จากลักษณะเกาะแก่งและธรรมชาติที่สมบูรณ์ สวยงาม และมีชื่อเสียง จังหวัดพังงาจึงได้เสนอ พื้นที่บริเวณถ้ำลอด กาะปันหยี และเขาพิงกัน ให้กรมป่าไม้ดำเนินการจัดตั้งเป็นวนอุทยาน ตั้งแต่ปีงบประมาณ 2517  เป็นต้นมา โดยใช้ชื่อว่า วนอุทยานศรีพังงา และต่อมากรมป่าไม้ได้  
ดำเนินการสำรวจบริเวณอ่าวพังงาเพิ่มเติมและดำเนินการจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติโดยกำหนด เป็นพระราชกฤษฎีกา ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เมื่อวัน 29 เมษายน พ.ศ.2524 ภายใต้ชื่อว่า อุทยานแห่งชาติอ่าวพังงา มีเนื้อที่ประมาณ 400 ตารางกิโลเมตร หรือ 250,000 ไร่ ครอบคลุม พื้นที่ป่าชายเลนผืนใหญ่ที่อุดมสมบูรณ์คงสภาพธรรมชาติดั้ง เดิมอยู่มาก นับตั้งแต่ เขตอำเภอ เมืองพังงาเลียบตามชายฝั่งจนถึงเขตอำเภอตะกั่วทุ่ง และบริเวณพื้นน้ำในท้องทะเล อันดามัน ซึ่งมีพื้นที่ประมาณ 80 กว่าเปอร์เซ็นต์ของพื้นที่อุทยานแห่งชาติ นอกจากนี้ยัง ประกอบด้วย เกาะน้อยใหญ่ประมาณ 42 เกาะ เช่น เกาะเขาเต่า เกาะพระอาตเฒ่า เกาะมะพร้าว เกาะโบยน้อย เกาะโบยใหญ่ เกาะรายาหริ่ง เกาพนัก เกาะห้อง เกาปันหยี เขาพิงกัน เป็นต้น

 

เนื่องจากภาคใต้ฝั่งตะวันตกเป็นฝั่งทะเลเปิด จึงได้รับลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้เต็มที่ ในระหว่าง เดือนพฤษภาคมถึงเดือนกันยายน ทะเลมีคลื่นลมจัด ฝั่งทะเลช่วงใดที่ไม่มีเกาะกำบังจึงกลาย เป็นฝั่งซึ่งมีหาดทรายชันและน้ำลึกในระยะใกล้ฝั่ง ส่วนฝั่งทะเลช่วงที่มีเกาะกำบังลมด้านนอก หรือฝั่งตอนที่เป็นอ่าวเว้าไม่รับลมมรสุมเต็มที่ จะมีลักษณะเป็นบริเวณที่พื้นดินอ่อนเป็น โคลนเลน มีป่าชายเลนขึ้นหนาแน่นตามขอบฝั่งและเลยลึกเข้าไปในฝั่งที่นำเค็มเข้าไปถึง ลักษณะเช่นนี้จะเห็นได้ชัดบริเวณอ่าวพังงา  จังหวัดพังงา นี้เอง 

 

• สำหรับป่าบก ( Terrestrial Forest ) ขึ้นอยู่บริเวณพื้นที่ริมชายฝั่งและ เกาะต่าง ๆ เป็นป่าประเภท ไม่ผลัดใบซึ่งจัดเป็นเป็นป่าดงดิบชื้น ( Moist Evergreen Forest ) ซึ่งสามารถแบ่งออกเป็น 2 ลักษณะใหญ่ ๆ ได้แก่
• (1) ป่าบกบริเวณพื้นที่ราบหรือที่เป็นหุบเขาซึ่งเป็นบริเวณที่มีดินลึก มีอินทรีย์วัตถุ สะสมอยู่เป็นจำนวนมาก พันธุ์ไม้ที่สำคัญได้แก่ ตะเคียนทราย ( Hopea sagal ) ประดู่  ( Pterocarpus indicus ) ขานาง (Homalium dicyoneurum ) ชก ( Arenga wasterhoutii ) เต่าร้าง ( Caryota mitis ) พืชในวงศ์บอน วงศ์ขิงข่า และกล้วยไม้ ชนิดต่าง ๆ เป็นต้น และ 
• (2) ป่าบกที่ขึ้นอยู่บนเกาะเขาหินปูน พันธุ์ไม้ที่ขึ้นอยู่กระจัดกระจายตามซอกหิน ซึ่งมีดินอยุ่บ้างแต่ไม่มากนัก ไม้ยืนต้นมีจำนวนน้อยและแคระแกรน พันธุ์ไม้ ที่สำคัญได้ แก่ จันทน์ผา ( Dracaena sp. ) ปรงเขา ( Cycas pectinata ) พืชในวงศ์ ขิงข่า กล้วยไม้ดิน และพืชในวงศ์บอน เป็นต้น
• ในปี 2534 ได้มีการสำรวจชนิดและประชากรของสัตว์ป่า ในอุทยานแห่งชาติอ่าวพังงา พบว่า อุทยานแห่งชาติอ่าวพังงาเป็นถิ่นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าไม้น้อยกว่า 206 ชนิด แยกเป็น 

• (1) สัตว์เลื้องลูกด้วยน้ำนมจำนวน 17 ชนิด มีสัตว์ที่ใกล้จะสูญพันธู์จำนวน 2 ชนิด คือ ชะนีธรรมดา ( Hylobates lar )  และเลียงผา ( Capricomis sumatrensis )  ซึ่งในปัจจุบันคาดว่าหมดไปจากพื้นที่แล้ว เนื่องจากสภาพถิ่นที่อยู่อาศัยถูกทำลาย และจากการรบกวนของมนุษย์ นอกจากนี้ยังมีสัตว์ที่อยู่ในสภาพถูกคุกคามจำนวน 3 ชนิด คือ ค่างแว่นถิ่นใต้ ( Presbytis obscural ) 
• (2)  นกกะเต็น (Halcyon spp. ) นกแก๊ก ( Anthracoceros albirostris ) เป็นต้น
• (3) สัตว์เลื้อยคลาน จำนวน 18 ชนิด เช่น เหี้ย ( Varanus salvator ) ตะกวด ( V. bengalensis )  จิ้งเหลนบ้น ( Malbuya fascinata ) งู ปากกว้างน้ำเค็ม ( Cerverus rhynchops )  เป็นต้น 
• (4) สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกจำนวน 13 ชนิด ได้แก่ กบน้ำเค็ม  (R ana cancrivora ) กบหนอง ( R. limnocharis )  และเขียดตะปาด ( Rhaco phorusleucomystax ) และ 

( 5 ) สัตว์น้ำ จำนวน 80 ชนิด  โดยแบ่งเป็นปลา 24 ชนิด กุ้ง 14 ชนิด ปู 15 ชนิด และสัตว์น้ำชนิดอื่น ๆ อีก 16 ชนิด เช่น ปลากระเบน ปลากระบอก ปลาจาระเม็ด ปลาทู ปลาเก๋า กุ้งตะกาด กุ้งแชบ๊วย ปูทะเล ปูม้า หอยลาย หมึกหอม ปะการังสมอง และปะการังดอกจอก เป็นต้น

 

•  แหล่งโบราณคดี ภาพเขียนสี ก่อนประวัติศาสตร์ บริเวณเขาเต่า ในอุทยานแห่งชาติ อ่าวพังงา ได้มีการค้นพบหลักฐานก่อนประวัติศาสตร์ เมื่อปี พ.ศ. 2530 โดยพบหลักฐาน การเข้ามาอยู่อาศัยและอาจรวมถึงการฝังศพของผู้คนสมัยก่อนประวัติศาสตร์ ซึ่งจากการ ศึกษาของนักธรณีวิทยา โดยนำเอาฟอสซิลของหอยบริเวณถ้ำและเพิงผาตามเกาะ และ หินโผล่ ในอ่าวพังงาพบว่า ในระหว่างยุคไพลสโตซีนกับไฮโลซีน คือ เมื่อประมาณ 11,000 ปีที่ผ่านมา ระดับน้ำทะเลลดต่ำลงมากในช่วงยุคน้ำแข็ง (Ice Age ) ภูเขาหินที่เป็น เกาะแก่งดังที่เห็นอยู่ในปัจจุบันส่วนใหญ่จึงอยู่บนที่ดอน ไม่มีสภาพเป็นเกาะดังที่เป็นอยู่ ต่อมาในช่วง 8,500 - 7,500 ปีมาแล้ว ระดับน้ำทะเลค่อย ๆ เขยิบสูงขึ้นจนสูงสุด คือ สูง กว่า ระดับน้ำทะเลปานกลางในปัจจุบันถึง 4.5 เมตร และต่อมาในช่วง 5,000 - 4,000 ปีมาแล้ว ระดับน้ำทะเลขึ้น ๆ ลง ๆ (มีทั้งขึ้นสูงและลดต่ำกว่าปัจะบัน ) ในช่วงระหว่าง 3,700 - 2,700 ปีมาแล้วนั้น ระดับน้ำทะเลค่อนข้างจะคงตัว แต่ยังสูงกว่าปัจจุบันระหว่าง 2.5 - 1.5 เมตร และตั้งแต่ 1,500 ปีมาแล้ว ระดับน้ำทะเลขึ้นสูงสุดกว่าปัจจุบัน 1.5 เมตร เช่นกัน ดังนั้นระดับน้ำทะเลปานกลางตั้งแต่ช่วงนี้เริ่มใกล้เคียงจนกระทั่งมีสภาพคล้ายคลึง กับที่เป็นอยู่ในปัจจุบันเรี่อยมาตามลำดับ
• การค้นพบในครั้งนี้ให้ผลสือเนื่องอันสำคัญต่อความรู้ความเข้าใจถึงการ ดำรงชีวิตของ กลุ่มชนก่อนประวัติศาสตร์ที่ ทิ้งร่องรอยไว้ในเขตอุทยานแก่งชาติอ่าวพังงา และบริเวณ ใกล้เคียงกล่าวคือ มีประจักษ์พยานของการ ตั้งถิ่นฐานและการเข้าอยู่อาศัย ของกลุ่นชน ก่อนประวัติศาสตร์ในอุทยานแห่งชาติอ่าวพังงาปรากฎจากแหล่งโบราณคดีที่ เขาเต่า เขาพัง โบราณวัตถุที่พบที่เขาพังมีเครื่องมือหินกระเทาะหลายชิ้น นอกจากนั้น พบเศษ ภาชนะดินเผาแบบเรียบ ลายเชือกทาก หินลับ แกนหิน และสะเก็ดร่องรอยการกระเทาะ แต่ไม่มีลักษณะเป็นเครื่องมือที่ชัดเจน เป็นจำนวนมาก และที่เกาะพระอาดเฒ่ายังมี การค้นพบเศษภาชนะดินเผาเนื้อหยาบ แบบเรียบ แบบลายเชือกทาบ ชิ้นส่วนขวานหินขัด เครื่องมือสะเก็ดหิน กระดูกปลามีรอยขัดฝน

 

•  ที่ทำการอุทยานแห่งชาติอ่าวพังงา 80 ม. 1 ต.เกาะปันหยี อ.เมือง จ.พังงา 82000 โทร.076-412188
• งานบริการบ้านพัก ส่วนอุทยานแห่งชาติทางทะเล สำนักอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ กรมป่าไม้ 61 ถนนพหลโยธิน เขตจตุจักร กรุงเทพฯ 10900 โทร 5797048 โทรสาร 5797047