต่อต้านกรณีจอมพลประภาสกลับเข้าประเทสไทย กลุ่มกระทิงแดงและสหพันธ์นักศึกษาครูแห่งประเทศไทยก่อเหตุวุ่นวายโดยขว้างระเบิดพลาสติกเข้าใส่ที่ชุมนุม

๒๒ สิงหาคม ๒๕๑๙

        จอมพลประภาสเดินทางออกจากประเทศไทยเวลา ๑๔.๒๓ น. โดยเครื่องบินพิเศษจากท่าอากาศยานกองทัพ อากาศไปยังสถานพำนัก ณ กรุงไทเป การชุมนุมในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์จึงสลายตัว

กันยายน ๒๕๑๙

          จอมพล ถนอม กิตติขจร บรรพชาเป็นสามเณรที่สิงค์โปร์ แล้วเดินทางเข้าประเทศไทยหลังจากนั้น พล.ต.ต. นิยม กาญจนวัฒน์ ผู้บังคับการกองตรวจคนเข้าเมือง นำเสนอเณรถนอม นั่งรถเบนซ์ตรงไปยังวัดบวรฯ มีเจ้าหน้าที่ตำรวจ คอยอำนวย ความสะดวกและรักษาความปลอดภัยตลอดทาง พล.ต.ต. นิยมกล่าวว่าการเดินทางเข้ามาของสามเณร ถนอมในครั้งนี้ ได้แจ้งให้รัฐบาลมราบทุกระยะ ส่วนสามเณรถนอมจะพำนักอยู่ ในประเทศไทยนานเท่าใดยังไม่ทราบ แน่นอน

        ๑๒.๐๐ น. สามเณรถนอมเสร็จสิ้นพิธีอุปสมบท ได้รับฉายา สุกิตติขจโรภิกขุที่ตึกจักรพงษ์ จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัยนายสุธรรม แสงประทุม เลขาธิการ ศนท. จัดประชุมกลุ่มพลังต่าง ๆ ๑๖๕ กลุ่ม ได้ผลวิเคราะห์ว่า กรณีจอมพลถนอม เดินทางเข้าประเทศไทยเป็นเกมที่ละเอียดซับซ้อน เพราะใช้ศาสนาประจำชาติเป็นเครื่องบังหน้า ดังนั้นศนท. จึงต้องสุขุมและให้โอกาสแก่รัฐบาลเป็นผู้ตัดสินใจแก้ปัญหาก่อน ในที่ประชุมมีการตั้งข้อสังเกตกันมาก คือ

         ขณะที่ทาง ศนท. รอดูท่าทีของฝ่ายรัฐบาลได้เกิดกระแสโจมตีการเคลื่อนไหวของ ศนท. อย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะสถานีวิทยุยานเกราะจนกระทั่งมีการเรียกร้องให้รัฐบาลฆ่าประชาชนสัก ๓ หมื่นคนเพื่อคนจำนวน ๔๓ ล้านคน

        ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช เสนอให้ออกกฎหมายพิเศษขับพระถนอม/ทหารออกประกาศว่าจะไม่เข้าไปยุ่งและ ไม่มีการปฏิวัติ/พระกิตติวุฒโฑกล่าวว่านักศึกษาต้องการขับไล่พระมีแต่คอมมิวนิสต์เท่านั้นที่ไล่พระ/สถานีวิทยุยานเกราะ และหนังสือพิมพ์ ดาวสยาม ออกข่าวโจมตี ศนท. และไม่ให้ประชาชนไปร่วมชุมนุมกับศนท.

      ๑๓.๑๐ น. ม.ร.วง เสนีย์ ปราโมช ประกาศลาออกกลางสภา เพราะไม่สามารถควบคุมสถานการณ์บ้านเมืองได้ และรัฐบาลไม่อาจเสนอกฎหมายที่ขัดต่อรัฐธรรมนูญมาตราที่ ๔๗ ซึ่งบัญญัติว่าจะเนรเทศบุคคลที่มีสัญชาติไทยไม่ได้

      สถานีวิทยุยานเกราะออกอากาศให้ตำรวจจับกุมนักศึกษาที่ออกติดโปสเตอร์ประท้วงกรณีพระถนอม

      ๐๑.๐๐ น. บุคคลหนึ่งประมาณ ๒๐ คน นั่งรถจิ๊ปและรถสองแถวมุ่งหน้าไปมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ด้าน ท่าพระจันทร์ ทำลายป้ายที่ปิดประกาศขับไล่พระถนอม

      นิสิตจุฬาฯ ถูกชายฉกรรจ์ประมาณ ๒๐ คนรุมทำร้ายขณะออกไปติดโปสเตอร์ต่อต้านพระถนอมที่อยู่บริเวณป้าย รถเมล์หน้าหอพักจุฬาฯเป้นผลให้นายเสถียร สุนทรจำเนียร ถูกตีที่ศีรษะและถูกแทงที่ลำตัวจนบาดเจ็บสาหัส ส่วนนิสิตอีกสองคนถูกทำร้ายและรูดทรัพย์

       ๐๘.๐๐ น. ร.ต.ท. วัชรา คีรีรัตน์ ร้อยเวรสถานีตำรวจภูธรนครปฐม ได้รับแจ้งว่าพบศพชาสองคนถูกแขวนคอ ที่ประตูทางเข้าที่ดินจัดสรรบริเวณบ้านหมู่ ๒ ต. พระประโทน อ. เมือง จ. นครปฐม หลังจากชันสูตรพลิกศพ แล้วพบว่าทั้งสอง คือ นายชุมพร ทุมไมย และนายวิชัย เกษศรีพงษา อดีตนักศึกษาวิทยาลัยเทคนิคภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งทำงานอยู่ที่การไฟฟ้า ส่วนภูมิภาค เขตนครปฐม เป็นสมาชิกแนวร่วมประชาชนนครปฐม สภาพศพมีรอยมัดที่มือ ที่คอมีรอยมัดแขวนด้วย เชือกไนลอน แพทย์ชันสูตรพบว่าตายมาแล้วไม่น้อยกว่าแปดชั่วโมง ผลการสืบสวนพบว่า ก่อนตายบุคคลทั้งสองกำลังติดโปสเตอร์ประท้วงต่อต้านพระ ถนอม แต่ตำรวจบิดเบือนคดีว่าเป็นเพราะสาเหตุผิดใจกับที่ทำงาน ( ในวันที่ ๖ ต.ค. ตำรวจห้าคนถูกจับในข้อหาสมทบ ฆ่าแขวนคอช่างไฟฟ้าจังหวัดนครปฐมแต่ต่อมาก็ถูกปล่อยตัวไปอย่างเงียบ ๆ )

        กิตติวุฒโฑภิกขุและนายวัฒนา เขียววิมล ( กลุ่มนวพล ) ไปเยี่ยมพระถนอมที่วัดบวรฯ เวลา ๒๒.๓๐ น. อ้างว่ามาสนทนาธรรม และว่าการเข้ามาบวชของพระถนอมนั้นบริสุทธิ์

๒๗ กันยายน ๒๕๑๙

       ผู้อำนวยการโรงพยาบาลตำรวจเปิดเผยผลการชันสูตรพลิกศพช่างไฟฟ้าจังหวัดนครปฐมว่าทั้งสองถูกทำร้าย รัดคอให้ตายเสียก่อน แล้วจึงนำศพมาแขวนคอ

๒๙ กันยายน ๒๕๑๙

        ๑๕.๐๐ น. ศนท. และกลุ่มพลังต่าง ๆ จัดชุมนุมที่ท้องสนามหลวงอย่างสงบตามสิทธิแห่งรัฐธรรมนูญ มีประชาชนนับหมื่นคนเข้าร่วมโดยเรียกร้องให้จัดการให้พระถนอมเดินทางออกนอกประเทศ และจับกุมฆาตรกร สังหารสองช่างไฟฟ้าจังหวัดนครปฐมโดยด่วน ขณะดำเนินการชุมนุม เจ้าหน้าที่ตำรวจจับกุมนายบดินทร์เอี่ยมศิลา สมาชิกกลุ่มกระทิงแดง ได้เชิงสะพานปิ่นเกล้า พบระเบิด ที.เอ็น.ที ที่ร้ายแรงขนาดทำลายตึกใหญ่ได้ จึงคุมตัวไว้ ดำเนินคดีศนท. ส่งคนไปเจรจากับนายกฯ แต่เลขานายกฯ ไม่ให้เข้าพบ เวลาสามทุ่มเศษ นายสุธรรมและคณะ จึงกลับมาที่สนามหลวงเพื่อบอกกับที่ชุมนุมว่า ผิดหวังมาก และว่าจะสู้ต่อไป ศนท. จะให้เวลารัฐบาลตัดสินใจ ถึงเที่ยงวันเสาร์ที่ ๒ ตุลาคม ถ้ารับบาลไม่ตัดสินใจแก้ปัญหาก็เคลื่อนไหวทั้งในกรุงเทพฯ และต่างจังหวัดพร้อมกัน ที่ชุมนุมสลายตัวเมื่อเวลา ๒๑.๔๕ น. กลุ่มกระทิงแดงและลูกเสือชาวบ้านจำนวนกนึ่งอ้างตัวเข้าอารักขาพระถนอม ที่วัดบวรฯ ที่สงขลามีการชุมนุมต่อต้านพระถนอมส่วนที่หาดใหย๋มีผู้นำงูพิษมาปล่อยกลางที่ชุมนุมและยิงปืนใส่ ชุมนุมก่อนสลายตัว

        ตัวแทนกลุ่มต่อต้าน ศนท. ๑๓ กลุ่มอันประกอบด้วย ขบวนการปฏิรูปแห่งชาติ สหพันธ์นักศึกษาครูแห่ง ประเทศไทย ชมรมอาชีวะอิสระ สหพันธ์ครูอาชีวะ กลุ่มกรรมกรเสรี กลุ่มค้างคาวไทย กลุ่มกล้วยไม้ไทย กลุ่มวิหคสายฟ้า ( ๑๙ ) กลุ่มเพชรไทย กลุ่มพิทักษ์ไทย กลุ่มสหภาพแรงงานเอกชน สภาคณาจารย์มหาวิทยาลัยและองค์การประชาชน แห่งประเทศไทย ร่วมกันแถลงว่า เป็นที่แน่ชัดแล้วว่า ศนท. สภาแรงงานแห่งประเทศไทย และนักการเมืองฝ่ายซ้าย ได้ถือเอากรณีพระถนอมเป็นการก่อความไม่สงบขึ้นในประเทศถึงขึ้นทำลายวัดบวรนิเวศฯ และล้มล้างรัฐบาล ทางกลุ่มจึงมีมติว่าจะร่วมกันป้องกันรักษาวัดบวรฯ ทุกวิถีทาง และหากมีการล้มล้างรัฐบาล ทางกลุ่มจะวางตัวเป็นกลาง

        นายสมศักดิ์ ขวัญมงคล หัวหน้ากลุ่มกระทิงแดงกล่าวว่า หากมีการเดินขบวนมายังวัดบวรฯ ทางกลุ่มกระทิงแดง จะอารักขาวัดบวรฯมิใช่อารักขาพระถนอม และขอให้ ศนท. ยุติการเคลื่อนไหวเสีย และให้อยู่ในขอบเขต หากจะชุมนุม ให้อยู่ในสนามหลวงหรือธรรมศาสตร์ อย่าเดินขบวนเป็นอันขาด

        นายสุธรรม แสงประทุม เลขาธิการ ศนท. กล่าวว่า ศูนย์กลางนิสิตฯจะกระทำทุกอย่างเพื่อต่อต้านเผด็จการ เพื่อคนทั้งแระเทศ การที่กลุ่มกระทิงแดงจะต่อต้านขัดขวางศูนย์ฯ นั้น ถือได้ว่ากลุ่มกระทิงแดงเป็นเครื่องมือ ของเผด็จการคอยรับใช้และปกป้องเผด็จการ

        นายสุธรรม แสงประทุม เลขาธิการ ศนท.พร้อมตัวแทนของกลุ่มต่าง ๆ จำนวน ๑๐ คน เข้าพบนายก ฯ เพื่อขอคำตอบเกี่ยวกับพรถนอมภายหลังการเข้าพบ นายสุธรรมแถลงว่า นายกฯไม่มีคำตอบที่ชัดเจนว่า จะให้พระถนอมภายหลังการเข้าพบ นายสุธรรมแถลงว่า นายกฯไม่มีคำตอบที่ชัดเจนว่าจะให้พระถนอม ออกนอกประเทศเมื่อไร ดังนั้นกลุ่มพลังต่าง ๆ จะเคลื่อนไหวต่อไป โดยขะขยายวงออกไป อย่างกว้างขวางและเรียก ชุมนุมประชาชนที่ท้องสนามหลวงวันที่ ๔ ต.ค.

       ที่หน้าทำเนียบรัฐบาล กลุ่มนักเรียน นักศึกษา ประชาชนประมาณ ๔๐๐ คนเดินทางไปให้กำลังใจญาติวีรชน ๑๔ ตุลา ๑๖ ที่อดอาหารประท้วงพระถนอม ปรากฏมีกลุ่มผู้ต่อต้านประมาณ ๒๐ คน ใช้เครื่องขยายเสียงโจมตีแล้วขับรถ ผ่านไป ส่วนผู้มาให้กำลังใจยืนยืนไว้อาลัยแก่ผูเสียชีวิตในเหตุการณ์ ๑๔ ตุลา ๑๖ แล้วสลายตัว

       ที่เชียงใหม่ นักศึกษามหาวิทยาลัยเชียงใหม่หยุดเรียนและเดินขบวนไปชุมนุมที่สนามท่าแพ และออกแถลงการณ์ให้ รัฐบาลแก้ไขกรณีพระถนอมโดยเร่งด่วน

        ที่นครปฐม แนวร่วมประชาชนนครปฐมออกแถลงการณ์โจมตีเจ้าหน้าที่ตำรวจว่าบิดเบือนคดีการสังหาร สองช่างไฟฟ้าจังหวัดนครปฐมทั้ง ๆ ที่กลักฐานจากพยานหลายปากยืนยันว่าเจ้าหน้าที่ตำรวจสายตรวจ นำบุคคลทั้งสอง ไปซ้อมที่สถานีตำรวจภูธรนครปฐม โดยมีนายตำรวจระดับสารวัตรร่วมด้วย จึงขอให้รัฐบาลเร่งจับกุมฆาตกร มาดำเนินคดีโดยเร็วที่สุด

        นักศึกษาคณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ หยุดสอบประท้วง

        ฝ่ายประชาสัมพันธ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ประกาศยืนยันให้นักศึกษาเข้าสอบไล่ภาคที่ ๑ ประจำปีการศึกษา ๒๕๑๙ หากผู้ใดไม่เข้าสอบถือว่าขาดสอบ

        หนังสือพิมพ์ ไทยรัฐ หน้าที่ คอลัมน์ “ไต้ฝุ่น” เขียนโดยผู้ใช้นามแฝงว่า “ไตฝุ่น” มีข้อความว่า “ หากเมืองไทยจะมีนายกรัฐมนตรีอีก ทำนายทักกันได้ว่าจะไม่ใช่คนในสกุลปราโมชอีกแล้ว อาจจะเป็น ๑ ใน ๓ ของคนวัยไม่เกิน ๕๒ เล็งกันไว้จาก “สภาปฏิรูป” ซึ่งเป็นคำที่คณะผู้ก่อการยึดอำนาจจาก ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช ในเย็นวันที่ ๖ ตุลา ๑๙ ใช้แทนคำว่า “คณะปฏิวัติ” ทำให้หลายฝ่ายเพ่งเล็งมากว่า เหตุการณ์ ๖ ตุลา ๑๙ ไม่ใช่อุบัติเหตุทางการเมืองไทย แต่เป็นเหตุการณ์ที่ถูกวางแผนไว้ล่วงหน้าให้เกิดความวุ่นวาย เพื่อที่คณะปฏิรูปฯ จะเข้ายึดอำนาจควบคุมความสงบเรียบร้อยของบ้านเมือง เกี่ยวกับข้อเพ่งเล็งนี้ นายชวน หลีกภัย เคยนำไปปราศรัยว่า

        “…พี่น้องครับ ผมทบทวนถ้อยคำให้ท่านฟังอีกครั้งหนึ่ง เล็งกันไว้จากสภาปฏิรูป” หนังสือพิมพ์ฉบับวันที่ ๓ ตุลาคม ซึ่งนักเขียนจะเขียนกันได้ก็ไม่เกินประมาณวันที่ ๒ แสดงให้เห็นว่า การปฏิรูปนั้นได้มีการเตรียมกันมาแล้ว และข่าวนี้ได้ รั่วไหลมาสู่หนังสือพิมพ์ นักหนังสือพิมพ์บางคนถึงได้เขียนคำว่าสภาปฏิรูป และมีการคาดหมายว่าคนที่จะมาเป็น นายกฯนั้นเป็นผู้พิพากษาศาลฎีกาแต่เขาไม่ได้พูดถึงอาจารย์ธานินทร์ กรัยวิเชียร เขาพูดถึงอาจารย์ประภาศน์ อวยชัย นี่หมายความว่า

        อย่างไร หมายความว่าเหตุการณ์ในวันที่ ๖ ตุลาคมนั้น สภาปฏิรูปได้เตรียมการที่จะปฏิรูปแล้ว ได้มีการรวมกลุ่มกัน แล้ว และความลับอันนี้ก็ได้รั่วไหลมาสู่ปากหูของหนังสือพิมพ์ จึงได้มีการเขียนเรื่องนี้ขึ้นมา”

        ๑๑.๔๐ น. ญาติวีรชนที่อดข้าวประท้วงรัฐบาลกรณีพรถนอมตั้งแต่วันที่ ๑ ตุลาคม ได้ย้ายสถานที่ประท้วง จากหน้าทำเนียบรัฐบาลเข้าไปอยู่ในลานโพธิ์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์เนื่องจากไม่ได้รับความสะดวก และถูกก่อกวนจากกลุ่มต่าง ๆ

๔ ตุลาคม ๒๕๑๙

         มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ช่วงเช้ามีการสอบวิชาภาษาไทยของนักศึกษาชั้นปีที่ ๑ ทุกคณะ แต่นักศึกษา ส่วนใหญ่ไม่ยอมเข้าห้องสอบกลับรวมตัวชุมนุมกันที่ลานโพประมาณ ๕๐๐ คน มีการอภิปรายกรณีพระถนอม และการฆาตกรรมช่างไฟฟ้าจังหวัดนครปฐม ช่วงเที่ยงชุมนุมนาฏศลป์และการละครแสดงละครสะท้อนเหตุการณ์สังหาร ช่างไฟฟ้าจังหวัดนครปฐมเมื่อวันที่ ๒๔ กันยายน ผู้แสดงเป็นผู้ถูกแขวนคอคือ นายอภินันท์ บัวหภักดี นักศึกษาคณะรัฐศาสตร์ ชั้นปีที่ ๒ และ นายวิโรจน์ ตั้งวาณิชย์ นักศึกษาคณะศิลปศาสตร์ ชั้นปีที่ ๔

        ๑๔.๐๐ น. ดร. ป๋วย อึ๊งภาภรณ์ อะการบดีมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เข้ามาห้ามนักศึกษามิให้ชุมนุมกัน เพราะเป็นอุปสรรคต่อการสอบไล่ของนักศึกษา ดร. ป๋วยกล่าวว่า การชุมนุมในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เมื่อเจรจากันดี ๆ ไม่รู้เรื่องก็จะขอให้ตำรวจมาจัดการ เพราะการชุมนุมครั้งนี้ไม่ได้ขออนุญาต

        ๑๔.๔๕ น. การชุมนุมที่ลานโพยุติชั่วคราวนักศึกษาทั้งหมดเข้าไปประชุมในห้อง เอ.ที. คระเศรษฐศาสตร์ แล้วได้มติว่าให้งดสอบ

      ๑๕.๓๐ น. ฝูงชนชุมนุมประท้วงพระถนอมที่สนามหลวง มีประชาชนเข้าร่วมหลายหมื่นคน ตัวแทนของ ศนท. ขึ้นกล่าวโจมตีว่ารัฐบาลอ่อนแอและสมยอมกับพระถนอม ส่วนเรื่องแขวนคอที่นครปฐม ทั้งที่รู้ว่าใครคือฆาตกร ก็ไม่สามารถจับตัวมาลงโทษได้ แสดงให้เห็นว่ากฎหมู่อยู่เหนือกฎหมาย

      ๑๗.๓๐ น. นายสมศักดิ์ มาลาดี จากกลุ่มกระทิงแดง พร้อมด้วยนักเรียนอาชีวศึกษากลุ่มประชาชนรักชาติประมาณ ๕๐ คน พูดโจมตี ศนท. ผ่านเครื่องขยายเสียง แต่เจ้าหน้าที่ตำรวจได้นำตัวออกไป ( หลัง ๖ ต.ค. นายสมศักดิ์ไปออก รายการที่สถานีวิทยุยานเกราะ )

      ๑๙.๓๐ น.นายสุธรรมแสงประทุมประกาศเคลื่อนย้ายคนจากสนามหลวงเข้ามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เข้าบันทึกไว้หนังสือในหนังสือ ผมผ่านเหตุการณ์ ๖ ตุลาคมมาได้อย่างไร ว่า “…เราจึงย้ายเข้าไปในมหาวิทยาลัย ซึ่งมีรั้วรอบขอบชิด สามารถดำเนินการรักษาความปลอดภัยได้ง่ายกว่า เราย้ายเข้าไปอย่างสงบ ที่จริงแล้วเราไม่ได้ ทำอะไรไปโดยพลการ เราไม่ได้ตั้งกองกำลังเอาไว้ตอบโต้หรือรุกรานใคร แต่เรามีอาสาสมัครของเรากลุ่มหนึ่งเข้า ทำงานด้านรักษาความปลอดภัยให้แก่ประชาชนและผู้รักความเป็นธรรมที่มา ชุมนุมข้ามคืนในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ อย่างมีขั้นตอนและมีการประชุมชี้แจงอย่างรอบด้าน เน้นหนักการป้องกันอันตรายที่เกิดขึ้น ไม่มีปืนผาหน้าไม้ที่จะสู้รบกับ ใครเลย จะมีก็คงปืนพกไม่กี่กระบอกที่นักศึกษาบางคนมีติดตัวและได้รับอนุญาตอย่างถูกต้องตามกฏหมาย…”

      การเคลื่อนย้ายนี้ อดีตผู้นำนักศึกษาผู้หนึ่งกล่าวให้สัมภาษณ์ใน สมุดภาพเดือนตุลา หวังว่า

      “…กระทิงแดงนี่เขามีปืน มีระเบิดมือ แต่เขาไม่ใช้บ่อย เขาใช้ระเบิดพลาสติกหรือระเบิดขวดเราชุมนุมที่ธรรมศาสตร์ นี่เป็นชัยภูมิที่เหมาะที่สุดเพราะมันกันพวกระเบิดขวดทั้งหลาย ตึกบังหมดทุกทาง ขว้างให้ตายก็ไม่ถึง แต่เป็นชัยภูมิ ที่แย่ที่สุดสำหรับการปราบด้วยอาวุธสงครามเพระาคุณขังตัวเอง แต่ในเมื่อคุณไม่มี SENSE ว่าจะเกิดการปราบด้วย อาวุธสงคราม คุณถึงเลือกใช้ธรรมศาสตร์ เพราะคุณมี SENSE ว่าระเบิดขวด ระเบิดพลาสติก หรือปืนพกมันเข้าไม่ถึง …”

      ๒๐.๐๐ น. นายสุธรรม แสงประทุมเลขาธิการ ศนท. และตัวแทนกลุ่มผู้ชุมนุมเดินทางไปพบ ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช นายกฯเพื่อสอบถามว่าจะนิมนต์พระถนอมออกจากประเทศไทยเมื่อใด และจะจับฆาตกรช่างไฟฟ้าที่นครปฐมได้หรือไม่

      ๒๑.๐๐ น. ดร. ป๋วย อึ๊งภาภรณ์ ออกแถลงการณ์สั่งปิดมหาวิทยาลัย โดยความเห็นชอบของนายกสภา มธ. ( ดร. ประกอบ หุตะสิงห์ ) ที่เชียงใหม่ ขอนแก่น นครราชสีมาสงขลา นักศึกษารวมตัวกันชุมนุมต่อต้านพระถนอม

        ๐๖.๐๐ น.กลุ่มผู้ชุมนุมร่วมกันตักบาตรที่บริเวณลานโพนักศึกษาจามหาวิทยาลัยต่าง ๆ เริ่มเคลื่อนขบวนเข้าสู่ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ทุกสถาบันประกาศงดสอบ

        หนังสือพิมพ์ ดาวสยาม และหนังสือพิมพ์บางกอกโพสต์ ตีพิมพ์ภาพการแสดงละครที่ลานโพธิ์ โดยกล่าวหาว่า เป็นการหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ

        ๐๙.๓๐ น. ที่ประชุมสหภาพแรงงาน ๔๓ แห่ง มีมติจะเข้าพบ ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมชนายกฯ เพื่อยื่นข้อเสนอให้ พระถนอมออก นอกประเทศ มิเช่นนั้นสหภาพแรงงานจะนัดหยุดงาน ทั่วประเทศตั้งแต่วันที่ ๑๐ ตุลาคม ๒๕๑๙ เป็นต้นไป

        ๑๐.๐๐ น. สถานีวิทยุยานเกราะเปิดรายการพิเศษ พ.ท. อุทาร สนิทวงศ์ ณ อยุธยากล่าว เน้นเป็นระยะว่า การชุมนุมที่ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ไม่ใช่เป็นเรื่องต่อต้านพระถนอมแล้วแต่เป็นเรื่องหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ

        กลุ่มผู้ต่อต้าน ศนท. ประชุมกันและมีมติว่า จะมีการชุมนุมต่อต้าน ศนท. ในเวลา๐๙.๐๐ น. ของวันที่ ๖ ตุลาคม ๒๕๑๙ ณ ลานพระบรมรูปทรงม้า เพื่อยับยั้งการเคลื่อนไหวของ ศนท. พร้อมทั้งอ้างว่าการแสดงละครแขวนคอ ในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์เป็นการเหยีบยย่ำสิ่งศักดิ์ที่ชาวไทยเคารพ จึงจำเป็นต้องหาทางขัดขวาง และจะเรียกชุมนุม ลูกเสือชาวบ้านกรุงเทพฯ และลูกเสือชาวบ้านที่อยู่ในการควบคุมของตำรวจตระเวนชายแดนมาร่วมกันตอบโต้ ซึ่งอาจต้องใช้มาตราการรุนแรงด้วย

        ตอนเย็นมีใบปลิวนัดชุมนุมลูกเสือชาวบ้านและผู้รักชาติให้ไปชุมนุมที่ลานพระบรมรูปทรงม้า และให้เวลา ศนท. สลายการชุมนุมถึงบ่ายสองโมงของวันที่ ๖ ตุลาคม และนำตัวผู้กระทำผิดมาลงโทษ

        ๑๖,๓๐ น. ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช นำคระรัฐมนตรีเข้าถวายสัตย์ปฏิญานต่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน

        ๑๖.๔๐ นง นักศึกษามหาวิทยาลัยรามคำแกหงจำนวน ๒๕ คันรถ เดินทางจากหัวหมากเข้าสมทบกับกลุ่มผู้ชุมนุม ต่อต้านพระถนอมที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

        ๑๗.๓๐ น. พ.ท. อุทาร สนิทวงศ์ ณ อยุธยา ออกประกาศให้คณะกรรมการชมรมวิทยุเสรี และ ผู้ร่วมก่อตั้งไปร่วม ประชุมที่สถานีวิทยุยานเกราะเป็นการด่วน

        ๑๙.๐๐ น. ประธานรุ่นลูกเสือชาวบ้านในเขตกรุงเทพ ฯ ประชุมที่กองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน โดยมี พล. ต.ต. เจริญฤทธิ์ จำรัสโรมรัน และอาคม มกรานนท์ เป็นผู้กล่าวในประชุมว่า จะต่อต้าน ศนท. และผู้ที่อยู่ในมหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร์

        ๒๐.๓๕ น. ชมรมวิทยุเสรีออกแถลงการณ์ว่า กลุ่มผู้ก่อความไม่สงบได้ก่อการไปในทางที่จะทำลายชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ ในกรณีต่าง ๆ ดังต่อไปนี้

นำธงชาติคลุมตัวตัวละครแสดงเป็นคนตายที่ข้างถนนหน้ารัฐสภา

ใช้สื่อมวลชนที่มีแนวโน้มเอียงเช่นเดียวกันกับผู้ก่อความไม่สงบ ลงบทความหรือเขียนข่าวไปในทำนองที่จะทำให้เกิดช่องว่างในบวรพุทธสาสนา

นักศึกษาผู้หนึ่งทำเป็นผู้ถูกแขวนคอพยายามแต่งใบหน้าให้เหมือนองค์รัชทายาท

ชมรมวิทยุเสรีย้ำว่า กรณีพระถนอมและผู้ที่แขวนคอเป้นเพียงข้ออ้างในการชุมนุมก่อความสงบเท่านั้น แต่ความจริงต้องการทำลายชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์

        เป็นครั้งแรกที่สถานีวิทยุยานเกราะและชมรมวิทยุเสรี เรียกกลุ่มนักศึกษาประชาชนที่อยู่ในมหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร์ว่า “ผู้ก่อความไม่สงบ” ซึ่งแถลงการณ์กล่าวต่อไปอีกว่า “ชมรมวิทยุเสรีคัดค้านการกระทำดังกล่าวในทุก ๆ กรณีขอให้รัฐบาลจัดการกับผู้ทรยศเหล่านี้โดยเร็วที่สุดเพื่อป้องกันการนองเลือดอันอาจจะเกิดขึ้น หากให้ประชาชน ชุมนุมกันแล้วอาจมีการนองเลือดขึ้นก็ได้” และเป็นครั้งแรกเช่นกันที่สถานีวิทยุยานเกราะและชมรมวิทยุเสรีกล่าวคำว่า “ อาจมีการนองเลือดขึ้นก็ได้”

        นางยงเยาว์ สุวรรณสมบูรณ์ สมาชิกชมรมแม่บ้าน เข้าแจ้งความกับนายร้อยเวร สนชนะสงคราม ได้เห็นภาพ หนังสือพิมพ์ บางกอกโพสต์ ประจำวันที่ ๕ ตุลาคม ๒๕๑๙ เป็นภาพชายคนหนึ่งถูกแขวนคอ เมื่ออ่านใต้ภาพก็ทราบว่า เป็นการแสดงของศูนย์กลางนิสิตฯ ชายคนนั้นมีลักษณะเหมือนสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชสยามมกุฎราชกุมาร เป็นการหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ จึงขอให้ตำรวจดำเนินการจับกุมมาสอบสวนต่อไป

        ๒๑.๐๐ น. พล.ต.ต. เจริญฤทธิ์ จำรัสโรมรัน สั่งให้ประธานลูกเสือชาวบ้านแจ้งแก่ลูกเสือชาวบ้านที่ชุมนุมกันอยู่ ณ บริเวณลานพระบรมรูปทรงม้าว่า ให้ฟังสถานีวิทยุเสรีก่อนการเคลื่อนไหว

        ๒๑.๓๐ น. นายประยูร อัครบวร รองเลขาธิการฝ่ายการเมือง ศนท. แถลงข่าวที่ตึกองค์การนักศึกษามหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร์ (อมธ.) พร้อมนำนายอภินันท์ บัวหภักดี และนายวิโรจน์ ตั้งวาณิชย์ ซึ่งแสดงเป็นผู้ถูกแขวนคอ มาแสดงความบริสุทธิ์ใจ และกล่าวว่าการแสดงละครดังกล่าวเพื่อแสดงให้เห็นความทารุณโหดร้ายอันเนื่องจาก การฆ่าแขวนคอที่นครปฐม โดยมีการแต่งหน้าให้เหมือนสภาพศพ สาเหตุที่เลือกบุคคลทั้งสอง มาแสดงเพราะมี น้ำหนักเบา ไม่ทำให้กิ่งไม้หักง่าย นายประยูรกล่าวด้วยว่า “ ทางนักศึกษาไม่เข้าใจเหมือนกันว่าทำไมสถานีวิทยุ ยานเกราะ หนังสือพิมพ์ ดาวสยาม จึงให้ร้ายป้ายสีบิดเบือนให้เป็นอย่างอื่นโดยดึงเอาสถาบันที่เคารพมาเกี่ยวข้อง …

        ๒๑.๔๐ น.  รัฐบาลออกแถลงการณ์ให้กรมตำรวจดำเนินการสืบสวนกรณีการแสดงละคร ที่มหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร์ในลักษณะเป็นการหมิ่นหรือแสดงความอาฆาตมาดร้ายต่อองค์รัชทายาท

       ๒๔.๐๐ น. ที่กรมตำรวจ มีการประชุมเจ้าหน้าที่ตำรวจชั้นผู้ใหญ่หลายนาย

       มีเสียงปืนดังขึ้นสองสามนัดนอกมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ โฆษกเวทีสั่งให้ทุกคนหมอบลง

        ๐๑.๐๐ น. ฝ่ายข่าวของ ศนท. รายงานว่า มีกลุ่มอันธพาลกวนเมืองติดอาวุธอยู่รอบมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ คนเหล่านี้อยู่ในสภาพมึนเมา

        ๐๑.๓๐ น. คนที่สนามหลวงเริ่มมากขึ้น มีผู้ปาก้อนหิน ไม้เข้าไปในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และพยายามเผา ป้อมยามแต่ดับไว้ได้ หลังจากนั้นมีการเผารถจักรยานหน้ามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

        ๐๑.๔๐ น. กลุ่มคนประมาณ ๑๐๐ คนเผาโปสเตอร์ที่ติดหน้ามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ด้านสนามหลวงป้อมยาม ถูกแต่ดับไว้ได้หลังจากนั้นมีการแผนรถจักรยานหน้ามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ด้านสนามหลวง ป้อยามถูกเผา ตำรวจที่อยู่ในเหตุการณ์มิได้ห้ามปราม

       หน่วยรักษาความปลอดภัยของ ศนท.จับกระทิงแดงได้คนหนึ่งขณะบุกเผาโปสเตอร์เมื่อนำตัวไปสอบสวนจึงได้รู้ว่า กระทิงแดงทุกจุดรอบธรรมศาสตร์ได้เตรียมปฏิวัติการเต็มที่โดยประสานงานกับเจ้าหน้าที่ ตำรวจนอกเครื่องแบบจำนวน หนึ่ง และในเวลานั้นมีกระทิงแดงกว่า ๑๐๐ คนแทรกตัวปะปนอยู่ในหมู่นักศึกษาประชาชนแล้ว เพื่อเตรียมประสาน ทั้งข้างนอกและข้างในในมหาวิทยาลัย

        ๐๒.๐๐ น. กลุ่มนวพลในนามศูนย์ประสานงานประชาชนแถลงว่า ขอให้รัฐบาลจับกุมกรรมการศูนย์กลางนิสิตฯ ภายใน ๗๒ ชั่วโมง ให้สอบสวนพฤติกรรมของบุคคลที่ให้การสนับสนุนศูนย์กลางนิสิตฯ ซึ่งนวพลพร้อมที่จะเสนอรายชื่อ ให้ภายใน ๒๔ ชั่วโมง หากรัฐบาลไม่สามารถปฏิบัติตามได้ นวพลจะดำเนินการขั้นเด็ดขาดเพื่อป้องกันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์

        กรมตำรวจ ภายหลังการประชุม พล.ต.อ. ศรีสุข มหินทรเทพ อธิบดีกรมตำรวจแถลงผลการพิจารณาภาพ นักศึกษาแสดงละครแขวนคอว่า จากการนำฟิล์มของหนังสือพิมพ์ บางกอกโพสต์ มาวิเคราะห์ การตรวจสอบได้ผล ไม่แน่นอน จึงติดต่อนำภาพจากหนังสือพิมพ์ฉบับอื่นมาวิเคราะห์ด้วย ต่อมาอธิบดีกรมตำรวจ มีคำสั่งด่วนถึงเจ้าหน้าที่ ตำรวจในกรุงเทพมหานครให้เตรียมพร้อมในตั้ง เนื่องจากสถานการณ์ไม่น่าไว้วางใจ

        ๐๓.๐๐ น. สถานีวิทยุยานเกราะยังคงคงออกรายการ “หมิ่นพระบรมเดชานุภาพ” ตลอดทั้งคืน ส่วนภายในธรรมศาสตร์ยังมีการอภิปรายและแสดงดนตรีต่อไปหลังจากมีกลุ่มบุคคลพยายามบุก เข้าไปในมหาวิทยาลัยและมีเสียงปืนดังขึ้นด้วย เจ้าหน้าที่ของศูนย์กลางนิสิตฯขึ้นอภิปรายบนเวที ขอให้เจ้าหน้าที่ตำรวจจับกุมผู้ใช้อาวุธ

        เจ้าหน้าที่หน่วยปราบจลาจลยกกำลังไม่กั้นทางออกมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ด่านสนามหลวง

        ๐๔.๐๐ น. ศนท. พยายามติดต่อกับนายกรัฐมนตรี

        ๐๕.๐๐ น. ศนท. กลุ่มคนยืนออกอยู่หน้าประตูมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์พยายามจะปีนเข้าไปในมหาวิทยาลัย มีการยิงตอบโต้กันด้วยปืนพกประปราย

        ๐๕.๓๐ น. มีระเบิด เอ็ม. ๗๙ ยิงจากภายนอกมาตกลงกลางสนามบอล ทำให้นักศึกษาประชาชนตาย ๔ คน บาดเจ็บ ๑๓ คน ห่างกันไม่ถึงอึดใจ ระเบิด เอ็ม. ๗๙ ลูกที่ ๒ก็ตามเข้ามาแต่ไม่ระเบิด

        นายสุธรรม แสงประทุม ติดต่อขอเข้าพบนายกฯ ผ่านนายเจริญ คันธวงศ์ เพื่อให้นายกฯสั่งการให้บุคคล ที่อยู่ภายนอกมหาวิทยาลัยหยุดยิงเข้าไปในชุมนุม ขณะนั้นมหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร์ถูกล้อมไว้หมดแล้ว

        ๐๕.๔๐ น. โฆษกเวทีประกาศให้ผู้ชุมนุมทยอยออกจากสนามบอลไป หาที่กำบังบนตึกคณะบัญชีและตึก คณะวารสารฯ เริ่มมีเสียงปืนจากพิพิธภัณฑ์ และปืนไร้แรงสะท้อนเข้ามา

        ๐๖.๐๐ น. นายสุธรรม แสงประทุมขึ้นเวทีชี้แจงกับผู้ชุมนุมเป็นครั้งสุดท้าย ก่อนจะออกไปพบกับ ม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช นายกฯเพื่อขอร้องให้นายกฯ ใช้อำนาจสั่งระงับการก่อการร้ายโดยบุคคลทั้งในและนอกเครื่องแบบขณะ กำลังชี้แจงมีกระสุนปืนจากจุดต่าง ๆ พุ่งตรงไปยังเวที นำให้เขาต้องนอน หมอบไปพลางพูดชี้แจงพลาง

        สุธรรมบันทึกเหตุการณ์ช่วงก่อนออกไปพบนายกฯว่า “…ปรากฏเวทีการอภิปรายเวลานั้นโดนกระสุนพรุนไปหมด ต้องอพยพลี้ภัยมาพูดกันใต้ถนเวที ผมกอดอำลาเพื่อน ๆทั้งภาพปรากฏต่อหน้าผมไม่อาจจะให้ผมตัดสินใจอย่างนั้นได้ ภาพนั้นคือเพื่อนักศึกษาชายคนหนึ่งถูกระสุนปืนนอกจมกองเลือดอยู่กลางสนามมีเพื่อนักศึกษาหญิง เข้าใจว่าเป็น พยาบาลเพื่อมวลชน วิ่งเข้าไปประคองจะนำตัวไปตึกบัญชีขณะที่ประคองปีกไปนั้นเพื่อนักศึกษาหญิงคนนั้นก็ถูก กระสุนปืนตายทันทีต่อหน้าต่อตาผมและเพื่อนคนที่สามผุ้วิ่งถลันเข้าไปหวังจะช่วยก็ถูกปืนอีกคนหนึ่ง ทั้งสามคนนอน ตายกลางสนามฟุตบอลมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มันเป็นภาพประทับแน่นในความทรงจำของผมกระทั่งทุกวันนี้…”

       ประตูมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ด้านสนามหลวงถูกพัง

       ๐๖.๓๐ น . นายธงชัย วินิจจะกุล ผู้คุมเวทีประกาศว่า “พี่ ๆ ตำรวจครับ กรุณาหยุดพวกเราเถิดครับ เราชุมนุม อย่างสงบ สันติไม่มีอาวุธ ตัวแทนของเรากำลังเจรจากับรัฐบาลอยู่ อย่าให้เสียเลือดเนื้อมากว่านี้เลย ขอความกรุณาหยุดยิงเถิดครับ”

       ๐๗.๐๐ น. กลุ่มคนที่อยู่หน้าประตูมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์มาตั้งแต่เข้าชนประตูมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ด้านสนามหลวง เมื่อประตูพังทหารตำรวจตระเวนชายแดน ลูกเสือชาวบ้านกระทิงแดง และกลุ่มอันธพาล ต่างทะลักเข้าไปในมหาวิทยาลัย ตำรวจหลายสิบคนขึ้นรถผ่านประตูเข้าไป เมื่อเข้าไปข้างในแล้วต่างกรูลงจากรถ ใช้อาวุธหนักอย่างปืนกลระดมยิงเข้ามา

      นายประยูร อัครบวร เข้าไปเจรจากับ พ.ต.อ. ประยูร โกมารกุล ณ นคร เพื่อขอให้ผู้หญิงและเด็กออกจากมหาวิยาลัย แต่ไม่ได้รับการยินยอม ช่วงนั้นผู้ชุมนุมพยายามวิ่งหนีหาทางออก ตำรวจด้านทานไม่ไหวผู้ชุมนุมจึงทะลัก ออกไปออกไป ทางประตูท่าพระจันทร์ ผู้ชุมนุมที่เป็นหญิงและเด็กถูกส่งออกจาก มหาวิทยาลัยอย่างไรก็ตามในเวลาต่อมา เมื่อตำรวจมีคำสั่งให้ กวาดจับผู้ชุมนุม ผู้ชุมนุมจึงถูกบังคับให้นอนคว่ำอยู่ที่พื้นถนน มหาราชข้างวัดมหาธาตุ

      ๐๗.๓๐–๐๘.๐๐ น. ตำรวจรุกคืบเข้ามาทางด้านข้าง สนามฟุตบอลหน้าตึกคณะนิติศาสตร์ ในระยะแรกเห็นหมอบ ๆ คลาน ๆ เข้ามาอย่างช้ามาก และสาดกระสุนใส่ตึก อมธ. ตึกคณะวารสารฯ ตึกคณะบัญชีเป็นพัก ๆ ฝ่ายนักศึกษาที่มี หน้าที่ดูแลตึกเห้นสถานการณ์เข้าขั้นเลวร้ายก็สละตึกหนีไป ส่วนตำรวจหลังจากหมอบคลานได้ไม่เท่าไร เมื่อไม่มีใครยิงตอบโต้จึงเปลี่ยนท่าเป็นลุกขึ้นเดินราวสามสี่ก้าว นั่งแล้วยิงอีก

        ๐๗.๔๕ น. นักศึกษาที่อยู่ในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์วิ่งหนีกระสุนปืนออกจากมหาวิยาลัย และถูกกลุ่มต่อต้าน ที่อยู่ภายนอกรุมประชาทัณฑ์

        เพื่อให้เห็นภาพของเหตุการณ์ช่วงนี้ชัดเจนขึ้น ขอนำบันทึกของคุณแสดงดาว ที่เขียนไว้ในหนังสืองานศพของ อนุวัตร อ่างแก้ว มาเสนอดังนี้ “ ขณะที่คนที่หลบอยู่ตึกบัญชีถูกระดมยิงใส่จนทนไม่ไหว พยายามหาทางขึ้นบนตึก อาศัยกำแพงตึกเป็นที่กำบัง บ้างก็พยายามหลบเข้าห้องต่าง ๆ ของชั้นล่างซึ่งมีน้อยเกินไปประตูทุกห้อง แม้นแต่ชั้นล่างปิดสนิท ต้องเสี่ยงกระโดเข้ากระแทกบานประตูหรือไม่ก็ต้องทุบกระจกแล้วโดดเข้าไป กระสุนเข้าร่าง บางคนที่กำลังเปิดประตู เขาวิ่งชนจวนจะสำเร็จอยู่แล้วแต่ไม่ทัน… เขาถูกยิงตายตรงนั้น เขากล้าหาญเอาชีวิตของตน เข้าแลกเพื่อความปลอดภัยของเพื่อน ๆ…มีคนพุ่งเข้าชนกระทั่งประตูพัง คนที่เหลือรีบวิ่งหลบกระสุนเข้าไป ยังมีอีกหลายร้อยคนวิ่งหลบกระสุนขึ้นไปหลบในห้องต่าง ๆ ทั้ง ๔ชั้นเต็มไปหมด ได้แต่หมอบ อุดหู รอรับกระสุน ที่ระดมยิงเข้ามา…”

        ๐๗.๕๐ น. ตำรวจหน่วยคอมมานโดหน่วยปฏิบัติการพเศษ (นปพ.) และตำรวจท้องที่ที่ล้อมอยู่หน้า มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์เข้าถึงที่เกิดเหตุ โดยมี พล.ต.ท. ชุมพล โลหะชาละ รอง อตร. พล.ต.ต. เสน่ห์ สิทธิพันธ์ และ พล.ต.ต. ยุทธนา วรรณโกวิทร่วมบัญชาการ

        ๐๘.๑๐ น. พล.ต.ต. เสน่ห์ สิทธิพันธ์ บัญชาการตำรวจตระเวนชายแดนพร้อมด้วยอาวุธครบมือบุกเข้า ไปในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ตำรวจตระเวนชายชายแดนมีอาวุธ คือ เครื่องยิงระเบิดต่อสู้รถถัง ปืน เอ็ม. ๗๙ ปืน เอ็ม. ๑๖ เอช.เค ปืนคาร์บิน ตำรวจบางนายมีระเบิดมือห้อยอยุ่เต็มตัวอัตราศึก

       ๐๘.๑๘ น. ตำรวจตระเวนชายแดนเข้าประจำการแทนตำรวจท้องที่และมีกำลังมาเสริมอีกสองคันรถ

       ๐๘.๒๕ น. ตำรวจตระเวนชายแดนบุกเข้าไปในหมาวิทยาลัยธรรมศาสตร์หลายจุดพร้อมกับยิงกระสุน วิถีโค้งใส่นักศึกษา มีนักศึกษาถูกยิงและเสียชีวิตทันทีหลายคน

       ๐๘.๓๐–๑๐.๐๐ น. นักศึกษาและประชาชนที่อยู่ในมหาวิทยาลัยตลอดคืนแตกตื่นวิ่งหนี กระสุนที่ตำรวจตระเวน ชายแดนและกลุ่มผุ้ก่อเหตุยิงอย่างไม่ยั้ง ทั้ง ๆ ที่หน่วยรักษาความปลอดภัยของนักศึกษามีปืนพกเพียงไม่กี่กระบอก

        นักศึกษาประชาชนแตกตื่นวิ่งหนีออกไปทางหน้าประตูมหาวิทยาลัย ในจำนวนนี้มากกว่า ๒๐ คนถูกรุมตี รุมกระทืบ บางคนที่ถูกทำร้ายบาดเจ็บสามหัสแต่ยังไม่สิ้นใจถูกลากออกไปแขวนคอ และถูกผู้คนแสดงท่าทางเยาะเย้ยศพต่าง ๆนานา นอกจากนี้ยังมีกลุ่มคนลากเอาศพนักศึกษาที่นอนตายเกลื่อนกลาดข้างหอประชุมใหญ่ธรรมศาสตร์ ออกมาเผากลางถนนราชดำเนินตรงข้ามกับพระแม่ธรณีบีบมวยผม โดยเอายางรถยนต์ทับแล้วราดน้ำมันเบนซิน จุดไฟเผา

        ๑๐.๓๐ น. สถานีโทรทัศน์ช่อง ๙ โดยสรรพสิริ วิรยศิริ ถ่ายทอดภาพเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในมหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร์และท้องสนามหลวงออกอากาศไปทั่วประเทศ

        ๑๑.๐๐ น. เจ้าหน้าที่ตำรวจเข้าเคลียร์พื้นที่ จับนักศึกษาและผู้ชุมนุมให้นอนคว่ำหน้ากับพื้นสนามฟุตบอล

• สำนักนายกรัฐมนตรีประกาศตั้งกองบัญชาการรักษาความสงบขึ้นที่ทำเนียบรัฐบาล
• ๑๑.๓๕ น. ตำรวจนำตัวผู้ต้องหาร่วม ๓,๐๐๐ คนขึ้นรถออกจากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เพื่อนำไปควบคุมตัวไว้ที่โรงเรียนตำรวจนครบาล บางเขน กลุ่มที่มุงดูใช้ก้อนอิฐ หิน ไม้ ขว้างปาผู้ที่อยู่บนรถ

        ๑๒.๓๐ น. ลูกเสือชาวบ้านชุมนุมที่ลานพระบรมรูปทรงม้า เรียกร้องให้รัฐบาลปลดนายสุรินทร์ มาศดิตถ์ นายชวน หลีกภัย นายดำรง ลัทธพิพัฒน์ ออกจากตำแหน่งรัฐมนตรีและแต่งตั้งนายสมบุญ ศิริธร และนายสมัคร สุนทราเวช ให้อยู่ในตำแหน่งเดิมต่อไป

        ๑๘.๐๐ น. คณะทหารนำทีมโดย พล.ร.อ. สงัด ชลออยู่ เข้ายึดอำนาจ เรียกตัวเองว่า คณะปฏิรูปการปกครอง แผ่นดิน เหตุผลในการยึดอำนาจคือ “…คระปฏิรูปการปกครองแผ่นดินได้ประจักษ์แจ้งถึงภัยที่ได้เกิดขึ้นอยู่ในขณะนี้ กล่าวคือได้มีกลุ่มบุคคลซึ่งประกอบด้วยนิสิตนักศึกษาบางกลุ่มได้กระทำหมิ่นพระบรมเดชานุภาพโดยมีเจตจำนงทำลาย สถาบันพระมาหกษัตริย์ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการวางแผนของคอมมิวนิสต์ที่จะเข้ายึดครองปรเทศไทยเมื่อ เจ้าหน้าที่ทำการร้ายคอมมิวนิสต์ชาวเวียดนามต่อสู้กันเจ้าหน้าที่ตำรวจเสียชีวิต และบาดเจ็บจำนวนมาก…”

      หลังจากคณะปฏิรูปการปกครองแผ่นดินนำโดย พล.ร.อ. สงัด ชลออยู่ เข้ายึดอำนาจจากรัฐบาลพลเรือนของม.ร.ว. เสนีย์ ปราโมช ในเย็นวันที่ ๖ ตุลาคม ๒๕๑๙ แล้ว คณะปฏิรูปฯได้มีคำสั่งยุบสภา ยกเลิกพรรคการเมือง ยกเลิกรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. ๒๕๑๗ ห้ามประชาชนออกนอกจากบ้านระหว่างเวลา ๒๔.๐๐ - ๐๕.๐๐ น. และสั่งปิดหนังสือพิมพ์รายวันทุกฉบับหลังจากนั้นเพียงสองวัน ก็มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ นำนายธานินทร์ กรัยวิเชียร เข้าเผ้าฯเพื่อประกาศแต่งตั้งเป็นนายกรัฐมนตรีต่อไป

      ส่วนบรรยากาศในมาหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์นั้น หลังจากเจ้าหน้าที่ตำรวจบุกเข้าสลายการชุมนุมด้วยวิธีรุนแรง  และจับนักศึกษาประชาชนจำนวน ๓,๐๙๔ คน ไปฝากขังที่โรงเรียน ตำรวจนครบาล บางเขน สถานีตำรวจ ได้เข้าตรวจค้นภายใน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์อย่างละเอียดคืนวันที่ ๗ ต.ค. พล.ต.ท. ชุมพล โลหะชาละรองอธิบดี กรมตำรวจ ได้ออกโทรทัศน์ช่อง ๕ แถลงผลการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่ ตำรวจว่าจาการเข้าตรวจ ค้นธรรมศาสตร์ ได้ค้นพบอุโมงค์ลับสองแห่ง คืออุโมงค์ใต้ดิน ที่คณะบัญชีซึ่งมีทางออกได้สามทาง คือ ไปออกที่บริเวณท่าพระจันทร์ ไปออกบริเวณท่าน้ำหลังมหาวิทยาลัย นอกจากนี้ที่ตึกคณะบัญชียัง พบห้องรับอากาศมีห้องน้ำในตัวอยู่บนเพดาน เจ้าหน้าที่ตำรวจ สันนิษฐานว่าคงเป็นห้องประชุมของแกนนำนักศึกษาที่ก่อความวุ่นวาย เจ้าหน้าที่ตำรวจพบอาวุธ สงครามร้ายแรงจำนวนมาก เช่น พบกระสุนปืน เอ็ม.๗๙ ๑นัด ระเบิด เอ็ม.เค. ๒ จำนวน ๒ ลูก เอ็ม. ๒๖ จำนวน ๒ ลูก พลุยิงสัญญาณ ๓ ชุด พลุสะดุด ๑ ชุด เครื่องจุดระเบิดแมกนีโต ๑ ชุด อาวุธพกรีวอลเวอร์ ๒ กระบอก ปืนลูกซอง ๑ กระบอก ฯลฯ

       คำแถลงของ พล.ต.ท. ชุมพล โลหะชาละ ได้รับการตอกย้ำอย่างหนักแน่นอีกครั้งจากปากของ พล.ต. เสน่ห์ สิทธิพันธ์ รองผู้บัญชาการตำรวจนครบาล ที่ยืนยันการพบอุโมงค์ในธรรมศาสตร์ ( แต่ พล.ต.ต. เสน่ห์กล่าวว่า ยังไม่สามารถเปิดเผยต่อสาธรณชนได้ว่าอุโมงค์นั้นอยู่ที่จุดไหนของธรรมศาสตร์) นอกจากนี้ในวันที่ ๙ ตุลา พล.ต.ท. ชุมพล โลหะชาละ รองอธิบดีกรมตำรวจ ยังกล่าวว่า ผลการสอบสวนผู้ต้องหาทั้งหมดแล้ว ทางตำรวจยืนยัน ในเวลาต่อมาว่า มีชาวญวนแปลกปลอมอยู่แปดคน เป็นชายห้าคน หญิงสามคน )

      การกวาดล้างครั้งใหญ่ไม่เพียงเกิดขึ้นในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์เท่านั้น ทว่าได้ลุกลามขยายตัวออกไปทั่วประเทศ หนังสือที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับลัทธิสังคมนิยมถูกเก็บจากแผง ผู้ที่มีความคิดขัดแย้งกับรัฐบาลก้ถูกข้อหาเป้นภัยสังคม สภาพสังคมในช่วงดังกล่าวได้ผลักดันให้นักศึกษาปัญญาชนจำนวนมากที่มีความคิดขัดแย้งกับรัฐบาลต้องหนีเข้าป่าเป็น แนวร่วมของพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย นักวิชาการคนหนึ่งกล่าวถึงทางเลือกของคนที่ไม่เห็นด้วยกับรัฐบาลหลัง หลบหนีไปต่างประเทศ

      ในส่วนผู้ต้องหาคดี ๖ ตุลา นั้น แม้จำนวนผู้ถูกจับกุมจะมากถึง ๓,๐๙๔ คน แต่ส่วนใหญ่ก็ได้รับการปล่อยตัวไปหมด คงเหลือผู้ต้องหา ๑๘ คนเท่านั้นที่ถูกส่งฟ้องศาล โดยผู้ต้องหาทั้ง ๑๘ คนต้องขึ้นสาลทหารเนื่องจากถูกแจ้งข้อหา ฉกรรจ์เพิ่มว่ามีการกระทำอันเป็นคอมมิวนิสต์ซึ่งใครก็ตามที่ถูกฟ้องข้อหาดังกล่าว ต้อขึ้นศาลทหารแทนที่จะเป็นศาล ทหารแทนที่จะเป็ศาลพลเนือนเหมือนคดีความทั่วไป ในเวลาต่อมา นายบุญชาติ เสถียรธรรมมณี ก็ตกเป็นผู้ต้องหาคนที่ ๑๙ เขาเป็นคนเดียวในบรรดานักโทษคดี ๖ ตุลาที่ไม่ถูกแจ้งข้อหามีการกระทำอันเป้นคอมมิวนิสต์ ทำให้นายบุญชาติได้ขึ้นศาลพลเรือน

      คดีของ ๑๙ ผู้ต้องหาเป็นที่รู้จักกันในชื่อ “คดี ๖ ตุลา” เริ่มต้นพิจารณาคดีเป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ ๕ กันยายน ๒๕๒๐ และสิ้นสุดคดีเมื่อวันที่ ๑๖ กันยายน ๒๕๒๑ เนื่องจากรัฐบาลของพล.อ.เกียงศักดิ์ ชมะนันทน์ ผู้ขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรี คนที่ ๑๕ ต่อจากนายธานินทร์ กรัยวิเชียร ได้ผ่านร่างพระราชบัญญัตินิรโทษกรรมผู้เกี่ยวข้องเหตุการณ์ ๖ ตุลา ๑๙ ทุกฝ่าย ทั้งฝ่ายที่กระทำและฝ่ายที่ถูกกระทำ รวมเวลาจำเลยคดี ๖ ตุลา ถูกจับกุมคุมขังนาน ๗๑๐ วัน

Next>>

หน้าที่1 : หน้าที่2 : หน้าที่3

กลับสู่    หน้าหลัก

จัดทำโดย  NeoFreeEnergy Group

Last changed: มกราคม 24, 2546