• Traàn Hoaøi Thö
• Traàn Q. Thoaïi
• Thö Quaùn Baûn Thaûo
• Phaïm Vaên Nhaøn
• Cao Vò Khanh

• Töø Theá Moäng
• Toâ Duy Thaïch
• Traàn Hoaøi Thö
• Phaïm Vaên Nhaøn
• Nguyeãn Baéc Sôn

---

Cao Vò Khanh

ÔÛ moät choã raát gaàn sao... 

Coù laàn ngöôøi baïn thi só ôû beân naøy bôø Hudson, phía New Jersey höùa môøi toâi ñi uoáng caø-pheâ ôû moät nôi raát gaàn vôùi maáy vì sao. Nhöõng vì sao xa tít voán dó laø queâ höông raát ñoãi ngaây thô cuûa nhöõng "OÂng Hoaøng beù ". Thöû cho anh coi laïi ñieäu vuõ cuûa baày sao ñeâm. Anh ta noùi vôùi toâi nhö vaäy. Maáy laàn ñieän thoaïi ruû reâ, cöù heïn laàn heïn löôït toâi vaãn chöa uoáng ñöôïc taùch caø-pheâ pha giöõa trôøi sao ñoù laàn naøo. 

Choã toâi ñang ôû cuõng laø moät thaønh phoá lôùn, naèm cheânh cheách veà phía ñoâng baéc luïc ñòa. Nhöõng con ñöôøng ngang doïc töø treân cao nhìn xuoáng cuõng y nhö maáy mieäng vöïc hun huùt giöõa khu röøng cao oác. Moãi laàn ra phoá chæ thaáy töøng heûm maây buoàn raàu. Thuôû môùi ñeán, coù baän nhôù nhaø, toâi hay len loûi ñi tìm ngoù traêng sao. Vaø laàn naøo cuõng thaát voïng vì traêng sao cöù troán ñaâu maát. Thay vaøo ñoù laø ngaøn ngaøn con maét ñeøn nhö baày ñom ñoùm ñeo dính maáy taám vaùch thaúng baêng ngöôùc nhìn tôùi moûi coå. Hôn nöõa chöa heát taàm nhìn ñaõ choùa maét giöõa haèng haø sa soá ngoïn neùon xanh xanh ñoû ñoû. Rieát roài thua buoàn cuõng queân löûng luoân nhöõng vì sao ñaõ chaét chiu mang theo nhö ñeå ñaùnh daáu ñieåm ñöùng cuûa queâ höông. Vaâng, coù ngoâi sao chæ moïc ôû phöông nam. Chaéc queâ höông toâi ôû höôùng ñoù. 

Thuôû möôøi moät möôøi hai tuoåi, moãi laàn ñöôïc cho veà queâ noäi, cöù ñôïi chieàu xuoáng laø toâi treøo tuoát leân maáy ñuïn rôm cao ngaát ngoaøi bìa ruoäng, dang tay naèm ngöõa ñôïi trôøi toái. Ngoù leân laø trôøi voøi voïi cao, khoâng moät bôïn maây maø laïi xanh möôùt, xanh ngoït caû loøng. Thuôû ñoù toâi ñaâu bieát taû ra sao caùi maøu ngan ngaùt cuûa buoåi chieàu ñöông chuyeån sang ñeâm. Chæ thaáy noù laâng laâng ñeán noåi hoàn nhoû cuõng muoán bay boång. Roài chieàu laùnh ñi thö thaû. Ñeâm nhoùn chaân tôùi, raát nheï. Roài con sao thöù nhaát baét ñaàu loù ra. Cuõng eâm ru nhö ñaõ ôû ñoù töï bao giôø. Chôùp lia chôùp lòa chaéc ñeå nhaùy goïi nhau, moät chuùt nheûo thoâi laø khoâng bieát ôû ñaâu maø sao ñaõ raûi ra ñaày trôøi. Ñeâm tröôùc maét boãng loäng laãy nhö taám nhung ñen ñính haøng trieäu kim cöông hoät maún ñeàu nhö taám, nhieàu ñeán ngoù khoâng xueå. Coù laàn tính thöû ñeám chôi nhöng roài cöù vuoät khoûi maáy laàn baøn tay neân chaùn boû. Nhöng maø laàn cuõng khoâng queân ao öôùc heå thaáy coù moät veät sao baêng. Maø roài y nhö laàn naøo cuõng treã, thaønh ra khoâng kòp coù moät lôøi nguyeän naøo cho troøn. Cho ñeán moät luùc noù chæ chôø sao leân thoâi cuõng ñuû. Moãi vì sao nhö chieác caàu voøng nhoû xíu daét noù vaøo moät theá giôùi khaùc, thaàn tieân. Roài caøng luùc ñeâm sao laïi caøng nôû ra, truøng truøng ñieäp ñieäp. Ñöùa nhoû, taám loøng haû lôùn ñeán heát côû nhö muoán hôùp caû vaøo ngöôøi caùi coõi bao la vaø bí nhieäm ñoù. Nhöng maø loøng noù nhoû quaù, vuõ truï thì quaû thaät meânh moâng. Coù khi noù chaûy nöôùc maét maø khoâng bieát vì sao.

Töø ñoù, baày sao  cöù laáp laùnh theo toâi nhö nhöõng caëp maét doõi theo töø queâ noäi, naán níu chôø toâi lôùn leân ôû thaønh phoá, ñôïi coù ngaøy yeân oån ruû toâi trôû veà laøng. Nhöng roài caùi ngaøy ñoù khoâng coù nöõa. Toâi boû queâ ñi thaät xa, xa ñeán maát luoân moät luùc caû trôøi sao traêng nöôùc ôû moät xoùm queâ beân bôø kinh Bình Phuïng. 

Bôûi vaäy maø chöøng nghe lôøi baïn ruû reâ ñi ngoù sao ôû moät choã thaät gaàn, toâi naùo nöùc laém. Vaäy maø roài khoâng kòp. Caùi choã raát gaàn sao ñoù khoâng coøn nöõa. Buoåi saùng ngaøy11 thaùng 9 loøng caêm thuø cuûa con ngöôøi ñaõ laøm noù noå tung. Hai toøa nhaø cao caû traêm töøng cuøng vôùi maáy ngaøn sinh maïng naùt ngöùu ra thaønh buïi. Maáy trieäu khoái saét theùp vaø thuûy tinh coäng vôùi tim oùc cuûa con ngöôøi döïng ñöùng thaúng leân trôøi giöõa loøng ñaûo Manhattan nhö moät thaùch thöùc vôùi thieân nhieân boãng vôõ tan nhö caùm vuïn. Noù ñaõ choáng choïi vôùi gioù cuoàng baõo döõ khoâng suy xuyeån. Vaäy maø laàn naøy noù khoâng choáng noãi vôùi côn baïo haønh cuûa aùc tính. Phuùt choác caû moät khoái soáng höøng höïc boãng hö voâ chaúng ñaùng moät maûy may. Phuùt choác loøng tin cuûa toâi cuõng thaønh aûo. Phuùt choác caùi coù ñoù ñaõ hoùa khoâng. Coù. Khoâng. Khoâng. Coù. Khoâng töôûng töôïng noãi. Caùi ñaàu voán vaãn thöôøng nghó xa tôùi ngaøn ngaøy, nghó roäng tôùi ngaøn daëm maø vaãn nhö khoâng ñuû taàm côõ ñeå chöùa ñöôïc caùi chuyeän vöøa xaûy ra. Laøm nhö caùi vieäc vöøa xaûy ra tröôùc maét laø khoâng theå coù ñöôïc. Toâi söõng sôø ñeán baát ñoäng. Caû ngaøy toâi cöù ngoài daùn maét vaøo maùy truyeàn hình, nhìn caûnh maùy bay ñaâm thaúng vaøo caùi khoái saét theùp löøng löõng ñoù, roài löûa khoùi buøng leân vaø sau heát caùi naám buïi khoång loà buøng ra nhö moät côn loác döõ maø baøng hoaøng ñeán ngôù ngaån. Mieäng toâi khoâng noùi ra ñöôïc moät lôøi. Khoâng coù moät lôøi naøo noùi ra ñöôïc söï kinh khieáp ñoù. Söï hung döõ ñoù. Söï muø quaùng ñoù. Roài caûnh ngöôøi soáng chaïy cheát. Caûnh gaïch ñaù saét theùp vaêng bay töù tung. Coøi xe cöùu thöông keâu ruù in oûi. Khoùi buïi boác traéng muø mòt. Toâi ngoài cheát traân nhìn tröïc tieáp caûnh taøn phaù ñieân daïi töø baøn tay con ngöôøi. Con ngöôøi. Tuyeät phaåm cuûa thöôïng ñeá. Con ngöôøi. Tuyeät phaåm cuûa ma vöông. Con ngöôøi. Quaû tình toâi khoâng hieåu noãi. Toâi muoán taét maùy maø laïi cöù ñeå môû. Nhìn ngoù ñeán haõi huøng. OÁng kính truyeàn hình thu khoâng soùt moät goùc. Nhöng coù moät caûnh maø maùy khoâng thu ñöôïc. Moät caûnh thieáu maát thoát nhieân nghó tôùi laøm toâi hoát hoaûng, cheát ñieáng. Cuøng moät luùc, chôùp maét, maáy ngaøn ngöôøi tieâu ra tro buïi. Cuøng moät luùc, maáy ngaøn ngöôøi môùi ñoù boãng hö khoâng. Moät ngöôøi cha, moät ngöôøi meï, moät ngöôøi con, moät ngöôøi tình... môùi saùng ñoù coøn haêm hôû thöùc daäy söûa soaïn ra ñöôøng, laùi xe, ñi meùtro, xe bus tôùi sôû laøm. Moät tieáng ñoàng hoà tröôùc ñoù coøn haêm hôû böôùc vaøo thang maùy, cöôøi vôùi ngöôøi quen naøy, noùi ñuøa vôùi ngöôøi quen noï. Nöûa tieáng ñoàng hoà tröôùc ñoù coøn haêm hôû ngoài vaøo baøn giaáy, vöøa ñöa tay môû maùy com-pu-tô vöøa baám ñieän thoaïi goïi ñeán tieäm hoa nhaén gôûi maáy caùnh hoàng cho ngöôøi baïn gaùi. Naêm phuùt tröôùc ñoù coøn vöøa môû xaáp hoà sô vöøa nghó ñeán böõa côm chieàu vôùi vôï vaø baày con nhoû. Moät phuùt tröôùc ñoù coøn vöøa lau saøn nhaø vöøa nghó ñeán soá tieàn seõ gôûi cho baø meï ôû moät xöù AÙ xa xoâi... Vaâng caùi caûnh thieáu soùt trong maáy baûn tin quaù ñaày ñuû ñoù noù chæ coù trong ñaàu toâi thoâi lieàn khi toøa nhaø thöù nhaát suïp xuoáng. Roài toøa nhaø thöù hai suïp xuoáng. Boãng choác. Xöông thòt. Tro than. Caùi caûnh khoâng ai thaáy ñöôïc maëc duø ñaõ xaûy ra sôø sôø, cuøng luùc vôùi khi muõi phi cô tieáp giaùp vôùi khung saét theùp, cuøng luùc vôùi tieáng noå cuûa haøng traêm taán daàu, cuøng luùc vôùi loøng thuø haän bieán con ngöôøi thaønh thuù döõ. Caùi caûnh khoâng coù trong phim aûnh bôûi vì khoâng coù maùy naøo chuïp ñöôïc nhöng noù thaät söï coù ñoù, coù ñoù roõ raøng giöõa hieän tröôøng, caøng luùc caøng lôùn ra, caøng luùc caøng lôùn ra, lôùn ñeán khuûng khieáp. Caùi choã troáng hoang boû laïi cuûa maáy ngaøn nhaân maïng maát ñi cuøng moät luùc. Cuøng moät luùc thaát tung. Cuøng moät luùc bieät tích. Cuøng moät luùc tan taønh. Thòt xöông. Nieàm tin. Hy voïng. Caùi khoaûng troáng im æm cuûa phaùp tröôøng sau khi boïn ñao phuû ñaõ boû ñi. Caùi khoaûng troáng ñieâu taøn cuûa maët ñaát khoâng coøn ngöôøi ôû. Caùi troáng hoaùc gheâ rôïn noåi leân ngay sau khi lôùp tro than ñaõ laéng xuoáng. Khoâng coøn gì nöõa. Coù coøn laïi chaêng laø caùi Troáng Khoâng khuûng khieáp. 

Coù coøn laïi chaêng, nhöõng ngaøy sau, laø caùi khoâng voâ cuøng voâ taän trong loøng toâi, trong loøng moïi ngöôøi. 

Maáy ngaøy sau, toâi thaáy laïi caùi khoaûng troáng ñoù treân ñöôøng phoá cuûa moät Nöõu Öôùc thaát thaàn, lô laùo treân nhöõng neán, hoa vaø nöôùc maét. Vaø ñaëc bieät trong nhöõng tôø giaáy vieát tay nhaéc moät caùi teân, nhöõng taám hình nhaéc moät khuoân maët, nhöõng tieáng keâu thaát thanh toaùt ra töø caëp maét laëng leõ cuûa moät ngöôøi vôï tìm choàng, trong tia nhìn laïc loõng cuûa moät ñöùa con tìm meï, trong hai baøn tay böng ñaàu baát löïc cuûa ngöôøi lính cöùu hoûa ngoài beät xuoáng beân ñöôøng meáu maùo, trong tieáng keøn ñoàng saàu thaûm cuûa ngöôøi da ñen vöøa thoåi vöøa khoùc khi chieàu xuoáng ôû moät goùc coâng vieân... Caùi khoaûng troáng lôùn ra hoaøi khoâng chaën laïi ñöôïc. Vaø seõ coøn lôùn ra nöõa. Moät thaùng sau. Moät naêm sau. Nhieàu naêm sau nöõa...

Bôûi vì sau buoåi saùng taøn khoác ñoù, toâi bieát trong toâi seõ chæ coøn laïi nieàm tuyeät voïng. oâi boû xöù ra ñi hai möôi naêm, soáng laây laát ôû xöù ngöôøi nhö moät thaân chuøm gôûi. Toâi boû trôøi sao cuûa toâi laïi cho moät luõ ñieân khuøng chöa bao giôø bieát trôøi sao laø aân hueä cuûa thöôïng ñeá. Toâi xa xöù maø loøng cöu mang töøng chuyeän thöông taâm hai möôi maáy naêm tröôùc. Nhöõng chuyeän thöông taâm chöa bao giôø keå ñuû veà nhöõng ñoïa ñaøy gaây ra bôûi söï cuoàng baïo cuûa meâ muoäi. Toâi ñi maø caàu trôøi khaån phaät cho coù ngaøy ñaát nöôùc toâi saùng laùn, ngöôøi ôû queâ toâi tìm laïi ñöôïc tình thöông vaø nieàm tin caäy giöõa ngöôøi vaø ngöôøi. Toâi chôø maø cöù sôï khoâng coøn dòp. 

Giao thöøa hai naêm tröôùc, caû hoaøn caàu môû hoäi hoa ñaêng ñoùn kyû nguyeân môùi. Ngöôøi ta naém tay nhaûy muùa ca haùt, oâm nhau hoân möøng giöõa trôøi ñaát môùi nguyeân. Döôøng nhö coù moät luùc toâi thaáy moïi ngöôøi ñeàu hôùn hôû, tin caäy, nhieät thaønh, loøng môû ra vöôït quaù bieân cuøng cuûa leà thoùi heïp hoøi, cuûa nhoû nhoi vaø heøn moïn, cuûa thuø oaùn vaø gheùt boû, cuûa hieàm khích vaø ñuoåi xua, cuûa phaân chia vaø chaáp nhaát, cuûa löøa ñaûo vaø phaûn traéc... Coù luùc sao toâi thaáy döôøng nhö ai naáy cuõng thaân aùi, noàng naøn, ñoä löôïng, khoan dung... Ai naáy cuõng saün saøng chín-boû-laøm-möôøi. Moïi tieáng noùi ñeàu cöôøi tieáng cöôøi gioáng nhau. Moïi maøu da ñeàu möøng noãi möøng gioáng nhau. Vaø nhö vaäy nghóa laø moïi tieáng khoùc cuõng gioáng nhau nhö heät, maëc keä ñen vaøng traéng ñoû, maëc keä nam baéc ñoâng taây, maëc keä tö baûn coäng saûn, maëc keä chuùa, phaät, hoài giaùo, baø la moân giaùo, aán ñoä giaùo ... gì gì nöõa cuõng chæ laø moät. Chæ coù moät tieáng khoùc cho neân chæ coù moät nieàm vui. Caùi naøy, caùi kia, caùi noï chæ coù trong ñaàu oùc giaëc giaõ cuûa ta. Keû naøy, keû kia, keû noï chæ coù trong caëp maét loaïn laïc cuûa ta. Chôù thaät ra taát caû chæ laø MOÄT. Caùi moät troøn tròa nguyeân veïn. Caùi moät hoàng haøo haïnh phuùc. Caùi moät laáy CON NGÖÔØi laøm ñaáng cöùu theá. Laáy con ngöôøi laøm ñoái töôïng cho cuoäc cöùu roãi. Cho con ngöôøi vaø vì con ngöôøi. Khoâng coøn chuû nghóa toân giaùo chæ coøn con ngöôøi. Khoâng coøn bieân giôùi chuûng toäc chæ coøn con ngöôøi. Seõ khoâng coøn dieät chuûng ôû Rwanda. Seõ khoâng coøn thaûm saùt ôû Kosovo. Seõ khoâng coøn choân soáng ôû Hueá... Phaùo boâng baén leân cao vuùt, lôøi nguyeàn bay leân cao vuùt, vuït khoûi maáy taàng maây, saùng aùt caû maáy choøm sao saùng nhaát. Toâi thaáy toâi treû laïi. Vaø hy voïng. Vaø höùng khôûi. Vaø tin töôûng. Kyû nguyeân môùi. Kyû nguyeân cuûa vaên minh, cuûa tieán boä, cuûa nhaân aùi. Nhöõng voøng tay cöù môû ra, môû roäng ra ñeán voâ chöøng töôûng nhö oâm giaùp caû voøng löng cuûa ñòa caàu, oâm heát caû voøng eo cuûa nhaân loaïi. Toâi möøng nhö gaëp laïi taám loøng "con ñoû" maø Laõo Ñam ñaõ mô öôùc moät ñôøi. Bieát ñaâu ñaát nöôùc toâi cuõng coù cô theo gioøng vaän hoäi môùi... Toâi haøo höùng ñeán noãi laøm ñöôïc caû thô vui...Tim seõ cuøng tim noái nhòp lieàn. Maét boà caâu thoaùng hieän nhôn duyeân. Em xieâm aùo môùi quaøng vai chò. Ñoùn gioù ngaøn naêm kyû môùi nguyeân. 

Nhöng roài xieâm aùo ñoù raùch böôm buoåi saùng thaùng chín naøy. Caùi voøng tay khít lieàn ñoù gaõy vuïn ra, tan naùt. Ngöôøi cuûa theá kyû hai möôi moát gioáng y nhö ngöôøi cuûa theá kyû hai möôi, gioáng y nhö ngöôøi cuûa theá kyû thöù nhöùt, thöù möôøi, thöù möôøi laêm, gioáng y nhö thôøi cuûa phaùp ñình toân giaùo vôùi giaøn hoûa, gioáng y nhö thôøi "thaùnh chieán " ñaåm ñaày maùu Jeùsus vaø Allah. Lòch söû chæ quay voøng voøng nhö troø chôi roàng raén. Vaø con ngöôøi thì vaãn ñaém chìm trong ngu toái, doát naùt vaø thuø haän. Ñaõ töø bao laâu, con ngöôøi thoâi aên loâng ôû loã nhöng ñaâu thoâi suy nghó vaø haønh ñoäng nhö caùi thôøi coøn ôû trong hang ñoäng. Chuùa, Phaät, Allah chaéc cuõng chæ bieát ngaäm nguøi. 

Haønh ñoäng saùt nhaân moät caùch tænh taùo cuûa caùi ñaùm goïi laø " töû vì ñaïo " ñoù laøm toâi baàn thaàn daõ döôïi suoát maáy ngaøy. Ñuùng ra ai cuõng coù quyeàn daønh cho mình moät caùi cheát ñeå phuïc vuï cho lyù töôûng ñaõ choïn. Nhöng lyù töôûng naøo ñeå bieän hoä cho vieäc laïnh luøng keùo nhaäp cuïc cuøng moät luùc maáy traêm ngöôøi ñoàng haønh vaø ngaøn ngaøn ngöôøi voâ toäi khaùc vaøo choã cheát moät caùch thaûm khoác nhö vaäy. Nhaân danh - laïi nhaân danh! - moät chuû nghóa moät nieàm tin cuûa ngöôøi naøy ñeå cöôùp laáy quyeàn soáng cuûa ngöôøi khaùc coù phaûi laø phöông theá ñeå xaây döïng moät theá giôùi hoaø bình, coâng baèng vaø beàn vöõng?  Coù thöôïng ñeá naøo chöùng nhaän ñöôïc vieäc ñoù. Coù cöùu caùnh naøo bieän minh ñöôïc cho phöông tieän cuøng hung cöïc aùc nhö vaäy. Vaø neáu vieäc laøm ñoù ñeå nhaèm vinh danh moät phaàn nhaân loaïi thì chaéc cuõng phaûi vì nhaân loaïi maø phuû nhaän söï vinh danh ñoù. 

Nhieàu ngaøn naêm roài khoâng ñuû caûi hoùa con ngöôøi. Thuù taùnh vaãn coøn ñoù. Nhöõng thoâng ñieäp keâu goïi caûm thoâng, vò tha, hoøa ñoàng cöù bay löôïn ñaày trôøi nhö nhöõng ñaøn boà caâu traéng. Vaø vaãn tieáp tuïc bay löôïn hoaøi trong söï laõnh ñaïm trô lì. Con ñöôøng ñi xuoáng ñòa nguïc gaàn nhaát vaãn coøn laø con ñuôøng ñi qua loøng ngöôøi. Lôøi nguyeän ñeâm giao thöøa giöõa hai theá kyû coù thay ñoåi ñöôïc gì ñaâu. Con ngöôøi vaãn laø keû thuø nguy hieåm nhaát cuûa chuûng loaïi. Coù daáu hieäu naøo ñaâu ñeå toâi coøn mô öôùc cho queâ höông? 

Nhöõng ñeâm nhö ñeâm nay, ôû thaønh phoá ñoù sao vaãn moïc ñaày trôøi. Nhöng coøn choã naøo gaàn nhaát ñeå toâi leo leân vôùi baét öôùc mô toâi.