ชื่อทางภาษาอังกฤษของสมเสร็จ
( Tapir )
มีต้นตอมาจากภาษาอังกฤษของพวกอินเดียในบราซิลว่า
Tapi
ถือได้ว่าเป็นสัตว์ขนาดใหญ่ที่มีลักษณะของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมโบราณมากที่สุดในโลก
เช่นลักษณะและจำนวนกีบเท้า
กระโหลกศรีษะที่สั้นแคบ
และฟันที่ยังไม่พัฒนาอย่างฟันของแรดและม้า
มีจำนวนฟัน 42-44 ซี่
บรรพบุรษของสมเสร็จมีต้นกำเนิดอยู่ในแถบซีกโลกเหนือในยุค
Miocene มีวิวัฒนาการมาประมาณ 20
ล้านปี
ลักษณะของต้นตระกูลสมเสร็จมีการเปลี่ยนแปลงน้อยมาก
พบว่าลักษณะของสมเสร็จนั้นคล้ายกับสมเสร็จในเอเชียในปัจจุบัน
ปัจจุบันพวกสมเสร็จจัดอยู่ในสกูลเดียวกันหมดคือ
Yapirus จำแนกออกเป็น 4 ชนิด
เป็นสมเสร็จของเอเชีย 1
ชนิดคือ
สมเสร็จที่พบในประเทศไทยอีก 3
ชนิด
มีถิ่นที่อยู่ในทวีปอเมริกา
ได้แก่ สมเสร็จบราซิล ( T.terretris )
พบในแถบเทือกเขาแอนดิสของอเมริกาใต้
สมเสร็จภูเขา( T.pinchaque )พบในแถบเทือกเขาแอนดิสของอเมริการใต้
และสมเสร็จเบร์ด (T.bairdi)ในแถบอเมริกากลาง
ทั้งนี้ลักษณะของสมเสร็จสายพันธุ์ทางทวีปอเมริกา
ขนตามตัวเป็นสีน้ำตาลคล้ำทั้งตัว
ไม่มีเป็นขนสีขาว
ช่วงกลางของละองลำตัวอย่างสมเสร็จเอเซีย
งวงสั้นกว่า
มีแผงขนคอยาวและมีขนาดเล็กกว่าสมเสร็จเอเซียมาก
สมเสร็จจัดอยู่ในพวกสัตว์กีบคี่
เช่นเดียวกับแรดและกระซู่
เนื่องจากมีลักษณะของนิ้วเท้าเปลี่ยนแปลงรูปร่างเป็นกีบแแข็ง
เท้าหลังมีกีบนิ้วข้างละ 3
กีบ คล้ายกับของแรดและกระซู่
แต่เท้าหน้ามีกีบนิ้วข้างละ 4
กีบ
กีบนิ้วที่ 4
หรือนิ้วก้อยของเท้าหน้ามีขนาดเล็กกว่า
และตำแหน่งของกีบแยกอยู่ด้านข้างระดันเหนือกีบนิ้วอื่น
ๆ
คล้ายเป็นกีบนิ้วส่วนเกินหรือกีบแขนง
ปกติจึงไม่ค่อยได้ใช้รับน้ำหนักตัวอย่างกีบนิ้วหลัก
3 นิ้ว
ที่เป็นแกนกลางของเท้าหน้า
คาดว่าวิวัฒนาการต่อ ๆ
ไปกีบนิ้วที่ 4 นี้ จะค่อย ๆ
ลดขนาดหมดไปในที่สุด
รูปร่างของผสมเสร็จ
คล้ายกับนำเอาลักษณะของสัตว์หลาย
ๆ ชนิดมาผสมไว้ในตัวเดียวกัน
มีจมูกและริมฝีปากปนยื่นออกมาและยึดหดได้
ลักษณะคล้ายงวงช้างยาวประมาณ
20 เซนติเมตร
แต่ใช้ปลายงวงจับฉวยสิ่งขิงไม่ได้อย่างงวงช้าง
ลำตัวอ้วนใหญ่
ตาเล็กและใบหูตั้งคล้ายรูปไข่คล้ายกับหูหมู
หางสั้นจู๋คล้ายหางหมี
ขาสั้นใหญ่เทอะทะและมีกีบนิ้วแบนใหญ่คล้ายแรด
ทำให้ได้ชื่อว่า สมเสร็จ
หรือผสมเสร็จ
นอกจากนี้ส่วนหลังของสมเสร็จจะโก่งนูน
ช่วงบั้นท้ายสูงกว่าท่อนหัวประมาณ
10 เซนติเมตร
มองดูลักษณะคล้ายสัตว์พิการหลังค่อม
ขนตามตัวสั่นเกรียน
สีขนตั้งแต่บริเวณรักแร้ไปตลอดท่อนหัวสีดำ
ช่วงกลางลำตัวไปถึงบั้นท้ายและเหนือโคนขาหลังสีขาวปรอด
ถัดจากโคนขาหลังลงไปถึงปลายเม้าสีดำอย่าท่อนหัว
ดูลักษณะคล้ายนุ่งกางเกงในรัดรูปสีขาว
ส่วนลูกสมเสร็จแรกเกิดสีขนดำทั้งตัว
แต่มีริ้วลายสีชาวทั้งตัวคล้ายลายลูกแตงไทย
เมื่อโตขึ้นลายและสีขนจะเปลี่ยนเป็นแบบตัวโตเต็มวัยเมื่ออายุประมาณ
6 เดือนขึ้นไป
สมเสร็จเป็นสัตว์กีบคี่เช่นเดียวกับแรดและกระซู่
แต่ไม่มีนอหรือเขาบนจมูก
หนังตามตัวไม่หนาเป็นรอยพับย่นอย่างแรดและกระซู่
มีแต่แผ่นหนังแข็งหนาบริเวณก้านคอ
ทำให้สมเสร็จมุดป่ารกทึบได้ดี
และยังช่วยป้องกันอันตรายจากเสือโคร่ง
ที่ชอบตะปบกันที่ก้านคอของเหยี่อจนคอหักตายสมเสร็จไทยหรือสมเสร็จเอเชียมีขนาดใหญ่กว่าสมเสร็จพันธุ์อเมริกา
และโดยเฉลี่ยแล้วตัวเมียจะทีขนาดใหญ่กว่าตัวผู้
ขนาดตัวประมาณ 2.2 - 2.4 เมตร
ส่วนสูงที่ไหล่ประมาณ 1 เมตร
หางยาวประมาณ 5 10 เซนติเมตร
น้ำหนักตัวประมาณ 250 300
กิโลกรัม
กล่าวได้ว่าสมเสร็จเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมพื้นเมืองเฉพาะถิ่นใต้ของถูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
ที่เรียกเป็นทางการว่าเขตภูมิศาสตร์แบบ
Indo Malayan หรือ Sundiac
เนื่องเพราะมีเขตการกระจายพันธุ์อยู่ในแถบใต้เส้นรู้งที่
18 องศาเหนือลงไปเท่านั้น
มีพบในแถบภาคใต้ของเมียนม่าร์
ไทย แหลมมาลายู และสุมาตรา
ในประเทศไทยมีพบแหล่งที่อยู่อาศัยของสมเสร็จแถบภาคตะวันตก
บริเวณเทือกเขาตะนาวศรีในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง
จังหวัดอุทัยธานี
ซึ่งถือได้ว่าเป็นเขตการกระจายพันธุ์สูงและเหนือสุดของสมเสร็จถัดใต้ลงมาพบถิ่นอาศัยของสมเสร็จในแถบเทือกเขาถนนธงชัยและป่าดิบชื้นภาคใต้ทั่ว
ๆ ไปจดประเทศมาเลเซีย
นิสัยทั่วไปของสมเสร็จคล้ายกับแรด
ชอบใช้ชีวิตสันโดษตามลำพัง
อาศัยอยู่ตามป่าดิบรกทึบและเย็นชื้นไม่ชอบอากาศร้อน
จึงมักชอบอาศัยอยู่ใกล้ ๆ
แหล่งน้ำ
ว่ายน้ำและดำน้ำเก่ง
เชื่อว่าสมเสร็จสามารถกบดานและเดินไปตามพื้นใต้น้ำได้
คล้ายกับฮิปโปเตมัสของเอฟริกา
แต่ไม่ชอบนอนแช่ปลักโคลนอย่างแรด
อีกทั้งมักถ่ายมูลรวม ๆ
ไว้เป็นที่เป็นทาง
ฤดูจับคู่ผสมพันธุ์ของสมเสร็จอยู่ในช่วงเดือนเมษายน
พฤษภาคม ผสมพันธุ์กันในน้ำ
ระยะตั้งท้องนาน 390 395 วัน
ออกลูกท้องละ 1 ตัว
ลูกแรกเกิดมีน้ำหนักตัวประมาณ
6 7 กิโลกรัม
ลักษณะมีลายพร้อยเป็นลูกแตงไทยทั้งตัว
แม่จะเฝ้าเล้ยงดูลูกจนอายุปประมาณ
6 8 เดือน
ขนาดของลูกจะโตเกือบเท่าแม่
ลายแตงไทยตามตัวจางหายไป
เปลี่ยนเป็นสีดำสลับขาวอย่างพ่อแม่
จะย่างเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ได้อายุประมาณ
2 3 ปีขึ้นไป
ตัวเมียมักจะมีการผสมพันธุ์และตั้งท้องได้ทูก
2 ปี อายุยืนประมาณ 30 ปี
พวกพรานนิยมล่าสมเสร็จเพื่อเอาเนื้อและหนัง
เพราะมีขนาดใหญ่
เนื้อรสชาติคล้ายเนื้อหมู
และนิสัยไม่ดุร้าย
จึงล่าได้ง่าย
นอกจากนี้ยังมีการบุกรุกทำลายป่าดิบชื้นของภาคใต้
ซึ่งเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยสำคัญและจำเป็นของสมเสร็จ
เป็นผลให้ประชากรของสมเสร็จลดลงอย่างรวดเร็วจนน่าวิตก
