พระราชวังดุสิต, กรุงเทพมหานคร

พระตำหนักสวนสี่ฤดู ตั้งอยู่ทางด้านทิศใต้

การก่อกำเนิดของพระราชวังดุสิตนั้น สืบเนื่องมาจากภายหลังที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จเถลิงถวัลย์สิริราชสมบัติในปีพุทธศักราช 2443 ทรงมีพระราชดำริว่า พระบรมมหาราชวังในช่วงฤดูร้อนมีอากาศร้อนจัดเพราะมีตึกบังอยู่โดยรอบทางลมเดินไม่สะดวก อนึ่งพระราชอัธยาศัยโปรดพระราชดำเนินด้วยพระบาทในระยะทางอันพอสมควรแก่พระกำลังเป็นที่ทรงสบาย ถ้าประทับอยู่บนพระที่นั่งโดยไม่ได้เสด็จพระราชดำเนินแห่งใดหลายเดือนก็ไม่ใคร่ทรงสบาย จึงต้องทรงเสด็จประพาสหัวเมืองเพื่อให้ทรงสำราญพระราชอิริยาบถ ทรงพระราชดำริจะให้มีที่ประทับแรมและมีที่รงพระราชดำเนินด้วยพระบาทในกรุงเทพฯ ให้เป็นการสะดวกดีได้ตามพระราชประสงค์ทุกเมื่อ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ซื้อที่สวนและนาในระหว่างคลองผดุงกรุงเกษมข้างทิศใต้จนถึงคลองสามเสนข้างทิศเหนือ ด้านตะวันออกจดทางรภไฟด้วยเงินพระคลังข้างที่ ซึ่งเป็นพระราชทรัพย์ส่วนพรองค์ เพื่อจะได้ทำเป็นอุทยานสถานที่ประทับและถนนหนทางที่ประพาสต่อไปด้วยเงินพระคลังข้างที่


พระที่นั่ง "พระพุทธรูปเบญจพิทักษ์ไทยเฉลิมพระเกียรติ"

ครั้นในวันที่ 16 กุมภาพันธ์ พุทธศักราช 2441 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงโปรดเกล้าฯ ให้ลงมือเริ่มตัดไม้เป็นปฐมฤกษ์ แล้วต่อมาจึงมีการตัดถนนขุดคลอง ทำสะพาน และสร้างพระราชอุทยานปลูกรุกชาติต่าง ๆ รวมถึงพระราชนิเวศน์ มีพลับพลาที่ประทับแรมและอาคารสถานที่ต่าง ๆ ขึ้นในบริเวณแห่งนี้ ทรงพระราชทานชื่อตำบลนี้ว่า "สวนดุสิต" และพระราชทานนามวังว่า "วังสวนดุสิต" ซึ่งต่อมาโปรดเกล้าฯ ให้เรียกว่า"พระราชวังดุสิต"


พระที่นั่งอานันตสมาคม ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของพระราชวังดุสิต

นอกจากนี้ยังโปรดเกล้าฯ ให้ก่อสร้างวัตถุสถานและที่เสด็จทรงพระราชสำราญในสวนดุสิตพอแก่การที่จะไปประทับแรมได้ โดยในชั้นแรกได้ปลูกพลับพลาขึ้นเป็นที่ประทับ มีการทำพิธีเถลิงพลับพลา เมื่อ 28 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2442 ซึ่งพลับพลาหลังใหม่นี้เป็นที่ประทับส่วนพระองค์ มีลักษณะเป็นเรือนหลังใหญ่ชั้นเดียว สามารถเดินถึงกันได้หมด มีที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรีพระวรราชเทวีอยู่ใกล้กัน นอกจากนั้นยังมีสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ พระมเหสีเทวี พระเจ้าลูกเธอ และข้าราชบริพารฝ่ายในประทับและอาศัยพลับพลาเรือนนี้อีกมาก


พระตำหนักที่ประทับ ตั้งอยู่ทางด้านทิศใต้สุด

ในการนี้พระองค์ทรงแบ่งที่ดินพระราชทานแด่พระจอมมารดาและพระเจ้าลูกเธอเป็นส่วน ๆ เรียกว่า "สวน" มีคลองขุดเพื่อเป็นทางได้น้ำใช้และระบายน้ำและยังมีถนนสายต่าง ๆ พระราชทานชื่อทั้ง สวน คลอง ประตู และถนนตามชื่อเครื่องกิมตึ๋ง ซึ่งเป็นเครื่องลายครามที่นิยมเล่นกันในสมัยนั้น อาทิคลองต่าง ๆ ที่มีชื่อดังนี้ คลองเม่งเส็ง คลองรางเงิน คลองร่องไม้หอม และยังมีสระใหญ่กลางบริเวณสวนดุสิต เรียกว่า "อ่างหยก" ซึ่งน้ำในสระแห่งนี้จะมีสีเขียวสวยงามเหมือนสีของหยก จึงเป็นที่พิศวงประหลาดใจแก่ผู้ได้พบเห็นยิ่งนัก ทั้งสีหยกนั้นก็มิได้เกิดเนื่องจากความสกปรกหรือการไม่ไหลถ่ายเวียนของน้ำ หากแต่เกิดจากสภาพธรรมชาติของน้ำในอ่างนั้นเองเป็นเหตุ


พระตำหนักสวนสี่ฤดู

ประตูแลถนนในพระราชวังดุสิตก็มีชื่อเรียกดีงนี้ ประตูเซียน ประตูโลโต ประตูเล่าหั้น ประตูกิเลน ประตูกวาง ประตูนกกระเรียน และถนนส้มมือ ถนนเบญจมาศ ถนนป๋วย ถนนซางฮี้ ถนนเต็ก เป็นต้น ในส่วนของสวนที่มีชื่อเรียกตามเครื่องลายครามมีดังนี้ สวนหงห์ สวนป๋วยไผ่ สวนโป๊ยเซียน และสวนบัว นอกจากนี้ยังมีพระตำหนักสมเด็จฯ เจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธ ชื่อ "โป๊ยเก็งเซียน" และพระตำหนักสมเด็จฯ เจ้าฟ้าจุฑาธุชธราดิลกและสมเด็จฯ เจ้าฟ้าประชาธิปกศักดิเดชน์ ชื่อ "เล่งหมึง" ด้วย

เมื่อแรกสร้างสวนดุสิตนั้นเป็นสมัยที่กำลังนิยมถีบจักรยาน ในบางคราวพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงถีบจักรยานพระที่นั่งพร้อมด้วยผู้ตามเสด็จเป็นขบวนรถจักรยาน จากพระบรมมหาราชวังมายังสวนดุสิตจนถึงเวลาค่ำจึงทรงเสด็จกลับ หรือบางโอกาสก็เสด็จมาประทับแรมที่สวนดุสิตในพลับพลาที่พระองค์โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้น

กระทั่งปี พุทธศักราช 2444 พระที่นั่งวิมานเมฆซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้ทำการปลูกสร้างในพระราชวังดุสิตเสร็จสมบูร์ พระองค์จึงแปรพระราชฐานมาประทับ ณ พระราชวังดุสิตเป็นการถาวรอย่างสำราญพระราชหฤทัย นับจากเวลานั้นเป็นต้นมา

---

Information

: Hotel & Resorts in Bangkok : Hotel & Resorts in Thailand : พระอารามหลวงและวัดในประเทศไทย : กรุงเทพมหานคร : The Chao Phraya River : Major tourist of RATTANAKOSIN

---