ฝางเสน
(ยาดี ให้สีสวย)

ชื่อวิทย์    Caesalpinia  sappan  Linn.
ชื่อวงศ์    CAESALPINACEAE
ชื่ออื่น     ฝาง, ง้าย(กะเหรี่ยง),หนามโค้ง              (แพร่

รสขมฝาด ต้มเอาน้ำดื่ม บำรุงโลหิต แก้ปอดพิการ แก้ร้อนใน กระหายน้ำ แก้ท้องร่วง ธาตุพิการ โลหิตออกทางทวารหนัก แก้กำเดา แก้เสมหะ

ของสารบรา.ซิลิน ให้ความปลอดภัยสูง ใช้แต่งสีขนม อาหาร และย้อมผ้าได้

๑.  ขับโลหิตระดู ใช้ฝางเสนหนัก ๔ บาท แก่นขี้เหล็ก หนัก ๒ บาท ต้มกิน ก่อนประจำเดือนมา ระดูบริสุทธิ์ และมาสม่ำเสมอ แก้พิษโลหิตร้าย เป็นยาขับ ระดู และบำรุงโลหิต พร้อมๆกัน

๒.  แก้ท้องเสีย  แก่นฝางเสน ๑ ส่วน น้ำ ๒๐ ส่วน ต้มเดือดนาน ๑๕ นาที กินครั้งละ ๔-๘ ช้อนแกง

๓.  แก้โรคผิวหนัง  ชาวอินเดียใช้น้ำต้มแก่นฝางเสนกิน แก้โรคผิวหนังบาง ชนิดได้

๔.  แก้น้ำกัดเท้า  ฝนแก่นฝางเสน กับน้ำปูนใส ให้ข้น ทาบริเวณที่น้ำกัดเท้า

๕.  บำรุงหัวใจ  ที่ฮังการี พ.ศ.๒๔๙๖ พบว่า สารบราซิลิน รักษาหัวใจกบ ที่ถูกสารพิษต่างๆ ให้ปกติได้

๖.  ป้องกันหืด  สารบราซิลิน เป็น Antahistamine จึงป้องกันโรคหืดได้

๗.  แก้อักเสบ  สารบราซิลิน ระงับการอักเสบได้ดี จึุงระงับหอบหืดได้ เพราะ อาการหอบหืด เกิดจากการอักเสบด้วย

สมุฎฐานวินิจฉัยโรคหืด

          เกิดจากเสมหะ กำเริบ มีเหตุคือ

๑.   ธาตุไฟในการย่อยอาหารมีน้อย  ธาตุน้ำจะมากขึ้น(เสมหะเป็นธาตุ น้ำ) ธาตุไฟน้อยเพราะกระเพาะอาหารทำงานหนักเกินไป ซึ่งเกิดจากการ กินอาหารมากเกินไป กินรสจัด กินเย็นจัด เป็นเหตุให้ธาตุไฟอ่อน อาการที่ ปรากฎ คือท้องอืด ท้องเฟ้อ เบื่ออาหาร

๒.  ออกกำลังน้อยเกินไป  อิริยาบท มีแต่ นั่งๆนอนๆ ไม่ค่อยได้ออกไป ตากแดด ตากลม

     การแพทย์ไทยเดิม ถือว่า ที่ตั้งสำคัญของเสมหะ อยู่ที่ คอและอก จึงต้องรักษาคอ และอก ให้แข็งแรง จังเสนอตำรับยาไว้

๑.   หัวแห้วหมู   เพิ่มธาตุไฟ ในการย่อยอาหาร
๒.   ใบมะคำไก่   บำรุงปอด
๓.   ฝางเสน        แก้เสมหะ บำรุงปอด
๔.   เถาวัลย์เปรียง ถ่ายเสมหะที่กำเริบออกเสีย
๕.   แก่นแสมสาร  รสขม ฝาด เผ็ดร้อน กินอาหารมันให้น้อย ห้ามกินของ เย็นๆ และหมั่นออกำลังกายให้มาก