วิหารพระมงคลบพิตร (Wihan Phra Mongkhon Bophit)
ตำบลประตูชัย
อำเภอพระนครศรีอยุธยา (กรุงเก่า)
ประกาศในราชกิจจานุเบกษา
เล่มที่ 52 ตอนที่ 75 วันที่ 8 มี.ค.2478 1. พระมงคลบพิตร 2. พระวิหารพระมงคลบพิตร พระมงคลบพิตร เป็นพระพุทธรูปหล่อด้วยทองสัมฤทธิ์ ลงรักปิดทองก่ออิฐเป็น แกนหน้าตักกว้าง 4 วาเศษ และเป็นพระพุทธรูปหล่อใหญ่องค์เดียวในประเทศไทย ประดิษฐานอยู่ ณ วิหารหลวงในบริเวณพระราชวังโบราณด้านทิศตะวันตก สันนิษฐานกันว่า สร้างในสมัยกรุง- ศรีอยุธยาตอนต้นราวแผ่นดินสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ตามพงศาวดารกล่าวว่า เดิมประดิษฐาน อยู่ด้านทิศตะวันออกของพระราชวังหลวง แล้วสมเด็จพระเจ้าทรงธรรมโปรดฯ ให้ชลอมาไว้ทางด้าน ทิศตะวันตก ให้สร้างมณฑปขึ้นครอบไว้ ในพ.ศ. 2146 ต่อมา พ.ศ. 2246 ในแผ่นดินสมเด็จพระเจ้า เสือ ยอดมณฑปต้องอสุนีบาต (ฟ้าผ่า) ไฟไหม้เครื่องบนมณฑปหักพังลงมาต้องพระเศียรหัก สมเด็จพระเจ้าเสือจึงโปรดให้แปลงมณฑปเป็นวิหาร แล้วซ่อมพระเศียรพระพุทธรูปใหม่ในรัชกาล พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศทรงบูรณะปฎิสังขรณ์มาก เมื่อเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งสุดท้ายวิหารและพระพุทธ รูปถูกไฟไหม้ ชำรุดทรุดโทรมเครื่องบนวิหารหักลงมาต้องพระเมาฬีและพระกรข้างขวาหัก สมัยพระยาโบราณราชธานินทร์ ตำแหน่งสุมุหเทศาภิบาลมณฑล อยุธยา คุณหญิงอมเรศร์สมบัติขอซ่อมจึงให้ซ่อมใหม่เมื่อ พ.ศ. 2474 ต่อมาในปี พ.ศ.2499 รัฐบาลสมัยจอมพล ป.พิบูลสงครามจึงได้เริ่มการบูรณะปฎิสังขรณ์พระวิหารและองค์พระพุทธเสียใหม่ดังที่เห็นอยู่ในปัจจุบันนี้ จากหนังสือทะเบียนโบราณวัตถุสถานทั่วราชอาณาจักร กรมศิลปากร |